Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Jehová Diosaw Oraqpachan yatiyañasatak yanaptʼaskistu

Jehová Diosaw Oraqpachan yatiyañasatak yanaptʼaskistu

“Nayätwa [Jehová] Tatitu Diosamajja, nayasti kunatejj jumatakejj askïki ukwa yatichsma, kawki thakinjamtejj sarañamäki ukanjam irparaksma.” (ISA. 48:17)

1. Bibliat Yatjjatirinakajja, ¿kuna jan walinakansa yatiykasajj uñjasipjjäna?

BIBLIAT Yatjjatirinakajja, kunayman jan walinakanwa 1800 ukat 1900 maranakan uñjasiwayapjje. * Jupanakajja, nayrïr cristianonakjam jukʼanikïpjjänwa, jaqenakajj janiw yatichäwinakap istʼañ munapkänti. Janis suma yatichatäpkaspa ukhamwa uñjapjjäna. Qhepatsti, Supayamp jan waltʼayataw uñjasipjjañaparakïna (Apo. 12:12). Ukhamarusa, ‘jan wali tiemponakanwa’ Diosan arunakap yatiyapjjañapäna (2 Tim. 3:1).

2. ¿Kunsa Jehová Diosajj Oraqpachan yatiyasiñapatakejj jichhürunakan luraski?

2 Jehová Diosajja, servirinakapajj aka Oraqpachan suma yatiyäwinak yatiyapjjaspa ukwa muni, uk phoqasiñapatakejj janiw kunasa ni khitis jarktʼkaspati. Amtañäni, Diosajj israelitanakaruw Babiloniat qhespiyäna. Jichhürunakanjja, ukhamarakiw ‘jachʼa Babiloniata’, mä arunjja, oraqpachan utjki uka kʼari religionanakat servirinakapar qhespiyi (Apo. 18:1-4). Jehová Diosan yatichäwinakapajj sapa mayniruw yanaptʼistu. Suman jakasiñatakisa, yatichäwinakap jaqenakar yatiyañatakis Diosajj yanaptʼarakistuwa (Isaías 48:16-18 liytʼañataki). Jehová Diosajj arunakap yatiyañatakis yanaptʼkchistojja, uk phoqasiñapatakejj janiw akapachan kunanakatï utjki ukanak mayjtʼaykapuniti. Ukampis kunanakatï akapachan pasawayki ukanakajja, walja jaqenakar Bibliat yatiyañatakiw yanaptʼawayistu. Ukhamarusa, Supayan apnaqat akapachanjja, arknaqata ukat yaqha ukham jan waltʼäwinakanwa uñjasiraktanjja. Jehová Diosatï jan yanaptʼkistaspa ukhajja, janipuniw arunakapat yatiyaskaspati (Isa. 41:13; 1 Juan 5:19).

3. ¿Kunjamatsa ‘cheqa yatiñajj jukʼampi jiljjattawayi’?

3 Qhepa urunakanjja, ‘cheqa yatiñajj jukʼampiw jiljjattani’ sasaw Daniel profetajj Diosan amuytʼayatäsin säna (Daniel 12:4 liytʼañataki). * Uka arunakajj ukhamapuniw phoqasiwayi. Sañäni, cristianöpjjtwa sirinakajj walja tiempow Biblian cheqa yatichäwinakap imtʼapjjäna, ukampis Jehová Diosaw Bibliat Yatjjatirinakarojj uka cheqa yatichäwinak amuyapjjañapatak yanaptʼäna. Jichhürunakanjja, kuntï Daniel profetajj siskäna ukarjamaw cheqa yatichäwinakajj aka Oraqpachan yatiyasiski. Niya 8.000.000 jaqenakaw Biblian yatichäwinakaparjam sarnaqjjapjje, jupanakaw aka Oraqpachan yatiyasiñapatak yanaptʼasipki. Kunanakas uk phoqasiñapatakejj yanaptʼawayi, uk jichhajj yatjjatañäni.

