Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

O Loo Taʻitaʻia e Ieova la Tatou Galuega Tauaʻoaʻoga i le Lalolagi Aoao

O Loo Taʻitaʻia e Ieova la Tatou Galuega Tauaʻoaʻoga i le Lalolagi Aoao

“O aʻu o Ieova, lou Atua, o Lē o loo aʻoaʻo oe i mea e aogā iā te oe, o Lē e taʻitaʻiina oe i le ala e ao ona e ui ai.”​—ISA. 48:17.

1. O ā luʻi i le galuega talaʻi ua fesagaʻia e Kerisiano i ona pō nei?

I LE taufaaiʻuiʻuga o le senituri lona 19 ma le amataga o le senituri lona 20, na fesagaʻia ai e Tagata Aʻoga o le Tusi Paia * le tele o luʻi. E pei o Kerisiano i le uluaʻi senituri, na latou talaʻia se feʻau e lē fiafia i ai tagata. Sa toʻaitiiti i latou, ma na manatu le lalolagi iā i latou o ni ē e leʻi lava aʻoaʻoga. E lē gata i lea, o le a latou tofo i le “lotoa tele” o Satani le Tiapolo. (Faaa. 12:12) E fai la latou galuega a o faagasolo “aso e gata ai,” o se vaitaimi e iloga i “aso e sili ona faigatā.”​—2 Timo. 3:1.

2. O le ā ua faia e Ieova ina ia faaauiluma ai le galuega talaʻi i aso nei?

2 E ui i lea, e finagalo Ieova e folafola atu e ona tagata le tala lelei i lenei taimi i le tele e mafai ai, ma e leai se tasi e mafai ona taofia le faataunuuina o le finagalo o le Atua. E pei ona faasaoina e Ieova le nuu o Isaraelu mai i Papelonia, ua faapena foʻi ona ia faasaoina ana auauna i aso nei, mai iā “Papelonia le Aai Tele” le emepaea o lotu sesē. (Faaa. 18:1-4) Ua ia aʻoaʻoina i tatou mo lo tatou lelei, faamanuiaina i tatou i le filemu, ma fesoasoani iā i tatou e faailoa atu ana aʻoaʻoga i isi. (Faitau le Isaia 48:16-18.) E ui e taʻitaʻia e Ieova la tatou talaʻiga, ae e lē faapea ai e na te suia i taimi uma mea e tutupu i le lalolagi ina ia fesoasoani ai i le talaʻiga. O nisi o mea e tutupu ua mafai ona fesoasoani i la tatou talaʻiga. Peitaʻi, e na o le fesoasoani a Ieova e mafai ai ona tatou tumau i sauāga ma isi faafitauli, lea e faigatā ai ona faataunuu la tatou galuega i lenei lalolagi ua nofo toʻilalo i le pule a Satani.​—Isa. 41:13; 1 Ioa. 5:19.

3. Ua faapefea ona faatuputeleina le “poto saʻo”?

3 Na faagaeeina e Ieova Tanielu e faailoa mai o le a faatuputeleina le “poto saʻo” i le taimi o le iʻuga. (Faitau le Tanielu 12:4.) Na fesoasoani Ieova i Tagata Aʻoga o le Tusi Paia e malamalama i aʻoaʻoga tāua o le Tusi Paia, ua leva ona natia ona o aʻoaʻoga a lotu ua faapea mai o Kerisiano. Ua ia faaogāina ona tagata e faasusulu atu le poto saʻo i le lalolagi aoao. I aso nei, ua tatou vaaaia le faataunuuga o le valoaga a Tanielu. Ua toetoe 8,000,000 tagata ua aʻoaʻoina upu moni o le Tusi Paia, ma ua latou faalauiloaina atu i le lalolagi aoao. O ā nisi o vala ua mafai ai ona faataunuuina lenei galuega i le lalolagi aoao?

UA FESOASOANI FAALILIUGA O LE TUSI PAIA

4. O le ā le tele na faaliliuina ai le Tusi Paia i le senituri lona 19?

4 O se tasi o vala ua mafai ai ona faaauiluma le faalauiloaina o le tala lelei, o le mauaina lea e tagata o le Tusi Paia. A o faagasolo senituri, na tetee ma lē faalaeiauina e faifeʻau o lotu Kerisiano le faitauina o le Tusi Paia, ma e tuuaʻia foʻi i latou i le fasiotia o nisi o tagata faaliliu o le Tusi Paia. Ae a o faagasolo le senituri lona 19, na mafai ai ona maua le Tusi Paia atoa pe i vaega foʻi i le pe ā ma le 400 gagana, e ala mai i sosaiete o le Tusi Paia. E oo ane i le faaiʻuga o lenā senituri, ua tofu le toʻatele ma a latou lava Tusi Paia. Peitaʻi, e latou te leʻi maua le poto saʻo i aʻoaʻoga a le Tusi Paia.

