1, 2. (a) Ifa usun sia tongeni kúna manaw? (b) Met a tongeni álisikich le sópweló ach feffetál wóón ewe alen manaw?

 LUPWEN sia wiliti néún Jesus chón káé, sia poputá le fetál wóón ewe alen manaw. Ina ewe al epwe emmwenikich ngeni manaw lón láng are wóón fénúfan. Jesus a erá: “Iö epwe likitü tori lesopolan [weween sópwólóón manawan lón ei fansoun are sópwólóón ei ótóten fénúfan mi ngaw] epwe küna manau.” (Mat. 24:13) Ewer, ika sia akkamwéchú ach tuppwél, sia tongeni eáni ewe ápilúkúlúkún kúna manaw. Nge ren mwo iei, mi lamot sipwe túmúnú pwe site rikiló are péútúló. (1 Joh. 2:15-17) Ifa usun sipwe sópweló ach feffetál wóón ewe alen manaw?

² Jesus a isetiw leenien áppirú ngenikich. Pwóróusen manawan a mak lón Paipel. Ren ach káé pwóróusan kana, sia tongeni silei napanapan kewe, iwe epwe tongeni mááritá ach tongei i me lúkúlúk wóón i. (Álleani 1 Petrus 1:8, 9.) Chechchemeni pwe aposel Petrus a fós usun án Jesus isetiw leenien áppirú pwe sipwe tapweló mwirin. (1 Pet. 2:21) Ika sipwe áppirúfichi i, sia tongeni likiitú  tori sópwólóón. * Lón ewe lesen mwen ei, sia káé ifa usun sipwe áppirú napanapen Jesus kewe ren an tipetekison me an eáni eú letip mi chúngúkkái. Iei sipwe káé ifa usun sia tongeni áppirú napanapen Jesus kewe ren an tipepwora me mirit.

3. Met ewe napanap pwora, me ifa usun sia tongeni eáni?

³ Ewe napanap pwora ina och memmeefin lúkúlúk mi tongeni apéchékkúlakich me elikiitúkich. Tipepwora a tongeni álisikich le ú péchékkúl fán iten minne mi pwúng. A tongeni álisikich le eáni eú letip mi kinamwe me amwéchú ach tuppwél ngeni Kot fán weires. Tipepwora a riri ngeni niwokkus, ápilúkúlúk, me tong. Ifa usun? Án emén niwokkusiti Kot a apworai i an esap niwokkusiti aramas. (1 Sam. 11:7; SalF. 29:25) Ewe ápilúkúlúk mi enlet a álisikich le ápilúkúlúkéch me afóta ach ekiek wóón minne epwe fis lón mwach nge esap wóón ekkewe weires sia kúkkúna iei. (Kölf. 27:14) Ewe sókkun tong mi pennúkú pwisin mochenin a amwékútúkich ach sipwe pwora inaamwo ika ach féri ena epwe eselipato weires. (Joh. 15:13) Sia angei ena pwora ren ach eáni lúkúlúk wóón Kot me tapweló lón ipwen Néún we.​—Kölf. 28:7.

4. Ifa usun Jesus a pwora ewe atun a “mot lein ekewe sense” lón ewe imwenfel? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

⁴ Lupwen Jesus a chék emén kúkkún át, 12 ierin, a pwora le peni minne mi pwúng. Nengeni met a fis ngeni i ewe atun a “mot lein ekewe sense” lón ewe imwenfel. (Álleani Lukas 2:41-47.) Ekkena sense ra sileéchú ewe Allúkún Moses pwal eérenien ewe lamalamen Jus, ekkewe eéreni mi áweiresi aramas le álleasochisi ewe Allúk. Nge Jesus ese niwokkus, ese chék fanafaneló, a fen “kapas ais ngeniir.” Ese mwáál Jesus ese eáni ekkewe esin kapas eis kúkkún ra kan eáni. Sia tongeni anchangei pwe mi alóllóól án Jesus kana kapas eis, ina popun ekkewe sense mi silelap ra áteneki minne a apasa. Nge ika ra sótun orukaló Jesus ren ar eisini ekkewe esin kapas eis aramas ra kan áninifengen wóón, iwe rese tongeni otupu i. Ina minne, meinisin chón aúseling ngeni, kapachelong ekkewe sense, ra “mwar ren an weweöch me an silelap le pölüeni ekewe kapas ais.” Pún ese mwáál minne Jesus a apasa a ánnetatá enletin án Kot we Kapas!

