Sa Jeremias 31:15, mababasa ta: “Ini an sinabi ni Jehova: ‘Sarong boses an nadadangog sa Rama, panambitan asin mapait na pagtangis: Pigtatangisan ni Raquel an saiyang mga aking lalaki. Habo niyang magparanga huli sa saiyang mga aking lalaki, ta mayo na sinda.’” (NW)

Nainot na nagadan si Raquel kisa sa duwa niyang aking lalaki. Kaya, garo bakong tama an isinurat na ini ni Jeremias 1,000 taon pagkagadan ni Raquel.

An panganay na aki ni Raquel iyo si Jose. (Gen. 30:22-24) Kan huri, nagkaaki siya nin saro pang lalaki na pinangaranan na Benjamin. Pero nagadan si Raquel kan ipangaki niya ini. Kaya, puwedeng ihapot ta: Taano ta sinabi sa Jeremias 31:15 na siya nagtatangis huling “mayo na” an mga aki niya?

Mahalagang mangnuhon na an panganay, na si Jose, nagkaigwa nin mga aki na si Manases asin Efraim. (Gen. 41:50-52; 48:13-20) Kan huri, an tribo ni Efraim an nagin pinakaprominente asin pinakamaimpluwensiyang tribo sa bilog na kahadian nin Israel sa amihanan asin iyan an nagrepresentar sa bilog na sampulong tribo. Sa ibong na lado, an tribo na hali sa ikaduwang aki ni Raquel, si Benjamin, napabilang sa kahadian sa timog kaiba kan Juda. Kaya masasabing nagsisimbolo si Raquel sa gabos na ina sa Israel, kapwa kan kahadian sa amihanan asin sa timog.

Kan isinurat an libro nin Jeremias, nasakop na kan mga Asiriano an sampulong tribong kahadian sa amihanan asin dakul an dinarang bihag. Pero, puwedeng nakadulag pasiring sa teritoryo nin Juda an iba sa mga gikan ni Efraim. Kan 607 B.C.E., sinakop kan mga Babilonyo an duwang tribong kahadian nin Juda sa timog. Minalataw na bilang kabtang kan pagsakop na iyan, dakul na bihag an tiniripon sa Rama, mga otso kilometros sa amihanan nin Jerusalem. (Jer. 40:1) Tibaad an nagkapira sa mga bihag ginaradan sa lugar na iyan na nasa teritoryo nin Benjamin kun sain ilinubong si Raquel. (1 Sam. 10:2) Kaya puwedeng ipakahulugan na an pagtangis ni Raquel sa saiyang mga aki iyo an piguratibong pagmundo niya sa mga Benjamita sa pangkagabsan o partikular na sa mga nasa Rama. Posible man na nanunungod ini sa pagtangis kan gabos na ina sa banwaan nin Diyos huli sa pagkagadan o pagkabihag kan Israel.

Sa paano man, an mga tataramon ni Jeremias mapadapit sa pagtangis ni Raquel huli sa saiyang mga aki, sarong hula dapit sa nangyari pakalihis nin pirang siglo kan mameligro an buhay kan aki pang si Jesus. Ipinagbuot ni Hading Herodes na gadanon an gabos na aking lalaki na may edad duwang taon pababa sa Betlehem, na nasa kamping timog kan Jerusalem. Kaya, an mga aking lalaking idto mayo na; gadan na sinda. Imahinaron an grabeng pagtangis kan mga inang nawaran nin mga aki! Garo baga an mga pagtangis na idto nadadangog sagkod sa Rama, na nasa kamping amihanan kan Jerusalem.—Mat. 2:16-18.

Kaya, kan panahon ni Jeremias asin kan panahon ni Jesus, an pagtangis ni Raquel huli sa saiyang mga aki angay na naglaladawan sa grabeng kamunduan kan mga Judiong ina huli sa mga aki nindang ginadan. Siyempre, idtong mga nagadan asin nagduman ‘sa daga kan kaiwal’ na kagadanan, puwedeng makabalik pag binuhay na liwat an mga gadan.—Jer. 31:16; 1 Cor. 15:26.