Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

 MUTWE WA PA NKUPIKO | KAFULUMENDE WABULA MAZHIKAKANWA

Bufumu bwa Lesa Kafulumende Mwabula Mazhikakanwa

Bufumu bwa Lesa Kafulumende Mwabula Mazhikakanwa

Mukulumpe wa kipamo kibala mali mu kyalo kya Nicaragua byo alumbulwilenga o kyakatezha kupwisha mazhikakanwa mu kafulumende waambile’mba, “Umvwe bangikazhi boba mazhikakanwa ko kuba’mba babinemanga ba mu kafulumende nabo boba mazhikakanwa mambo bafuma mu bangikazhi.”

Nanchi kechi mwakonsha kuswa kuba’mba inge bantu boba mazhikakanwa kibena kulumbulula amba ne kafulumende wabo wakonsha kwikala wa mazhikakanwa nenyi? Umvwe kya kuba bantu bonse boba mazhikakanwa, ko kuba’mba kafulumende wafwainwa kupwisha mazhikakanwa kechi wa bantu ne. Baibolo waamba pa uno kafulumende, ko kuba’mba Bufumu bwa Lesa, abo Yesu bo afunjishe baana banji ba bwanga kulomba amba bwiye.—Mateo 6:9, 10.

Bufumu bwa Lesa ke kafulumende wa kine ubena kulama mwiulu. Bukapingakena pa makafulumende onse a bantu. (Salamo 2:8, 9; Lumwekesho 16:14; 19:19-21) Kufumyapo kafulumende wa mazhikakanwa o mapesho amo akaleta Bufumu ku bantu. Monai bino bintu 6 biji mu Bufumu bilengela kuketekela amba bikamweka.

1. BULUME

LUKATAZHO: Makafulumende atambula mali ku bangikazhi kupichila mu misonko ne mingilo. Babinemanga bavula beba ano mali, bakwabo nabo batambula mazhikakanwa pakuba’mba bebafumisheko misonko nangwa mali akwabo o bapana ku kafulumende. Kafulumende unungako misonko pakuba’mba engijishe mali ku bintu bimo, kabiji kino kilengela mazhikakanwa kuvujilako. Inge kyaikala bino, bantu bakishinka bayanjilamo bingi.

KIKAPWISHA LUKATAZHO: Bufumu bwa Lesa bufumya bulume kwi Lesa wa bulume bonse, aye Yehoba. *  (Lumwekesho 11:15) Kechi butambula misonko ku bantu pa kuba’mba butwajijile kwingila ne. “Ngovu yanji ya kukumya” ne bumpanyi bwanji bumwesha kuba’mba Bufumu bukaleta byonse bikeba bangikazhi.—Isaya 40:26; Salamo 145:16.

2. KALAMA

LUKATAZHO: Ba Susan Rose-Ackerman bo twaambapo kala mu kibaaba kyafumako baambile pa byakonsha kupwa mazhikakanwa amba “bafwainwa kutendekela ku bantu baji pa bifulo bikatampe.” Bantu balengulula makafulumende inge kebakanye bakapokola nangwa bengijila ku ñinza kuba mazhikakanwa bino saka baswisha baji pa bifulo bikatampe kuba mazhikakanwa. Nangwatu kalama wawama kechi walumbuluka ne. Byonka byaamba Baibolo kuba’mba, “Mambo kafwako muntu nangwa umo pano pa ntanda ubatu byawama kimye kyonse kwa kubula kulengapo mambo ne.”—Musapwishi 7:20.

