1, 2. (a) Nyen la e lingbi ti sara ti wara fini ti lakue lakue? (b) Nyen la alingbi ti mû maboko na e ti ngbâ na yâ ti voyage ti e so ayeke gue na e ti wara fini ti lakue lakue?

NA NGOI so e ga adisciple ti Christ, a yeke mo bâ mo tene e komanse mbeni voyage. Voyage ni alingbi ti sara si e wara fini na yayu wala na ndo ti sese. Jésus atene: “Zo so agbu ngangu juska na nda ni [nda ti fini ti lo wala nda ti aye ti sioni ti dunia so] lo si a yeke sö lo ande.” (Mat. 24:13). Tongana e ngbâ ti duti be-ta-zo na Nzapa, e yeke wara fini ti lakue lakue. Ye oko, na ngoi ti voyage ni, a lingbi e sara hange si mbeni ye agboto lê ti e pëpe wala e girisa lege pëpe (1 Jean 2:15-17). Nyen la e lingbi ti sara ti ngbâ na yâ ti voyage ti e ni?

² Jésus azia na e nzoni tapande. A sara tënë na ndo ti voyage ti lo na yâ ti Bible. Tongana e manda Bible, e yeke hinga ye na ndo ti Jésus. E yeke ndoye lo nga e yeke mä na bê na lo. (Diko 1 Pierre 1:8, 9.) A lingbi e dabe ti e so bazengele Pierre atene so Jésus azia na e mbeni tapande si e mû tâ gi peko ti gere ti lo mbilimbili (1 Pi. 2:21). Tongana e mû tâ gi peko ti gere ti lo, e yeke wara “ye ti peko” ti  mabe ti e, so ti tene salut. * Na yâ ti article so ahon, e bâ tongana nyen e lingbi ti sara tere ti e kete nga ti bâ mawa ti zo tongana ti Jésus. Fadeso, zia e bâ tongana nyen e lingbi ti sara ye na mbeto pëpe nga ti hinga ti bâ yâ ti aye nzoni tongana ti Jésus.

3. Sarango ye na mbeto pëpe aye ti tene nyen? A lingbi e sara nyen ti sara ye na mbeto pëpe?

³ Ti sara ye na mbeto pëpe aye ti tene ti duti na mbeni confiance so ayeke mû ngangu na e nga ayeke mû maboko na e ti gbu ngangu na yâ ti akpale. Na yâ ti mbeni mbeti a fa so ti sara ye na mbeto pëpe aye ti tene ti “ngbâ ti gbu ngangu na yâ ti akpale,” ti “gbu koko ti ye so ayeke mbilimbili,” nga ti “duti na mabe wala ti sara ye na nengo tere na ngoi ti atara.” Sarango ye na mbeto pëpe ague oko na mbeto, beku nga na ndoye. Ngbanga ti nyen e tene tongaso? Tongana e yeke na mbeto ti Nzapa ayeke mû na e ngangu ti sara mbeto ti zo pëpe (1 Sam. 11:7; aProv. 29:25). Tâ beku ayeke mû maboko na e ti zia lê ti e pëpe na ndo ti akpale ti e me na ndo ti gigi ti e ti kekereke (Ps. 27:14). Ndoye ayeke pusu e ti sara ye na mbeto pëpe même na ngoi so a sara ye ti ngangu na e (Jean 15:13). Tongana e zia bê ti e kue na Nzapa nga e mû peko ti gere ti Molenge ti lo, e yeke sara ye na mbeto pëpe.—Ps. 28:7.

4. Tongana nyen la Jésus afa so lo sara ye na mbeto pëpe na ngoi so lo yeke “na popo ti awafango ye” na yâ ti temple? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.)

⁴ Même na ngoi so Jésus ayeke na ngu 12, lo gbu koko ti ye so ayeke mbilimbili na mbeto pëpe. Bâ ye so asi na ngoi so lo yeke “na yâ ti temple, lo yeke duti na popo ti awafango ye”. (Diko Luc 2:41-47.) Awafango ye so ahinga Ndia ti Moïse nzoni mingi nga ala hinga angobo ti aJuif. Me Jésus asara mbeto ti ala pëpe nga lo duti kpô pëpe, lo “hunda tënë na ala.” E tara ti bâ tongana nyen Jésus ayeke hunda atënë so apusu awafango ye so ti gbu li ti ala nga ti dengi mê ti ala. Nga tongana awafango ye so agi ti handa Jésus na lege so ala hunda na lo atënë so alingbi ti sara si papa alondo, lo papa na ala pëpe. Azo kue so amä Jésus, même awafango ye so, bê ti ala apika “ndali ti aye so lo hinga nga ndali ti atënë so lo yeke kiri na ni.” Biani, Jésus agbu koko ti tâ tënë so ayeke na yâ ti Bible na mbeto pëpe.

