Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετάβαση στον πίνακα περιεχομένων

Να Μιμείστε το Θάρρος και τη Διάκριση του Ιησού

Να Μιμείστε το Θάρρος και τη Διάκριση του Ιησού

«Μολονότι δεν τον είδατε ποτέ, τον αγαπάτε. Μολονότι δεν τον βλέπετε προς το παρόν, εντούτοις ασκείτε πίστη σε αυτόν». —1 ΠΕΤΡ. 1:8.

1, 2. (α) Πώς μπορούμε να έχουμε την προοπτική της σωτηρίας; (β) Τι θα μας βοηθήσει να παραμείνουμε στην πορεία μας καθώς συνεχίζουμε το ταξίδι προς τη σωτηρία;

ΟΤΑΝ γινόμαστε μαθητές του Χριστού, ξεκινάμε ένα ταξίδι. Αυτό το ταξίδι μπορεί να μας οδηγήσει στη ζωή, είτε στον ουρανό είτε στη γη. Ο Ιησούς είπε: «Εκείνος που θα έχει υπομείνει ως το τέλος [είτε της τωρινής του ζωής είτε αυτού του πονηρού συστήματος πραγμάτων], αυτός θα σωθεί». (Ματθ. 24:13) Ναι, αν ακολουθούμε σταθερά μια πορεία πιστότητας, έχουμε την προοπτική να λάβουμε σωτηρία. Χρειάζεται όμως να προσέχουμε στη διαδρομή ώστε να μην παρεκκλίνουμε ούτε να χαθούμε. (1 Ιωάν. 2:15-17) Πώς μπορούμε να παραμείνουμε στην πορεία μας καθώς συνεχίζουμε το ταξίδι μας;

2 Το Υπόδειγμά μας, ο Ιησούς, μας έδειξε το δρόμο. Το δικό του «ταξίδι» είναι καταγραμμένο στην Αγία Γραφή. Μελετώντας αυτό το υπόμνημα, μαθαίνουμε για την προσωπικότητά του. Ως αποτέλεσμα, μπορούμε να τον αγαπήσουμε και να ασκήσουμε πίστη σε αυτόν. (Διαβάστε 1 Πέτρου 1:8, 9) Θυμηθείτε ότι ο απόστολος Πέτρος είπε πως ο Ιησούς μάς άφησε υπόδειγμα για να ακολουθήσουμε τα ίχνη του πιστά. (1 Πέτρ. 2:21) Αν ακολουθήσουμε τα ίχνη του προσεκτικά, θα φτάσουμε στο «τέλος» της πίστης μας—τη σωτηρία. * Στο προηγούμενο άρθρο, εξετάσαμε πώς μπορούμε να μιμούμαστε την ταπεινοφροσύνη και την τρυφερότητα του Ιησού. Ας δούμε τώρα πώς μπορούμε να ακολουθήσουμε τα ίχνη του στην εκδήλωση θάρρους και διάκρισης.

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΘΑΡΡΑΛΕΟΣ

3. Τι είναι θάρρος, και πώς το αποκτούμε;

3 Θάρρος είναι ένα αίσθημα πεποίθησης που μπορεί να μας ενισχύσει και να μας στηρίξει. Θαρραλέος έχει χαρακτηριστεί εκείνος που «εγκαρτερεί παρά τις αντιξοότητες», «υποστηρίζει αυτό που είναι ορθό» και «αντιμετωπίζει τις δοκιμασίες με αξιοπρέπεια ή πίστη». Το θάρρος πηγαίνει χέρι χέρι με το φόβο, την ελπίδα και την αγάπη. Γιατί το λέμε αυτό; Ο θεοσεβής φόβος μάς δίνει το θάρρος να υπερνικούμε το φόβο του ανθρώπου. (1 Σαμ. 11:7· Παρ. 29:25) Η γνήσια ελπίδα μάς βοηθάει να βλέπουμε πέρα από τις τωρινές δοκιμασίες και να ατενίζουμε το μέλλον με πεποίθηση. (Ψαλμ. 27:14) Η αυτοθυσιαστική αγάπη μάς ωθεί να δείχνουμε θάρρος ακόμα και αν διατρέχουμε μεγάλο κίνδυνο. (Ιωάν. 15:13) Αποκτούμε θάρρος όταν εμπιστευόμαστε στον Θεό και ακολουθούμε τα ίχνη του Γιου του.Ψαλμ. 28:7.

