Konttenttiyaa bessa

Kesuwaa bessa

Kumetta Saˈan Tamaarissanaadan Yihooway Kaalettees

Kumetta Saˈan Tamaarissanaadan Yihooway Kaalettees

“Taani GODAI, ne Xoossai, nena maaddiyaabaa tamaarissiyaagaa. Neeni baanau bessiya ogiyankka nena kaalettiyai tana.”—ISI. 48:17.

1. Ha wodiyan deˈiya Kiristtaaneta sabbakiyo oosuwaara gayttidaagan ayba metoy gakkidee?

GEESHSHA MAXAAFAA TAMAARETI * 130 gidiya layttappe kase Kawotettaa mishiraachuwaa yootiyoogaa doommido wode, eta daro metoy gakkiis. Koyro xeetu layttaa Kiristtaanetuugaadan, etikka daro asaa ufayssenna kiitaa awaajjidosona. He wode eta qooday guutta; qassi alamiyaa asay eta tamaaribeenna asadan xeellees. Guyyeppe, Seexaanaa Dabloosi ‘wolqqaamaa hanqquwan’ eta bolli denddiis. (Ajj. 12:12) Qassi eti he wodeppe doommidi ‘wayssiya ha wurssetta gallassankka’ Kawotettaa mishiraachuwaa sabbakiiddi deˈoosona.—2 Xim. 3:1.

2. Ha wodiyan sabbakanaadan Yihooway nuna waati maaddii?

2 Gidoppe attin, Yihooway ba asay Kawotettaa mishiraachuwaa ha wodiyan awudeegaappenne aaruwan yootanaadan koyees; qassi i he halchuwaa polennaadan aybinne teqqana danddayenna. Yihooway beni Israaˈeela deriyaa Baabilooneppe naxa kessidoogaadan, ha wodiyankka ba asaa worddo haymaanoote  ubbaa xaaxa waaxiya ‘Gita Baabiloonippe’ kessiis. (Ajj. 18:1-4) I maaddiyaabaa tamaarissees, sarotettaa immiyoogan anjjees, qassi nuuni appe tamaaridobaa haratuyyo yootanaadan maaddees. (Isiyaasa 48:16-18 nabbaba.) SHin hegee, Yihooway sinttappe hananabaa erana danddayiyo ba wolqqaa goˈettidi, alamiyan haniya ubbabay Kawotettaa mishiraachoy odettanaadan maaddiyaaba gidanaadan oottees giyoogaa gidenna. Sabbakiyo oosuwaara gayttidaagan, alamiyan deˈiya issi issibay nuna maaddidoogee qoncce; shin Seexaanay haariyo ha alamiyan gakkiya, sabbakiyo oosoy deexxanaadan oottiya yedetaanne hegaa mala harabaa genccana danddayiyoy Yihooway maaddiyo gishshataassa.—Isi. 41:13; 1 Yoh. 5:19.

3. Daaneela hiraagay ha wodiyan waani polettidee?

3 Wodiyaa wurssettan tumu ‘eray’ daranaagaa kasetidi yootanaadan Yihooway Daaneela ba ayyaanan denttettiis. (Daaneela 12:4 nabbaba.) Banttana Kiristtaane giyaageeti daro wodiyawu goozido Geeshsha Maxaafaa tumaa ba asay akeekanaadan Yihooway maaddiis. I ba asay kumetta saˈan tumu eraa yootanaadan maaddiiddi deˈees. Daaneeli kasetidi yootidobay haˈˈi polettiiddi deˈees. Ha wodiyan, 8,000,000 gidiya asay Geeshsha Maxaafaa tumaa ekkidi, he tumaa kumetta alamiyan yootiiddi deˈees. Kumetta saˈan mishiraachuwaa yootanawu hanotay injjetanaadan maaddida issi issibay aybee?

GEESHSHA MAXAAFAY BIRSHSHETTIDOOGAA

4. Geeshsha Maxaafay 19tta xeetu layttan aappun doonan birshshettidee?

4 Mishiraachuwaa yootanawu hanotay injjetanaadan maaddidabaappe issoy Geeshsha Maxaafay daro asawu gakkidoogaa. Daro xeetu layttawu, Kiristtaane giyo haymaanootiyaa kaalettiyaageeti Geeshsha Maxaafaa asay nabbabennaadan diggidosona; ubba a birshshida issota issota woridosona. SHin 19tta xeetu layttan, issi issi dirijjiteti Geeshsha Maxaafaa 400 gidiya doonan birshshidosona. Geeshsha Maxaafay 1900n daro asaa gakkiis; shin eti Geeshsha Maxaafaa tumu eraa demmibookkona.