5. Na alege wa Jésus afa so lo sara ye na mbeto pëpe na ngoi so lo yeke fa tënë lani na sese?

⁵ Na ngoi so Jésus ayeke fa tënë lani na sese, lo sara ye na mbeto pëpe na alege nde nde. Lo sigigi na nda ti akota zo ti anzapa ti aJuif so ahanda azo na lege ti afango ye ti wataka (Mat. 23:13-36). Lo zia pëpe si dunia so ahanda lo (Jean 16:33). Lo ngbâ ti fa tënë atâa so awato ti lo akanga lege na lo (Jean 5:15-18; 7:14). Lege use, na mbeto pëpe, lo zi aye ti saleté na yâ ti temple na lege so lo tomba na gigi azo so asara si tâ vorongo aga sioni.—Mat. 21:12, 13; Jean 2:14-17.

6. Tongana nyen la Jésus afa so lo sara ye na mbeto pëpe na ndangba lango ti fini ti lo na sese?

⁶ Tongana e gi ti bâ alege so Jésus asara ye na mbeto pëpe na yâ ti akpale ayeke kpengba mabe ti e. Zia e bâ tongana nyen la lo sara ye na mbeto pëpe na ndangba lango ti fini ti lo na sese. Lo hinga lani aye so ayeke si tongana Judas akä lo. Ye oko, na ngoi ti Matanga ti Pâque, Jésus atene na Judas, a tene: “Ye so mo yeke sara so, mo sara ni hio.” (Jean 13:21-27). Jésus asara ye na mbeto pëpe lo fa tere ti lo na aturugu so aga ti gbu lo na yâ ti yaka ti Gethsémané. Atâa so fini ti lo ayeke na yâ ti kpale, lo bata adisciple ti lo na lege so lo tene na aturugu ni, lo tene: “Ala zia ala so ague ti ala”. (Jean 18:1-8). Na ngoi so kota prêtre ahunda lo na devant ti Sanhédrin ti hinga wala lo yeke Christ nga Molenge ti Nzapa, lo yeda na mbeto pëpe atâa so lo hinga so kota prêtre ayeke gi araison ti fâ lo (Marc 14:60-65). Jésus aduti be-ta-zo na Nzapa juska na ngoi so lo kui na  ndo ti keke ti pasi. Na yâ ti ndangba pupu ti fini ti lo, lo dekongo ti songo benda, lo tene: “A hunzi awe!”—Jean 19:28-30.

7. Amaseka, so iri ti Jéhovah ayeke na ndo ti ala so ala bâ ni tongana nyen? Tongana nyen la ala lingbi ti fa so ala sara ye na mbeto pëpe?

⁷ Tongana nyen la e lingbi ti sara ye na mbeto pëpe tongana ti Jésus? Na ekole. Amaseka, ala yeke fa so ala sara ye na mbeto pëpe tongana ala yeke nduru ti fa so ala yeke aTémoin ti Jéhovah, même tongana amba ti ala ti klase wala ambeni zo ahe ala. Na sarango tongaso, ala yeke fa so ala yeke na ngia so iri ti Jéhovah ayeke na ndo ti ala. (Diko Psaume 86:12.) Peut-être ambeni zo alingbi ti pusu ala ti yeda na tënë ti évolution. Me ala yeke na anzoni raison ti hinga na bê ti ala kue so atënë so Bible atene na ndo ti création ayeke tâ tënë. Ala lingbi ti sara kua na brochure Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie ti kiri tënë na azo so aye ti hinga “nda ti beku” ti ala (1 Pi. 3:15). Tere ti ala ayeke nzere ti hinga so ala gbu koko ti tâ tënë so ayeke na yâ ti Bible na mbeto pëpe.