4. Πώς εκδήλωσε ο Ιησούς θάρρος «ανάμεσα στους δασκάλους» στο ναό; (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.)

4 Ακόμα και όταν ήταν ένα 12χρονο παιδί, ο Ιησούς υποστήριζε με θάρρος το ορθό. Προσέξτε τι συνέβη όταν ο νεαρός Ιησούς ήταν «στο ναό . . . ανάμεσα στους δασκάλους». (Διαβάστε Λουκάς 2:41-47) Εκείνοι οι δάσκαλοι ήταν καλά καταρτισμένοι, όχι μόνο στο Μωσαϊκό Νόμο, αλλά και στις ανθρωποποίητες παραδόσεις που τον αποδυνάμωναν. Εντούτοις, ο Ιησούς δεν φοβήθηκε και δεν έμεινε σιωπηλός—τους έκανε ερωτήσεις. Ασφαλώς δεν επρόκειτο για τις συνηθισμένες ερωτήσεις που θα έκανε ένα γεμάτο περιέργεια αγόρι. Μπορούμε να τον φανταστούμε να κάνει βαθυστόχαστες ερωτήσεις που εντυπωσίασαν εκείνους τους πολυμαθείς δασκάλους και τους έβαλαν σε σκέψεις. Και αν προσπάθησαν να τον παγιδέψουν με ερωτήσεις γύρω από αμφιλεγόμενα ζητήματα, δεν τα κατάφεραν. Όλοι όσοι τον άκουγαν—μη εξαιρουμένων και των δασκάλων—“έμειναν κατάπληκτοι με την κατανόησή του και τις απαντήσεις του”—απαντήσεις που χωρίς αμφιβολία υποστήριζαν την αλήθεια του Λόγου του Θεού!

5. Με ποιους τρόπους εκδήλωσε ο Ιησούς θάρρος στη διάρκεια της διακονίας του;

5 Στη διάρκεια της διακονίας του, ο Ιησούς εκδήλωσε θάρρος με διάφορους τρόπους. Εξέθεσε με τόλμη τους θρησκευτικούς ηγέτες οι οποίοι παροδηγούσαν τους ανθρώπους με ψεύτικες διδασκαλίες. (Ματθ. 23:13-36) Αντιστάθηκε σθεναρά στη μολυσματική επιρροή του κόσμου. (Ιωάν. 16:33) Συνέχισε να κηρύττει παρά την πίεση των εναντιουμένων. (Ιωάν. 5:15-18· 7:14) Δύο φορές, καθάρισε άφοβα το ναό, διώχνοντας εκείνους που μόλυναν την αληθινή λατρεία.Ματθ. 21:12, 13· Ιωάν. 2:14-17.

6. Πώς εκδήλωσε ο Ιησούς θάρρος την τελευταία μέρα της επίγειας ζωής του;

6 Η πίστη μας ενισχύεται καθώς παρατηρούμε τη θαρραλέα πορεία που ακολούθησε ο Ιησούς όταν αντιμετώπισε δοκιμασίες. Σκεφτείτε τι θάρρος εκδήλωσε την τελευταία μέρα της επίγειας ζωής του. Γνώριζε την αλυσιδωτή διαδοχή των γεγονότων που θα ξεκινούσαν με την ενέργεια του προδότη του. Παρ’ όλα αυτά, στη διάρκεια του πασχαλινού γεύματος, είπε στον Ιούδα: «Ό,τι κάνεις κάνε το πιο γρήγορα». (Ιωάν. 13:21-27) Στον κήπο της Γεθσημανή, ο Ιησούς δήλωσε άφοβα την ταυτότητά του στους στρατιώτες που ήρθαν να τον συλλάβουν. Μολονότι η ζωή του βρισκόταν σε κίνδυνο, μίλησε με θάρρος για να προστατέψει τους μαθητές του. (Ιωάν. 18:1-8) Όταν ρωτήθηκε ενώπιον του Σάνχεδριν, επιβεβαίωσε με τόλμη ότι ήταν ο Χριστός και ο Γιος του Θεού, αν και γνώριζε ότι ο αρχιερέας έψαχνε αφορμή για να τον θανατώσει. (Μάρκ. 14:60-65) Ο Ιησούς διακράτησε σταθερά την ακεραιότητά του μέχρι θανάτου πάνω στο ξύλο της εκτέλεσης. Λίγο πριν αφήσει την τελευταία του αγωνιώδη πνοή, είπε θριαμβευτικά: «Έχει επιτελεστεί!»Ιωάν. 19:28-30.

