Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

“Jehovapa yachachishcacunaca” tucui llactacunapimi mirarca

“Jehovapa yachachishcacunaca” tucui llactacunapimi mirarca

Chashna tucushcata chai llactata mandaj ricushpaca, ninanda manllarishpami [“Jehovamanda”, NM ] yachachijpi crirca. (HECH. 13:12)

1-3. Jesusta catijcunapaca ¿imamandata villachinaca shinllipacha cashcanga?

JESUSCA paipa catijcunataca mandarcami: ‘Ñucapa yachajujcuna tucuchunmi cai pachapi causanajuj tucuilla gentecunapaman rishpa yachachina canguichi’ nishpa (Mat. 28:19, Mushuj Testamento Quichua Imbabura [MTQI]). Chaimandami paicunaca ‘ali villaitaca, cai pachapi tiaj tucui llactacunapi causajcuna yachachun villana’ carca (Mat. 24:14). Jesuspa mandashcata pactachinaca shinllimi carca.

2 Jesusta catijcunaca Jesusta juyashpapash, ali villaicunata alicachishpapash tapurinajushcangami, ¿imashinashi Jesuspa mandashcata pactachi ushashun? nishpa. Paicunaca ashagucunallami carca. Shinallata Jesusmi Taita Diospa Churi nishpami villachinajurca. Shinapash Jesusca huañushcami carca. Paicunataca ‘na yachajushca, yanga runacuna’ nishpami gentecunapash ricun carian (Hech. 4:13). Cutin chai punllacunapi judiocunata yachachijcunataca alipacha yachajushcacuna nishpami gentecunaca ricun carian. Chai yachachijcunaca punda judiocunapa yanga costumbrecunatami ashtahuanga yachachinajurca. Chaimandami paicunaca ali villaicunata villachinajujpica nimamanda nalicachin carca. Ashtahuangarin, Jesusta catijcunataca Israel llactamandallata gentecunami na ricunayachin carca. Chai llactamandallata gentecunapash na uyangapaj munajpica ¿imashinashi Roma jatun llactapa pueblocunapica uyanman carca?

3 Jesuspash paicunataca advirtircami, cangunataca millanayachishpa, catiriashpami llaquichinga. Huaquingunatacarin huañuchinga nircami (Luc. 21:16, 17). Shinallata, familiacuna, rijsicunapashmi llaquichina carca. Panda yachachijcunapash ricurinami carca. Nali gentecunacarin ushashcatami mirana carca (Mat. 24:10-12). Chai tucui jarcaicuna ricurijpimi paicunaca pensanajurianga ¿imashinashi ‘cai pacha tucuri manñacamanga’ villachi ushashun? nishpa (Hech. 1:8). Villachinaca shillipachami paicunapaca ricurishcanga.

4. Ashtaca jarcaicuna ricurijpipash ¿imatata Jesusta catijcunaca rurai usharca?

4 Ashtaca jarcaicuna ricurijpipash Jesusta catijcunaca tucuilla Jerusalén llactapi, Samaria llactapi, shuj shuj ashtaca llactacunapipashmi villachirca. Chaimandami 30 huatacuna jipalla apóstol Pabloca nirca: ‘Cai pachapi tucui manñacamanmi’ villashcanchi nishpa. Shinami Jesusta catijcunaca ‘cai pacha tucui llactacunapi miranajurca’ (Col. 1:6, 23). Chipre nishca llactapi Pablo villachijpimi Roma llactapi gobernador, Sergio Paulopash manllarishpa [“Jehovapa”, NM ] yachachishcacunapi crirca’ (Hechos 13:6-12, liingui).

5. a) Jesusta catijcunaca ¿Jesuspa maijan shimicunatata ali yacharca? b) Punda huatacunamanda parlashpaca ¿imatata shuj libropica nin?

5 Jesusta catijcunaca tucuilla llactacunapi paicunalla na villachi ushanata yachashpapash Jesús paicunata ayudasha nishcata, Taita Diospa espíritu santo ayudanatapash alimi yacharca (Mat. 28:20). Chai ayudacunata charishpapash shuj ayudacunatapashmi charirca. Apostolcunapa punllacunapipash, jipalla huatacunapipash ima pasashcata shuj libropi ricujpica ninmi, chai huatacunapi villachi callarinaca alipachami carca. Jesusta catijcunapash pensanmi carca, ali villaicunata villachichun munashpami Taita Diosca huaquin cosascunata rurashca nishpa.

