Bug Yeremia 31:15 wacho niya: “Jehova owacho kama; Yuak nitie e Rama ma ji winjo, ji goyo uwi, ka giyuagore malit; Rahel oyuago nyithinde, mi odagi hore koparo nyithinde, ni kech gionge.”

Rahel ema nokwongo ne yawuote ariyo tho. Kuom mano, weche ma Jeremia nondiko higni 1,000 bang’ tho Rahel nyalo nenore ka gima gin miriambo.

Wuod Rahel makayo ne en Josef. (Chak. 30:22-24) Bang’e, nonyuolo nyathi machielo miluongo ni Benjamin. Kata kamano, Rahel notho ka nonyuolo wuodeno. Omiyo, penjo ma wabedogo en ma: Ang’o momiyo Yeremia 31:15 wacho ni Rahel ne yuago yawuote nikech “gionge”?

Onego wang’e ni Josef nonyuolo yawuowi ariyo miluongo ni Manasse gi Efraim. (Chak. 41:50-52; 48:13-20) Bang’e, dhood Efraim nobedo dhoot mong’ere moloyo e pinyruoth ma masawa. Pinyruoth ma masawano, ne nigi dhoudi apar to dhood Efraim e ma ne wuoyo e logi. Komachielo, dhoot ma nowuok kuom wuod Rahel mar ariyo ma en Benjamin, noriwore gi dhood Juda e loso pinyruoth ma milambo. Omiyo inyalo wachi ni Rahel nochung’ ne mine duto ma ne ni Israel e pinyruoth ma masawa kod ma milambo.

E kinde ma nindikoe bug Yeremia, pinyruoth ma masawa ma ne nigi dhoudi apar nosebedo e bwo loch mar Assuria kendo thothgi noseter e tuech. Kata kamano, nyalo bedo ni moko kuom Jo-Efraim noringo modhi dak e gwenge mag Juda. E higa mar 607 Ka Ndalowa Podi, Jo-Babulon nomonjo pinyruodh Israel ma milambo ma niluongo ni Juda ma noting’o dhoudi ariyo. Nenore ni e kinde monjno, ji mathoth ma ne oter e tuech ne ochok Rama, kilomita 8 yo masawa kiwuok Jerusalem. (Yer. 40:1) Nyalo bedo ni moko kuomgi ne onegi e gweng’ Benjamin kama ne oyike Rahel. (1 Sam. 10:2) Omiyo inyalo wachi ni yuak ma Rahel ne yuakgo, ochung’ ne kuyo kod lit ma ne nitie kane Jo-Benjamin inego to ahinya ahinya, joma ne ni Rama. Nyalo bedo bende ni yuak Rahel ne nyiso ni mine duto ma ne ni Israel noyuak kane oneg Jo-Israel, kata kane otergi e tuech.

Kata bed ni ang’o ma ne otimore, weche ma Jeremia nowacho ni Rahel ne yuago nyithinde, ne gin weche mokor ma notimore bang’e kane idwa neg Yesu ka pod en nyathi. Ruoth Herode nogolo chik mondo oneg nyithindo duto ma yawuowi ma johigni ariyo ka dok chien ma ne ni Bethlehem, dala ma ne ni milambo mar Jerusalem. Omiyo nyithindogo ne onge nikech ne oneggi. Tem ane paro kaka minego ne dengo malich kane oneg yawuotgi! Ne chalo ka gima yuakgi ne winjore nyaka Rama, yo masawa mar Jerusalem.—Math. 2:16-18.

Kuom mano, e kinde Jeremia kod e kinde ma ne onyuolie Yesu, weche ma notigo ni Rahel yuago nyithinde, ochung’ ne kuyo ma mine duto ma wuok e oganda Jo-Yahudi ne nigo kane oneg nyithindgi. Gima ber en ni joma ne otho ma odhi e ‘piny wasigu’ ma tiende ni tho, ibiro chier e kinde michieroe jomotho.—Yer. 31:16; 1 Kor. 15:26.