1, 2. Ẹvẹ Jesu ọ rọ bọ ilele riẹ ga evaọ ẹdẹ nọ ọ rọ kparoma no uwhu ze?

ẸDẸ ọvona nọ Jesu ọ rọ kparoma no uwhu ze oware nana o rọ via. Ilele ivẹ riẹ jọ a be nya kpohọ iwhre jọ nọ e rehọ emaele ihrẹ thabọ no Jerusalẹm. A riẹ nọ Jesu ọ kparoma no ho, uweri o da rai oma fia fiki eware nọ e via emedẹ jọ nọ i kpemu. Nọ a rrọ edhere nya na, Jesu o te kuomagbe ae. Ọ sasa ilele na oma. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Ikereakere na e ta nọ: “Ọ tẹ rehọ Mosis muhọ ze ruọ eruẹaro kpobi, o te dhesẹ eware kpobi nọ a kere kpahe iẹ kẹ ae.” (Luk 24:13-15, 27) Eva i te mu ilele na họ ẹwere fiki epanọ o je “dhesẹ” Ikereakere na kẹ ai vevẹ.—Luk 24:32.

² Owọwọ yena ilele ivẹ na a zihe kpohọ Jerusalẹm. Nọ a ruẹ ikọ na, a te gbiku oware nọ o via evaọ edhere kẹ ae. Epanọ a be rọ ta ẹme na, Jesu ọ tẹ nwane romavia kẹ aikpobi. Rekọ ozọ u te mu ikọ na gaga. Avro ọ tẹ ruọ ikọ na udu. Kọ oghẹrẹ vẹ Jesu ọ rọ bọ ae ga? Ikuigbe na e ta nọ: “O te rovie aro rai re a riẹ otọ ikerakere na.”—Luk 24:45.

3. Ebẹbẹ vẹ ma rẹ sae rẹriẹ ovao dhe, kọ eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai wo eriwo nọ o fo kpahe iruo usiuwoma ota mai?

³ Wọhọ ilele Jesu yena, ẹsejọ ọkora ọ rẹ sae jọ omai oma. O sae jọnọ ma bi wobọ ziezi evaọ iruo Uvie na, rekọ udu o vẹ be hai whrehe omai ẹsejọ fikinọ ma be ruẹ emamọ iyẹrẹ nọ i bi noi ze he. (1 Kọr. 15:58) Hayo o sae jọnọ ahwo nọ ma bi  wuhrẹ obe kugbe a bi wo ẹnyaharo tere he. Yọ amọfa jọ nọ ma be daoma fiobọhọ kẹ a rẹ sai kiuke ku Jihova uwhremu na. Eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai rri iruo usiuwoma ota mai epanọ u fo? Oware jọ nọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai họ, etadhesẹ Jesu nọ e rrọ Ebaibol na nọ ma rẹ riẹ otọ rai ziezi. Joma ta kpahe etadhesẹ esa jọ evaọ usu rai gbe oware nọ ma rẹ sai wuhrẹ no ae ze.

4. Eme họ otofa ọtadhesẹ Jesu ọrọ ọkibi nọ ọ rẹ kọ no ọ vẹ wezẹ na?

⁴ Se Mak 4:26-29. Eme họ otofa ọtadhesẹ Jesu ọrọ ọkibi nọ ọ kọ no ọ vẹ wezẹ na? Ọkibi na o dikihẹ kẹ owhowho-uvie ọvuọvo. Ubi na u dikihẹ kẹ ovuẹ Uvie nọ ma bi whowho kẹ ahwo nọ a wo eva ezi na. Wọhọ epanọ o rẹ jọ kẹ ohwo kpobi na, ọkibi na ‘o re kiẹzẹ evaọ aso, ohiohiẹ ọ vẹ kparoma.’ Orro ubi na o rẹ rehọ oke, no umuo oke nọ a rọ kọe na rite oke nọ a re ro vu okakọ na. Etoke yena soso ubi na o rẹ rọ dhẹze jẹ rro. Yọ “oye ovo” o rẹ rọ ẹmẹrera rro kẹ omariẹ. Wọhọ ubi yena, ẹmẹrera ẹnyaharo ohwo nọ o bi wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ u re ro dhesẹ oma via. Nọ ohwo ọ tẹ nyaharo te epanọ ọ rọ gbaemu inọ ọ rẹ gọ Ọghẹnẹ no, ọ vẹ mọ ubi orọ omauromudhe kẹ Jihova, kẹsena ọ vẹ họ-ame.

