1. Ania dagiti lapped iti trabaho a panangasaba a pakaipaspasanguan dagiti Kristiano iti kaaldawantayo?

ADU a lapped ti naipasango kadagiti Estudiante ti Biblia * bayat ti maudi a paset ti maika-19 a siglo ken nasapa a paset ti maika-20 a siglo. Kas kadagiti Kristiano idi umuna a siglo, ipakpakaammoda ti maysa a mensahe a saan a kayat ti adu a tattao. Manmano laeng ti bilangda, ken matmatan ida ti kaaduan kas awanan iti nangato nga adal. Maipasangoda met iti “dakkel nga unget” ni Satanas a Diablo. (Apoc. 12:12) Ken mangaskasabada iti tiempo ti ‘maudi nga al-aldaw,’ a “narigat a pakilangenan.”—2 Tim. 3:1.

2. Ania ti ar-aramiden ni Jehova tapno nalaklaka ti panangasaba iti kaaldawantayo?

² Ngem pagayatan ni Jehova nga ikasaba dagiti adipenna ti naimbag a damag iti intero a daga iti kaaldawantayo, ket awan ti aniaman a makalapped iti dayta. No kasano nga inispalna dagiti  Israelita manipud Babilonia, inispal met ni Jehova dagiti adipenna iti kaaldawantayo manipud “Babilonia a Dakkel,” ti sangalubongan nga imperio ti palso a relihion. (Apoc. 18:1-4) Isursuronatayo ni Jehova agpaay iti pakagunggonaantayo, bembendisionannatayo iti talna, ken tultulongannatayo a mangisuro iti sabsabali maipapan kenkuana. (Basaen ti Isaias 48:16-18.) Nupay iwanwanwan ni Jehova ti trabahotayo, saanna a kayat a sawen a balbaliwanna ti tunggal pasamak ditoy daga tapno nalaklakatayo a maikasaba ti Pagarianna. Pudno nga adda dagiti kasasaad a pabor iti panangasabatayo, ngem maidaddadanestayo latta ken maipaspasangotayo kadagiti parikut iti lubong ni Satanas. Nupay kasta, agballigitayo a mangasaba babaen laeng iti tulong ni Jehova.—Isa. 41:13; 1 Juan 5:19.

3. Kasano a natungpal ti padto ni Daniel?

³ Pinaltiingan ni Jehova ni propeta Daniel a mangipadto nga adunto ti makatarus iti “pudno a pannakaammo” iti tiempo ti panungpalan. (Basaen ti Daniel 12:4.) Tinulongan ni Jehova dagiti Estudiante ti Biblia tapno maawatanda dagiti pamunganayan a kinapudno iti Kasuratan a nabayagen a naabbongan gapu kadagiti doktrina ti Kakristianuan. Us-usarenna ita dagiti adipenna a mangideklara iti pudno a pannakaammo iti intero a lubong. Makitkitatayo ita ti kaitungpalan ti padto ni Daniel. Gistay 8,000,000 a tattao ti nakasursuro iti kinapudno iti Biblia ken iwarwaragawagda dayta iti intero a lubong. Ania ti sumagmamano a nakatulong kadagiti adipen ni Jehova iti daytoy a sangalubongan a trabaho?

4. Kasano kaadu ti lengguahe a nakaipatarusan ti Biblia idi maika-19 a siglo?

⁴ Ti maysa a nakatulong kadatayo a mangideklara iti naimbag a damag ket ti nasaknap a pannakausar ti Biblia. Iti ginasgasut a tawen, imparit ken binusor dagiti lider ti Kakristianuan ti panangbasa iti Biblia, nga uray la pinapatayda ti dadduma a nangipatarus iti dayta. Ngem bayat ti maika-19 a siglo, adda dagiti organisasion a nangipatarus wenno nangipablaak iti intero a Biblia wenno iti dadduma a pasetna iti agarup 400 a lengguahe. Iti ngudo dayta a siglo, adu ti naaddaan iti Biblia ngem saanda a matartarusan dagiti sursuro a linaonna.