6. a) ¿Imatata cai temapica yachajupashun? b) ¿Imatata shamuj temapica yachajupashun?

6 Diablo na munajpipash Jehová Diosca ali villaicuna mirachunmi munarca. Shinapash Jehová Dios imashinalla ayudashcataca Bibliapica na villanllu. Chaimandami cai temapica, ñaupa huatacunapi Jesusta catijcuna imashina villachi ushashcata ricushun. Cutin shamuj temapica cunan punllacunapi mundo enteropi villachingapaj ima ayudacunata charishcatami ricushun.

ROMA LLACTA MANDAJUJPIMI TRANQUILOLLA CAUSAI TIARCA

7. a) Roma llacta mandajujpica ¿imashina causaita ashtaca llactacunapica tiarca? b) ¿Imamandata chai huatacunaca alipacha carca?

7 Ñaupa punllacunapica, Roma llacta ashtaca llactacunata mandajushpami chai llactacunapi tranquilolla causai tiachun ayudarca. Jesús nishca shina macanajuicuna tiajpipash, Roma llactaca jatun macanajuicuna tiachunga na saquircachu (Mat. 24:6). Shuj ejemplota ricupashun. Romanocuna huata 70​pi Jerusalenda tucuchijpipash, Roma mandajuj carulla llactacunapi uchilla macanajuicuna tiajpipash, ashtaca gentecunaca casi 200 huatacunatami tranquilolla causarca. Shuj libropica ninmi, ima horapash gentecunaca na ashtaca huatacunata tranquilolla causai ushashcachu nishpa. Shina tranquilolla causai tiajpimi Jesusta catijcunaca shuj llactacunapipash ali villaicunata villachi usharca.

8. Roma llacta mandajpi tranquilolla causaica ¿imashinata Jesusta catijcunataca ayudarca?

8 Jesús shamushcamanda casi 300 huatacuna jipaca Orígenes nishca runami tiarca. Paica nircami, Roma llactalla mandanapa randi ashtaca llactacuna mandanajushpaca ashtacacunami paicunapa llactacunamanda macanajunman carca. Jesusta catijcuna ali villaicunata villachitaca na ushanmanllu carca. Jatun macanajuicuna na tiashcamandami gentecunaca Jesús yachachishca shina shujcunata juyarca, tranquilo causarca. Roma llacta mandajuj punllacunapi Jesusta catijcunata huaquinbi catiriashpa llaquichijpipash ashata tranquilolla causanajushcamandami Jesusta catijcunaca ali villaicunata villachi usharca (Romanos 12:18-21, liingui).

SHUJ LLACTACUNAMAN RINAPASH JAHUALLAMI CARCA

9, 10. ¿Imamandata Jesusta catijcunaca tucuilla Roma llactaman rita usharca?

9 Romanocunaca paicuna mandajuj tucuilla pueblocunaman uchalla chayangapami 800 mil metro yali ali ñangunata rurarca. Chai ñangunaca bosque ucucunata, chaquishca alpacunata, urcucunatami rin carca. Contracuna atacangapaj shamujpica chai ñangunata uchalla rishpami romano soldadocunaca paicunapa llactatapash difindin carca, gentecunatapash ricurian carca. Chashna ali ñanguna tiajpimi Jesusta catijcunaca chai ñangunata uchalla rishpa ali villaicunata villachi ushan carca.

10 Ashtaca ali ñangunata charishca jahuapash Roma llactaca ashtaca huaicucunata, jatun larcacunatapashmi charirca. Chai huaicucuna, larcacunaca 270 mil yali largo metrocunami carca. Mar nishcata barcopi rishpapash shuj shuj ñangunata rishpami ashtaca ashtaca pushtucunaman chayanalla carca. Chai punllacunapica, pasaportecunata, visata charinaca na minishtirinllu carca. Imata apajujta revisaj controlcunapash na tianllu carca. Marcunapipash shuhuacuna ama tiachunmi romano soldadocunaca cuidarianajun carian. Chaimandami chai punllacunapica shuj shuj ladocunaman rishpa villachinalla carca. Bibliapica apóstol Pablo barcopi rijushpa imalla peligrocunata charishcata, pai rijushca barco pambarishcata parlashpapash, barco shuhuacuna tuparishcataca na ninllu (2 Cor. 11:25, 26).