5. O le ā ua faataunuuina e Molimau a Ieova i le faaliliuina o le Tusi Paia?

5 Sa iloa e tagata Aʻoga o le Tusi Paia e tatau ona latou talaʻi, o lea na latou lē faavaivai ai e faamalamalama atu aʻoaʻoga a le Tusi Paia. Na faaaogā ma tufatufa atu e tagata o Ieova faaliliuga eseese o le Tusi Paia. Talu mai le 1950, na latou faaliliuina ai le Faaliliuga a le Lalolagi Fou i Tusi Paia atoa pe i vaega foʻi i le silia i le 120 gagana. Ua telē foʻi le fesoasoani o le faaaogāina o le toe teuteuga o le Faaliliuga a le Lalolagi Fou i le gagana Peretania lea na lomia i le 2013, ona o le faigofie. O le faaaogāina o se faaliliuga e manino ua faafaigofie ai le galuega talaʻi.

TAIMI O LE FILEMU

6, 7. (a) O le ā le tele ua aafia ai le lalolagi i taua i aso nei? (e) Na faapefea ona aogā le filemu i nisi o atunuu i la tatou galuega talaʻi?

6 Atonu e te faapea ifo, ʻO le ā le tele o le filemu sa iai i le lalolagi?’ O se faaaʻoaʻoga i le senituri lona 20, e faitau miliona na fasiotia i taua aemaise taua e lua a le lalolagi. Na faia se tauaofiaga a Molimau a Ieova i le 1942, a o vevela le Taua Lona Lua a le Lalolagi. Na faia ai e Nathan Knorr o lē na taʻimua i lenā taimi, le lauga na faamatuaina “Filemu—Pe e Mafai Ona Tumau?” Na aumaia i lenā lauga faamaoniga mai i le Faaaliga mataupu e 17, e iloa ai o le a lē iʻu atu lenei taua iā Amaketo, peitaʻi o le a iai se vaitaimi o le filemu pe a māeʻa le taua.—Faaa. 17:3, 11.

7 E leʻi maua se filemu atoatoa ina ua māeʻa le Taua Lona Lua a le Lalolagi. E pe ā ma le 331 isi fetauaʻiga mai i le 1946—2013, ma e faitau miliona na fasiotia ai. Peitaʻi e tele atunuu na mauaina le filemu, ma na faaaogā lelei e Molimau a Ieova lenā avanoa e folafola ai le tala lelei. O le iʻuga i le 1944, e silia i le 110,000 tagata talaʻi o le Malo na iai i le lalolagi aoao. I aso nei, ua pe ā ma le 8,000,000 tagata talaʻi. (Faitau le Isaia 60:22.) Pe e tatou te lē lotofaafetai ea ua tatou talaʻia le tala lelei i se vaitaimi filemu?

LE FAALELEIA O FEMALAGAAʻIGA

8, 9. O le ā se faaleleiga i auala o femalagaaʻiga i aso nei, ma ua faapefea ona fesoasoani i la tatou galuega?

8 Ua fesoasoani le faaleleia o auala o femalagaaʻiga i le galuega talaʻi. I le 1900, i le pe ā ma le 21 tausaga talu ona lomia le uluaʻi Olomatamata, e na o le 8,000 taavale na lesitala i le Iunaite Setete, ma e leʻi tele foʻi ni auala tele lelei. Ae i aso nei, ua silia i le tasi ma le ʻafa piliona taavale ua lesitalaina ma le tele o auala lelei. O taavale ma auala ua mafai ai ona oo atu le tala lelei i oganuu maotua. Peitaʻi, e tusa pe e lē lelei ni auala o femalagaaʻiga ma mamao foʻi auala e tatou te savalia, ae e faia lava a tatou taumafaiga ina ia maua ai ni soo.​—Mata. 28:19, 20.

9 E tele isi auala o femalagaaʻiga ua fesoasoani i la tatou galuega. Ua mafai ona felaʻuaʻi a tatou lomiga faale-Tusi Paia i oganuu maotua i ni nai vaiaso e ala i loli, o vaa ma nofoaafi. Ua mafai ona vave femalagaaʻiga a ovasia matagaluega, sui o Komiti o Lālā, misionare ma isi i tauaofiaga ma isi faaeaga e ala i vaalele. Ua faimalaga foʻi sui o le Vaega Pule ma isi uso mai i le ofisa ulu i le tele o atunuu e faalaeiau le ʻauuso ma avatu taʻiala iā i latou. O le lelei o auala o femalagaaʻiga ua faamalosia ai le autasi o tagata o Ieova.​—Sala. 133:1-3.