BIBLIAN YAQHA ARUNAKAR JAQOKIPASITAPAW YANAPTʼISTU

4. Khä 1800 maranak tukuyarojja, ¿Bibliajj qawqha arunakarus jaqokipasjjäna?

4 Jichhürunakanjja, walja jaqenakaw Biblianïpjje, ukaw yatiyañatakejj yanaptʼistu. Nayrajj janiw ukhamäkänti. Walja maranakaw tatakuranakajj jaqenakar Biblia liyiñ jarkʼapjjäna, yamas Biblia yaqha arur jaqokipirinakatjja waljaniruw jiwayapjjäna. Ukampis 1800 maranakanjja, yaqhep organizacionanakajj niya 400 arunakatwa Bibljja, phoqatpachsa jan ukajj chikataksa apsuwayapjje. 1800 maranak tukuyarojja, janis Biblian cheqa yatichäwinakap sum amuyapkchïnjja, waljaniw mä Biblianïpjjäna.

5. Jehová Diosan Qhanañchirinakapajja, ¿kunjamsa Biblia yaqha arunakar jaqokipañatakejj yanaptʼawayapjje?

5 Cristianonakajja, jan jaytasaw suma yatiyäwinak yatiyapjjañapäna, uksti taqe chuymaw phoqapjjäna. Qalltanjja, yaqha Biblianakwa jaqenakar churapjjäna, ukanakampirakiw yatiyapjjäna. 1950 maratwa Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras sat Bibljja, phoqatpachsa jan ukajj chikataksa 120 arunakan apsuñ qalltawayapjje. Uka Biblia wasitat uñakipasajja, 2013 maranwa inglés arut apsuwayapjje. Uka Biblia liytʼañajj janiw chʼamäkiti. Ukhamajj yaqha arunakar jaqokipañajj janiw sinti chʼamäkaniti. Jukʼamp jaqenakar yatiyañatakis yanaptʼarakistaniwa.

SUMANKAÑ UTJATAPAW YANAPTʼISTU

6, 7. 1) ¿Kuna chʼajjwäwinakas 1900 maranakan utjawayi? 2) Walja markanakan sumankañ utjatapajja, ¿kunjamsa Diosan arunakap yatiyasiñapatakejj yanaptʼawayi?

6 Inas waljanejj akham jisktʼasipjjchi: “¿Cheqapunit aka Oraqen sumankañajj utjawayi?” sasa. Amuytʼañataki, 1900 maranakanjja, walja jaqenakaw guerranakan jiwayat uñjasiwayapjje, jila partejj pä jachʼa chʼajjwäwinakajj utjawayki ukanwa jiwawayapjje. 1942 maranjja, Payïr Jachʼa Chʼajjwäwiw utjäna, uka maraw Nathan Knorr jilatajj mä jachʼa tantachäwin aka toqet arstʼäna: “¿Sumankañajj wiñayatakit utjani?” sasa. Uka jilatajj Oraqpachan yatiyasiñapatakiw pʼeqtʼaskäna. Arstʼäwipanjja, ‘guerra tukuyatat janiw Armagedonajj purinkaniti, jan ukasti sumankañaw utjani’ sasaw Apocalipsis 17 qellqatarjam qhanañchtʼäna (Apo. 17:3, 11).

7 Payïr Jachʼa Chʼajjwäwi tukuyatarojja, janiw taqe markanakan sumankañajj utjkapunïnti. Yaqhep yatjjattʼatanakajj akham sapjjewa: “1946 marat 2013 marakamajja, 331 guerranakaw utjawayi, ukansti walja millón jaqenakaw jiwawayapjje” sasa. Ukhamäkchïna ukasa, walja markanakanwa sumankañajj utjäna. Ukhamätap laykuw Jehová Diosan markapajj suma yatiyäwinak yatiyapjjäna. 1944 maranjja, niya 110.000 yatiyirinakakiw Oraqpachan utjäna, ukampis jichhajj niya 8.000.000 yatiyirinakaw utj-jje (Isaías 60:22 liytʼañataki). Sumankañ utjki ukhajja, jukʼamp jaqenakaruw suma yatiyäwinak yatiytanjja.