8. Araison wa la e yeke na ni ti fa tënë na mbeto pëpe?

⁸ Na fango tënë. A lingbi e so e yeke atâ Chrétien e ngbâ ti “sara tënë na mbeto pëpe na lege ti komandema so [e] wara na mbage ti Jéhovah”. (Kus. 14:3). Araison wa la e yeke na ni ti fa tënë na mbeto pëpe? E hinga so tënë so e yeke fa ayeke tâ tënë ndali ti so alondo na yâ ti Bible (Jean 17:17). E hinga so “e yeke sara kusala maboko na maboko na Nzapa” nga so lo yeke mû maboko na e na lege ti yingo vulu ti lo (1 aCor. 3:9; Kus. 4:31). E hinga so tongana e fa tënë na bê ti e kue, e yeke fa so e ndoye Jéhovah nga na amba ti e (Mat. 22:37-39). Ndali ti so e yeke sara ye na mbeto pëpe, e yeke ngbâ lakue ti fa tënë. E leke na bê ti e ti ngbâ ti sigigi na nda ti amvene so akota zo ti nzapa atene ti kanga lê ti azo ti hinga tâ tënë (2 aCor. 4:4). Nga e yeke ngbâ ti fa nzoni tënë atâa azo ake ti mä e, ahe e wala akanga lege na e.—1 aThes. 2:1, 2.

9. Tongana nyen la e lingbi ti fa so e sara ye na mbeto pëpe na ngoi ti akpale?

⁹ Na ngoi ti akpale. Tongana e zia bê ti e kue na Nzapa, lo yeke sara si e wara mabe nga na ngangu so e yeke na bezoin ni ti gbu ngangu na yâ ti akpale. Tongana mbeni zo so e ye lo akui, e yeke sara vundu, me e yeke na beku. E hinga na bê ti e kue so “Nzapa ti dengo bê kue” ayeke mû na e ngangu (2 aCor. 1:3, 4; 1 aThes. 4:13). Tongana e yeke na yâ ti kota kpale ti seni wala e wara mbeni kota kä, a yeke son e, me e yeke ke ti tene a sava e na mbeni fason so ague nde na afango ye ti Bible (Kus. 15:28, 29). Tongana e yeke na yâ ti kota vundu, ‘bê ti e alingbi ti fâ ngbanga na ndo ti e’, me ndali ti so e zia bê ti e kue na Nzapa so “ayeke nduru na azo so bê ti ala afâ awe,” e yeke zia si vundu ni ahon ndo ti e pëpe. *—1 Jean 3:19, 20; Ps. 34:19.

10. Ti hinga ti bâ yâ ti aye nzoni aye ti tene nyen? Mbeni wakua ti Jéhovah so ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni ayeke sara tënë nga ayeke sara ye tongana nyen?

¹⁰ Ti hinga ti bâ yâ ti aye nzoni aye ti tene ti hinga ti sara kangbi na popo ti ye so ayeke nzoni na sioni, na ti soro nzoni ye ni (aHéb. 5:14). Mbeni bakari afa so ti hinga ti bâ yâ ti aye nzoni aye ti tene ti “hinga ti bâ yâ ti aye nzoni na lege ti yingo.” Mbeni wakua ti Nzapa so ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni ayeke sara tënë nga ayeke sara ye na lege so Nzapa aye. Lo yeke tene atënë so akpengba amba ti lo ahon ti tene ason bê ti ala (aProv. 11:12, 13). Lo yeke “zo so ngonzo asara lo fade pëpe”. (aProv. 14:29). Lo  yeke “tambela na lege so ayeke mbilimbili”, so ti tene lo yeke mû anzoni desizion na yâ ti gigi ti lo (aProv. 15:21). Nyen la alingbi ti mû maboko na e ti hinga ti bâ yâ ti aye nzoni? A lingbi e manda Bible nga e sara ye alingbi na aye so e yeke manda (aProv. 2:1-5, 10, 11). A yeke nga nzoni mingi ti tene e manda ye na ndo ti tapande ti Jésus, koli so ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni ahon azo kue.

