1, 2. Na kilumbu ya lufutumuku ya Yezu, inki mutindu yandi pesaka balongoki na yandi kikesa?

NA KILUMBU ya lufutumuku ya Yezu, balongoki zole katukaka na Yeruzalemi mpi kwendaka na bwala mosi yina vandaka na kitamina ya bakilometre 11. Sambu bo zabaka ve nde Yezu me futumuka, bo vandaka mawa-mawa sambu na mambu yina katukaka kusalama. Na mbala mosi, Yezu basikilaka bo mpi yantikaka kutambula ti bo. Yandi pesaka bo kikesa. Na nki mutindu? Biblia ke tuba nde “yantika na Moize ti na Baprofete yonso, [Yezu] tendudilaka bo mambu ya ke tadila yandi yina kele na Masonuku yonso.” (Luka 24:13-15, 27) Yo salaka nde, bantima na bo kufuluka na kiese sambu yandi “vandaka kutendudila” bo Masonuku na mutindu mosi ya pwelele.—Luka 24:32.

² Na nkokila ya kilumbu yina, balongoki yina zole vutukaka na Yeruzalemi. Bo kutanaka ti bantumwa ya nkaka mpi zabisaka bo mambu yina bo kutanaka ti yo. Ntangu bo vandaka kusolula, Yezu basikilaka bo. Balongoki waka boma. Bo kumaka ti baketi-keti na bantima na bo. Inki mutindu Yezu pesaka bo kikesa? Biblia ke tuba nde: “Yandi kangulaka mpenza mabanza na bo sambu bo bakisa ntendula ya Masonuku.”—Luka 24:45.

3. Inki mambu ya mpasi beto lenda kutana ti yo, mpi nki lenda sadisa beto na kutanina mabanza ya mbote sambu na kisalu na beto ya kusamuna?

³ Bonso balongoki ya Yezu, bantangu ya nkaka beto mpi lenda kuma mawa-mawa. Ntembe kele ve nde beto ke salaka mingi na  kisalu ya Mfumu, kansi beto lenda lemba nitu sambu beto ke mona ve mbutu ya mbote. (1 Bak. 15:58) Yo lenda vanda mpi nde bantu yina beto ke longukaka ti bo Biblia ke yela kibeni ve na kimpeve. Bankaka na kati na bo lenda buya nkutu kusadila Yehowa. Inki beto lenda sala sambu na kutanina mabanza ya mbote na yina me tala kisalu na beto ya kusamuna? Kima mosi yina lenda sadisa beto na diambu yai kele kubakisa mbote-mbote ntendula ya bingana yina Yezu pesaka. Bika beto tadila bingana tatu na kati na yo mpi kubaka malongi yina kele na kati.

4. Kingana ya Yezu ya muntu mosi ya ke kunaka yina me lala ke tendula nki?

⁴ Tanga Marko 4:26-29. Kingana ya Yezu ya muntu mosi ya ke kunaka yina me lala ke tendula nki? Muntu yina ke kunaka ya Yezu tubilaka na kingana kele bansamuni ya nsangu ya Kimfumu. Nkeni kele nsangu ya Kimfumu yina bansamuni ke longaka bantu ya ntima-masonga. Beto me zaba nde, muntu yina ke kunaka, ‘ke lalaka na mpimpa mpi ke telama na suka.’ Bankeni ke bakaka ntangu sambu yo yela, disongidila banda ntangu yina bo kunaka yo tii ntangu bo ta katula bambuma. Na nsungi yina, ‘bankeni ke menaka mpi ke yelaka.’ Bankeni ke yelaka “yo mosi” malembe-malembe. Mutindu mosi mpi, kuyela ya kimpeve ke salamaka malembe-malembe. Ntangu muntu ke yela na kimpeve, mpi me kuna mpusa ya kusadila Yehowa, yandi ke butaka bambuma, disongidila yandi ke kudipesaka na Yehowa mpi ke bakaka mbotika.

5. Sambu na nki Yezu pesaka kingana ya muntu mosi ya ke kunaka yina me lala?

⁵ Sambu na nki Yezu pesaka kingana yai? Yezu sadisaka beto na kubakisa nde Yehowa muntu ke yedisaka kieleka na bantima ya ‘bantu yina kele ya kuyilama.’ (Bis. 13:48; 1 Bak. 3:7) Beto ke kunaka mpi ke losaka masa, kansi beto ke vandaka ve ti ngolo ya kuyedisa. Beto lenda pusa yo mpi ve na kuyela nswalu-nswalu. Bonso muntu yina ke kunaka ya Yezu tubilaka na kingana, beto ke zabaka ve nki mutindu bankeni ke yelaka. Mbala mingi, ntangu beto ke kudipesaka na bisalu na beto ya nkaka, beto ke zabaka ve mutindu bankeni yina ke bikalaka kuyela. Kansi na nima ya bantangu, bankeni disongidila, nsangu ya Kimfumu lenda buta bambuma. Balongoki yina ya mpa ke vukanaka ti beto na kisalu ya kusamuna, mpi beto ke sepelaka na mutindu bo ke pesaka lusadisu na kisalu yango.—Yoa. 4:36-38.