5. Ania ti naaramidanen dagiti Saksi ni Jehova no iti pannakaipatarus ti Biblia?

⁵ Ammo dagiti Estudiante ti Biblia a masapul a mangasabada, isu a sipipinget nga inlawlawagda dagiti sursuro ti Biblia. Nagaramat ken nagiwarasda met iti nadumaduma a bersion ti Biblia. Sipud 1950, impablaakda ti Baro a Lubong a Patarus ti Nasantuan a Kasuratan, iti intero wenno iti dadduma a pasetna, iti nasurok a 120 a lengguahe. Idi 2013, inruarda ti rebisado nga Ingles nga edision ti Baro a Lubong a Patarus. Nalaklakan nga ipatarus daytoy nga edision iti sabali a lengguahe. Ket no nalaka a maawatan ken basaen dagiti tattao ti us-usarentayo a Biblia, nalaklakatayo a maisuro kadakuada ti kinapudno.

6, 7. (a) Kasano kasaknap dagiti gubat iti panawentayo? (b) Kasano a nakatulong iti panangasabatayo ti natalna a kasasaad iti dadduma a pagilian?

⁶ Mabalin a maisaludsodmo no kaano a naadda ti talna ditoy lubong. Kas pagarigan, minilion a tattao idi maika-20 a siglo ti natay gapu kadagiti gubat, nangnangruna bayat ti dua a sangalubongan a gubat. Ngem kabayatan ti Gubat Sangalubongan II, ni Nathan Knorr, a mangidadaulo idi kadagiti Saksi ni Jehova, impalawagna ti tema a “Talna—Agpautto Aya?” iti maysa a kombension idi 1942. Inlawlawagna nga ipakita ti padto iti Apocalipsis kapitulo 17 a ti pagbanagan ti agdama idi a gubat ket tiempo ti talna, imbes nga Armagedon.—Apoc. 17:3, 11.

 ⁷ Saan a naan-anay a talna ti inyeg ti panagpatingga ti Gubat Sangalubongan II. Sigun iti maysa a report, adda 331 a babassit a panaggugubat iti nagbaetan ti 1946 ken 2013. Minilion ti natay. Ngem kadagita a tawtawen, adda natalna a kasasaad iti adu a pagilian, ket ginundawayan dayta ti ili ni Jehova a mangipakaammo iti naimbag a damag. Ania ti resultana? Idi 1944, awan pay 110,000 nga agibumbunannag iti Pagarian iti intero a lubong. Ngem ita, addan agarup 8,000,000! (Basaen ti Isaias 60:22.) Ditay kadi agyaman ta mabalintayo nga ikasaba ti naimbag a damag bayat dagiti natalna a kasasaad?

8, 9. Ania dagiti nagrang-ayan ti transportasion, ken kasano a nakatulong dagita iti trabahotayo?

⁸ Ti panagrang-ay ti transportasion ket nakatulong iti trabaho a panangasaba. Idi 1900—agarup 21 a tawen kalpasan ti damo a pannakayimprenta ti Watch Tower—adda laeng 8,000 a rehistrado a lugan iti intero nga Estados Unidos, ken sumagmamano laeng a gasut a kilometro ti nasayaat a kalsada. Ngem adda itan nasurok a 1.5 a bilion a rehistrado a lugan iti intero a lubong ken minilion a kilometro a nasayaat a kalkalsada. Gapu kadagiti lugan ken nasayaat a kalsada, maidanontayo ti naimbag a damag kadagiti tattao iti nasulinek a luglugar. Ngem uray awan ti lugantayo ken masapul a magmagnatayo iti adayo, ikagkagumaantayo ti mangasaba iti sadinoman nga ayan dagiti tattao.—Mat. 28:19, 20.

⁹ Nakatulong met iti trabahotayo ti nadumaduma a kita ti transportasion. Babaen iti trak, barko, ken tren, maidandanon dagiti naibatay-Biblia a literaturatayo kadagiti nasulinek a lugar iti sumagmamano laeng a lawas. Babaen iti eroplano, dagiti manangaywan iti sirkito, miembro ti Komite ti Sangay, misionero, ken dadduma pay a kakabsat alistoda a makapan kadagiti pagkombensionan wenno iti lugar a pakaibaonanda. Ageroplano met dagiti miembro ti Bagi a Manarawidwid ken ti dadduma pay a kakabsat manipud sangalubongan a hedkuarter tapno paregtaen ken sanayenda dagiti kakabsat iti adu a pagilian. Nakatulong ngarud dagiti panagrang-ay iti transportasion para iti panagkaykaysa ti ili ni Jehova.—Sal. 133:1-3.