5. Fikieme Jesu ọ rọ kẹ ọtadhesẹ ọrọ ọkibi nọ ọ kọ no ọ vẹ wezẹ na?

⁵ Fikieme Jesu ọ rọ kẹ ọtadhesẹ nana? Jesu ọ rọ ọtadhesẹ na fiobọhọ kẹ omai riẹ nọ Jihova họ Ọnọ o re ru ovuẹ Uvie na rro evaọ udu ahwo nọ ‘a wo eva ezi.’ (Iruẹru 13:48; 1 Kọr. 3:7) Ma rẹ kọ je ku ame ku ubi na, rekọ ma rẹ sae kpọ orro riẹ hẹ. Ma sae gbae họ rro hayo ru ei rro kpata kpata gbe he. Wọhọ ọkibi nọ a fodẹ evaọ ọtadhesẹ na, ma riẹ oghẹrẹ nọ ovuẹ Uvie na o be rọ rro ho. Ẹsibuobu ma rẹ kaki muẹrohọ orro na ha nọ ma bi yeri uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ mai vrẹ na. Dede na, ẹsejọhọ nọ oke o be nyaharo na, ovuẹ Uvie na o vẹ te mọ ubi. Ohwo nọ o kurẹriẹ ze na o ve ti kuomagbe omai evaọ iruo ivuẹvu na, ma ve ti je wo erere no obufihọ riẹ ze.—Jọn 4:36-38.

6. Eme o gwọlọ nọ ma re vuhumu kpahe ẹnyaharo ohwo nọ ma bi wuhrẹ Ebaibol kugbe?

⁶ Eme ma rẹ sai wuhrẹ no ọtadhesẹ nana ze? Orọ ọsosuọ, o gwọlọ nọ ma re vuhumu inọ ma rẹ sae kpọ ẹnyaharo ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol ho. Nọ ma tẹ riẹ ọnyaba mai, u ti ru nọ ma gbe ti ro kpokpo ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol mai hi inọ o ru re ọ jẹ họ-ame, yọ o te whae ze nọ ma gbẹ te rọ gbae họ gbe he. Ma rẹ sae dawo utho ẹgba mai kpobi re ma fiobọhọ kẹe, rekọ ma rẹ riẹ nọ ọye ọvo ọ te jiroro na kẹ omariẹ sọ ọ rẹ roma mudhe jẹ họ-ame. Omauromudhe yọ oware nọ ohwo ọ rẹ rọ unevaze ru fiki uyoyou nọ o wo kẹ Jihova. U gbe no ohwo eva ze he, Jihova ọ rẹ jẹe rehọ họ.—Ol. 51:12; 54:6; 110:3.

7, 8. (a) Eme ọfa ma wuhrẹ no ọtadhesẹ Jesu ọrọ ọkibi nọ ọ kọ no ọ vẹ wezẹ na ze? Kẹ oriruo. (b) Eme ọtadhesẹ nana o wuhrẹ omai kpahe Jihova gbe Jesu?

⁷ Orọ avivẹ, nọ ma te wo otoriẹ oware nọ ma wuhrẹ no ọtadhesẹ na ze ziezi, u ti ru nọ udu u gbe ti ro whrehe omai hi nọ ma gbẹ make ruẹ emamọ iyẹrẹ iruo usiuwoma ota mai evaọ oke ọsosuọ họ. O gwọlọ nọ ma re wo ithihakọ. (Jem. 5:7, 8) Nọ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol na ọ gbẹ maki wo ẹnyaharo vievie he ghele epanọ ma daoma te re ma fiobọhọ kẹe, u fo nọ ma riẹ nọ orọnikọ obọ mai u no ze he. Ohwo nọ o wo eva ezi nọ ọ gwọlọ ru inwene evaọ uzuazọ riẹ, ọye Jihova ọ rẹ kuvẹ re ovuẹ Uvie na o mọ ibi evaọ eva riẹ. (Mat. 13:23) Fikiere, orọnikọ iyẹrẹ nọ i bi no iruo usiuwoma ota mai ze i re dhesẹ hẹ sọ ma be riẹ iruo na ru hayo ma  be riẹ ai ru hu. Evaọ aro Jihova, orọnikọ oghẹrẹ nọ ahwo nọ ma bi wuhrẹ obe kugbe a be nyaharo te u re dhesẹ hẹ inọ ma bi ru ziezi evaọ iruo usiuwoma ota na. Ukpoye, omodawọ mai evaọ iruo na họ oware nọ Jihova o re rri ghaghae ghelọ iyẹrẹ nọ i no rie ze kpobi kẹhẹ.—Se Luk 10:17-20; 1 Ahwo Kọrint 3:8.