UA FESOASOANI LE GAGANA

10. Aiseā e mafai ai ona tatou faapea atu o le gagana Peretania o se gagana faavaomalo?

10 A o faagasolo le uluaʻi senituri, sa tautatala le toʻatele o tagata i le emepaea o Roma i le gagana taatele a Eleni o le Koine. Ae i aso nei, ua taatele le faaaogāina o le gagana Peretania i le lalolagi aoao. Ua taʻua i se tasi tusi: “O le pe ā o le tasi vaefā o tagata i le lalolagi e tautatala ma tusitusi i le gagana Peretania.” (English as a Global Language) Ua matuā taatele le aʻoaʻoina o le gagana Peretania, ma ua faaaogāina e fesootaʻi ai faavaomalo i faiga faapisinisi, polotiki, faasaienisi, ma masini faaonapōnei.

11. Ua faapefea ona iai ni aafiaga o le gagana Peretania i le faaauilumaina o le tapuaʻiga moni?

11 O le taatele o le faaaogāina o le gagana Peretania ua faaauiluma ai le tapuaʻiga moni. I le tele o tausaga, na lomia muamua Le Olomatamata ma isi lomiga faale-Tusi Paia i le gagana Peretania. O le gagana aloaʻia lea e faaaogā i le ofisa ulu o Molimau a Ieova. Ua faaaogāina foʻi lenei gagana i aʻoga e faia i le Nofoaga mo Aʻoaʻoga a le Olomatamata i Patterson i Niu Ioka, i le Iunaite Setete.

12. O le ā le tele ua faaliliuina ai lomiga a Molimau a Ieova, ma ua faapefea ona fesoasoani mai masini faaonapōnei?

12 O lo tatou faaeaga e talaʻia le tala lelei o le Malo i tagata o atunuu uma, ua faaliliuina ai a tatou lomiga i le pe ā ma le 700 gagana. Ua mafai foʻi ona fesoasoani le saosaoa o le tomai faakomepiuta, lea e aofia ai le MEPS (Multilanguage Electronic Publishing System), o se polokalame i le komepiuta e mafai ai ona vave le lolomiina o lomiga i ni gagana se tele i le taimi e tasi. O nei taumafaiga uma ua fesoasoani iā i tatou e folafola atu ai le feʻau o le Malo, ma faamalosia lo tatou autasi i le lalolagi aoao. Peitaʻi, ua sili atu ona tatou autasi ona o loo tatou tautatala i le gagana e sili ona tāua, o le “gagana mamā’’ o le upu moni.​—Faitau le Sefanaia 3:9.

LE AUALA UA FESOASOANI AI LE TULAFONO

13, 14. Ua faapefea ona aogā tulafono ma faaiʻuga a faamasinoga i Kerisiano i aso nei?

13 E pei ona taʻua i le mataupu ua mavae, sa maua e uluaʻi Kerisiano aogā mai i tulafono a Roma, lea sa faamalosia i le emepaea atoa. Ua faapena foʻi ona maua e Kerisiano i aso nei aogā mai i tulafono. O se faaaʻoaʻoga, i le Iunaite Setete lea e iai la tatou ofisa ulu, ua iai i le Tulafono Faavae le saʻolotoga o lotu, saʻolotoga e tautala ai i talitonuga ma faapotopoto faatasi ai. O lea ua maua ai e uso i le Iunaite Setete le saʻolotoga e faia ai sauniga, faapea le talanoaina o le Tusi Paia ma fefaasoaaʻi manatu ua latou aʻoaʻoina. Peitaʻi, e iai taimi e manaʻomia ai ona tatou ō i le faamasinoga e puipuia ai la tatou aiā e folafola atu le tala lelei. (Fili. 1:7) I taimi e molia ai Molimau a Ieova i le Iunaite Setete, e latou te talosaga atu i faamasinoga maualuluga ina ia faatāua a latou aiā o ni tagata talaʻi o le Malo.