10. Apay a maikunatayo a ti Ingles ti internasional a lengguahe?

¹⁰ Idi umuna a siglo, ti gagangay, wenno  Koine, a Griego ti us-usaren ti kaaduan nga umili iti Imperio ti Roma. Adda kadi met lengguahe nga us-usaren ita ti kaaduan? Adu ti mangibaga nga isu ti Ingles. Kuna ti libro nga English as a Global Language: “Apagkapat iti populasion ti lubong ti makapagsao wenno makatarus iti Ingles.” Adu ti agsursuro iti Ingles gapu ta maus-usar dayta iti intero a lubong para iti komersio, politika, siensia, ken teknolohia.

11. Kasano a nakatulong ti Ingles iti pannakaisaknap ti kinapudno?

¹¹ Ti nasaknap a pannakausar ti Ingles ket nakatulong iti pannakaisaknap ti kinapudno. Adu a tawtawen nga umun-una a mayimprenta iti Ingles ti Pagwanawanan ken dadduma pay a publikasion a naibatay iti Biblia. Daytoy ti opisial a lengguahe ti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova. Ken maus-usar dayta iti panangisuro kadagiti estudiante iti Watchtower Educational Center iti Patterson, New York, U.S.A.

12. Mano a lengguahe ti pangipatpatarusantayo kadagiti naibatay-Biblia a literaturatayo, ken kasano a nakatulong dagiti programa ti kompiuter?

¹² Gapu iti pribilehiotayo a mangikasaba iti naimbag a damag ti Pagarian kadagiti tattao iti amin a nasion, ipatpatarustayo dagiti literaturatayo iti agarup 700 a lengguahe. Dagiti kompiuter ken programa ti kompiuter, a pakairamanan ti MEPS (Multilanguage Electronic Publishing System), ket nakatulong kadatayo iti adu a pamay-an. Nakatulong dagitoy iti panangisaknaptayo iti mensahe ti Pagarian ken iti sangalubongan a panagkaykaysatayo. Ngem ti nangnangruna a makagapu iti panagkaykaysatayo ket ti panangusartayo iti “nasin-aw a pagsasao,” ti kinapudno a linaon ti Biblia.—Basaen ti Sofonias 3:9.

13, 14. Kasano a nabenepisiaran dagiti Kristiano iti kaaldawantayo kadagiti linteg ken desision ti korte?

¹³ Kas nadakamat iti immuna nga artikulo, nabenepisiaran dagiti nagkauna a Kristiano iti Romano a linteg, a maipatpatungpal idi iti intero nga imperio. Mabembenepisiaran met ita dagiti Kristiano kadagiti probision ti linteg. Kas pagarigan, iti Estados Unidos—nga ayan ti sangalubongan a hedkuartertayo—ipanamnama ti Konstitusion ti wayawaya ti relihion, panagsao, ken panagtataripnong. Gapu iti dayta, addaan dagiti kakabsattayo iti Estados Unidos iti wayawaya nga aggigimong ken agsasarita maipapan iti Biblia ken mangiranud iti nasursuroda. Ngem kasapulan no dadduma a maidepensa iti korte ti kalintegan a  mangikasaba iti naimbag a damag. (Fil. 1:7) Idi naidarum dagiti Saksi iti Estados Unidos gapu iti panangasabada, nagapelarda kadagiti nangatngato a korte ket masansan a nabigbig ti kalinteganda kas manangiwaragawag iti Pagarian.