⁸ Orọ avesa, ẹsejọ ma rẹ riẹ inwene nọ ovuẹ Uvie na o be lẹliẹ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol mai ru hu. Wọhọ oriruo, ọzae-avọ-aye jọ nọ imishọnare jọ o je wuhrẹ obe kugbe a ta kẹ imishọnare na nọ a gwọlọ mu usiuwoma ota họ. Imishọnare na ọ tẹ vuẹ ae nọ re a sai te kẹ usiuwoma ota, o gwọlọ nọ a rẹ siọ ivovavovo ba. U gbe rie unu gaga nọ a vuẹe nọ a siọ ivovavovo ba no anwọ emerae jọ nọ i kpemu. Eme ọ lẹliẹ e rae seba? A vuhumu nọ Jihova ọ rẹ sae ruẹ e rai nọ a te bi vovo isigareti, yọ o mukpahe eviẹhọ. Fikiere a tẹ ta nọ a re ru ojọ evaọ usu eware ivẹ nana, sọ a re vovo isigareti evaọ iraro imishọnare na hayo a rẹ seba riẹriẹriẹ. Uyoyou nọ a wo kẹ Jihova no obọnana u ru nọ a rọ jiroro nọ a rẹ seba evovo. A ru inwene je wo ẹnyaharo no evaọ usu rai kugbe Jihova dede nọ imishọnare na ọ riẹ hẹ.

9. Eme họ otofa ọtadhesẹ Jesu ọrọ osakrosa na?

⁹ Se Matiu 13:47-50. Eme họ otofa ọtadhesẹ Jesu ọrọ osakrosa na? Jesu ọ rehọ usiuwoma Uvie nọ ma bi whowho kẹ ahwo kpobi na dhesẹ osakrosa nọ a fihọ abade. Wọhọ epanọ osakrosa u re mu “oghẹrẹ iyei kpobi” na, ere usiuwoma ota mai na u re si oghẹrẹ ahwo kpobi urru. (Aiz. 60:5) Ma rẹ ruẹ imuẹro nana evaọ unu ahwo nọ a rẹ ziọ ikokohọ mai gbe Ekareghẹhọ uwhu Jesu kukpe kukpe. Ahwo nana jọ họ imiyei “iwoma” na wọhọ odẹme, yọ a bi gine kurẹriẹ ziọ ukoko na. Dede na, ma rẹ sae jọ usu rai ruẹ imiyei “iyoma”; orọnikọ oghẹrẹ ohwo kpobi nọ ọ nyaze ti kuomagbe omai Jihova ọ rẹ jẹrehọ họ.

10. Fikieme Jesu ọ rọ kẹ ọtadhesẹ osakrosa na?

¹⁰ Fikieme Jesu ọ rọ kẹ ọtadhesẹ nana? Orọnikọ ẹhẹriẹ nọ a hẹriẹ imiyei na u dikihẹ kẹ ẹdhoguo urere nọ o te jọ evaọ etoke uye ulogbo na ha. Ukpoye, u dhesẹ oware nọ o te via evaọ edẹ urere akpọ omuomu nana nọ ma rrọ na. Jesu o dhesẹ nọ orọnikọ ohwo kpobi nọ ovuẹ Uvie na u siuru o ti kurẹriẹ ze te gọ Jihova ha. Ahwo buobu a be hai kuomagbe omai kpohọ iwuhrẹ. Efa a rọwo nọ a wuhrẹ Ebaibol na kugbe ai, rekọ a gwọlọ roma mudhe kẹ Jihova ha. (1 Iv. 18:21) Yọ ejọ dede a siọ ewuhrẹ ba ẹnya no. Izoge jọ e riẹ nọ a jọ ukoko na yẹ, rekọ a ri ti wo uyoyou kẹ izi Jihova ha. Oghẹrẹ kpobi nọ o rrọ kẹhẹ, Jesu o ru rie vevẹ inọ ohwo kpobi ọ rẹ jiroro Ọghẹnẹ ọgọ kẹ omobọ riẹ. Ahwo kpobi nọ a ru ere a rẹ jọ ghaghae evaọ aro Jihova, o se rai “efe erẹwho na kpobi.”—Hag. 2:7.

11, 12. (a) Ẹvẹ ma sai ro wo erere no ọtadhesẹ osakrosa na ze? (b) Eme ọtadhesẹ nana o wuhrẹ omai kpahe Jihova gbe Jesu?

