Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Omapulo ga za kaaleshi

Omapulo ga za kaaleshi

Jeremia okwa li ta ti ngiini sho a popi kombinga yaRakel ta lilile oyana?

Jeremia 31:15 otayi ti: “Omuwa ota ti: ‘Ekudhilo otali uvika muRama, etakumo nelilagano. Rakel ta lilile oyana, ye ina hala okutalalekwa, oshoka oyo kaye po we.’”

Oyanamati yaRakel hayo ya si tango kuye. Nomolwaashono oohapu ndhoka dha ka nyolwa kuJeremia omimvo 1 000 okuza sho Rakel a sa nale, otadhi monika dha fa kaadhi li mondjila.

Josef oye osheeli shaRakel. (Gen. 30:22-24) Rakel okwa ka mona ishewe okamati e ta ka lukwa Benjamin. Ihe Rakel okwa si sho ta mono okanona ke haka okatiyali. Nomolwaashono pwa holoka epulo kutya omolwashike Jeremia 31:15 tayi ti kutya Rakel okwa li ta lilile oyana oshoka “kaye po we”?

Oshindhindhilikwedhi okutseya kutya Josef, osheeli shaRakel, okwa ka vala aanona yaali, Manasse naEfraim. (Gen. 41:50-52; 48:13-20) Ezimo lyaEfraim olyo lya ka kala lya simana momazimo agehe gaIsraeli gokuumbangalantu. Omazimo agehe omulongo gokuumbangalantu oga li nokuli haga ithanwa Efraim. Ezimo ndyoka lyomwanamati omutiyali gwaRakel, Benjamin, olya li pamwe nezimo lyaJuda, ngoka ga ningi uukwaniilwa wokuumbugantu. Nomolwaashono taku vulu okutiwa kutya Rakel ota thaneke ooyina ayehe yaIsraeli, kutya nduno oyomomazimo gokuumbangalantu nenge ogokuumbugantu.

Sho embo lyaJeremia lya nyolwa, omazimo omulongo gokuumbangalantu oga adhika nale ga sindwa kAayassur noyendji oya adhika ya falwa muupongekwa. Ihe yamwe yomezimo lyaEfraim otashi vulika ya fadhukilile kuJuda. Momumvo 607 manga Jesus inaa valwa, Babiloni osha sindi omazimo gaali gaIsraeli ngoka ga li kohi yuukwaniilwa waJuda. Osha fa shi li ngeyi kutya oonkwatwa odha ka gongelwa muRama, shi li ookilometa hetatu lwaampono kuumbangalantu waJerusalem. (Jer. 40:1) Otapeya yamwe ya dhipagelwa moshitopolwa shoka shaBenjamin moka mwa fumvikwa Rakel. (1 Sam. 10:2) Onkee ano, elilagano lyaRakel ta lilile oyana otashi vulika tali thaneke Rakel ta lili ezimo lyaBenjamin alihe nenge owala mboka yomuRama. Otashi vulika wo elilagano tali thaneke elilagano lyaavali ayehe aakiintu moshigwana shaKalunga, sho taya lili Aaisraeli mboka ya dhipagwa nenge ya falwa muupongekwa.

Kutya nduno elilagano otali thaneke shike, oohapu dhaJeremia dhi na ko nasha naRakel ta lilile oyana, odha li tadhi hunganeke shoka sha li tashi ka ningwa moomvula dhokomeho, sho omwenyo gwokanona Jesus gwa li tagu ka tulwa moshiponga. Omukwaniilwa Herodes okwa tumu kuBetlehem, shoka sha li kuumbugantu waJerusalem, okudhipagitha uunona awuhe woomvula mbali naamboka uushona. Dhiladhila owala kelilagano nokoluhodhi ndwoka ooyina ya li yu uvite sho oyanamati ya dhipagwa! Elilagano ndyoka enene olya fa owala lya li tali vulu okuuvika nomuRama shoka shi li kuumbangalantu waJerusalem. —  Mat. 2:16-18.

Oohapu, Rakel ta lilile oyana, odha li tadhi opalele okulongithwa pethimbo lyaJeremia nopethimbo lyaJesus okuulika koluhodhi olunene ndwoka aavali aakiintu Aajuda ya li yu uvite sho oyana ya dhipagwa. Mboka ya dhipagwa e taya yi “kevi lyaatondi,” ano meso, otaya vulu okugaluka ko, sho aasi taya ka yumudhwa. —  Jer. 31:16; 1 Kor. 15:26.