1-3. Ποια εμπόδια αντιμετώπισαν οι μαθητές του Ιησού όσον αφορά το κήρυγμα των καλών νέων «σε όλα τα έθνη»;

Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ που ανέθεσε ο Ιησούς Χριστός στους ακολούθους του δεν ήταν καθόλου εύκολη. Τους έδωσε την εντολή: «Πηγαίνετε . . . και κάντε μαθητές από όλα τα έθνη». Καθώς θα έκαναν αυτό το έργο, «τα καλά νέα της βασιλείας [θα κηρύττονταν] σε όλη την κατοικημένη γη για μαρτυρία σε όλα τα έθνη».—Ματθ. 24:14· 28:19.

² Οι μαθητές αγαπούσαν και τον Ιησού και τα καλά νέα. Ωστόσο, μπορεί κάλλιστα να αναρωτιούνταν πώς θα κατάφερναν να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους. Εξάλλου, ήταν λίγοι σε αριθμό. Ο Ιησούς, τον οποίο διακήρυτταν ως Γιο του Θεού, είχε θανατωθεί. Οι μαθητές του θεωρούνταν «αγράμματοι και συνηθισμένοι». (Πράξ. 4:13) Αλλά έπρεπε να μεταδώσουν ένα άγγελμα το οποίο ερχόταν σε σύγκρουση με τις μακραίωνες παραδόσεις που δίδασκαν οι καταξιωμένοι θρησκευτικοί ηγέτες. Στη δική τους πατρίδα, οι μαθητές δεν έχαιραν εκτίμησης. Και σε σύγκριση με το μεγαλείο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τι ήταν το έθνος του Ισραήλ;

 ³ Επιπλέον, ο Ιησούς είχε προειδοποιήσει τους μαθητές του ότι θα μισούνταν και θα διώκονταν και ότι μερικοί από αυτούς θα θανατώνονταν. (Λουκ. 21:16, 17) Θα συναντούσαν στο δρόμο τους προδοσίες, ψευδοπροφήτες και αύξηση της ανομίας. (Ματθ. 24:10-12) Ακόμη και αν οι άνθρωποι καλοδέχονταν παντού το άγγελμά τους, πώς θα μπορούσαν οι μαθητές να το μεταδώσουν «ως το πιο απομακρυσμένο μέρος της γης»; (Πράξ. 1:8) Αυτές οι δυσκολίες πρέπει να υψώνονταν σαν τείχος μπροστά τους!

4. Πόση επιτυχία είχαν οι μαθητές στο έργο κηρύγματος τον πρώτο αιώνα;

⁴ Όποιες ανησυχίες και αν είχαν, οι μαθητές άρχισαν να κηρύττουν εντατικά τα καλά νέα, όχι μόνο στην Ιερουσαλήμ και στη Σαμάρεια, αλλά σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Αν και αντιμετώπισαν δυσκολίες, μέσα σε 30 χρόνια τα καλά νέα κηρύττονταν «σε όλη τη δημιουργία που [ήταν] κάτω από τον ουρανό» και “καρποφορούσαν και αύξαναν σε όλο τον κόσμο”. (Κολ. 1:6, 23) Για παράδειγμα, ως αποτέλεσμα των όσων είπε και έκανε ο απόστολος Παύλος στο νησί της Κύπρου, ο Ρωμαίος ανθύπατος Σέργιος Παύλος «έγινε πιστός, επειδή έμεινε έκπληκτος από τη διδασκαλία του Ιεχωβά».—Διαβάστε Πράξεις 13:6-12.

5. (α) Ποια διαβεβαίωση έδωσε ο Ιησούς στους μαθητές του; (β) Τι έχουν συμπεράνει μερικοί όσον αφορά τις συνθήκες τον πρώτο αιώνα;

⁵ Οι μαθητές του Ιησού γνώριζαν ότι δεν μπορούσαν να επιτελέσουν το έργο κηρύγματος με τη δική τους δύναμη. Ο Ιησούς είχε πει ότι θα ήταν μαζί τους και ότι το άγιο πνεύμα θα τους βοηθούσε. (Ματθ. 28:20) Από μερικές απόψεις, οι συνθήκες που επικρατούσαν στον τότε κόσμο ίσως ήταν ευνοϊκές για το κήρυγμα της Βασιλείας. Το βιβλίο Το Ευαγγελιστικό Έργο στην Πρώτη Εκκλησία (Evangelism in the Early Church) δηλώνει: «Προφανώς, καμιά περίοδος στην ιστορία του κόσμου δεν ήταν πιο κατάλληλη για την εμφάνιση της νεοσύστατης Εκκλησίας από ό,τι ο πρώτος αιώνας μ.Χ. . . . Το δεύτερο αιώνα, οι Χριστιανοί . . . είχαν αρχίσει να υποστηρίζουν ότι η θεία πρόνοια ήταν αυτή που προετοίμασε τον κόσμο για την έλευση της Χριστιανοσύνης».

