Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

Kʼáatchiʼob ku beetaʼal

Kʼáatchiʼob ku beetaʼal

¿Baʼax tiʼ ku tʼaan Jeremías ka tu yaʼalaj táan u yoʼtik u paalal Raquel?

Jeremías 31:15 ku yaʼalik: «Yuumtsileʼ ku yaʼalik: Ku yuʼubaʼal junpʼéel tʼaan Ramá, u tʼaan máax ku yokʼol yéetel yaayaj óolal. [...] Raquel ku yokʼol tu yoʼolal u paalal, maʼ u kʼáat ka náaysaʼak u yóoliʼ, tumen tsʼoʼok u kíimiloʼob».

Ka kíim Raqueleʼ mejen u paalal. ¿U kʼáat wa túun u yaʼaleʼ maʼ jaaj le baʼax tu yaʼalaj Jeremías ka tsʼoʼok u máan mil jaʼaboʼoboʼ? Koʼox ilik.

U yáax paal Raqueleʼ, José (Gén. 30:22-24). Tsʼoʼoleʼ síij Benjamín, u tsʼook juntúul u paal. Baʼaleʼ Raqueleʼ kíim le táan u síijil Benjaminoʼ. Le oʼolaleʼ wa Raquel kíim táanil tiʼ u kaʼatúul paalaleʼ: ¿baʼaxten túun ku yaʼalik Jeremías 31:15 táan u yoʼtik úuchik u kíimil u paalal?

José, u yáax paal Raqueleʼ, u taata Manasés yéetel Efraín (Gén. 41:50-52; 48:13-20). Ka máan kʼiineʼ u chʼiʼibal Efraineʼ kʼuch u beetuba le maas yaan u páajtalil ichil u reinoil le diez chʼiʼibaloʼob yaan xamanoʼ, tsʼoʼoleʼ letiʼ joʼolint u maasil chʼiʼibaloʼoboʼ. Benjamín, uláakʼ juntúul u paal Raqueleʼ, junmúuchʼ yéetel Judaeʼ táakpajoʼob ichil le reino yaan noojoloʼ. Bey túunoʼ jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ Raqueleʼ ku chíikbesik tuláakal le maamatsiloʼob yaan Israeloʼ, le yanoʼob ichil u reinoil xamanoʼ bey xan le yanoʼob ichil u reinoil noojoloʼ.

Ka tsʼíibtaʼab u libroil Jeremíaseʼ, le asirioʼoboʼ tsʼoʼok kaʼach u chʼaʼikoʼob u reinoil le diez chʼiʼibaloʼob yaan xamanoʼ yéetel yaʼab israelitaʼobeʼ bisaʼaboʼob palitsiltbil. Maʼ xaaneʼ jujuntúul tiʼ u paalaloʼob Efraín yanoʼob kaʼach ichil u reinoil xamanoʼ púutsʼoʼobeʼ ka binoʼob tu reinoil noojol. Baʼaleʼ tu jaʼabil 607 táanil tiʼ u taal Jesuseʼ, tu chʼaʼajoʼob xan le reino yaan noojoloʼ. Yaʼab tiʼ letiʼobeʼ bisaʼaboʼob tu kaajil Ramá, junpʼéel kaaj yaan dos leguas (ocho kilómetros) tu xamanil Jerusalén (Jer. 40:1). Maʼ xaaneʼ jujuntúuloʼobeʼ kíimsaʼaboʼob teʼ luʼum tsʼaʼan kaʼach tiʼ Benjamín, le tuʼux muʼuk xan Raqueloʼ (1 Sam. 10:2). Le oʼolal le ken aʼalaʼak tu yoʼtaj u paalal Raqueleʼ, ku chíikbesik bix úuchik u yoʼtaʼal le benjamitaʼob ka kíimoʼoboʼ, maases le yanoʼob Ramaoʼ. Maʼ xaneʼ le baʼax tu yaʼalaj Jeremíasoʼ tu chíikbesaj xan le maamatsiloʼob israelitaʼob tu yoʼtaj u paalaloʼob kíimsaʼaboʼob wa bisaʼaboʼob palitsiltbiloʼ.

Le úuchik u yaʼalik Jeremías táan u yoʼtik u paalal Raqueloʼ, béeychaj xan tu kʼiiniloʼob Jesús le ka óotaʼab kíimsbil tu chichniloʼ. Rey Herodeseʼ tu túuxtaj kíimsbil tuláakal le mejen paalal yaantiʼob kaʼapʼéel jaʼab wa menos tu kaajil Belén tu noojol Jerusalenoʼ. Jeʼex tu yaʼalil Jeremíaseʼ kíim le mejen paalaloʼoboʼ. ¡Chéen tukult bix úuchik u sen oʼtaʼal le mejen paalaloʼob tumen u maamaʼoboʼ! Tumen sen kʼaʼam okʼolnajikoʼobeʼ jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ uʼuyaʼab tak Ramá tu xaaman Jerusalén (Mat. 2:16-18).

Tuláakal le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-ilkaʼ ku yeʼesikeʼ le ka tu yaʼalaj Jeremías tu yoʼtaj Raquel u paalaleʼ táan kaʼach u yeʼesik le bix muʼyajnajik le maamatsiloʼob judíaʼob le ka kíimsaʼab u paalaloʼob tu kʼiiniloʼob Jeremíasoʼ bey xan tu kʼiiniloʼob Jesús. Le máaxoʼob kíimoʼoboʼ jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ binoʼob tu luʼum le enemigo wa le kíimiloʼ, baʼaleʼ «bíin suunakoʼob» ken kaʼa kuxkíintaʼakoʼob (Jer. 31:16; 1 Cor. 15:26).