6. Inki beto fwete zaba na yina me tala kuyela ya bantu na kimpeve?

⁶ Inki dilongi beto lenda baka na kingana yai? Ya ntete, Beto fwete zaba nde beto ke vandaka ve ti ngolo ya kuyedisa balongoki ya Biblia na kimpeve. Kudikulumusa ta sadisa nsamuni na kupusa ve na kingolo-ngolo longoki ya Biblia na kubaka mbotika. Beto ke salaka bikesa sambu na kusadisa balongoki ya Biblia kansi, beto fwete zaba nde lukanu ya kubaka mbotika fwete katuka na bo mosi. Muntu yandi mosi ta kudipesa na Yehowa kana yandi me kuna zola ya Yehowa na ntima na yandi. Yehowa ta sepela ti muntu yina me kudipesa na yandi kaka kana yandi me sala yo sambu na zola ya Yehowa yina yandi me yedisa.—Nk. 51:12; 54:6; 110:3.

7, 8. (a) Inki malongi ya nkaka beto lenda baka na kingana ya muntu mosi ya ke kunaka yina me lala? Pesa mbandu. (b) Kingana yai ke longa beto nki na yina me tala Yehowa mpi Yezu?

⁷ Ya zole, kubakisa dilongi ya kingana yai ta sadisa beto na kulemba ve nitu kana na luyantiku beto ke mona ve mbutu ya mbote na kisalu na beto. Beto fwete monisa ntima-nda. (Yak. 5:7, 8) Kana beto salaka kisalu na beto mbote, ata longoki me yela ve, beto fwete zaba nde, kukonda kuyela na yandi ke tendula ve nde beto salaka kisalu na beto mbi. Yehowa ke pesaka nzila nde nkeni ya kieleka kuyela na kati ya muntu kaka kana yandi kele muntu ya kudikulumusa yina kele ti luzolo ya kusala bansoba. (Mat. 13:23) Yo yina, beto fwete tesa ve kisalu na beto ya kusamuna  ti mbutu ya mbote yina yo fwete basisa. Sambu na Yehowa, kusamuna mbote ke tendula ve kubasisa mbutu ya mbote, kansi kusala bikesa ya me fwana.—Tanga Luka 10:17-20; 1 Bakorinto 3:8.

⁸ Ya tatu, beto ke zabaka ve ntangu yonso bansoba yina ke salama na luzingu ya muntu. Mu mbandu, bankwelani yina vandaka kulonguka Biblia ti mpangi mosi ya misionere zabisaka yandi nde bo ke zola kukuma bansamuni. Misionere yina yibusaka bo nde, sambu na kukuma bansamuni, yo lombaka nde bo yambula kunwa makaya. Diambu ya kuyituka kele nde, bo zabisaka misionere nde bo me yambulaka kunwa makaya bangonda mingi na ntwala. Sambu na nki? Bo bakisaka nde kana bo ke landa kunwa makaya ata na kinsweki, Yehowa ta sepela ve ti bo sambu yandi ke mengaka bantu yina ke monisaka kimuntu ya mbote kansi na kinsweki bo ke sala mambu ya mbi. Bantima na bo pusaka bo na kubaka lukanu mosi kaka: kunwa makaya na meso ya misionere to kubuya kunwa yo kimakulu. Zola ya Yehowa yina bo yedisaka sadisaka bo na kubaka lukanu ya mbote. Bo yelaka na kimpeve, ata misionere bakisaka ve nde bo vandaka kusala bansoba na luzingu na bo.

⁹ Tanga Matayo 13:47-50. Kingana ya Yezu ya bukondi ke tendula nki? Yezu fwanisaka kisalu ya kusamuna nsangu ya Kimfumu ti kulosa bukondi ya nene na nzadi. Mutindu bukondi ke kangaka “bambisi ya masa ya mitindu yonso” kukonda kupona, kisalu ya kusamuna mpi ke bendaka bantu ya mitindu yonso. (Yez. 60:5) Diambu yai ke monanaka pwelele; bantu mingi ke vukanaka ti beto na balukutakanu ya nene mpi na Lusungiminu. Na kati na bo, bankaka kele bonso bambisi ya “mbote,” yina nsuka-nsuka ke kotaka na dibundu ya Bukristu. Kansi, bankaka kele bonso bambisi ya “mbi” yina Yehowa ke ndimaka ve.

