Skip to content

Skip to table of contents

Ko ha Meʻaʻofa Fakaofo ki Siapani

Ko ha Meʻaʻofa Fakaofo ki Siapani

ʻI HA fakataha makehe naʻe fai ʻi Nagoya, Siapani, ʻi ʻEpeleli 28, 2013, naʻe fai ʻe Anthony Morris ʻo e Kulupu Pulé ha fanongonongo fakafiefia: ko hono tukuange ha tohi foʻou ʻi he lea faka-Siapaní ʻoku fakakaveinga Ko e Tohi Tapu—Kōsipeli Fakatatau kia Mātiu. Laka hake ʻi he toko 210,000 naʻa nau ʻi he fakatahá pe sio ʻo fakafou ʻi he vitiō. Hili ʻenau fanongo ki he fanongonongó, naʻe fakahaaʻi ʻe he kau fanongó ʻenau fiefiá ʻaki ʻa e pasipasi fuoloa.

Ko e pulusinga ko eni ʻo e Kōsipeli ʻa Mātiú naʻe pulusi ia mei he New World Translation. Kae kehe, ko e tohi peesi ʻe 128 ko ení ʻoku makehe. Naʻe fakamatala ʻa Tokoua Morris naʻe faʻu ia ke tokoni ki he kakai ʻi he feituʻu ngāue Siapaní. Ko e hā ʻoku kehe ai ʻa e tohi ko ení? Ko e hā naʻe fiemaʻu aí? Pea naʻe anga-fēfē tali ʻa e kakaí?

KO E HĀ ʻOKU KEHE AI ʻA E TOHI KO ENÍ?

Naʻe ofo ʻa e tokolahi ʻi he sīpinga ʻo e tohi Mātiu. Ko e mataʻitohi faka-Siapaní ʻe lava ke lele fakahangatonu mei ʻolunga pe lele fakatafaʻaki, pea ko e fakamatala ʻi he lahi taha ʻo e ʻū tohi kuo pulusí, kau ai ʻetau ʻū tohí, ʻoku lele fakatafaʻaki. Kae kehe, ko e fakamatala ʻi he tohi foʻou ko ení naʻe lele fakahangatonu ia mei ʻolunga, ʻo meimei tatau ia mo e sitaila ʻo e ngaahi nusipepa lahi mo e ʻū tohi faka-Siapani kehe. Ki he kakai Siapani tokolahi, ko e sitaila ko ení ʻoku faingofua ange ke lau. Pehē foki, ko e ngaahi kaveinga ʻoku faʻa ʻi ʻolunga ʻi he pēsí ʻoku hiki hifo ia ki he ngaahi fakamatalá ko ha kaveinga tokoni koeʻuhi ke tokoni ki he kau lautohí ke faingofua ange ʻenau sio ki he ngaahi poini mahuʻingá.

Naʻe kamata ke lau leva ʻe he fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné ʻa e tohi Mātiu. Naʻe pehē ʻe ha tuofefine ʻi hono taʻu 80: “Kuó u lau tuʻo lahi ʻa e tohi Mātiú ki muʻa, ka ko e sitaila ʻo e lele fakahangatonu mei ʻolungá mo e ngaahi kaveinga tokoní kuó ne tokoniʻi au ke mahinoʻi kakato ange ʻa e Malanga ʻi he Moʻungá.” Naʻe tohi ʻe ha kiʻi tuofefine: “Naʻá ku lauʻi fakaʻangataha ʻa e tohi Mātiu. Kuó u anga ki he sitaila ʻo e lele fakatafaʻakí, ka ko e kakai Siapani tokolahi ʻoku nau saiʻia ange ʻi he lele fakahangatonu mei ʻolungá.”

FAʻU KI HE FEITUʻU NGĀUE SIAPANÍ

Ko e hā ʻoku ʻaonga ai ʻa e tohi Tohi Tapu ko ení tautefito ʻi he feituʻu ngāue Siapaní? Neongo ko e kakai Siapani tokolahi ʻoku ʻikai ke nau fuʻu mahinoʻi ʻa e Tohi Tapú, ʻoku nau loto-lelei ke lau ia. Ko e tokolahi kuo teʻeki ai ke nau sio ʻi ha Tohi Tapu te nau maʻu he taimí ni ha faingamālie ke maʻu ha konga ʻo ia pea lau ia.