6. Τι θα εξετάσουμε (α) σε αυτό το άρθρο; (β) στο επόμενο άρθρο;

⁶ Η Αγία Γραφή δεν διευκρινίζει σε ποιο βαθμό κατηύθυνε ο Θεός τις εξελίξεις τον πρώτο αιώνα ώστε να μπορούν οι Χριστιανοί να επιτελέσουν το έργο κηρύγματος σε τέτοια έκταση. Ένα όμως είναι βέβαιο: Ο Ιεχωβά ήθελε να κηρυχτούν τα καλά νέα, ενώ ο Σατανάς όχι. Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε μερικούς παράγοντες που μπορεί να έκαναν το έργο κηρύγματος πιο εύκολο τον πρώτο αιώνα από ό,τι θα ήταν σε άλλες περιόδους της ιστορίας. Στο επόμενο άρθρο, θα εξετάσουμε σύγχρονες εξελίξεις που μας βοηθούν να διακηρύττουμε τα καλά νέα ως τα πέρατα της γης.

7. Τι ήταν η Παξ Ρομάνα, και γιατί ήταν κάτι τόσο σημαντικό;

⁷ Από μερικές απόψεις, ο ρωμαϊκός κόσμος τον πρώτο αιώνα ωφέλησε τους Χριστιανούς. Λόγου χάρη, υπήρχε η Παξ Ρομάνα, δηλαδή η Ρωμαϊκή Ειρήνη. Η αχανής Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία επέβαλλε τη σταθερότητα σε όσους ήταν υπό την επικράτειά της. Μερικές φορές, υπήρχαν “πόλεμοι και ειδήσεις για πολέμους”, όπως είχε προείπει ο Ιησούς. (Ματθ. 24:6) Τα ρωμαϊκά στρατεύματα κατέστρεψαν την Ιερουσαλήμ το 70 Κ.Χ., και στις παραμεθόριες περιοχές της αυτοκρατορίας υπήρχαν κάποιες συρράξεις. Ωστόσο, επί 200 περίπου χρόνια από την εποχή του Ιησού, ο κόσμος της Μεσογείου απολάμβανε σχετική ειρήνη. Κάποιο σύγγραμμα αναφέρει: «Ποτέ πριν στην ανθρώπινη ιστορία δεν υπήρξε τόσο μεγάλο διάστημα γενικής ηρεμίας,  και ποτέ ξανά δεν διατηρήθηκε η ειρήνη με τόση σταθερότητα ανάμεσα σε τόσο μεγάλους πληθυσμούς».

8. Πώς ωφελήθηκαν οι πρώτοι Χριστιανοί από το κλίμα ειρήνης που επικρατούσε;

⁸ Εκφράζοντας την άποψή του, ο θεολόγος Ωριγένης του τρίτου αιώνα έγραψε: «Η εξάπλωση της διδασκαλίας του Ιησού σε όλο τον κόσμο θα συναντούσε εμπόδια αν υπήρχαν πολλά βασίλεια . . . επειδή οι άνθρωποι παντού θα ήταν υποχρεωμένοι να αναλάβουν στρατιωτική υπηρεσία και να πολεμήσουν για να υπερασπιστούν τα εδάφη τους. . . . Επομένως, πώς θα μπορούσε αυτή η διδασκαλία, που κηρύττει την ειρήνη και δεν επιτρέπει στους ανθρώπους ούτε καν να εκδικούνται τους εχθρούς τους, να έχει οποιαδήποτε επιτυχία αν η διεθνής κατάσταση δεν είχε αλλάξει και δεν επικρατούσαν πιο ομαλές συνθήκες τον καιρό της έλευσης του Ιησού;» Οι διαγγελείς της Βασιλείας διώκονταν στο ρωμαϊκό κόσμο, αλλά ήταν ειρηνικοί και προφανώς ωφελήθηκαν από το σχετικά ειρηνικό κλίμα εκείνης της εποχής.—Διαβάστε Ρωμαίους 12:18-21.