¹⁰ Sambu na nki Yezu pesaka kingana yai? Kukabula ya bambisi yai ya kifwani ta salama ve na kitini ya nsuka ya mpasi ya nene yina bo ta sambisa bantu. Kansi, yo monisaka mambu yina zolaka kusalama na bilumbu ya nsuka ya ngidika yai ya bima. Yezu monisaka nde, ata bantu mingi ta ndima kieleka, bo yonso ve ta baka lukanu ya kusadila Yehowa. Bantu mingi ke kwisaka na balukutakanu na beto. Bankaka ke monisaka luzolo ya kulonguka Biblia ti beto; ata mpidina, bankaka ke zolaka ve kubaka lukanu ya kubaka mbotika. (1 Bant. 18:21) Nkutu, bankaka ke kwisaka diaka ve na balukutakanu. Bana ya nkaka me butukaka na mabuta yina bibuti kele Bambangi ya Yehowa; ata mpidina, bankaka na kati na bo ke zitisaka ve minsiku ya Yehowa sambu na kumonisa nde bo ke zolaka yandi. Na bunkufi, Yezu zolaka kumonisa nde konso muntu fwete baka lukanu yandi mosi. Bantu yina ke bakaka lukanu ya kusadila Yehowa ke monanaka na meso na yandi bonso “bima ya mbalu” to “bima ya kitoko” ya “makanda yonso.”—Agai 2:7, NW.

¹¹ Inki dilongi beto lenda baka na kingana ya bukondi? Kubakisa dilongi ya kingana yai ta sadisa beto na kudiyangisa ve mingi to na kulemba ve nitu kana muntu yina beto ke longuka Biblia ti yandi to mwana na beto me baka ve lukanu ya kuzinga na kuwakana ti kieleka. Ata beto me sala bikesa ya nki mutindu, diambu yai lenda kumina beto mpi. Kana muntu ke longuka Biblia to me butukaka na dibuta yina bibuti kele Bambangi, yo ke tendula ve nde yandi ta kuma kaka ti bangwisana ya mbote ti Yehowa. Nzambi ta sadisa kaka bantu yina ke zolaka kulemfukila luyalu na yandi sambu bo kuma bansadi na yandi.

11, 12. (a) Inki dilongi beto lenda baka na kingana ya bukondi? (b) Kingana yai ke longa beto nki na yina me tala Yehowa mpi Yezu?

¹² Keti yo ke tendula nde bantu yonso yina bo me basisaka na dibundu lenda vutuka diaka ve na dibundu? To kana muntu me  bakaka ve lukanu ya kubaka mbotika, keti yo ke tendula nde yandi kele na ndonga ya bantu ya “mbi” kimakulu? Ve. Bantu ya mutindu yai kele diaka ti dibaku ya kubaka lukanu yina na ntwala nde nsungi ya mpasi ya nene kuyantika. Yehowa ke binga bo nde: “Beno kwisa vutuka na mono, ebuna mono mpi ta vutuka na beno.” (Mal. 3:7) Yezu monisaka kieleka yai na kingana ya mwana yina vilaka.—Tanga Luka 15:11-32.

13. Kingana ya Yezu ya mwana yina vilaka ke tendula nki?

¹³ Kingana ya Yezu ya mwana yina vilaka ke tendula nki? Tata ya mawa yina Yezu tubilaka na kingana yai kele Yehowa, Tata na beto ya zola yina kele na zulu. Mwana yina lombaka dikabu na yandi ya bima mpi bebisaka yo kele bantu yina bo me basisaka na dibundu. Ntangu bantu ke basikaka na dibundu, yo kele bonso nde bo ke salaka nzietelo na “insi mosi ya ntama,” nsi-ntoto ya Satana yina kele ya kukabwana ti Yehowa. (Baef. 4:18; Bakol. 1:21) Na nima ya bantangu, bankaka ke ndimaka nde bo salaka kifu ya nene, mpi bo ke salaka bikesa sambu na kuvutuka na dibundu. Bampangi yai ya kudikulumusa ke balulaka ntima mpi Tata na beto yina ke lolulaka ke yambaka bo diaka.—Yez. 44:22; 1 Pie. 2:25.

14. Sambu na nki Yezu pesaka kingana ya mwana yina vilaka?

¹⁴ Sambu na nki Yezu pesaka kingana yai? Yezu monisaka dibanza mosi ya mfunu: Yehowa ke sepelaka nde bantu yina me basikaka na dibundu kuvutukila yandi. Tata yina Yezu tubilaka na kingana vandaka kaka ti kivuvu nde kilumbu kele mwana na yandi ta vutukila yandi. Ntangu yandi monaka mwana na yandi ke kwisa kuvutuka, ata “yandi vandaka kaka mwa ntama,” tata kwendaka ntinu kuyamba yandi. Kingana yai ke siamisa kibeni bantu yina me bebisaka bangwisana na bo ti Yehowa na kuvutukila yandi kukonda kusukinina. Yo lenda vanda nde bo me lembaka na kimpeve, mpi nde kuvutuka na dibundu lenda lomba bikesa mingi. Kansi, yo me fwana nde bo sala bikesa yina sambu bawanzio mpi ta sepela ntangu bo ta vutuka na dibundu.—Luka 15:7.