GRIEGO SHIMI

Códice nishca tiaimandami Bibliapi textocunata tarinaca jahualla carca (Párrafo 12​ta ricupangui)

11. ¿Imamandata Jesusta catijcunapaca griego shimita parlanaca ali carca?

11 Jipa punllacunamanga Grecia llactamanda Alejandro Magnomi ashtaca llactacunata atacashpa misharca. Chaimandami ashtaca gentecunaca koiné nishca griego shimita parlai callarirca. Ashtaca congregacionmanda huauquipanicunapash chai shimita parlaimandami paicunapura parlarishpa tandanajushca caita usharca. Shuj gentecunamanbash ali villaicunata villachi usharcami. Egipto llactapi causanajuj judiocunapash Escrituras Hebreas nishcatami griego shimiman traducirca. Chai traducishcatami Septuaginta nin carca. Gentecunaca chai traducishca shimicunataca alipachami rijsin carca. Chaimandami Jesusta catijcunaca Septuagintapi escribishcacunamanda jahualla parlan carca. Ashtahuangarin griego shimipica shuj shuj cosascunamanda parlanaca facilmi carca. Chaimandami Jesusta catijcunaca griego shimipi Taita Diosmandapash villachirca, paicunapurapash chai shimipi imatapash escribirin carca.

12. a) Códice nishcaca ¿imata carca? b) ¿Imamandata códice nishcata charinaca ashtahuan ali carca? c) Jesusta catijcunaca ¿ima horamandashi códice nishcata utilizai callarirca?

12 Callaripica Diospa Shimitaca pergamino hojacunapi shuj ladomanlla escribishpami jatun rollocunata rurashpa charin carca. Maijanbash textota liingapaj munashpaca chai rollocunata pascashpami jipamanga cutin pilluna carca. Cunanbi Mateo libro uchilla cajpipash chai punllacunapica jatun rollomi carca. Jipamanga códice nishcacunami tiarca. Códice nishcacunaca cunanbi librocunashnallami carca. Códice nishcata rurangapaca hojacunapi escribishpami chai hojacunataca siran carca. Imatapash liingapaj munashpaca uchalla pascashpa mascanallami carca. Jesusta catijcuna ima horamanda chai códice nishcata utilizai callarishcataca na cabalta yachanchichu. Shinapash shuj libropica ninmi, mascangapaj jahualla cajpimi Jesusta catijcunaca chashna librocunata ninanda utilizai callarirca. Jesús shamushcamanda 100 huatacuna jipacarin casi tucuilla Jesusta catijcunami chai librocunata utilizanajurca nishpa.

ROMANOCUNAPA LEYCUNA

13, 14. a) ¿Imashinata Pabloca romano cashcata aprovecharca? b) ¿Imashinata romanocunapa leycunaca Jesusta catijcunata ayudarca?

13 Romanocuna mandajuj punllacunaca romanocunata ama llaquichichunmi tauca leycunata churarca. Chaimandami apóstol Pabloca chai leycuna tiashcata aprovechan carca. Shuj punllaca romano soldadocuna Jerusalenman apashpa astigrinajujpimi apóstol Pabloca nirca, Roma llactapuratallata nara tapuchishpallata astinaca ¿alichu canman? nishpa. Pabloca Roma llactapi nacirishcami carca. Apóstol Pablo Roma llactamanda cashcata yachashpami ‘soldadocunaca anchurircalla. Huaranga soldadocunata mandajpash manllarircami’ (Hech. 22:25-29).

14 Filipos llactapipash Pablo romano cajta yachashpami ashtahuan ali tratarca (Hech. 16:35-40). Éfeso llactamanda gobernadorpash Jesusta catijcunata ama llaquichichun nishca jipami gentecunamanga romanocunapa leycunamanda parlarca (Hech. 19:35-41). Cesarea llactapi cashpapash Pabloca romano caimandami aliguta difindirishpa César nishcamanbash pai imata crishcata villachirca (Hech. 25:8-12). Imashinami ricupanchi, romanocunapa leycunami Jesusta catijcunataca ayudarca ‘ali villaica napacha llullachu nishpa, shinllitapacha villachun’ (Filip. 1:7).