YAQHA CHEQANAKAR SARAÑAJJ JANIW CHʼAMÄJJETI

8, 9. 1) ¿Kunatsa yaqha cheqanakar sarañajj jan chʼamäjje? 2) Yatiyañatakejja, ¿kunjamsa barcosa, camionasa, trenasa, avionasa yanaptʼistu?

8 Estados Unidos markan Diosan arunakap yatiyasiñ qalltaskäna ukhajja, yaqha cheqanakar sarañajj chʼamänwa. 1900 maratakejja, Watch Tower revistajj 21 maranakaw apsusjjäna, ukhatakejj Estados Unidos markan 8.000 autonakakiw utjäna, thakinakapas janiw sumäkänti. Ukampis jichhajja, 1.500 millón autonakats jilaw Oraqpachan utj-jje. Suma thakinakas waljaw utjaraki. Ukanakaw suma yatiyäwinakampi jaya cheqanakar puriñatak yanaptʼistu. Yatiyktan uka cheqanakan janitï autosa ni suma thakinakas utjkchi ukhajja, Diosan arunakap yatiyañ laykojj kayukiw sartanjja (Mat. 28:19, 20).

9 Yatiyañatakejj yaqha yanaptʼanakaw utjarakistu. Sañäni, Bibliat apstʼat qellqatanak jaya cheqanakar puriyañatakejja, barcota, camionata, trenatwa aptanjja, ukhamatwa qellqatanakajj mä qawqha semanat puri. Ukatjja, tamanak tumptʼirinakasa, Sucursal Sarayirinakasa, misioneronakasa ukat yaqha jilat kullakanakasa, kuna lurañanakatï Diosan markapan utjki ukanak phoqañatakisa, jan ukajj kimsa uru jachʼa tantachäwir sarañatakisa, avionatwa viajapjje. Oraqpachan Jilïr Irpirinakasa, Oraqpachan Jilïr Irpirinakan sutipjjar saririnakasa, walja markanakaruw avionat sarapjjaraki, ukhamat jilat kullakanakar chʼamañchtʼañataki ukat yanaptʼañataki. Kunjamtï uñjktanjja, taqe ukanakaw Jehová Diosan markaparojj mayachtʼatäñatak yanaptʼi (Sal. 133:1-3).

INGLÉS ARUW YANAPTʼISTU

10. ¿Kunatsa waljanejj inglés aru yateqapjje?

10 Nayrïr patak maranakanjja, romanonakajj apnaqkäna uka markanakanjja, griego arwa waljanejj parlapjjäna. Jichhürunakanjja, ukhamarakiw waljanejj inglés aru parlapjje. Mä librojj akham siwa: “Sapa tunkanitjja, pusiniw inglés aru mä jukʼa yatipjje, jan ukajj sum parlapjje” sasa (English as a Global Language). Waljaniw inglés aru yateqapjje, kunattejj política, ciencia, tecnología toqet parlañatakisa, jachʼa negocionak lurañatakisa uka aru yatiñaw wakisi.

11. Biblian cheqa yatichäwinakap yateqapjjañapatakejja, ¿kunjamsa inglés arojj waljanir yanaptʼi?

11 Niyakejjay waljanejj inglés aru yatipjjchejja, ukaw Biblian cheqa yatichäwinakap yateqapjjañapatakejj yanaptʼi. Ukatjja, walja maranakaw Yatiyañataki revistasa, Bibliat apstʼat yaqha qellqatanakasa, inglés arutak apsusïna. Ukatsti, Nueva York markankir Betel Utansa inglés aruw parlasi. Bibliat jukʼamp yatjjatañataki escuelanakajj Patterson markan apaski ukansa, inglés arutwa yatichasiraki.