9, 10. Γιατί είχαν οι μαθητές μια σχετική ευκολία στις μετακινήσεις τους εντός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας;

⁹ Οι Χριστιανοί αξιοποίησαν κατάλληλα το ρωμαϊκό οδικό δίκτυο. Για να έχει και να διατηρεί υπό έλεγχο τους υπηκόους της, η Ρώμη διέθετε ισχυρό και αποτελεσματικό στρατό. Για τη γρήγορη μετακίνηση των στρατευμάτων, ήταν αναγκαίο να υπάρχουν καλοί δρόμοι, και οι Ρωμαίοι ήταν επιδέξιοι στην κατασκευή τους. Οι Ρωμαίοι μηχανικοί κατασκεύασαν ένα οδικό δίκτυο 80.000 και πλέον χιλιομέτρων με το οποίο συνδέονταν σχεδόν όλες οι επαρχίες. Οι δρόμοι περνούσαν μέσα από δάση, διέσχιζαν ερήμους και «σκαρφάλωναν» σε βουνά.

¹⁰ Εκτός από το οδικό τους δίκτυο, οι Ρωμαίοι επωφελούνταν και από πλωτά ποτάμια και κανάλια, που απλώνονταν σε μήκος 27.000 χιλιομέτρων. Τα ρωμαϊκά πλοία ταξίδευαν σε περίπου 900 θαλάσσιες οδούς που συνέδεαν εκατοντάδες λιμάνια μεταξύ τους. Επομένως, οι Χριστιανοί μπορούσαν να ταξιδέψουν σε όλο το ρωμαϊκό κόσμο. Υπήρχαν δυσκολίες, αλλά ο απόστολος Παύλος και άλλοι μπορούσαν να ταξιδεύουν σε όλη την επικράτεια χωρίς διαβατήρια και βίζες. Δεν υπήρχαν συνοριακοί και τελωνειακοί έλεγχοι. Οι παράνομοι φοβούνταν το ρωμαϊκό πέλεκυ, και έτσι οι δρόμοι ήταν σχετικά ασφαλείς. Τα θαλάσσια ταξίδια ήταν και αυτά ασφαλή, επειδή ο στόλος της Ρώμης κρατούσε τους πειρατές μακριά από τις θάλασσές της. Αν και ο Παύλος έζησε αρκετά ναυάγια και υπήρχαν κίνδυνοι στη θάλασσα, οι Γραφές δεν αναφέρουν συγκεκριμένα ότι τα ταξίδια του απειλήθηκαν από πειρατές.—2 Κορ. 11:25, 26.

11. Γιατί χρησιμοποίησαν οι μαθητές την ελληνική γλώσσα;

¹¹ Η Κοινή Ελληνική συνέβαλε στην καλή επικοινωνία και στην ενότητα ανάμεσα στις Χριστιανικές εκκλησίες. Λόγω των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, πολλοί μιλούσαν την ελληνική και την καταλάβαιναν. Ως εκ τούτου, οι υπηρέτες του Θεού μπορούσαν να επικοινωνούν με κάθε είδους ανθρώπους, κάτι που συνέβαλε στην εξάπλωση των καλών νέων. Επιπρόσθετα, Ιουδαίοι που ζούσαν στην Αίγυπτο είχαν μεταφράσει τις Εβραϊκές Γραφές στην ελληνική. Ο κόσμος ήταν εξοικειωμένος με τη Μετάφραση των Εβδομήκοντα, και οι πρώτοι ακόλουθοι του Χριστού παρέθεταν συχνά από αυτήν. Οι Χριστιανοί διαπίστωσαν επίσης ότι η ελληνική γλώσσα ήταν ιδανική για τα συγγράμματά τους. Είχε ευρύ  λεξιλόγιο και ήταν πλούσια σε όρους που αποδεικνύονταν χρήσιμοι όταν έπρεπε να εξηγηθούν πνευματικά ζητήματα.