Yesu wakaine kintu kikatampe kya mazhikakanwa kyo bamupeele

KIKAPWISHA LUKATAZHO: Yesu Kilishitu wapusanako na bantu babula kulumbuluka mambo kechi uba bintu byatama ne, kabiji Lesa wamusala kwikala ke Kalama wa Bufumu. Yesu wamwesheshe amba washikwa mazhikakanwa byo akaine kintu kikatampe, ko kuba’mba, “bufumu bonse bwa pano pa ntanda ne lukumo lwabo.” Diabola walayile Yesu kumupa bino byonse umvwe wamufukamina ne kupopwela kalama wa pano pa ntanda. (Mateo 4:8-10; Yoano 14:30) Nangwatu byo bamumanyikilenga kufika ne ku lufu, watwajijile kwikala wa kishinka ne kukana kutoma binyu byafwainwe kukepeshako misongo ne kushetwa. (Mateo 27:34) Lesa byo amusangwile ne kuya mwiulu, Yesu wamwesha kuba’mba wafikilamo kulama Bufumu.—Filipai 2:8-11.

3. BWAKETEKELWA

LUKATAZHO: Mu byalo byavula mwikala bunsaji kabiji kino kilengela kufumya babinemanga ba mu kafulumende boba mazhikakanwa pa bifulo. Nangwa byonkabyo, mu mikwekele ya bya bunsaji mubiwa bingi mazhikakanwa kumvwangakotu ne mu byalo byanonka. Na mambo a mali o bapana mu mikwekele ya bunsaji, bantu banonka bongola bantu baji pa bifulo ne bakekalapo.

Nchibamambo aye John Paul Stevens wa mu kochi mukatampe ku U.S waambile’mba kuno kongola kechi “kulalatu mizhilo ya Kafulumende ne, bino ne kubula kwibaketekela ku bantu.” O ene mambo bantu bavula mwaya ntanda o balangulukila amba bipanyi bya bumulwilantanda byo byakilamo kuba mazhikakanwa.

KIKAPWISHA LUKATAZHO: Bufumu bwa Lesa bukafumyapo bya bunsaji ne bwivi bo bengijisha mambo abo bukekala myaka ne myaka. (Danyela 7:13, 14) Kafulumende wa Lesa kechi waimena pa  bunsaji bwa bantu ne, kabiji kafwako ukamufumyapo ne. Na mambo a kuba’mba bukekala myaka, kino kimwesha kuba’mba bukobila bantu byawama bikabula kupwa.

4. MIZHILO

Bufumu bwa Lesa ke kafulumende wa kine ubena kulama mwiulu

LUKATAZHO: Kimye kimo mwakonsha kulanguluka amba kulenga mizhilo yakatataka kwakonsha kulenga bintu kuwaminako. Pano bino, bapesapesa batana kuba’mba kuvuzha mizhilo kulengelatu mazhikakanwa. Kabiji mizhilo yo balenga na mambo a kuba’mba bakepesheko mazhikakanwa kwafwakotu ne byo yuba ne.

KIKAPWISHA LUKATAZHO: Mizhilo ya Bufumu bwa Lesa yakila ya makafulumende a bantu. Kya kumwenako, mu kifulo kya kulenga mizhilo yavula, Yesu wapainetu muzhilo utelwa’mba Muzhilo Wawama. Waambile’mba: “Onkao mambo, bintu byonse byo mukeba’mba bantu bemubile, ne anweba mwafwainwa kwibobilabyo.” (Mateo 7:12) Ne kyakilapo kunema, mizhilo ya Bufumu yamba ne pa byubilo. Yesu waambile’mba: “Wafwainwa kutemwa mukwenu byonka byo witemwa obe mwine.” (Mateo 22:39) Na mambo a kuba’mba Lesa wayuka biji mu michima yetu, witupa ino mizhilo.—1 Samwela 16:7.

5. BYUBILO

LUKATAZHO: Lunkumbwa ne kwitemwa byo bine bintu bilengela mazhikakanwa. Babinemanga ba mu kafulumende ne bangikazhi javula bamwesha bino byubilo. Babinemanga ba mu kafulumende batambwile mazhikakanwa ku bashimikilenga shitolo wakundukile mu Seoul watongolwa mu kibaaba kyafumako, mambo bayukile amba kwibabozha kukebalengela kwingijisha mali acheche ne kupota bipe byabula kukosa.