5. Ifa usun Jesus a tipepwora lón an we angangen afalafal?

⁵ Jesus a pwal tipepwora lón an we angangen afalafal. Fán pwora, a pwár ngeni aramas án ekkewe néúwisin lamalam féfférún otupu aramas ren ar afalafal chofona. (Mat. 23:13-36) A ú ngeni án ei fénúfan etipetip mi ngaw. (Joh. 16:33) A achocho le afalafal inaamwo ika chómmóng aramas ra ú ngeni. (Joh. 5:15-18; 7:14) Fán ruu, a pwora le elimeliméchú ewe imwenfel ren an asúoló chókkewe mi ésúfélúngawa ewe fel mi enlet ikkena ie.​—Mat. 21:12, 13; Joh. 2:14-17.

6. Ifa usun Jesus a tipepwora lón ewe sáingolóón ránin manawan wóón fénúfan?

⁶ A mmen apéchékkúlakich ach silei úkúkún pworaan Jesus fán riáfféú. Nengeni ifa usun a pwáraatá an tipepwora lón ewe sáingolóón ránin manawan wóón fénúfan. A silei ekkewe mettóch epwe fis mwirin án Jutas afangemá i. Nge lón ewe mwéngéén Pasofer, Jesus a ereni Jutas: “Kopwe chök müttir föri mine ka mochen föri.” (Joh. 13:21-27) Lón ewe tánipiin Ketsemane, Jesus a pwora le affata ngeni ekkewe soufiu pwe i ewe emén ra kútta, ewe ra mochen aresini. Inaamwo  ika manawan epwele nóm lón efeiengaw nge a fósetá pwe epwe túmúnú néún kewe chón káé. (Joh. 18:1-8) Ese niwokkus le affata mwen mesen ewe mwichen soukapwúng pwe i ewe Kraist me Néún Kot, inaamwo ika a silei pwe ewe samolfel mi lap a kútta eú popun an epwe ninniiló. (Mark. 14:60-65) Jesus a amwéchú an tuppwél tori an máló wóón ewe iráán ninni. Lupwen epwele máló, a púchérútá me apasa: “A wesila!”​—Joh. 19:28-30.

7. Ámi kana kúkkún me sáráfé, met meefiemi ren ámi iteit me ren iten Jiowa we, me ifa usun oupwe pwáraatá pwe oua pwora?

⁷ Ifa usun sipwe áppirú án Jesus pwáraatá tipepwora? Lón sukul. Ámi kana kúkkún me sáráfé, oua pwáraatá pwe oua pwora ika oua mwittir affata ngeni chienemi lón sukul me ekkewe ekkóch pwe ámi Chón Pwáraatá Jiowa, inaamwo ika eli repwe takirikemi. Ámi féri ena, oua pwáraatá pwe oua pwapwa le iteit me ren iten Jiowa we. (Álleani Kölfel 86:12.) Neman oupwe kúna sóssót seni ar mochen oupwe lúkú ewe afalafal pwe manaw a chék pwisin fisitá. Nge oua tongeni lúkúlúk wóón met Paipel a apasa pwe Kot a fératá mettóch meinisin. Néúch kewe puk mi fós usun ekkewe mettóch Kot a fératá ra tongeni álisikemi le “awewe ngeniir usun ewe apilükülük oua eäni.” (1 Pet. 3:15) Iwe, oupwe pwapwa ren ámi ánnetatá enletin án Kot we Kapas!

8. Met popun sia tongeni afalafal fán pwora?

⁸ Lón ach angangen afalafal. Pokiten kich Chón Kraist mi enlet, mi lamot sipwe “pwora le afalafal usun ewe Samol.” (Föf. 14:3) Met popun sia tongeni afalafal fán pwora? Sia silei pwe mi enlet met sia afalafala ngeni aramas pokiten a lóngólóng wóón Paipel. (Joh. 17:17) Sia mirititi pwe sia “angangfengen me Kot,” me an we manaman mi fel a emmwenikich. (2 Kor. 6:1; Föf. 4:31) Sia weweiti pwe ach tinikken lón ei angangen afalafal a pwáraatá pwe sia tongei Jiowa me aramas. (Mat. 22:37-39) Pokiten sia pwora, sise tongeni fanafaneló nge sipwe úppós le pwár ngeni aramas pwe án ekkewe lamalam afalafal chofona ra amonomonaló ewe pwóróus mi enlet seni aramas. (2 Kor. 4:4) Sia pwal akkachocho le afalafala ewe kapas allim inaamwo ika aramas ra tanechepwak, esiitakich me ú ngenikich.​—1 Tes. 2:1, 2.