5. Geeshsha Maxaafaa birshshiyoogaara gayttidaagan Yihoowa Markkati ay oottidonaa?

5 Geeshsha Maxaafaa Tamaareti sabbakana koshshiyoogaa akeekidosona; qassi Geeshsha Maxaafay yootiyoobaa tamaarissanawu baaxetidosona. Hegaa bollikka, Yihoowa asati dumma dumma Geeshsha Maxaafaa birshshettata goˈettidosonanne asawu immidosona. Eti 1950ppe doommidi, Ooratta Alamiyaa Geeshsha Maxaafaa Xuufetu Birshshettaa kumettaa woy appe amaridaagaa 120ppe dariya doonan birshshidosona. Qassi eti 2013n zaaretti giigissido, Inggilizetto Ooratta Alamiyaa Birshshettay hara doonan birshshanawu metennaagaa. Nabbabanawu metenna Geeshsha Maxaafaa goˈettiyoogee mishiraachuwaa loytti yootanawu maaddees.

SAROTETTAY MAADDIIS

6, 7. (a) Aadhida xeetu layttan olay ay keena aakkidee? (b) Issi issi biittan amarida sarotettay deˈiyoogee mishiraachuwaa yootanawu waati maaddidee?

6 Aadhida xeetu layttan, alamiyan denddida naaˈˈu wolqqaama olata gujjin, keehi daro olay denddiis. Hegaappe denddidaagan miilooniyan qoodettiya asay hayqqiis. SHin Yihoowa Markkatu dirijjitiyaa sintta xeera gididi kaalettiya Naatan Noori, Naaˈˈantto Alamiyaa Olaa wode 1942n, issi gita shiiquwan, “Sarotettay Ubba Wode Deˈanee?” giya huuphe yohuwan haasayaa haasayiis. He haasayay he olaappe simmin Armmageedooni gidennan, sarotettay guutta wodiyawu yaanaagaa bessiya, Ajjuutaa 17 qofaa qonccissiis.—Ajj. 17:3, 11.

7 Naaˈˈantto Alamiyaa Olay wuriyoogee kumetta saˈan sarotettay deˈanaadan oottibeenna. Issi xinaatee qonccissidoogaadan,  1946ppe 2013 gakkanaashin deˈiya wodiyan 331 olay denddin, miilooniyan qoodettiya asay hayqqiis. SHin he wodetun, daro biittatun amarida sarotettay deˈiyo gishshawu, Yihoowa ashkkarati Kawotettaa mishiraachuwaa loytti yootidosona. Hegee ay demissidee? Kumetta saˈan, 1944n Yihoowa Markkatu qooday 110,000ppe guutta. SHin ha wodiyan, eta qooday 8,000,000 matiis! (Isiyaasa 60:22 nabbaba.) Nuuni mishiraachuwaa yootanawu hanotay injjetanaadan oottiya sarotettaa demmiyo wode ufayttokkoo?

ISSISAAPPE HARASAA BAANAWU INJJETIIS

8, 9. Issisaappe harasaa baanawu hanotay injjetanaadan oottidabay aybee, qassi hegee nu oosuwawu waati maaddii?

8 Issisaappe harasaa baanawu hanotay injjetidoogee, loytti sabbakanawu maaddiis. Koyro Wochiyo Keelay attamettoosappe 21 layttay aadhi simmin, 1900n, Amarkkan deˈiya kaamee 8,000 xalla; qassi he biittan kaamiyawu injjetiya ogee he wode darenna. SHin ha wodiyan, kumetta saˈan issi biiloonenne baggaappe dariya kaamee deˈees; qassi kaamiyawu injjetiya daro miiloone kilo meetire ogee deˈees. Kaameenne injjetiya ogee haahosan deˈiya asawukka Kawotettaa mishiraachuwaa gattanawu maaddees. SHin nuuni issisaappe harasaa baanawu hanotay injjetennaba woy qassi darosaa tohuwan baana koshshiyaaba gidikkokka, asaa erissiyo ashkkara oottanawu wozanappe baaxetoos.—Maa. 28:19, 20.

