Jeremías 31:15 tä mike gare: “Jehová tä kukwe ne niere: ‘Raquel tä ngäbriäntre muaire krubäte, ye kukwei tä ruin kä Ramá yekänti. Tä ngäbriäntre muaire yebätä ñaka tö ja töi mikamanain jäme, ñobätä ñan aune ngäbriäntre ye ñaka niena’”.

Raquel krütani ye bitikäre ngobo nibu kwe ye krütani. Aisete, ¿Jeremías kukwe tikani kä nikani 1,000 ta ye bitikäre ye ñaka metre? Ani mike gare jai.

José ye Raquel ngobo kena (Gén. 30:22-24). Ja känenkäre, Benjamín, Raquel ngobo nibukäre ye därebare. Akwa Raquel krütani Benjamín nämene därerebätä ye ngwane. Yebätä, kukwe ngwantarita: ¿ñobätä Jeremías 31:15 tä niere Raquel nämene ngäbriäntre muaire?

José, Raquel ngobo kena, ye namani Manasés aune Efraín rüne (Gén. 41:50-52; 48:13-20). Ja känenkäre, Efraín mräkätre ye namani gobran bäri ütiäte nitre Israel nünanka ngwitärikri ye kräke aune namani juta keta jätä nitre Israelkwe ye kwrere. Ne madakäre, Raquel ngobo nibukäre, Benjamín, yekri nitre jatani ye namani gobrantre mötörikri yekri, Judá ngäbriäntre yebe. Yebätä, Raquel bämikani meritre nämene monso bokäne nünanka gobran Israel ngwitärikri bätä mötörikri yekri ye jökräbätä.

Tärä Jeremías tikani ye ngwane, nitre Asiria yekwe juta keta jätä nitre Israelkwe nämene ngwitärikri ye dianina jai, aune nitre Israel kwati jänikani ngite. Yebiti ta, Efraín ngäbriäntre ruäre ye ngitiani kä Israel yekänti nemen Judá. Akwa kä 607 kä 1 känenkri yete, nitre Babilonia käkwe juta ketebu nitre Judá yekwe diani jai. Kä ye ngwane, nitre nämene ngite ye kwati jänikani Ramá, kä nemenkä kilómetro krä kwä Jerusalén yete ngwitärikri (Jer. 40:1). Benjamín käi yete, Raquel doboi mikani yekänti, nitre ruäre ye murie ketani raba ruin nie (1 Sam. 10:2). Yebätä, Raquel nämene ngäbriäntre muaire nieta ye abokän Benjamín ngäbriäntre murie ketani, o metrere nitre Ramá murie ketani ye muai nämene kwe ye meden bämikani raba ruin nie. Jeremías kukwe niebare ye abokän tä meritre Israel nämene ngäbriäntre murie ketani o nitre juta yete jökrä jänikani ngite ye muaire meden bämikata arato raba ruin nie.

Ye erere o ñakare, akwa Raquel nämene ngäbriäntre muaire niebare Jeremiakwe ye namani bare siklo ye bitikäre, Jesús nämene chi angwane murie keta tö namani ye ngwane. Rei Herodes käkwe nitre juani monsotre kia kä kubu o bäri braibebiti ye murie kete kä Belén, Jerusalén mötörikri yekänti. Monsotre kia ye jökrä murie ketani, Jeremías niebare ye erere. Monsotre kia murie ketani ye meye nämene muaire krubäte ye mä raba bämike ja töite. Meritre nämene monsotre muaire ye kukwe namani nemen ruin kä Ramá, kä ngwitärikri Jerusalén yekänti kwrere (Mat. 2:16-18).

Yebätä, Raquel nämene ngäbriäntre muaire niebare Jeremiakwe ye abokän meritre Judea kän monsotre murie ketani ye ngwane namani tare krubäte ietre ye meden bämikani, kukwe ye namani bare Jeremías aune Jesús näire. Nire nire krütani aune nikani “rüe käite ye erametre rükaita” nire, gaikröta ye ngwane. “Rüe käite” nieta ye abokän gata gärätä (Jer. 31:16; 1 Cor. 15:26).