Pa kuba’mba mazhikakanwa apwe, bantu bafwainwa kwibafunjisha bya kuchinuzhuka byubilo nabiji lunkumbwa ne kwitemwa. Pano bino, makafulumende a bantu kechi aji na bulume bwa kufunjisha bantu pa kuba’mba baleke bino byubilo ne, kabiji kechi bakeba kuba bino ne.

 KIKAPWISHA LUKATAZHO: Bufumu bwa Lesa bufunjisha bantu kuleka byubilo bilengela kuba mazhikakanwa. * Inge bafunda ‘balengwa ke bapya mu michima yabo.’ (Efisesa 4:23) Bafunda kusekela mu bintu byo baji nabyo ne kuta muchima bakwabo mu kifulo kya kwikala na lunkumbwa ne kwitemwa.—Filipai 2:4; 1 Timoti 6:6.

6. BANGIKAZHI

LUKATAZHO: Nangwa kya kuba bantu bakonsha kwibafunjisha kwikala na byubilo byawama, bamo batwajijila kuba mazhikakanwa ne kubula bukishinka. Bashayuka baamba kuba’mba kino kyo kilengela makafulumende a bantu kukankalwa kupwisha mazhikakanwa. Makafulumende aketekela kuba’mba bakonsha kukepeshako mazhikakanwa ne bintu bikwabo byatama bifumamo.

KIKAPWISHA LUKATAZHO: Kipamo kya United Nations Convention Against Corruption kyaamba’mba pa kupwisha mazhikakanwa, makafulumende afwainwa kukwasha bantu kwikala “bakishinka ne kuyuka mutembo ye baji nanji.” Byo kiji kuba’mba bino byo bintu byawama byo bakeba kuba, Bufumu bwa Lesa kechi butundaikatu bino byubilo ne, bino bukeba bangikazhi kwikala na bino byubilo. Baibolo waamba’mba “ba lunkumbwa” ne “ba bubela” kechi bakaswana Bufumu bwa Lesa ne.—1 Kolinda 6:9-11; Lumwekesho 21:8.

Byonka byajingatu bena Kilishitu batanshi, ne bantu nabo bakonsha kufunda kwikala na bino byubilo. Kya kumwenako, mwana wa bwanga aye Shimona byo akebelenga kupana mali ku batumwa pa kuba’mba ekale na mupashi wazhila, bakaine kutambula mazhikakanwa ne kumubula amba: “Lapila ne kuleka bwikalo bobe bwatama.” Ponkapo Shimona byo amwene kuba’mba watamisha, waambijile batumwa kumusashijilako.—Byubilo 8:18-24.

BYA KWIKALA BANGIKAZHI BA BUFUMU

Muntu uji yense wafwainwa kwikala ke ngikazhi wa Bufumu bwa Lesa. (Byubilo 10:34, 35) Bintu byaamba pa Bufumu bibena kufunda bantu luno byakonsha kwimukwasha kwikala ngikazhi. Bakamonyi ba kwa Yehoba bakatemwa kwimumwesha byo bafunjisha bantu Baibolo pa maminiti jikumi pa mulungu pa mulungu. Bintu bikwabo byo mukafunda ke “mambo awama a Bufumu bwa Lesa” ne byo bukapwisha mazhikakanwa obiwa mu makafulumende. (Luka 4:43) Mwakonsha kwisamba na Bakamonyi baji pepi na ko mwikala nangwa kwingijisha Keyala wetu wa jw.org.

Nanchi mwakonsha kutemwa kufunda Baibolo kyatutu nyi?

^ par. 8 Baibolo umwesha kuba’mba jizhina ja Lesa, Yehoba.

^ par. 22 Kya kumwenako, monai kibaaba kya kuba’mba, “Bushe Kuti Twaba Aba Cishinka Muli Cino Calo Cabipa?” mu Kyamba kya Usopa kya Kibemba kya October 1, 2012.