9 Issisaappe harasaa baanawu injjetanaadan oottida harabaykka nu oosuwawu keehi maaddees. Caana kaamee, markkabeenne baaburee nu xuufeta keehi haahosaa amarida saaminttatun gattanawu maaddoosona. Horophillee qassi woradaa xomoosiyaageeti, Macara Biiruwaa Konttiyaa yarati, misoonaawetinne harati gita shiiquwawu woy ayyaanaaban harabaa oottanawu elle gakkanaadan maaddees. Qassi Bolla Gididi Heemmiyaagaa yaratinne waanna biiroy kiittiyo ishati bantta ishantta minttettanawunne tamaarissanawu horophilliyan daro biitti boosona. Yaatiyo gishshawu, issisaappe harasaa baanawu goˈettiyoobay kaseegaappe injjetidoogee, Yihoowa asaa giddon deˈiya issippetettaa minttanawu maaddiis.—Maz. 133:1-3.

DUMMA DUMMA DOONAA GOˈˈAA

10. Inggilizettoy kumetta alamiyan asay haasayiyo doona geetettiyoy aybissee?

10 Koyro xeetu layttan Rooma Haaruwan deˈiya daro asay Giriikettuwaa haasayees.  Ha wodiyan qassi daro asay Inggilizettuwaa haasayees. Inglish as a Gilobal Languwej giyo maxaafay, “Alamiyan deˈiya asaappe missa gidiyaagee Inggilizettuwaa haasayees woy akeekees” yaagees. Inggilizettoy kumetta alamiyan zalˈˈiyaara, polotikaara, saynisiyaaranne tekinolojiyaara gayttidaagan keehi erettiya doona gidiyo gishshawu, daro asay he doonaa tamaarees.

11. Yihoowa asay oottiyo oosuwaara gayttidaagan Inggilizettoy waati maaddidee?

11 Inggilizettoy kumetta saˈan asay haasayiyo doona gididoogee tumaa asa ubbawu gattanawu maaddiis. Daro layttawu, Wochiyo Keelaynne hara xuufeti koyro Inggilizettuwan giigoosona. Inggilizettoy Yihoowa Markkatu waanna biiruwankka goˈettiyo doona. Qassi nu ishatinne michoti dumma dumma biittaappe Niyoorkken, Patrssenen deˈiya timirtte keettaa biidi Inggilizettuwan tamaaroosona.

12. Nu xuufeta ay keena doonan birshshidoo, qassi hegaara gayttidaagan tekinolojee waati maaddidee?

12 Nuuni Kawotettaa mishiraachuwaa kumetta saˈan deˈiya asawu yootiyo gishshawu, hanno gakkanawu nu xuufeta 700 gidiya doonan birshshida. Komppiyutereenne MEPS giyoogaa mala komppiyutere prograameti nuuni daro doonan xuufeta birshshanawu maaddoosona. Hegee Kawotettaa mishiraachuwaa ubbasan yootanawunne kumetta alamiyan Yihoowa asaa minttettanawu maaddees. SHin nu giddon issippetettay deˈanaadan oottidaagee nuuni Geeshsha Maxaafaa tumaa gidida ‘geeshsha haasayaa’ haasayiyoogaa.—Sofonaasa 3:9 nabbaba.

KAWOTETTATU HIGGEE MAADDIIS

13, 14. Higgetinne pirdda keettati kuuyidobay nuna waati maaddidee?

13 Rooma biittaa higgee koyro xeetu layttan deˈida Kiristtaaneti mishiraachuwaa yootanaadan keehi maaddiis. Ha wodiyankka daro biittan deˈiya higgee nuuni mishiraachuwaa yootanaadan maaddees. Leemisuwawu, Amarkkaa higgee asay ba koyido haymaanootiyaa kaalliyo, ba ammaniyoobaa hara asawu yootiyoonne goynuwawu issippe shiiqiyo maataa immiis. Hegee Amarkkan deˈiya ishati laˈatettan goynuwawu shiiqanaadaaninne sabbakanaadan maaddiis. Hegee kumetta alamiyan sabbakiyo oosuwaa sintta xeera gididi kaalettiya ishati Amarkkan deˈiya waanna biiruwan uttidi kaalettanawukka maaddiis. SHin mishiraachuwaa yootiyoogaara gayttidaagan mootuwawu pirdda keetti biyo wodeti deˈiyoogee qoncce. (Pili. 1:7) Amarkkan issi issi pirdda keettan Yihoowa asaa bolli hanennabaa pirddiyo wode,  ishantti xoqqa pirdda keettawu yigibaa oychidi darotoo shatimmidoogee Kawotettaa mishiraachuwaa yootanawu maaddiis.