Ko e hā naʻe fili ai ʻa e tohi Mātiú? ʻI he taimi ʻoku fanongo ai ʻa e tokolahi taha ʻo e kau Siapaní ki he foʻi lea “Tohi Tapu” ʻoku nau fakakaukau kia Sīsū Kalaisi. Ko ia naʻe fili ʻa e tohi Mātiú koeʻuhí ʻoku kau ai ʻa e fakamatala ki he laine hohoko fakafāmili ʻo Sīsuú mo hono fanauʻí, ko ʻene Malanga ʻiloa ʻi he Moʻungá pea mo ʻene kikite fakaofo fekauʻaki mo e ngaahi ʻaho fakaʻosí. Ko e ngaahi kaveinga kotoa eni ʻoku mahuʻingaʻia ai ʻa e kakai Siapani tokolahi.

Naʻe kamata ke tufaki faivelenga ʻe he kau malanga ʻi Siapaní ʻa e tohi foʻou ko ení mei he fale ki he fale pea ʻi he ngaahi toe ʻaʻahí. Naʻe tohi ʻe ha tuofefine ʻe taha: “ʻOku ou maʻu ʻa e ngaahi faingamālie lahi ange ke tufa ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá ki he kakai ʻi homau feituʻu ngāué. Ko hono moʻoní, naʻe malava ke u tufa ha tatau ʻo e tohi Mātiu ʻi he efiafi pē ʻo e fakataha makehé!”

NAʻE ANGA-FĒFĒ ʻA E TALI ʻA E KAKAÍ?

ʻOku anga-fēfē hono tuʻuaki ʻe he kau malangá ʻa e tohi foʻou ko ení? ʻOku ʻiloʻi ʻe he kakai Siapani tokolahi ʻa e ngaahi kupuʻi lea hangē ko e “matapā fāsiʻí,” “ngaahi mataʻitofé ki he puaká,” mo e “ʻoua ʻaupito naʻa loto-moʻua fekauʻaki mo e ʻaho hono hokó.” (Māt. 6:34; 7:6, 13) Naʻa nau ʻohovale ke ʻiloʻi ko e ngaahi lea eni ʻa Sīsū Kalaisi. ʻI he taimi ʻoku nau sio ai ki he ngaahi lea ʻi he tohi Mātiu, ʻoku pehē ʻe he tokolahi: “Kuó u loto maʻu pē ke lau ʻa e Tohi Tapú ʻo tuʻo taha pe lahi ange.”

ʻI he taimi ʻoku foki ai ʻa e kau malangá ke ʻaʻahi ki he faʻahinga naʻa nau tali ha tatau ʻo e tohi Mātiu, ʻoku faʻa pehē ʻe he faʻahinga ʻi he ʻapí naʻa nau lau leva ha konga pe lau kotoa ia. Naʻe tala ange ʻe ha tangata ʻi hono taʻu 60 tupú ki ha tokotaha malanga: “Naʻá ku toutou lau ia peá u fiemālie ai. Kātaki ʻo akoʻi lahi ange au fekauʻaki mo e Tohi Tapú.”

ʻOku toe tuʻuaki ʻa e tohi Mātiu ʻi he faifakamoʻoni ki he kakaí. Lolotonga ʻa e malangá, naʻe ʻoange ʻe ha Fakamoʻoni ʻene tuʻasila ʻīmeilí ki ha kiʻi finemui naʻá ne tali ʻa e tohí. ʻI ha houa ʻe taha ki mui ai, naʻe ʻīmeili mai ʻa e finemuí ki he tuofefiné kuó ne lau ha konga ʻo e tohí pea loto ke ako lahi ange. ʻI ha uike ʻe taha ki mui ai, naʻe fai ʻe he fefiné ʻene ʻuluaki ako Tohi Tapú, pea kamata leva ke ne maʻu ʻa e ngaahi fakatahá.

Laka hake ʻi he ngaahi tatau ʻe 1,600,000 ʻo e tohi Mātiu kuo fakafolau ki he ngaahi fakatahaʻanga ʻi Siapaní. ʻI he māhina taki taha, ʻoku tufa ʻe he Kau Fakamoʻoní ʻa e tatau ʻe laui mano ki he kakaí. Ko e talateu ki he pulusinga ko ení ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e ongoʻi ʻa e kau faipulusí ʻo pehē: “ʻOku mau ʻamanaki loto-moʻoni ko hono lau ʻo e tohi ko ení ʻe fakalolotoʻi ai hoʻo mahuʻingaʻia ʻi he Tohi Tapú.”