11. Tongana nyen la atënë ti Jésus afa so lo hinga ti bâ yâ ti aye nzoni?

¹¹ Jésus afa so lo hinga ti bâ yâ ti aye nzoni na yâ ti atënë kue so lo tene nga na aye kue so lo sara. Atënë ti lo. Na ngoi so lo yeke fa nzoni tënë, lo hinga ti bâ yâ ti aye nzoni na lege so lo yeke tene “apendere tënë” so adö bê ti azo so amä lo (Luc 4:22; Mat. 7:28). Fani mingi, lo yeke zia si Mbeti ti Nzapa la asara tënë na place ti lo: lo yeke diko ni na azo, lo yeke fa atënë ti yâ ni na li wala lo yeke fa ambilimbili versê ti gboto lê na ndo ti ye so lo yeke sara tënë na ndo ni (Mat. 4:4, 7, 10; 12:1-5; Luc 4:16-21). Jésus afa nga nda ti aversê na mbeni lege so andu bê ti azo so amä lo. Na peko ti so a zingo lo na kuâ, na ngoi so lo yeke sara tënë na adisciple use so ayeke gue na Emmaüs, lo “fa na ala, na yâ ti Mbeti ti Nzapa kue, nda ti aye so andu lo.” Na peko ni, adisciple ni atene: “Na ngoi so lo yeke . . . zi nda ti Mbeti ti Nzapa kue na e, tënë ni ayeke ndu fade bê ti e mingi pëpe?”—Luc 24:27, 32.

12, 13. Atapande wa la afa so Jésus asara ngonzo hio pëpe nga lo sara ye ahon ndo ni pëpe?

¹² Aye so ayeke na yâ ti bê ti lo nga na sarango ye ti lo. So Jésus ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni, a mû maboko na lo ti tene “ngonzo asara lo fade pëpe”. (aProv. 16:32). Lo “sara ye na ngangu pëpe”. (Mat. 11:29). Atâa so adisciple ti lo asara afaute, lo kanga bê ti lo lakue na ala (Marc 14:34-38; Luc 22:24-27). Même na ngoi so a sara ye na lo na lege ni pëpe, lo zi yanga pëpe.—1 Pi. 2:23.

¹³ So Jésus ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni, a mû nga maboko na lo ti sara ye ahon ndo ni pëpe. Lo hinga Ndia ti Moïse, lo hinga ndani so Nzapa amû Ndia ni nga lo sara ye alingbi na ni. Na tapande, zia e bâ mbaï so ayeke na Marc 5:25-34. (Diko ni.) Mbeni wali so ayeke na kobela ti mênë alï na popo ti gbâ ti azo, lo ndu bongo ti Jésus na lo wara sava. Na gbe ti Ndia ti Moïse, lo yeke sioni. Tongaso, lo doit fade ti ndu zo pëpe (Lév. 15:25-27). Ye oko, Jésus asuku na wali so andu bongo ti lo so pëpe ndali ti so lo hinga so “aye so ayeke kota ahon ni na so Ndia ahunda” andu “sarango nzoni bê na zo nga dutingo be-ta-zo.” (Mat. 23:23). Me, na nzoni bê lo tene: “Molenge ti mbi, mabe ti mo asava mo awe. Mo gue na siriri, na zia mo duti na nzoni seni na peko ti ngangu kobela ti mo so.” So ayeke mbeni nzoni tapande so afa tongana nyen la bango yâ ti aye nzoni apusu Jésus ti sara ye na nzoni bê.

14. Jésus asoro lani ti sara nyen? Nyen la amû maboko na lo ti ngbâ ti sara ni?

¹⁴ Fini ti lo. Jésus afa so lo hinga ti bâ yâ ti aye nzoni na lege so lo soro aye so ayeke nzoni na lo zia lege ni pëpe. Lo mû fini ti lo kue ti fa na nzoni tënë (Luc 4:43). Nga, Jésus amû adesizion so amû lege na lo ti ngbâ ti fa tënë nga ti hunzi kua so a mû na lo. Lo soro ti duti na aye mingi na yâ ti fini ti lo pëpe tongaso si lo mû ngoi ti lo nga na ngangu ti lo ti fa tënë (Luc 9:58). Lo hinga so a lingbi lo fa na azo tongana nyen ti fa tënë tongaso si tongana lo kui ala ngbâ ti fa tënë (Luc 10:1-12; Jean 14:12). Lo tene na adisciple ti lo so lo yeke mû maboko na ala na yâ ti kua so “juska na lâ ni so aye ti ngoi so ayeke gue ti hunzi.”—Mat. 28:19, 20.