¹¹ Ẹvẹ ma sai ro wo erere no ọtadhesẹ osakrosa na ze? Ma te wo otoriẹ oware nọ ma wuhrẹ no ọtadhesẹ nana ze ziezi, u re ru nọ udu u gbe ro whrehe omai vrẹta ha nọ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol mai hayo ọmọ mai jọ o gbe wo emamọ usu kugbe Jihova ha. O rẹ sae via enẹ ghelọ epanọ ma daoma te kẹhẹ. Nọ ohwo ọ tẹ rọwo nọ a wuhrẹ Ebaibol kugbei hayo nọ ọsẹgboni ohwo ọ tẹ rrọ ukoko na, oyena o rẹ nwani dhesẹ hẹ inọ ohwo otiọye o ti wo usu okpekpe kugbe Jihova. Nọ oke o be nyaharo na, Jihova ọ te hẹriẹ ahwo nọ a rọwo romakpotọ kẹ esuo riẹ hẹ no udevie idibo riẹ.

¹² Kọ onana u dhesẹ nọ ahwo nọ a no  ukoko na no a gbe wo uvẹ nọ a sai ro zihe ze he? Hayo kọ ohwo ọ gbẹ roma mudhe kẹ Jihova ha, koyehọ ohwo ‘oyoma’ ọ te jọ bẹdẹ bẹdẹ? Ijo. Uvẹ o gbẹ riẹ nọ ahwo otiọna a re ro kurẹriẹ taure uye ulogbo na u te ti muhọ. O wọhọ ẹsenọ Jihova o bi bo kẹ ae nọ: “Wha kurẹriẹ bru omẹ ze, re me kurẹriẹ bru owhai.” (Mal. 3:7) Jesu o dhesẹ onana via vevẹ evaọ ọtadhesẹ ọfa jọ nọ ọ kẹ, ọrọ ọmọ ogbọfariẹ na.—Se Luk 15:11-32.

13. Eme họ otofa ọtadhesẹ ọmọ ogbọfariẹ na?

¹³ Eme họ otofa ọtadhesẹ Jesu ọrọ ọmọ ogbọfariẹ na? Ọsẹ nọ a fodẹ evaọ ọtadhesẹ na nọ o wo ohrọ gaga na o dikihẹ kẹ Ọsẹ oyoyou obọ odhiwu mai na, Jihova. Ọmọ nọ ọ yare ẹkẹ ukuoriọ riẹ nọ o kpohọ erẹ nyae raha iẹe kufiẹ na o dikihẹ kẹ ahwo nọ a ghoro no ukoko na no. Eno nọ a no ukoko na o wọhọ ẹsenọ a kpohọ erẹ evaọ “orẹwho uthethabọ,” koyehọ akpọ Setan nọ ọ hẹriẹ oma no Jihova. (Ẹf. 4:18; Kọl. 1:21) Rekọ ejọ rai i bru oma kpiroro uwhremu na, je kuomarẹriẹ ziọ ukoko Jihova ghele epanọ o bẹ te kẹhẹ re a ru ere. Yọ Jihova, Ọsẹ mai nọ ọ rẹ rọvrẹ na, o dede ahwo omaurokpotọ nana nọ a kuomarẹriẹ ze na rehọ.—Aiz. 44:22; 1 Pita 2:25.

14. Fikieme Jesu ọ rọ kẹ ọtadhesẹ ọmọ ogbọfariẹ na?

¹⁴ Fikieme Jesu ọ rọ kẹ ọtadhesẹ nana? Jesu ọ rehọ obọdẹ oriruo nana dhesẹ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ahwo nọ a ghoro se iẹe ba a zihe bru ei ze. Ọsẹ nọ a fodẹ evaọ ọtadhesẹ na o je rẹro nọ ọmọ riẹ na ọ te seba ezihe ze he. Nọ ọsẹ na ọ kparo ruẹ ọmọ na nọ o bi zihe ze, dede nọ ọ “gbẹ [jọ] ugbo uthethabọ,” ọ tẹ nwane dhẹ nyai dede iei rehọ. Onana o rẹ sai fiobọhọ kẹ ahwo nọ a ghoro no ukoko na no zihe bru Jihova ze ababọ oke oraha. O sae jọnọ usu rai kugbe Jihova o raha no riẹriẹriẹ, o rrọ bẹbẹ kẹ ai re a zihe ze, hayo oma o be vo ai re a ru ere. Rekọ enana kpobi i te oware ovo ho nọ a te roro te irere nọ a ti wo nọ a te zihe ze, o rẹ tubẹ lẹliẹ oghọghọ jọ obọ odhiwu nọ a te zihe ze.—Luk 15:7.