12. (α) Τι είναι ο κώδικας, και ποια πλεονεκτήματα είχε σε σχέση με το ρόλο; (β) Πότε άρχισαν οι Χριστιανοί να χρησιμοποιούν ευρέως τον κώδικα;

¹² Πώς μπορούσαν οι Χριστιανοί να χρησιμοποιούν τις Γραφές στη διακονία τους; Οι ρόλοι ήταν δύσχρηστοι, εφόσον έπρεπε να τυλίγονται και να ξετυλίγονται, και το κείμενο συνήθως γραφόταν μόνο στη μία πλευρά της περγαμηνής. Το Ευαγγέλιο του Ματθαίου και μόνο γέμιζε έναν ολόκληρο ρόλο. Αλλά τότε εμφανίστηκε ο κώδικας—η αρχαιότερη μορφή βιβλίου. Επρόκειτο για μια συλλογή από σελίδες που ήταν δεμένες μαζί. Ο αναγνώστης μπορούσε να ανοίξει τον κώδικα και να βρει εύκολα μια Γραφική περικοπή. Αν και δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς άρχισαν να χρησιμοποιούν οι Χριστιανοί τον κώδικα, κάποιο σύγγραμμα αναφέρει: «Η χρήση του κώδικα από τους Χριστιανούς είναι τόσο γενική το δεύτερο αιώνα, ώστε φαίνεται πως είχαν αρχίσει να τον χρησιμοποιούν αρκετά πριν από το 100 μ.Χ.».

13, 14. (α) Πώς αξιοποίησε ο Παύλος τη ρωμαϊκή του υπηκοότητα; (β) Πώς ωφέλησε ο ρωμαϊκός νόμος τούς Χριστιανούς;

¹³ Ο ρωμαϊκός νόμος ίσχυε σε ολόκληρη την αυτοκρατορία, και η ρωμαϊκή υπηκοότητα πρόσφερε πολύτιμα δικαιώματα και ασυλίες. Ο Παύλος αξιοποίησε τη ρωμαϊκή του υπηκοότητα σε διάφορες περιπτώσεις. Όταν επρόκειτο να τον μαστιγώσουν στην Ιερουσαλήμ, ο απόστολος ρώτησε έναν Ρωμαίο αξιωματικό: «Είναι νόμιμο να μαστιγώνετε άνθρωπο που είναι Ρωμαίος και δεν έχει καταδικαστεί;» Και βέβαια δεν ήταν. Όταν ο Παύλος είπε ότι είχε γεννηθεί ως Ρωμαίος πολίτης, «οι άντρες που επρόκειτο να τον εξετάσουν με βασανιστήρια αποσύρθηκαν από αυτόν· και ο στρατιωτικός διοικητής φοβήθηκε όταν εξακρίβωσε ότι [ο Παύλος] ήταν Ρωμαίος και αυτός τον είχε δέσει».—Πράξ. 22:25-29.

¹⁴ Η υπηκοότητα του Παύλου υπό το ρωμαϊκό νόμο καθόρισε το πώς του συμπεριφέρθηκαν στους Φιλίππους. (Πράξ. 16:35-40) Στην Έφεσο, αφού πρώτα ο γραμματέας της πόλης ηρέμησε έναν εξαγριωμένο όχλο, αναφέρθηκε στο ρωμαϊκό νομικό σύστημα. (Πράξ. 19:35-41) Στην Καισάρεια, όταν ο Παύλος επικαλέστηκε τον Καίσαρα, άνοιξε ο δρόμος για να υπερασπιστεί την πίστη του ενώπιόν του. (Πράξ. 25:8-12) Ο ρωμαϊκός νόμος λοιπόν καθιστούσε εφικτή την «υπεράσπιση  και νομική εδραίωση των καλών νέων».—Φιλιπ. 1:7.

15. Πόσο πολύ είχαν εξαπλωθεί οι Ιουδαϊκές κοινότητες τον πρώτο αιώνα;

¹⁵ Από μερικές απόψεις, το ευαγγελιστικό έργο των Χριστιανών ίσως έγινε πιο εύκολο επειδή οι Ιουδαϊκές κοινότητες ήταν διασκορπισμένες σε όλο το ρωμαϊκό κόσμο. Αιώνες νωρίτερα, οι Ασσύριοι και αργότερα οι Βαβυλώνιοι είχαν εξορίσει τους Ιουδαίους από την πατρίδα τους. Από τον πέμπτο κιόλας αιώνα Π.Κ.Χ., υπήρχαν Ιουδαϊκές κοινότητες στις 127 επαρχίες της Περσικής Αυτοκρατορίας. (Εσθήρ 9:30) Όταν ο Ιησούς ήταν στη γη, υπήρχαν κοινότητες Ιουδαίων στην Αίγυπτο και σε άλλα μέρη της Βόρειας Αφρικής, καθώς επίσης στην Ελλάδα, στη Μικρά Ασία και στη Μεσοποταμία. Υπολογίζεται ότι, από τους 60.000.000 υπηκόους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, περίπου 1 στους 14 ήταν Ιουδαίος. Όπου και αν πήγαιναν οι Ιουδαίοι, έπαιρναν τη θρησκεία τους μαζί τους.—Ματθ. 23:15.