15. Tongana nyen la na yâ ti atënë ti e e lingbi ti fa so e hinga ti bâ yâ ti aye nzoni?

¹⁵ Bâ mbeni ye so e lingbi ti sara ti sara ye tongana ti Jésus. Atënë ti e. Na yâ ti alisoro ti e  na aita ti e aChrétien, a yeke nzoni e tene atënë so akpengba ala me pëpe atënë so asara si bê ti ala anze (aÉph. 4:29). Na ngoi so e yeke sara tënë ti Royaume ti Nzapa na azo, a yeke nzoni e “zia ingo” na yâ ti atënë ti e (aCol. 4:6). A yeke nzoni e gi ti hinga abezoin ti ala nga na aye so anzere na ala na e soro atënë so alingbi na ni. Tongana e tene apendere tënë na azo, ala lingbi ti mä e nga atënë ti e ayeke ndu bê ti ala. Nga, na ngoi so e yeke sara tënë na ndo ti mabe ti e, a yeke nzoni e gi ti zia si Bible la asara tënë na place ti e. Tongaso, e yeke sara kua na atënë so ayeke na yâ ti Bible ti mû ngangu na atënë ti e nga e yeke diko ni na azo na ngoi kue tongana lege ayeke dä. E hinga so atënë so ayeke na yâ ti Bible ayeke na ngangu mingi ahon atënë kue so e lingbi ti tene.—aHéb. 4:12.

16, 17. (a) Tongana nyen la e lingbi ti fa so e “sara ngonzo hio hio pëpe”? Tongana nyen la e lingbi ti fa so e sara ye ahon ndo ni pëpe? (b) Nyen la e lingbi ti sara ti ngbâ gi ti fa tënë?

¹⁶ Aye so ayeke na yâ ti bê ti e nga sarango ye ti e. Tongana e hinga ti bâ yâ ti aye nzoni, a yeke mû maboko na e ti bâ yâ ti aye so ayeke na yâ ti bê ti e na ngoi so a sara ngangu na e nga a yeke mû maboko na e ti “sara ngonzo hio hio pëpe”. (Jacq. 1:19). Tongana amba ti e atene na e atënë so ason bê ti e wala asara na e aye so ason bê ti e, e yeke gi ti hinga ye so apusu ala ti sara ni. Ye so alingbi ti sara si ngonzo ti e adë nga a yeke mû lege na e ti “girisa sioye ti azo.” (aProv. 19:11). Tongana e hinga ti bâ yâ ti aye nzoni, a yeke mû nga maboko na e ti sara ye ahon ndo ni pëpe. E yeke ku pëpe ti tene aita ti e aduti nzoni-kue. Me, e hinga so ala lingbi ti wara akpale so e hinga ye na ndo ni kue pëpe. E yeke mä ala na ngoi so ala yeke fa bango ndo ti ala, nga tongana lege ayeke dä e yeke yeda na bango ndo ti ala ni.—aPhil. 4:5.

¹⁷ Fini ti e. E so e yeke adisciple ti Jésus, e hinga so fango nzoni tënë ayeke mbeni kota pasa so e yeke na ni so ahon atanga ni kue. Tongaso, e ye ti mû adesizion so ayeke mû lege na e ti ngbâ gi ti fa tënë. E soro ti zia kua ti Jéhovah na kozo ndo na yâ ti fini ti e nga ti ngbâ ti duti na aye mingi pëpe na yâ ti fini ti e tongaso si e mû fini ti e kue ti sara kota kua so ahon atanga ni kue, so ayeke kua ti fango tënë kozoni si nda ni aga.—Mat. 6:33; 24:14.

18. Nyen la ayeke mû lege na e ti ngbâ na yâ ti voyage ti e so ayeke gue na e ti wara fini ti lakue lakue? Nyen la mo leke na bê ti mo ti ngbâ ti sara?

¹⁸ A nzere na e mingi ti gbu li ti e na ndo ti ambeni pendere sarango ye ti Jésus. Pensé na aye ti nzoni so e yeke wara tongana e hinga ye na ndo ti ambeni pendere sarango ye ti lo nga e hinga tongana nyen la e lingbi ti sara ye tongana lo. Tongaso, zia si e leke na bê ti e ti ngbâ ti mû tâ gi peko ti gere ti Jésus mbilimbili. Tongana e sara tongaso, a yeke mû lege na e ti ngbâ na yâ ti voyage ti e so ayeke gue na e ti wara fini ti lakue lakue nga e yeke ga nduru mingi na Jéhovah, lo so Jésus asara ye tâ gi tongana lo.