ΝΑ ΜΙΜΕΙΣΤΕ ΤΟ ΘΑΡΡΟΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ

7. Νεαροί, πώς νιώθετε που έχετε πάνω σας το όνομα του Ιεχωβά, και πώς μπορείτε να αποδεικνύετε ότι είστε θαρραλέοι;

7 Πώς μπορούμε να μιμούμαστε τον Ιησού στην εκδήλωση θάρρους; Στο σχολείο. Νεαροί, αποδεικνύετε ότι είστε θαρραλέοι όταν δεν διστάζετε να πείτε ότι είστε Μάρτυρες του Ιεχωβά, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα σας κοροϊδέψουν οι συμμαθητές σας ή κάποιοι άλλοι. Έτσι δείχνετε ότι είστε περήφανοι που έχετε πάνω σας το όνομα του Ιεχωβά. (Διαβάστε Ψαλμός 86:12) Ίσως σας πιέζουν να αποδεχτείτε την εξέλιξη ως γεγονός. Ωστόσο, εσείς έχετε βάσιμους λόγους να νιώθετε σιγουριά για τη Γραφική σας πεποίθηση στη δημιουργία. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το ειδικό βιβλιάριο Η Προέλευση της Ζωής—Πέντε Ερωτήματα που Αξίζει να Τεθούν για να δώσετε πειστική απάντηση σε όσους θέλουν να μάθουν το «λόγο για την ελπίδα την οποία έχετε μέσα σας». (1 Πέτρ. 3:15) Τότε θα νιώθετε ικανοποίηση επειδή θα ξέρετε ότι υποστηρίξατε την αλήθεια του Λόγου του Θεού.

8. Ποιους λόγους έχουμε για να κηρύττουμε με τόλμη;

8 Στη διακονία μας. Ως αληθινοί Χριστιανοί, χρειάζεται να “μιλάμε τολμηρά με την εξουσία του Ιεχωβά”. (Πράξ. 14:3) Ποιους λόγους έχουμε να κηρύττουμε με τόλμη, ή αλλιώς με θάρρος; Ξέρουμε ότι αυτό που κηρύττουμε είναι η αλήθεια επειδή βασίζεται στη Γραφή. (Ιωάν. 17:17) Αναγνωρίζουμε ότι «είμαστε συνεργάτες του Θεού» και ότι έχουμε την υποστήριξη του αγίου πνεύματος. (1 Κορ. 3:9· Πράξ. 4:31) Καταλαβαίνουμε ότι, κηρύττοντας με ζήλο, δείχνουμε την αφοσίωσή μας στον Ιεχωβά και την αγάπη μας για το συνάνθρωπό μας. (Ματθ. 22:37-39) Γεμάτοι θάρρος, λοιπόν, δεν θα σωπάσουμε. Απεναντίας, είμαστε αποφασισμένοι να ξεσκεπάζουμε τα θρησκευτικά ψεύδη που τυφλώνουν τους ανθρώπους με αποτέλεσμα να μη βλέπουν την αλήθεια. (2 Κορ. 4:4) Και θα εγκαρτερούμε στο κήρυγμα των καλών νέων παρά την απάθεια, το χλευασμό ή την εναντίωση.1 Θεσ. 2:1, 2.