14 Hara biittatun deˈiya pirdda keettatikka nuuni laˈatettan goynnanaadaaninne asawu mishiraachuwaa yootanaadan maaddidosona. Issi issi biittaa pirdda keettati nu bolli bessenna pirddaa pirddiyo wode, alamiyan hegaa mala pirddaa yiggiya pirdda keettawu yigibaa oychoos. Leemisuwawu, Tamme 2014 gakkanaashin Awurooppan Asaa Maataa Pirdda Keettay 57 allaalliyaa xeelliyaagan nuussi pirddiis; hegee Awurooppan deˈiya daro biittati kaalliyo higge. ‘Dere ubbay nuna ixxiyaaba’ gidikkokka, daro biittan deˈiya pirdda keettati nuuni tumu goynuwaara gayttidabaa laˈatettan oottanaadan maaddidosona.—Maa. 24:9.

NU OOSUWAWU MAADDIDA HARABAA

Nuuni kumetta saˈan deˈiya asawu nu xuufeta immoos

15. Xuufiyaa attamiyo miishshay waani zammaanidee, qassi hegee nuna waati maaddidee?

15 Xuufeta attamiyo zammaana miishshati nuuni kaseegaappe aaruwan daro asawu mishiraachuwaa yootanawu maaddidosona. Daro xeetu layttawu, asay Yohaanis Gutenbergi 1450n medhido attamiyo miishshaa goˈettiis. SHin aadhida 200 layttan xuufiyaa attamiyo miishshati kaseegaappe keehi giiga gididosona. Xuufiyaa attamiyo keehi zammaana miishshay meretti simmin, keehi muruta gidida daro xuufeta guutta wode giddon eesuwan attamana danddayettees. Qassi woraqataa medhiyoogeenne issippe gatti oyttidi maxaafa kessiyoogee haˈˈi beniigaadan metenna. Hegee nuuni xuufeta attamiyoogaara gayttidaagan waati maaddidee? Leemisuwawu, 1879n koyro Wochiyo Keelay Inggilizetto xallan attamettiis, an misilee giyoobi baawa, qassi attamettidaagaa qooday 6,000. SHin ha wodiyan Wochiyo Keelay 200ppe dariya doonan attamettees, an keehi loˈˈiya misileti deˈoosona, qassi 50,000,000ppe dariyaagee attamettees.

16. Nuuni kumetta saˈan sabbakkanawu maaddidabay aybee? (Ha huuphe yohuwaa doomettan deˈiya misiliyaa xeella.)

16 Aadhida 200 layttan alamiyan oosettida zaammanabaa Xoossaa asay mishiraachuwaa yootanawu goˈettiis. Kasetidi baaburiyaabaa, kaamiyaabaanne horophilliyaabaa beˈida; qassi bishkkiliitiyaa, woraqataaninne bireyliyan xaafanawu maaddiya miishshata, telegrafiyaa, silkkiyaa, kaameeraa, cenggurssaa duuqqiyo miishshata, biiduwawu maaddiyaabata, eraadooniyaa, televizhiiniyaa, silimaa, komppiyuteriyaanne Intternneetiyaa goˈettiyoogaakka beˈida. Ha ubbabay nuuni asaa erissiyo ashkkara oottiyo oosuwaa polanawu dumma dumma ogiyan maaddiis. Ha zammanabaa medhiday Yihoowa asaa gidana xayikkokka, eti hegaa Geeshsha Maxaafaanne hara xuufeta daro doonan birshshanawunne mishiraachuwaa kumetta saˈan sabbakanawu goˈettoosona. Hegee Geeshsha Maxaafay kasetidi, “Neeni kawotettatu maattaa uyana” yaagidobay Yihoowa asawu polettiiddi deˈiyoogaa bessiyaaba.—Isiyaasa 60:16 nabbaba.

17. (a) Naqaashati ay qonccissiyoonaa? (b) Yihooway nuuni aara “issippe oottiya a oosanchchata” gidanaadan koyiyoy aybissee?

17 Xoossay nuna anjjiiddi deˈiyoogee qoncce. SHin Yihooway ba halchuwaa polanawu nunan zemppennaagee erettidaagaa. Gidikkokka, saluwan deˈiya nu Aaway nuuni aara “issippe oottiya a oosanchchata” gidanaadan shoobbin, nuuni he oosuwaa oottiyoogee anne nu shoorota siiqiyoogaa bessanaadan maaddees. (1 Qor. 3:9; Mar. 12:28-31) Ay oosoppenne aadhiya, Kawotettaa mishiraachuwaa yootiyo oosuwaa oottanawu wozanappe baaxetiyaageeta gidoos. Yihooway nuuni kumetta saˈan oottiyo oosuwaa kaalettiyoonne anjjiyo gishshawu a keehi galatiyaageeta gidoos!

^ MENT. 1 Geeshsha Maxaafaa Tamaareti 1931ppe doommidi Yihoowa Markkata geetettoosona.—Isi. 43:10.