12. 1) Bibliat apstʼat qellqatanakasajja, ¿qawqha arunakarus jaqokipasi? 2) ¿Kunjamsa computadoran programanakapajj walja arunakar jaqokipasiñapatak yanaptʼi?

12 Taqe aka Oraqpachankir jaqenakaruw Diosan Reinopat suma yatiyäwinak yatiyañasa. Ukatwa Bibliat apstʼat qellqatanakasajj 700 jila arunakat apsusi. ¿Kunas ukatakejj yanaptʼi? MEPS (Sistema Electrónico de Edición Plurilingüe) sat programa ukat computadoran yaqha ukham programanakapaw yanaptʼi. Ukaw ‘qʼoma aru’ parlañatakisa, mayachtʼatäñatakis jilat kullakanakar yanaptʼi (Sofonías 3:9 liytʼañataki). *

LEYINAKAW YANAPTʼISTU

13, 14. Leyinakasa ukat kuntï yaqhep tribunalanakajj amtapki ukasa, ¿kunjamsa yanaptʼistu?

13 Kunjamtï pasïr yatichäwin uñjawayktanjja, nayrïr cristianonakarojj romanonakan leyinakapaw yatiyapjjañapatak yanaptʼäna. Jichhürunakanjja, niya ukhamarakiw leyinakajj yatiyañataki yanaptʼistu. Sañäni, Estados Unidos markan leyinakaparjamajja, taqe jaqenakaw religionanïpjjaspa, iyawsapki ukanakats yaqhanakar yatiyapjjarakispawa, ukat jan khitin jarkʼataw tantachasipjjarakispa. Ukhamasti Jehová Diosan Qhanañchirinakapar pʼeqtʼaski uka markanjja, tantachasisin Bibliat yatjjatañasa, Bibliat yatjjatasin yaqhanakar yatiyañasa janiw jarkʼatäkiti. Ukampis awisajja, tribunalanakaruw uka markankir jilat kullakanakajj derechonakap arjjatañatak sarapjje (Fili. 1:7). Kunapachatï Diosan arunakap jan yatiyasiñapatak jarktʼañ munapjjäna ukhajja, jachʼa tribunalanakaruw leyinakarjam uñjatäñatak sarawayapjje, ukanakanjja niya jila partejj jupanakaruw arjjatawayi.

14 Yaqha markanakankir tribunalanakas ukhamarakiw Jehová Diosar libre serviñatakisa yatiyir sarañatakis arjjatawayapjjestu. Mä markan mä juicio jan atipktan ukhajja, walja markanakar uñjapki uka jachʼa tribunalanakaruw sartanjja. Sañäni, 2014 junio phajjsikamajja, Tribunal Europeo de Derechos Humanos ukanjja, 57 juicionakwa leyinakarjam atipjawaytanjja. Kuntï uka tribunalan amtapki ukarjamaw Consejo de Europa ukankir markanakajj lurapjjaraki. Cheqas jaqenakan uñisitas uñjaskstanjja, walja tribunalanakaw Jehová Diosar serviñatakejj arjjatawayapjjestu (Mat. 24:9).

