Jérémie 31:15 atene: “L’Éternel atene tongaso, A mä yanga na Rama, a mä yanga ti totongo kuâ na totongo ti suingo bê, Rachel atoto teti amolenge ti lo; lo ke wango so alingbi sara si bê ti lo aga nzoni, teti amolenge ti lo ayeke mbeni pëpe.”

Amolenge ti Rachel ti koli use kue angbâ lani na fini na ngoi so lo kui. Tongaso, tënë so Jérémie asû na mbeti ngu 1000 na peko ti kuâ ti Rachel ayeke mo bâ mo tene ayeke na lege ni ape.

Kozo molenge ti Rachel ayeke Joseph (Gen. 30:22-24). Na pekoni, lo dü mbeni molenge ni so iri ti lo ayeke Benjamin. Me Rachel akui na ngoi ti dungo use molenge ni. Tongaso, hundango ndo so abâ gigi ayeke so: Ngbanga ti nyen Jérémie 31:15 atene so Rachel atoto ndali ti so amolenge ti lo ayeke “mbeni pëpe”?

A yeke nzoni e hinga so Joseph so ayeke kozo molenge ni adü Manassé na Éphraïm (Gen. 41:50-52; 48:13-20). Angu mingi na pekoni, iri ti mara ti Éphraïm awu mingi, mara ni aga mbeni mara so ayeke na ngangu mingi na yâ ti royaume ti banga ti Israël nga mara ni la asara tënë na iri ti amara bale-oko ni kue. Na mbage, mara ti Benjamin so ayeke use molenge ti Rachel aga mbage ti royaume ti mbongo ti Juda. A lingbi ti tene so Rachel aduti fä ti awali ti Israël kue so ayeke amama so ayeke na yâ ti royaume ti banga na ti mbongo.

Na ngoi so a sû lani mbeti ti Jérémie, amara bale-oko ti royaume ti banga atï na gbe ti azo ti Assyrie awe nga ala mû azo ni mingi ala gue na ala na ngbâa. Me, peut-être ambeni zo so ayeke na yâ ti mara ti Éphraïm akpe ague na sese ti Juda. Na ngu 607 kozo ti Christ, azo ti Babylone amû na ngangu amara use ti royaume ti mbongo ti Juda. Ye so asara si mingi ti azo so ague na ala na ngbâa abungbi na Rama so ayo kilomètre miombe tongaso na banga ti Jérusalem (Jér. 40:1). A fâ peut-être ambeni na sese ti Benjamin ndo so a lu Rachel lani dä (1 Sam. 10:2). Tongaso, tongana a tene so Rachel atoto amolenge ti lo, a ye ti sara tënë ti vundu so lo lingbi fade ti duti na ni ndali ti azo ti mara ti Benjamin kue wala ndali ti ala so ayeke na Rama. E lingbi nga ti tënë so a ye ti fa so amama kue so ayeke awakua ti Nzapa atoto kuâ ti azo ti Israël so akui wala so a gue na ala na ngbâa.

Atâa ye ni ayeke so wa, tënë ti Jérémie so lo tene Rachel atoto amolenge ti lo ayeke lani mbeni tënë ti prophétie so aga tâ tënë angu mingi na pekoni na ngoi so fini ti Jésus ayeke lani na yâ ti kpale na ngoi so lo ngbâ kete. Gbia Hérode ahunda ti tene a fâ amolenge-koli kue so ngu ti ala alondo na ngu use ti kiri na gbe ni na Bethléhem, so ayeke na mbongo ti Jérusalem. Tongaso, a fâ amolenge-koli ni; ala yeke dä mbeni pëpe. Tara ti bâ tongana nyen amama so atoto na vundu ndali ti so ala yeke na amolenge ti koli encore ape. A yeke lani mo bâ mo tene a lingbi ti mä go ti toto ti ala na Rama so ayeke na banga ti Jérusalem.—Mat. 2:16-18.

Tongaso, na ngoi ti Jérémie nga na ngoi ti Jésus, toto ti Rachel ndali ti amolenge ti lo aye ti sara tënë ti vundu so amama so ayeke aJuif ayeke na ni ndali ti so a fâ amolenge ti ala. Azo so akui na so ayeke na “sese ti awato”, so ti tene ala so wato ti e kuâ amû ala, alingbi ti sigigi na gbe ti ngangu ti wato so na ngoi so a yeke zingo azo na kuâ.—Jér. 31:16; 1 aCor. 15:26.