JUDIOCUNACA SHUJ SHUJ LLACTACUNAPIMI CAUSANAJURCA

15. Judiocunaca ¿maijan llactacunapillata causanajurca?

15 Roma llacta mandajuj punllacunapica, Roma llactapa shuj shuj pueblocunapimi judiocunaca causanajurca. Judiocunaca ñaupa huatacunapi Asiria llactamanda soldadocunapash, jipaman Babilonia llactamanda soldadocunapash llujchishpa cachajpimi paicunapa llactapica ñana causanajurca. Chaimandami Jesús shamungapaj 500 huatacuna faltajpica ashtaca judiocunaca Persia llactapa 127 pueblocunapi causanajurca (Est. 9:30). Cutin, Jesús cai Alpapi cajpica ashtaca judiocunami Egipto, África, Grecia, Asia Menor, Mesopotamia nishca llactacunapi causanajurca. Roma llactapica 60 millón gentecunami causarca. Chai tucui gentecunamandaca 4 millón yalicunami judiocuna carca. Shinami judiocunaca shuj shuj llactacunapipash ali villaicunata villachi usharca. Judiocunaca maiman rishpapash paicunapa religiondaca na cungarcachu (Mat. 23:15).

16, 17. a) Judiocuna shuj shuj llactacunapi causanaca ¿imashinata na judiocunatapash ayudarca? b) Jesusta catijcunaca judiocunapa ¿ima ejemplotata catirca?

16 Judiocuna shuj shuj llactacunapi causanajujpimi ashtaca na judío gentecunapash Escrituras Hebreaspi imata nijujta yachaj chayarca. Paicunaca shujlla Taita Dios tiashcata yachajushpami Taita Dios mandashcata cazushpa causan carca. Ashtahuangarin Escrituras Hebreasmandami Jesuspi maijan profeciacuna pactarinata yachajurca (Luc. 24:44). Shinami judiocunapash Jesusta catijcunapash chai escribishcacuna Taita Diospa Shimi cashcata crirca. Chaimandami apóstol Pabloca chai escribishcacunamanda parlashpa gentecunapa shunguman chayajta parlai usharca. Judiocunapa tandanajui huasicunaman rishpapash Pabloca Taita Dios escribichishca Shimimanda parlashpami aliguta intindichin carca (Hechos 17:1, 2, liingui).

17 Taita Diosta adorangapaca tandanajui huasicunapi o canllacunapi tandanajushpami judiocunaca Jehovaman candan carca, mañan carca, Diospa Shimipi escribishcacunamandapash yachajun carca. Chai punllacunapi Jesusta catijcunapash judiocunapa ejemplota catishpami shinallata ruran carca. Cunanbi Jesusta catijcunapash chai punllacunapi Jesusta catijcunapa ejemplotami catinchi.

JEHOVÁ DIOSMI AYUDARCA

18, 19. a) Ñaupa punllacunapi Jesusta catijcunaca ¿imatata rurai usharca? b) Cai temapi yachajushcata yarishpaca ¿imatata Jehová Diosmandaca pensapanchi?

18 Imashinami ricupanchi, Roma llactata mandajuj punllacunapi tranquilolla causai tiashcamanda, shuj shuj llactacunamanbash rina jahualla cashcamanda, griego shimita parlaimanda, romanocunapa leycuna tiashcamanda, judiocuna shuj shuj llactacunapi causanajushcamandami Jesusta catijcunaca ali villaicunata villachi usharca.

19 Jesús shamungapaj casi 400 huatacuna faltajpica, Grecia llactamanda Platón nishca filosofopa yuyaita catishpami shuj runaca nirca: “Tucuita Ruraj Taita Diosta rijsinaca shinllimi can. Taita Diosta rijsishpapash paimanda tucui gentecunaman villachinaca shinllipachami can” nishpa. Shinapash Jesusca nircami: “Gentecunapaca, caica napacha ushanallachu. Ashtahuangarin Taita Diospaca, rurai ushanallami” can nishpa (Luc. 18:27). Jehová Diosca gentecuna paita tarishpa, paita rijsichunmi munan. Chaimandami Jesusca nirca: ‘Ñucapa yachajujcuna tucuchunmi cai pachapi causanajuj tucuilla gentecunapaman rishpa yachachina canguichi’ nishpa (Mat. 28:19, MTQI ). Jehová Diospa ayudahuanga Jesús mandashcata pactachi ushashunmi. Chaimandami shamuj temapica Jesuspa mandashca cunanbi imashina pactarijujta ricushun.