YAQHA YANAPTʼANAKA

Taqe aka Oraqpacharuw Bibliat apstʼat qellqatanakajj puri

15. Imprimiñ maquinanakajja, ¿kunjamsa jichhakamajj mayjtʼawayi, ukat kunjamsa yanaptʼawayistu?

15 Diosan arunakap walja jaqenakar yatiyañatakejja, imprentanakaw yanaptʼawayarakistu. Niya 1450 maranwa Johannes Gutenberg chachajj mä imprenta uñstayäna, ukampiw qellqatanakajj walja maranak imprimisiwayi. Ukampis pasïr pä patak maranakanjja, imprentanakajj mayjtʼawayjjewa. Jichhürunakanjja, wali jachʼa, ratuk luriri ukat suma imprentanakaw utj-jje. Nayrat sipansa, papel lurañasa, libronak lurañasa janiw sinti jiläjjeti. Ukhamarusa, nayrajj plomot lurat letranakaw imprenta maquinarojj mayat mayat uchasirïna, ukampis jichhajj janiw ukhamäjjeti, uka lantejj offset sat jachʼa maquinanakaw utj-jje. Ukhamatwa suma fotonakani qellqatanakajj ratuki lurasjje. ¿Kunjamsa taqe ukanakajj jiwasar yanaptʼawayistu? Yatiyañataki revistajja, julio, 1879 maranwa nayrïr kutejj inglés arut apsusïna, uka revistanjj janiw fotonakajj utjkänti, ukatsti 6.000 revistanakakiw imprimisïna. Ukhat jichhakamajj 136 maranakaw pasawayjje. Jichhajja, 50.000.000 jila revistanakaw sapa phajjsejj imprimisjje, janiw ukakïkiti, 200 jila arunakaruw jaqokipasjjaraki, ukanakajj kunayman colorani dibujonakaniwa.

16. ¿Kunanakas yatiyañatak yanaptʼawayistu? (24 janankir foto uñjjattʼam.)

16 Pasïr pä patak maranakanjja, kunaymaninakaw uñstawayi, ukanakaw Diosan Reinopat suma yatiyäwinak yatiyañatakisa, jaqenakar Jesusan arkirinakapar tukuyañatakis yanaptʼawayistu. Kunjamtï uñjawayktanjja, trenasa, autosa, avionasa, yatiyañatakiw yanaptʼawayistu. Janiw ukakïkiti, akanakas yanaptʼawayarakistuwa: bicicleta, qellqañ máquina, Braile aru liyiñ qellqañ máquina, telégrafo, teléfono, cámara, istʼañataki uñtañataki grabadora, video, computadora, radio, televisión, Internet. Isaías profetajj Diosan amuytʼayatajj sänwa: “Markanakasti suma manqʼanakapwa churapjjarakïtam” sasa. Cheqas kunanakatï akapachan uñstawayki ukanakaw Biblianaka, Bibliat apstʼat qellqatanaka walja arunakan imprimiñatak yanaptʼawayistu (Isaías 60:16 liytʼañataki).

17. 1) Jehová Diosan markapajj kunanaktï jichhakam lurawayki ukajja, ¿kunsa uñachtʼayistu? 2) ¿Kunatsa Jehová Diosajj ‘yanapiriparjam’ uñjistu?

17 Jehová Diosajja, arunakap yatiyañataki chʼamachasitasarojj bendiciskistuwa. Jupaw munasiñapat uka luräw churawayistu, mä arunjja, Diosajj ‘yanapiriparjamaw’ uñjistu. Ukhamajja, Jehová Diosar munasitasata, jaqe masisar munasitasatwa yatiyir sartanjja (1 Cor. 3:9, MT; Mar. 12:28-31). Oraqpachan yatiyasiñapatakejj Jehová Diosaw yanaptʼaskistu, uk yatisajj ¡wali kusisitaw jikjjatastanjja! Ukhamasti, Diosan Reinopat taqe aka Oraqpachan yatiyañatak chʼamachasisipkakiñäni.

^ tʼaqa 1 Bibliat Yatjjatirinakajja, 1931 maranwa Jehová Diosan Qhanañchirinakapjam uñtʼatäjjapjjäna (Isa. 43:10, NM).

^ tʼaqa 3 Daniel 12:4, (NM): ‘Ukampis jumajj Daniel, aka arunakjja jan khitirus yatiyamti ukat librjja sellantam tukusïw tiempokama. Waljaniw yatjjatañatak chʼamachasipjjani, ukatsti cheqa yatiñajj jukʼampiw jiljjattarakini’.

^ tʼaqa 12 Sofonías 3:9, (NM): ‘Ukatsti taqe markanakaruw mä qʼoma aru churä, ukhamata taqenis Jehová Diosan sutip jachʼañchapjjañapataki’.