16, 17. (α) Με ποιους τρόπους ωφέλησε η διασπορά των Ιουδαίων πολλούς μη Ιουδαίους; (β) Ποιες συνήθειες των Ιουδαίων υιοθέτησαν οι μαθητές;

¹⁶ Επειδή οι Ιουδαίοι ήταν διασκορπισμένοι σε τέτοια έκταση, πολλοί μη Ιουδαίοι εξοικειώθηκαν με τις Εβραϊκές Γραφές. Έμαθαν ότι υπάρχει ένας μόνο αληθινός Θεός και ότι εκείνοι που τον υπηρετούν πρέπει να προσκολλούνται σε υψηλά πρότυπα και να τηρούν εξυψωμένους ηθικούς κανόνες. Επιπλέον, οι Εβραϊκές Γραφές ήταν γεμάτες με προφητείες που αφορούσαν τον Μεσσία. (Λουκ. 24:44) Τόσο οι Ιουδαίοι όσο και οι Χριστιανοί αντιλαμβάνονταν ότι οι Εβραϊκές Γραφές ήταν ο εμπνευσμένος Λόγος του Θεού, πράγμα που έδινε στον Παύλο τη δυνατότητα να θέτει κοινή βάση με όσους είχαν καρδιά που έκλινε προς τη δικαιοσύνη. Γι’ αυτό και ο Παύλος είχε τη συνήθεια να πηγαίνει σε συναγωγές Ιουδαίων και να συζητάει λογικά μαζί τους από τις Γραφές.—Διαβάστε Πράξεις 17:1, 2.

¹⁷ Οι Ιουδαίοι είχαν καθιερώσει ένα πρότυπο λατρείας. Συναθροίζονταν τακτικά σε συναγωγές ή σε υπαίθριους χώρους. Έψαλλαν ύμνους, προσεύχονταν και συζητούσαν γύρω από τις Γραφές. Παρόμοιες συνήθειες ακολουθούν και οι Χριστιανικές εκκλησίες σήμερα.

18, 19. (α) Τι έγινε δυνατόν χάρη στις συνθήκες που επικρατούσαν τον πρώτο αιώνα; (β) Πώς σας κάνουν να νιώθετε για τον Ιεχωβά οι πληροφορίες που εξετάστηκαν σε αυτό το άρθρο;

¹⁸ Έτσι λοιπόν, ένας αξιοσημείωτος συνδυασμός παραγόντων συνέβαλε στην επιτυχία του έργου κηρύγματος των καλών νέων. Η Παξ Ρομάνα, η σχετική ευκολία στις μετακινήσεις, μια διεθνής γλώσσα, ο ρωμαϊκός νόμος, καθώς και η διασπορά των Ιουδαίων βοήθησαν τους μαθητές του Ιησού να συνεχίσουν το θεόδοτο έργο τους.

¹⁹ Τέσσερις αιώνες νωρίτερα, ο Έλληνας φιλόσοφος Πλάτων ανέφερε σε κάποιο από τα έργα του: “Το να βρει κανείς τον δημιουργό και πατέρα αυτού του σύμπαντος είναι μεγάλο κατόρθωμα και, ακόμη και αν τον βρει, είναι αδύνατον να τον αποκαλύψει σε όλους”. Εντούτοις, ο Ιησούς είπε: «Τα πράγματα που είναι αδύνατα για τους ανθρώπους είναι δυνατά για τον Θεό». (Λουκ. 18:27) Ο Δημιουργός του σύμπαντος θέλει να τον βρουν οι άνθρωποι και να τον γνωρίσουν. Επιπλέον, ο Ιησούς είπε στους ακολούθους του: «Κάντε μαθητές από όλα τα έθνη». (Ματθ. 28:19) Με τη βοήθεια του Ιεχωβά Θεού, είναι δυνατόν να εκπληρώσουμε αυτή την αποστολή. Το επόμενο άρθρο θα δείξει πώς επιτελείται αυτό το έργο στην εποχή μας.