9. Ifa usun sipwe pwáraatá pwe sia pwora lupwen sia nóm fán riáfféú?

⁹ Fán riáfféú. Ach lúkúlúk wóón Kot epwe apworaikich me alúkúlúkúkich fán weires. Ika emén attongeach a máló, sia kechiweiti nge ese péút senikich ach ápilúkúlúk. Sia lúkúlúk pwe ewe “Kot mi echipakich lon mettoch meinisin” epwe apéchékkúlakich. (2 Kor. 1:3, 4; 1 Tes. 4:13) Ika a torikich eú semmwen mi chou are feiengaw, sia tongeni meefi weires ren nge sisap achanú. Sisap etiwa ekkewe sókkun minen sáfei mi ú ngeni Paipel. (Föf. 15:28, 29) Sise fangetá lupwen sia letipechou me “mwelien letipach a atipisikich,” pokiten sia lúkúlúk wóón Kot, ewe “a kan ngeni chokewe mi luketatakis.” *​—1 Joh. 3:19, 20; Kölf. 34:18.

10. Met weween mirit, me epwe ifa usun án emén Chón Kraist mi mirit féffér me kapas?

¹⁰ Mirit a atufichi emén an epwe álefila lefilen minne mi pwúng me minne mi mwáál, mwirin a filatá ewe alen tipachem. (Ipru 5:14) Ena napanap a wewe ngeni án emén “tufichin féri ekkewe kefil mi pwúng mi weneiti an fel ngeni Kot.” Án emén Chón Kraist mi mirit féffér me kapas ra apwapwaai Kot. Ena emén a  túmúnúéchú pwe an kapas epwe apéchékkúla aramas nge esap fen eletipechour. (SalF. 11:12, 13) A “mang ngeni song.” (SalF. 14:29) A “föri mine a pwüng” me akkachocho le feffetál chék wóón ewe alen pwúng lón unusen manawan. (SalF. 15:21) Ifa usun sipwe eáni mirit? Mi lamot sipwe káé án Kot we Kapas me apwénúetá minne sia káé. (SalF. 2:1-5, 10, 11) A mmen álilliséch ngenikich ach sipwe káé usun án Jesus leenien áppirú, ewe mwán mi mirit lap seni meinisin.

11. Ifa usun Jesus a pwáraatá mirit lón an kapas?

¹¹ Meinisin án Jesus kewe féffér me kapas ra pwáraatá an mirit. Lón an kapas. A pwáraatá mirit lupwen a afalafala ewe kapas allim, me a filiéchú ekkewe kapas mi “pwetete” ekkewe aramas ra ingeló ren. (Kölf. 45:2; Mat. 7:28) Fán chómmóng a mut ngeni án Kot we Kapas an epwe fós fán itan ren an álleani, aloni me emmweni aramas ngeni ekkewe wokisin mi fich ngeni ewe lesen a fós usun. (Mat. 4:4, 7, 10; 12:1-5; Luk. 4:16-21) Jesus a pwal áweweei ekkewe wokisin lón ewe napanap mi achchúngú letipen ekkewe chón aúseling ngeni. Mwirin an we manawsefál, a fós ngeni rúúemén néún chón káé ra fetál ngeni Emaus, a “awewe ngeniir met a mak lon ekewe Puk mi Pin.” Mwirin ekkewe chón káé ra erá: “Esap usun eu ekkei mi ngetenget lon lelukach, lupwen a . . . afata ngenikich wewen ekewe Toropwe mi Pin?”​—Luk. 24:27, 32.

12, 13. Ifa usun Jesus a pwáraatá pwe i a mmang ngeni song me a ekiekéch?

¹² Lón an memmeef me féffér. Mirit a álisi Jesus an epwe nemeni an memmeef pwe epwe “mang ngeni song.” (SalF. 16:32) A pwal “lukpwetete.” (Mat. 11:29) Fansoun meinisin a mosonottam ngeni néún kewe chón káé inaamwo ika ra kan mwáálliló. (Mark. 14:34-38; Luk. 22:24-27) A chék mosonoson pwal mwo lón ekkewe atun aramas ra kirikiringaw ngeni.​—1 Pet. 2:23.

¹³ Mirit a atufichi Jesus an epwe ekiekéch. Ese chék tichikin fiti ewe Allúkún Moses nge a mirititi ekkewe popun a mak ekkewe allúk, iwe a silei ifa usun epwe wesewesen apwénúetá. Áwewe chék, nengeni ewe pwóróus lón Markus 5:25-34. (Álleani.) Emén fefin mi samau ren an pupu seni chcha a feiló lein ewe pwiin aramas, a attapa úfen Jesus we, me a chikaretá. Itá úrúrún esap attapa aramas pokiten me ren ewe Allúk i mi limengaw. (Lif. 15:25-27) Nge Jesus ese apwúngú ena fefin pún a mirititi pwe mi kapachelong lón “ekewe allük mi fokun aüchea” ekkewe napanap “kirikiröch me allükülük.” (Mat. 23:23) Iwe, fán kirekiréch a ereni ewe fefin: “Nei fefin, om lükülük a apöchökülokotä. Kopwe feila fän kinamwe pwe ka chikar seni om samau.” A ifa me múrinnéén án Jesus mirit an a amwékútú i le pwáraatá kirekiréch!