15, 16. (a) Inki dilongi beto lenda baka na kingana ya mwana yina vilaka? Pesa bambandu. (b) Kingana yai ke longa beto nki na yina me tala Yehowa mpi Yezu?

¹⁵ Inki dilongi beto lenda baka na kingana ya mwana yina vilaka? Beto fwete landa mbandu ya Yehowa. Beto fwete vanda ve ata fioti ‘bantu ya lunungu kuluta ndilu’ na mpila nde beto buya kuyamba mpangi yina salaka disumu ya me balula ntima. Nkutu, kusala mutindu yina lenda ‘bebisa’ kimpeve na beto. (Lo. 7:16) Beto lenda baka dilongi ya  nkaka na kingana yai. Beto fwete tadila muntu yina me basika na dibundu bonso “dimeme [yina] me vila,” kansi beto fwete vidisa ve kivuvu kimakulu. (Nk. 119:176) Kana beto me kutana ti mpangi mosi yina ke kwisaka diaka ve na balukutakanu to me lembaka na kimpeve, yo me fwana na kusiamisa yandi na kuvutukila bikesa na yandi ya kimpeve. Diaka, kana beto me kutana ti muntu mosi yina me zabisa beto nde bo me basisaka yandi na dibundu, beto fwete zabisa bankuluntu diambu yango nswalu sambu bo pesa yandi lusadisu yina me fwana. Kusala mpidina ta monisa nde beto ke sadila dilongi ya kingana ya Yezu ya mwana yina vilaka.

¹⁶ Bampangi mingi yina bo basisaka na dibundu ke monisaka ntonda na Yehowa sambu na mawa ti zola na yandi, mpi sambu na lusadisu yina bo bakaka na bampangi ya dibundu na bo. Mu mbandu, mpangi-bakala mosi yina bo basisaka na dibundu, yina salaka bamvula 25 na nganda ke tuba nde: “Banda mono me vutukaka na dibundu, kiese na mono ke kuma kaka mingi sambu mono me bakaka ‘bansungi ya kupema’ ya Yehowa. (Bis. 3:19) Bampangi yonso ke sadisaka mono mpi ke monisilaka mono zola! Bubu yai, mono kele na kati ya dibuta ya kimpeve ya mbote mpenza.” Toko mosi ya nkento yina bo basisaka na dibundu salaka bamvula 5 na nganda. Ntangu yandi vutukaka na dibundu, yandi tubaka nde: “Mono ke kukaka ve kutubila mawi ya kiese yina mono vandaka na yo na mutindu bampangi monisilaka mono zola. Mono monaka pwelele zola yina Yezu tubilaka. Kuvanda na kati ya dibundu ya Yehowa kele mbalu mingi!”

17, 18. (a) Inki malongi ya mfunu beto me baka na bingana tatu yina beto me longuka? (b) Inki fwete vanda lukanu ya konso muntu?

¹⁷ Inki malongi ya mfunu beto me baka na bingana tatu yina beto me longuka? Ya ntete, beto fwete zaba nde beto ke vandaka ve ti ngolo ya kuyedisa balongoki ya Biblia na kimpeve, Yehowa mpamba ke yedisaka bo. Ya zole, beto fwete yindula ve nde bantu yonso yina ke kwisaka na balukutakanu mpi bayina beto ke longukaka ti bo Biblia ta baka lukanu ya kusadila Yehowa. Ya tatu, ata bampangi ya nkaka lenda basika na dibundu, beto lenda vidisa ve kivuvu nde kilumbu kele bo ta vutuka. Kana bo me vutuka na dibundu, beto fwete yamba bo sambu na kumonisa nde beto ke tadila bo mutindu Yehowa ke tadilaka bo.

¹⁸ Bika nde konso muntu kulanda na kusosa nzayilu, ngangu, mpi mayele. Ntangu nge ke tanga bingana ya Yezu, sosa kuzaba ntendula na yo, kikuma yina bo sonikaka yo na Biblia, mutindu nge lenda sadila malongi yina kele na kati mpi mambu yina yo ke longa nge sambu na Yehowa mpi Yezu. Kana nge ke sala mutindu yina, yo ta monisa nde nge ke bakisaka ntendula ya malongi ya Yezu.