Eda wilika ena Jeremaia 31:15: “Sa kaya vakaoqo ko Jiova; Sa dua na domo sa rogo mai Rama, na qoqolou, kei na tagi levu; ko Rejeli, sa tagicaki ira na luvena, ka sa bese ni vakacegui ni ra sa yali vua ko ira na luvena.”

Erau sega ni mate na rua na luvei Rejeli tagane ni se bula tiko o koya. Ena rairai cala gona na ka e volatukutukutaka o Jeremaia ni oti e 1,000 na yabaki nona takali o Rejeli.

O Josefa na ulumatua nei Rejeli. (Vkte. 30:22-24) A qai dua tale na luvena tagane, o Penijamini. Ia e takali o Rejeli ena gauna e vakasucu kina vei Penijamini. Na taro gona e basika: Na cava e tukuni kina ena Jeremaia 31:15 ni a tagicaki ira na luvena tagane baleta nira sa “yali”?

Ena dua na gauna e muri e rua na luvena tagane o Josefa, o Manasa kei Ifireimi. (Vkte. 41:50-52; 48:13-20) E mani yavusa rogo o Ifireimi qai kaukaua duadua ena yavusa kece ena matanitu vualiku kei Isireli, e matataka taucoko tale ga na tini na yavusa. Ia na yavusa e basika mai na ikarua ni luvei Rejeli, o Penijamini, e wili ina matanitu ena ceva, okati tale ga kina o Juta. E rawa gona ni tukuni ni o Rejeli e vakatayaloyalotaki ira kece na tinanigone e Isireli, qori na matanitu ina vualiku kei na ceva.

Ni volai na ivola na Jeremaia, sa vakarusa oti o Asiria na matanitu yavusa e tini ena vualiku, ra kau tale ga vakavesu na lewenivanua. Ia e irairai dro eso na kawa i Ifireimi ena yasayasa o Juta. Ena 607 B.G.V. era ravuta na kai Papiloni na ceva kei Juta, e lewena e rua na yavusa. Kena irairai ni ravuravu ya era soqoni tale ga kina e levu na kaivesu e Rama, qo e rauta ni 8 na kilomita ena vualiku kei Jerusalemi. (Jere. 40:1) De dua era vakamatei eso ena nodra vanua na Penijamini, na vanua e bulu kina o Rejeli. (1 Sam. 10:2) Nona tagicaki ira gona na luvena o Rejeli e rawa ni vakatayaloyalotaka nona lolositaki ira kece na Penijamini se o ira e Rama. Rawa ni vakaibalebaletaki ira tale ga na tinadra na tamata ni Kalou era tagicaka na nodra takali se nodra kau tani na Isireli.

Se mani cava e vakaibalebaletaka, na ka e vola o Jeremaia me baleta nona tagicaki ira na luvena tagane o Rejeli e parofisai ni ka e yaco ena vica na senitiuri e muri, ni ririkotaki na bula i Jisu ni se gone. E vakarota o Tui Eroti mera vakamatei kece na gonetagane lalai era yabaki rua lako sobu e Peceliema, ena ceva kei Jerusalemi. Era yali gona na gonetagane qori nira sa mate. Vakasamataka mada na nodra tagi ni rarawa na tinanigone e mate na luvedra! E vaka ga e rogoci nodra tagi me yaco sara e Rama, ena vualiku kei Jerusalemi.—Maciu 2:16-18.

E donu gona na kena tukuni ni tagicaki ira na luvena tagane o Rejeli ena gauna i Jeremaia kei na gauna i Jisu, ni dusia na nodra rarawa na tinanigone Jiu e vakamatei na luvedra. Ia o ira na takali era lako ina “vanua ni meca” o mate e rawa nira sereki mai na ivesu ni meca qori nira sa vakaturi.—Jere. 31:16; 1 Kor. 15:26.