14. Met Jesus a filatá le féri, me ifa usun a chék afóta ekiekin wóón minne a filatá?

¹⁴ Lón an manaweni manawan. Jesus a pwáraatá mirit ren an féri ekkewe kefil mi pwúng me a úppós le apwénúetá. A áeá unusen manawan le féri ewe angangen afalafala ewe kapas allim. (Luk. 4:43) Jesus a pwal féri ekkewe sókkun kefil epwe atufichi an epwe chék afóta ekiekin wóón ewe angang tori an epwe weséchúló. Fán tipachem, a filatá le ámecheresaaló nónnómun manawan pwe epwe tongeni áeá unusen an fansoun me péchékkúl lón ewe angangen afalafal. (Luk. 9:58) A mirititi lamoten an epwe asukula ekkewe ekkóch pwe repwe sópweló ewe angang mwirin an máló. (Luk. 10:1-12; Joh. 14:12) A pwon ngeni néún kewe chón káé pwe i epwe sópweló le emmweni ei angang “tori lesopolan.”​—Mat. 28:19, 20.

15. Ifa usun sipwe pwáraatá mirit lón ach kapas?

¹⁵ Nengeni ifa usun sia pwal tongeni áppirú Jesus. Lón ach kapas. Lón ach pwóróusfengen me chienach kewe chón lúkú, sia néúnéú ekkewe kapas epwe apéchékkúler nge esap ekkewe epwe eletipechour. (Ef. 4:29) Lupwen sia fós ngeni aramas usun án Kot we Mwú, sia mochen pwe ach kapas epwe “anno ren salt.” (Kol. 4:6, Testament Mi Fö) Sia achocho le weweiti met ekkewe chón imw ra osupwangan me met ra pwapwaiti, mwirin sia néúnéú ekkewe sókkun kapas mi fich ngeniir. Sipwe chechchemeni pwe kapas pwetete epwe tongeni suuki alen án aramas repwe etiwa án Kot we Kapas. Sia pwal sótun mut ngeni ewe Paipel an epwe fós fán itach lupwen sia áweweei met sia lúkú. Sia féri ena pokiten Jiowa i ewe Sou Nemenem mi tekia seni meinisin, me sia álleani an we Kapas ngeni aramas iteiten fansoun mi tufich. Sia mirititi pwe minne a mak lón Paipel a watte manamanan lap seni pwisin ach kapas.​—Ipru 4:12.

16, 17. (a) Ifa usun sipwe pwáraatá pwe sia mmang le song me eáni ekiekéch? (b) Ifa usun sipwe nefotofot wóón ach angangen afalafal?

¹⁶ Lón ach memmeef me féffér. Mirit a atufichikich le nemeni ach memmeef pwe sipwe “mang ngeni song.” (Jas. 1:19) Lupwen aramas ra apasa are féri och mettóch mi asongakich, sia achocho le weweiti popun ra ina usun. Ena sókkun mirit a tongeni akúkkúnaló ach song me álisikich ach sisap pwal “ekieki mine eman a föri.” (SalF. 19:11) Mirit a pwal álisikich le eáni ekiekéch. Sia chechchemeni pwe sise tongeni unusen weweiti nónnómun are fen ekkewe osukosuk pwiich kewe ra nóm fan, ina popun sise kútta seniir ar repwe unuséch le apwénúetá án Kot kewe allúk. Sia mochen aúseling ngeni ar memmeef me tipemecheres le etiwa ika mi fich.​—Fil. 4:5.

¹⁷ Lón ach manaweni manawach. Kich chón tapweló mwirin Jesus sia mirititi pwe ese pwal wor eú angang mi aúchea lap seni ei angangen afalafala ewe kapas allim. Sia akkachocho le feffetál wóón ewe alen manaw ren ach féri ekkewe kefil epwe atufichikich le nefotofot wóón ei angang. Sia akkomwa ekkewe mettóchun lúkú me ámecheresaaló nónnómun manawach pwe sia tongeni unusen áeá le féri ei angang mi fókkun lamot me mwen warotoon ewe sópwólóón.​—Mat. 6:33; 24:14.

18. Ifa usun sipwe sópweló le feffetál wóón ewe alen manaw, me met ka tipeppós le féri?

¹⁸ Esap pwe a mmen apwapwa ach sipwe káé usun ekkóch napanapen Jesus kewe mi múrinné? Anchangei watteen feiéchúch ika sipwe káé usun pwal ekkóch napanapan kewe me káé ach sipwe napanapeni. Ina minne, sipwe apposa letipach le áppirúfichi Jesus. Ren ach féri ena, sipwe sópweló le feffetál wóón ewe alen manaw me sipwe akkarap ngeni Jiowa, ewe Emén Jesus a mwirifichi.