Jeremías 31:15-pe heʼi: “Jehová heʼi: ‘Ramápe oñehendu peteĩ hasẽva, ojaheʼóva ha oñelamentáva. Upéva hína Raquel, ojaheʼóva imembykuérare. Ndoipotái avave okonsola chupe, pórke imembykuéra ndaiporivéima’” (NM).

Jaikuaaháicha, Raquel mokõinte imemby vaʼekue ha haʼekuéra oikove gueteri isy omanórõ guare. Upévare ikatu oĩ opensáva noĩporãiha Jeremías ohai vaʼekue 1.000 áño Raquel omano rire.

Raquel memby ypykue haʼe vaʼekue José (Gén. 30:22-24). Upéi haʼe oreko jey ótro mitã hérava Benjamín, ha imembypa riremínte Raquel omano. Upéicharõ, ¿mbaʼérepa Jeremías 31:15 heʼi Raquel ojaheʼoha imembykuéra ‘ndaiporivéimavare’?

José, Raquel memby ypykue, oreko vaʼekue mokõi itaʼýra hérava Manasés ha Efraín (Gén. 41:50-52; 48:13-20). Tiémpo rire, Efraín ou heta ifamília, ha umívagui oiko peteĩ trívu iñimportánte ha ipoderósova. Upéicha rupi Efraín ha idesendientekuéra orrepresenta vaʼekue umi 10 trívupe oĩva pe rréino nortéño de Israélpe. Ha pe trívu oúva Benjamín familiarégui katu oforma pe rréino del sur, trívu de Judá ndive. Upéicharõ, ikatu jaʼe Raquel orrepresentaha entéro sy oĩvape Israélpe, tahaʼe pe rréino nortéñope, térã rréino del súrpe.

Jeremías ohaírõ guare ikuatiañeʼẽ, pe rréino nortéño de 10 trívu oĩma kuri umi asírio poguýpe ha hetápe ojegueraha prisionéroramo. Péro oiméne oĩ raʼe heta Efraín desendiénte odipara vaʼekue umi asíriogui ha oho Judá território gotyo. Áño 607-pe a.C. umi vavilónio ojagarra pe rréino del sur oĩva Judápe. Amalisia ojagarrávo hikuái upe lugár, ogueraha heta prisionérope Ramápe, opytáva 8 kilómetrorupi Jerusaléngui nórte gotyo (Jer. 40:1). Oiméne unos kuántope ojejuka raʼe upe lugárpe, oĩva Benjamín territóriope, Raquel oñeñotỹ haguépe (1 Sam. 10:2). Upévare, Jeremías heʼívo Raquel ojaheʼo hague imembykuérare, ikatu hína orrepresenta pe laménto oĩva ojejuka haguére Benjamín desendientekuérape, térã umi oĩ vaʼekuépe Ramápe. Ikatu avei orrepresenta umi sy Israelguápe, ojaheʼo vaʼekue ojejuka haguére umi isrraelítape térã ojegueraha rupi chupekuéra esklavorã.

Tahaʼe haʼeháicha, Jeremías heʼívo Raquel ojaheʼoha imembykuérare, oprofetisa avei peteĩ mbaʼe oñekumplíva heta síglo upe rire, ojejukasérõ guare Jesúspe imitãme. Pe rréi Herodes omanda vaʼekue ojejuka hag̃ua entéro mitãkuimbaʼe orekóva dos áño térã michĩvéva ha oikóva Belénpe, opytáva sur gotyo Jerusaléngui. Upérõ guare umi mitã “ndaiporivéima” térã omanombáma, heʼi haguéicha Jeremías. ¡Ñapensamíntena mbaʼeichaitépa oiméne umi sy imembymanóva ojaheʼo ha oñelamenta! Haʼete ku oñehendúva umi laménto Ramá peve, opytáva nórte gotyo Jerusaléngui (Mat. 2:16-18).

Upéicharõ, Raquel ojaheʼóvo imembykuérare orrepresenta umi sy hudía ojaheʼóvape imembykuéra omano vaʼekuére, tahaʼe Jeremías tiémpope térã Jesús tiémpope. Añetehápe, umi “oho vaʼekue umi enemígo retãme”, térã umi omano vaʼekue, “ou jeýta”, térã orresusitáta (Jer. 31:16, NM; 1 Cor. 15:26).