14 Ua faatāua foʻi i faamasinoga a isi atunuu le saʻolotoga e faia ai la tatou tapuaʻiga, ma talaʻi ai i le lautele. I nisi atunuu, e tatou te faiaʻina i le faamasinoga, peitaʻi e mafai ona tatou faia ni talosaga apili i faamasinoga faavaomalo. O se faaaʻoaʻoga, e oo ane iā Iuni i le 2014, ua lagolagoina e le Faamasinoga o Aiā Tatau i Europa la tatou itu i mataupu e 57, lea e tatau ona usitaʻia e atunuu uma i le Faalapotopotoga o le Fono a Europa. E ui i le ʻinosia o i tatou e nuu uma’ ae na lagolagoina e faamasinoga a le tele o atunuu la tatou aiā e faia ai le tapuaʻiga moni.​—Mata. 24:9.

FESOASOANI ISI VALA I LE GALUEGA TAUAʻOAʻOGA

Ua mafai ona maua e so o se tagata i le lalolagi aoao a tatou lomiga faale-Tusi Paia

15. O le ā le faaleleiga ua iai i galuega lomitusi, ma ua faapefea ona fesoasoani iā i tatou?

15 Ua telē le fesoasoani o le faaleleia o galuega lomitusi i le talaʻia o le tala lelei i le lalolagi aoao. A o faagasolo senituri, ua iai se suiga itiiti i masini tuai lea na faia e Johannes Gutenberg i se vaimea o le 1450. Ae a o faagasolo le 200 tausaga ua mavae, ua iai suiga tetele i galuega lomitusi. Ua tetelē, ma sili atu ona vave ma lelei. Ua faagasolo foʻi ina taugofie le gaosiaina o pepa ma le tuufaatasia o tusi. O komepiuta ma masini lomitusi ua suia ai auala tuai sa lolomiina ai tusi, ma ua televave ai le gaosiaina o tusi ma faaleleia ai le lomiaina o ata. O le ā le aogā o lenei vala i la tatou galuega? Seʻi manatu i le vala lenei: Sa lomia le uluaʻi Olomatamata (Iulai 1879) i kopi e 6,000, ae e leʻi iai ni ata, ma e na o le gagana Peretania foʻi sa lomia ai. Ae i aso nei ina ua mavae le 136 tausaga, ua silia i le 50,000,000 kopi o lomiga taʻitasi o Le Olomatamata ua lomia ma tufatufaina. Ua matagofie le felanulanuaʻi o ata ma ua mafai ona maua i le silia i le 200 gagana.

16. O ā nisi o mea ua fesoasoani i la tatou galuega i le lalolagi aoao? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

16 Seʻi mafaufau i nisi o mea na faaaogāina e tagata o Ieova e talaʻia ai le tala lelei i le 200 tausaga ua mavae. Ua māeʻa ona taʻua nofoaafi, taavale ma vaalele. Sa faaaogāina foʻi uilaafi, laau lomitusi, masini mo tagata e pō le vaai, feʻau faauaealesi, telefoni, meapuʻeata, masini e puʻe ai leo ma vitiō, leitiō, televise, ata tifaga, komepiuta ma le Initaneti. O nei auala uma ua fesoasoani iā i tatou e faataunuu ai lo tatou tofiga ia faia isi ma soo. Ua faataunuu ai le valoaga a Ieova o le a “susu i le suāsusu o atunuu” ona tagata. Ua tatou faaaogāina tatau ʻoa o atunuu, e pei o le faaaogāina o tomai faaonapōnei, e lomia ai Tusi Paia ma lomiga faale-Tusi Paia i le tele o gagana.​—Faitau le Isaia 60:16.

17. (a) O le ā ua mafai ona tatou mautinoa i ai? (e) Aiseā ua faataga ai e Ieova i tatou e avea ma ana “ʻaufaigaluega”?

17 Ua tatou vāai i faamaoniga manino o le faamanuia a Ieova. O le mea moni, e lē faalagolago Ieova i la tatou fesoasoani ina ia faataunuu ai lona finagalo. Ae ua faataga e lo tatou Tamā i le lagi le avea o i tatou ma ana “ʻaufaigaluega,” ina ia faaalia ai lo tatou alolofa iā te Ia ma tuaoi. (1 Kori. 3:9; Mare. 12:28-31) Ia tatou faaaogā lelei le avanoa e faia ai le galuega e sili ona tāua i le lalolagi, o le folafola atu o le feʻau o le Malo. O lea, ia faaalia atu i so o se auala lo tatou lotofaafetai, i le auala ua taʻitaʻia ma faamanuia ai e Ieova la tatou galuega tauaʻoaʻoga i le lalolagi aoao.

^ pala. 1 Na maua e Tagata Aʻoga o le Tusi Paia lo latou igoa fou o Molimau a Ieova i le 1931.—Isa. 43:10.