15, 16. (a) Eme ma wuhrẹ no ọtadhesẹ Jesu ọrọ ọmọ ogbọfariẹ na ze? Kẹ iriruo jọ. (b) Kọ eme ọtadhesẹ na o wuhrẹ omai kpahe Jihova gbe Jesu?

¹⁵ Erere vẹ ma rẹ sai wo no ọtadhesẹ ọmọ ogbọfariẹ na ze? O gwọlọ nọ ma rẹ rọ aro kele oriruo Jihova. Ma gwọlọ jọ otu nọ o re rri omarai “kiẹrẹe hrọ họ,” nọ  ma gbe ro dede erahizi nọ i kuomarẹriẹ ze rehọ họ. Onana o rẹ raha usu mai kugbe Ọghẹnẹ. (Ọtausi. 7:16) Ma rẹ sai wuhrẹ oware ofa jọ no ọtadhesẹ nana ze. O gwọlọ nọ ma re rri ohwo nọ o no ukoko na wọhọ “ogodẹ nọ o vru” nọ o ti zihe ze ẹdẹjọ, orọnikọ ọnọ ọ te gbẹ sai zihe ze ofa ha ha. (Ol. 119:176) Nọ ma tẹ nyaku ohwo nọ o ghoro no ukoko na, orọnikọ a si ei no ho, kọ ma te gwọlọ epanọ ma re ro fiobọhọ kẹe re o zihe ze? Kọ ma te vuẹ ekpako na ababọ oke oraha re a fiobọhọ kẹe? Ma te fi oware nọ ma wuhrẹ evaọ ọtadhesẹ Jesu ọrọ ọmọ ogbọfariẹ na h’iruo, ma ti ru ere.

¹⁶ Muẹrohọ ẹme nọ ahwo jọ nọ a ghoro no ukoko na vẹre a ta kpahe ohrọ Jihova gbe oghẹrẹ nọ ukoko na u ro fiobọhọ je dhesẹ uyoyou kẹ ae. Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a si no ukoko nọ ọ rria obọ akpọ te ikpe 25 soso ọ ta nọ: “Evawere nọ me bi wo anwọ oke nọ a ro zihe omẹ ziọ ukoko na i bi dhe ẹgẹga keme ‘ẹzi aruodhidhivio’ o no obọ Jihova te omẹ no. (Iruẹru 3:19) Inievo na kpobi a be k’omẹ uketha je bi dhesẹ uyoyou k’omẹ. Ukoko na yọ uviuwou mẹ nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ.” Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ uzoge nọ o ghoro no ukoko na ikpe isoi, rekinọ o zihe ze no enẹna, ọ ta nọ: “Mẹ sae ruẹ unu gbiku eva nọ e were omẹ hẹ fiki oghẹrẹ uyoyou nọ Jesu ọ ta kpahe na nọ inievo na dhesẹ kẹ omẹ. Re ohwo ọ jọ ukoko Jihova yọ oghale ulogbo nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ.”

17, 18. (a) Eme ma wuhrẹ no etadhesẹ esa nọ ma ta kpahe no na ze? (b) Kọ eme u fo nọ o rẹ jọ ọtamuo mai?

¹⁷ Eme ma wuhrẹ no etadhesẹ esa nana ze? Orọ ọsosuọ, o gwọlọ nọ ma re vuhumu nọ ma sae kpọ ẹnyaharo nọ ohwo o re wo ho evaọ usu riẹ kugbe Jihova. Jihova ọvo ọ rẹ sae kpọe. Orọ avivẹ, ma re rẹro ho inọ ohwo kpobi nọ ma bi wuhrẹ obe kugbe hayo nọ ọ be hae ziọ ewuhrẹ ọ te roma mudhe kẹ Jihova. Orọ urere, dede nọ otu jọ a sai ghoro no ukoko Jihova, ajọ ma nwane kpairoro vrẹ ae he inọ a te gbẹ sai zihe ze he. Yọ a te zihe ze, ajọ ma dede ae rehọ evaọ oghẹrẹ nọ u re kiehọ Jihova oma.

¹⁸ Ajọ mai omomọvo ọ gbẹ hae gwọlọ eriariẹ, otoriẹ, gbe areghẹ. Nọ ma bi se kpahe etadhesẹ Jesu na, daoma riẹ otofa rai, oware nọ o soriẹ nọ a ro kere ai fihọ Ebaibol na, oghẹrẹ nọ ma sai ro fi oware nọ ma wuhrẹ no ai ze h’iruo, gbe oware nọ e rẹ sai wuhrẹ omai kpahe Jihova gbe Jesu. Nọ ma te ru ere, u re dhesẹ nọ ma bi wo otoriẹ eme Jesu.