9. Πώς μπορούμε να δείχνουμε θάρρος όταν αντιμετωπίζουμε δοκιμασίες;

9 Στις δοκιμασίες. Η εμπιστοσύνη στον Θεό μάς δίνει πίστη και θάρρος για να αντιμετωπίζουμε τις αντιξοότητες. Αν πεθάνει κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο, θλιβόμαστε, αλλά δεν χάνουμε την ελπίδα μας. Αποβλέπουμε με πεποίθηση στον “Θεό κάθε παρηγοριάς” για να μας δώσει δύναμη. (2 Κορ. 1:3, 4· 1 Θεσ. 4:13) Αν έρθουμε αντιμέτωποι με κάποια σοβαρή αρρώστια ή τραυματισμό, μπορεί να υποφέρουμε, αλλά δεν συμβιβαζόμαστε. Αρνούμαστε οποιαδήποτε θεραπεία συγκρούεται με τις Γραφικές αρχές. (Πράξ. 15:28, 29) Αν νιώθουμε καταθλιμμένοι, «μπορεί να μας καταδικάζει η καρδιά μας», αλλά επειδή εμπιστευόμαστε στον Θεό ο οποίος «είναι κοντά σε εκείνους που έχουν συντετριμμένη καρδιά», δεν παραιτούμαστε. *1 Ιωάν. 3:19, 20· Ψαλμ. 34:18.

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΕΧΕΙ ΔΙΑΚΡΙΣΗ

10. Τι είναι διάκριση, και πώς μιλάει και ενεργεί ο Χριστιανός που έχει διάκριση;

10 Διάκριση είναι η καλή κρίση—η ικανότητα που έχει κάποιος να ξεχωρίζει το ορθό από το εσφαλμένο και έπειτα να επιλέγει τη σοφή πορεία. (Εβρ. 5:14) Έχει οριστεί ως «η ικανότητα που έχει κάποιος να ασκεί σωστή κρίση σε πνευματικά ζητήματα». Ο Χριστιανός ο οποίος έχει διάκριση μιλάει και ενεργεί με τρόπους που ευαρεστούν τον Θεό. Ένα τέτοιο άτομο επιλέγει λέξεις που βοηθούν τους άλλους αντί να τους πληγώνουν. (Παρ. 11:12, 13) Είναι «μακρόθυμος». (Παρ. 14:29) Στο ταξίδι της ζωής, «προχωρεί ευθεία μπροστά», ακολουθώντας σταθερά την ορθή πορεία. (Παρ. 15:21) Πώς μπορούμε να αποκτήσουμε διάκριση; Πρέπει να μελετάμε το Λόγο του Θεού και να εφαρμόζουμε αυτά που μαθαίνουμε. (Παρ. 2:1-5, 10, 11) Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο να εξετάσουμε το παράδειγμα του Ιησού, ο οποίος είχε περισσότερη διάκριση από οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο έζησε ποτέ στη γη.

11. Πώς εκδήλωνε ο Ιησούς διάκριση στα λόγια του;

11 Ο Ιησούς εκδήλωνε διάκριση σε όλα όσα έλεγε και έκανε. Στα λόγια του. Ασκούσε καλή κρίση όταν κήρυττε τα καλά νέα, διαλέγοντας «ελκυστικά λόγια» τα οποία εντυπωσίαζαν τους ακροατές του. (Λουκ. 4:22· Ματθ. 7:28) Πολλές φορές, άφηνε το Λόγο του Θεού να μιλήσει αντί για αυτόν—ήξερε ακριβώς ποια εδάφια να διαβάσει, να παραθέσει ή να αναφέρει για να υποστηρίξει το σημείο που ήθελε να τονίσει. (Ματθ. 4:4, 7, 10· 12:1-5· Λουκ. 4:16-21) Ο Ιησούς εξηγούσε επίσης τις Γραφές, και μάλιστα με τρόπους που άγγιζαν τις καρδιές των ακροατών του. Μετά την ανάστασή του, μιλώντας σε δυο μαθητές καθ’ οδόν προς τους Εμμαούς, «τους ερμήνευσε αυτά που είχαν σχέση με τον ίδιο σε όλες τις Γραφές». Εκείνοι είπαν αργότερα: «Δεν καίγονταν οι καρδιές μας . . . καθώς μας άνοιγε πλήρως τις Γραφές;»Λουκ. 24:27, 32.

12, 13. Ποια παραδείγματα δείχνουν ότι ο Ιησούς ήταν μακρόθυμος και λογικός;

12 Στο πνεύμα και στη στάση του. Η διάκριση βοηθούσε τον Ιησού να ελέγχει το πνεύμα του, να είναι «μακρόθυμος». (Παρ. 16:32) Ήταν «πράος». (Ματθ. 11:29) Ήταν πάντα υπομονετικός με τους μαθητές του παρά τις αστοχίες τους. (Μάρκ. 14:34-38· Λουκ. 22:24-27) Παρέμενε ήρεμος ακόμα και όταν του συμπεριφέρονταν άδικα.1 Πέτρ. 2:23.