¹⁴ Dagiti korte iti dadduma a pagilian binigbigda met ti wayawayatayo nga agdayaw ken ti kalintegantayo a mangasaba iti publiko. Iti dadduma a nasion, naabaktayo kadagiti lokal a korte, ngem nagapelartayo kadagiti internasional a korte. Kas pagarigan, sipud idi Hunio 2014, nangabak ti 57 a kasotayo iti European Court of Human Rights, ket masapul a tungpalen ti kaaduan a pagilian iti Europa dagiti nayetnag a desision. Uray no ‘gurguraendatayo ti amin a nasion,’ adu a korte iti nadumaduma a pagilian ti nangipalubos kadatayo nga agdaydayaw ken Jehova.—Mat. 24:9.

15. Ania dagiti panagrang-ay a napasamak iti industria ti panagimprenta, ken ania ti naitulong dagitoy kadatayo?

¹⁵ Dagiti panagrang-ay iti industria ti panagimprenta ket nakatulong iti panangikasabatayo iti naimbag a damag iti intero a lubong. Iti ginasgasut a tawen, bassit laeng ti nagbaliwan ti panagyimprenta nga inimbento ni Johannes Gutenberg idi agarup 1450. Ngem iti napalabas a 200 a tawen, adda dagiti dakkel a panagbalbaliw iti industria ti panagimprenta. Nagbalin a daddadakkel, naparpartak, ken adelantado dagiti makina a pagimprentaan. Nalaklakan ti magastos iti panagaramid iti papel ken libro. Ti offset printing sinuktanna ti letterpress printing. Kas resultana, pimmartak ti panagimprenta ken simmayaat ti kalidad dagiti dekolor a ladawan. Ania ti epekto dagitoy kadagiti publikasiontayo? Usigentayo daytoy: Ti kaunaan a Watch Tower (Hulio 1879) ket nayimprenta iti 6,000 a kopia, nga awanan iti ladawan, ken iti maysa laeng a lengguahe—ti Ingles. Ita, kalpasan ti 136 a tawen, nasurok a 50,000,000 a kopia ti tunggal ruar ti Pagwanawanan ti mayim-imprenta ken maiwarwaras. Addaanen iti dekolor a ladawan ken magun-odanen iti nasurok a 200 a lengguahe.

16. Ania dagiti imbension a nakatulong iti panangasabatayo iti intero a lubong? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

¹⁶ Usigentayo ti dadduma nga imbension iti napalabas a 200 a tawen nga inusar ti ili ti Dios iti panangikasabada iti naimbag a damag. Nadakamattayon dagiti tren, lugan, ken eroplano, ngem naus-usar met ti bisikleta, makinilia, Braille, telegrapo, telepono, kamera, audio ken video recorder, radio, telebision, motion pictures, kompiuter, ken Internet. Nakatulong dagitoy iti nadumaduma a pamay-an tapno maitungpaltayo ti annongentayo nga agaramid iti ad-adalan. Kas kaitungpalan ti padto a ti ili ti Dios ‘susopenda ti gatas dagiti nasion,’ nainsiriban nga us-usarentayo dagiti gameng ti nasnasion, kas iti moderno a teknolohia, tapno makapataudtayo iti Biblia ken naibatay-Biblia a literatura iti adu a lengguahe.—Basaen ti Isaias 60:16.

17. (a) Kasano a matungtungpal ti padto iti Isaias 60:16? (b) Apay nga inikkannatayo ni Jehova iti pribilehio nga agbalin a ‘katrabahuanna’?

¹⁷ Nalawag a bembendisionan ni Jehova ti panangasabatayo. Siempre, saan nga agpannuray kadatayo ni Jehova tapno maitungpal dagiti panggepna. Ngem inikkannatayo ti naayat a nailangitan nga Amatayo iti pribilehio nga agbalin a ‘katrabahuanna.’ Babaen iti dayta, maipakitatayo ti ayattayo kenkuana ken iti padatayo a tao. (1 Cor. 3:9; Mar. 12:28-31) Gundawayantayo koma ti amin nga oportunidad a mangikasaba iti mensahe ti Pagarian, ti kapatgan a trabaho ita ditoy daga. Kanayon koma nga ipakitatayo nga agyamyamantayo ken Jehova ta iwanwanwan ken bembendisionanna ti sangalubongan a trabahotayo a panangisuro!