13 Η διάκριση βοηθούσε επίσης τον Ιησού να είναι λογικός. Έβλεπε πέρα από το γράμμα του Μωσαϊκού Νόμου—αντιλαμβανόταν το πνεύμα του Νόμου και ενεργούσε ανάλογα. Προσέξτε, λόγου χάρη, την αφήγηση των εδαφίων Μάρκος 5:25-34. (Διαβάστε) Μια γυναίκα που είχε ροή αίματος προχώρησε ανάμεσα στο πλήθος, άγγιξε το ένδυμα του Ιησού και θεραπεύτηκε. Σύμφωνα με το Νόμο, ήταν ακάθαρτη και δεν έπρεπε να αγγίξει κανέναν. (Λευιτ. 15:25-27) Αλλά ο Ιησούς—ο οποίος διέκρινε ότι στα «πιο βαρυσήμαντα ζητήματα του Νόμου» περιλαμβάνονταν “το έλεος και η πιστότητα”—δεν την τιμώρησε επειδή άγγιξε το ένδυμά του. (Ματθ. 23:23) Αντιθέτως, της είπε με καλοσύνη: «Κόρη μου, η πίστη σου σε έκανε καλά. Πήγαινε με ειρήνη και να είσαι υγιής από την οδυνηρή σου αρρώστια». Πόσο μας συγκινεί το γεγονός ότι η διάκρισή του τον υποκίνησε να δείξει τέτοια καλοσύνη!

14. Τι επέλεξε να κάνει ο Ιησούς, και πώς παρέμεινε στην πορεία του;

14 Στην πορεία της ζωής του. Ο Ιησούς εκδήλωνε διάκριση επιλέγοντας την ορθή πορεία και ακολουθώντας την σταθερά. Αφοσιώθηκε στο κήρυγμα των καλών νέων, κάνοντάς το έργο της ζωής του. (Λουκ. 4:43) Επίσης, παρέμεινε στην πορεία του, παίρνοντας αποφάσεις που του επέτρεπαν να μείνει προσηλωμένος σε αυτό το έργο και να το ολοκληρώσει με επιτυχία. Ενεργώντας σοφά, επέλεξε να κρατήσει τη ζωή του απλή ώστε να αφιερώνει το χρόνο και τις δυνάμεις του στη διακονία. (Λουκ. 9:58) Διέκρινε ότι ήταν ανάγκη να εκπαιδεύσει άλλους για να συνεχίσουν το έργο μετά το θάνατό του. (Λουκ. 10:1-12· Ιωάν. 14:12) Υποσχέθηκε στους ακολούθους του ότι θα συνέχιζε να έχει ενεργό ρόλο σε αυτό το έργο «μέχρι την τελική περίοδο του συστήματος πραγμάτων».Ματθ. 28:19, 20.

ΝΑ ΜΙΜΕΙΣΤΕ ΤΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ

Να διακρίνετε τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων και να επιλέγετε τα λόγια σας ανάλογα με τις ανάγκες τους (Βλέπε παράγραφο 15)

15. Πώς μπορούμε να εκδηλώνουμε διάκριση στα λόγια μας;

15 Ας εξετάσουμε άλλον έναν τρόπο με τον οποίο μπορούμε να μιμηθούμε τον Ιησού. Στα λόγια μας. Στις συζητήσεις με τους ομοπίστους μας, χρησιμοποιούμε λέξεις που εποικοδομούν αντί να κατεδαφίζουν. (Εφεσ. 4:29) Όταν μιλάμε σε άλλους για τη Βασιλεία του Θεού, καρυκεύουμε τα λόγια μας «με αλάτι». (Κολ. 4:6) Προσπαθούμε να διακρίνουμε τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων και να επιλέγουμε τις λέξεις μας ανάλογα. Θυμόμαστε ότι τα ελκυστικά λόγια μπορεί να ανοίξουν πόρτες—αλλά και καρδιές. Επιπλέον, όταν εξηγούμε τις πεποιθήσεις μας, προσπαθούμε να αφήνουμε τη Γραφή να μιλάει αντί για εμάς. Επομένως, την παραθέτουμε ως αυθεντία και διαβάζουμε από αυτήν όποτε είναι δυνατόν. Αναγνωρίζουμε ότι το άγγελμά της είναι πολύ πιο ισχυρό από οποιαδήποτε δική μας σκέψη.Εβρ. 4:12.

16, 17. (α) Πώς μπορούμε να δείξουμε ότι είμαστε μακρόθυμοι και λογικοί; (β) Πώς μπορούμε να μείνουμε προσηλωμένοι στη διακονία μας;

16 Στο πνεύμα και στη στάση μας. Η διάκριση μας βοηθάει να ελέγχουμε το πνεύμα μας, να είμαστε “αργοί σε οργή”, μακρόθυμοι. (Ιακ. 1:19) Όταν οι άλλοι μας προσβάλλουν, προσπαθούμε να διακρίνουμε τι βρίσκεται πίσω από τα λόγια ή τις ενέργειές τους. Τέτοια ενόραση μπορεί να μαλακώσει το θυμό και να μας βοηθήσει να “παραβλέψουμε την παράβαση”. (Παρ. 19:11) Η διάκριση μας βοηθάει επίσης να είμαστε λογικοί. Έτσι λοιπόν, προσπαθούμε να έχουμε ρεαλιστικές προσδοκίες από τους αδελφούς μας, σκεφτόμενοι ότι μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες τις οποίες εμείς δεν κατανοούμε πλήρως. Είμαστε πρόθυμοι να ακούμε τις απόψεις τους και, όταν είναι κατάλληλο, να υποχωρούμε σε αυτές.Φιλιπ. 4:5.

17 Στην πορεία της ζωής μας. Ως ακόλουθοι του Ιησού, διακρίνουμε ότι το μεγαλύτερο προνόμιο που θα μπορούσαμε να έχουμε είναι η συμμετοχή μας στο έργο κηρύγματος των καλών νέων. Παραμένουμε στην πορεία μας παίρνοντας αποφάσεις που θα μας επιτρέψουν να μείνουμε προσηλωμένοι στη διακονία μας. Επιλέγουμε να έχουμε τα πνευματικά πράγματα στην πρώτη θέση και να κρατάμε τη ζωή μας απλή ώστε να είμαστε αφοσιωμένοι στο έργο κηρύγματος—το σημαντικότερο έργο που πρέπει να γίνει προτού έρθει το τέλος.Ματθ. 6:33· 24:14.

18. Καθώς συνεχίζουμε το ταξίδι προς τη σωτηρία, πώς θα παραμένουμε στην πορεία μας, και ποια είναι η απόφασή σας;

18 Δεν ήταν απολαυστική αυτή η ανάλυση γύρω από κάποιες ελκυστικές ιδιότητες του Ιησού; Φανταστείτε πόσο ωφέλιμο θα ήταν να μελετήσουμε και άλλες ιδιότητές του για να μάθουμε πώς μπορούμε να του μοιάσουμε σε μεγαλύτερο βαθμό. Ας είμαστε λοιπόν αποφασισμένοι να ακολουθούμε πιστά τα ίχνη του. Με αυτόν τον τρόπο, θα παραμένουμε στην πορεία μας καθώς συνεχίζουμε το ταξίδι μας προς τη σωτηρία και θα πλησιάζουμε πιο κοντά στον Ιεχωβά, Εκείνον τον οποίο ο Ιησούς μιμούνταν τέλεια.

^ παρ. 2 Τα εδάφια 1 Πέτρου 1:8, 9 γράφτηκαν για τους Χριστιανούς που έχουν την ουράνια ελπίδα. Κατ’ επέκταση, όμως, εφαρμόζονται και σε όσους έχουν την επίγεια ελπίδα.

^ παρ. 9 Για παραδείγματα θάρρους σε καιρούς δοκιμασιών, βλέπε Σκοπιά 1 Δεκεμβρίου 2000, σελίδες 24-28· Ξύπνα! 22 Απριλίου 2003, σελίδες 18-21· και 22 Ιανουαρίου 1995, σελίδες 11-15.