1. Gini akpakarapai aKristano agbiatiyo na ni tipa ka tungusapai ti gi gaani regbo re?

BARA ti digido 19 kama agarã kuti tonatona 20 kama agarã, Abawiriki Ziazia Kekeapai * aima gbiatiyo na dungu kpakaraapai. Wakina agu aKristano naadu rogo bambata sa kama agarã, i aatungusa gu pangbanga dungu aboro aaidanga na ni ya. I angenga te, na aboro abiyo ni agu aboro awirikanga pai ya. Kurigure, si adu nga i nika gbiatiyo na “bakere zinga” be Satana Bakitingbanga. (Yugo. 12:12) Na si adu nga i nika tungusapai rogo “kusa rago,” nga gu “gbegberẽ rago” si adu nga apai nika du ni kpakarakpakaraha rogoho.—2 Tim. 3:1.

2. Ginipai Yekova adigi nimangihe tipa ka sa tungusapai si ndu ku mbatayo ti gaani regbo re?

² Ono wa si avura duwo, ga Yekova ringbisapai adu nga i tungusi wene pangbanga ni bakerehe ti gaani regbo, na pai ho na rengbe ka ka na gipai re ti manga te. Kina wai Yekova abatasi  aYisaraere be zio Babera yo, kinawo ko abatasa gako amoyambu areme be “Babera gu bakere bakporo,” nga bariwara ngbii zire pambori. (Yugo. 18:1-4) Ko nayugopai furani tipa gaani wenepai, ko ima fu zereda furani, na ki undo rani ani yugupai fu kura aboro tipa ko. (Oni gedi Yesaya 48:16-18.) Gipai re ayugongo gupai nga Yekova namangasunge na gu tandu du ko na ni ka inopai ku mbatayo tipa ka manga ariapai wa ka ko sa sunge tungusapa Kindo si ndu ku mbatayo te. Gu kura apai kinaho naima undo gaani sunge tungusapai, ono Yekova du naundo rani ani hi ngbatunga agu pai du wa rungosi nasaha furani ni mbumbupai ani ndu ku mbatayo na gaani sunge tungusapai rogo gi ga Satana zegino re.—Yes. 41:13; 1 Yo. 5:19.

3. Wai ndikidi “inahe” namoipai?

³ Ga Yekova toro adu kugii gu nebi nangia Daniere ko pepai ku mbata yo nga ndikidi “inahe” amaapai amaa ti yangara regbo. (Oni gedi Daniere 12:4.) Yekova aundo Abawiriki Ziazia Kekeapai i girogo gu bangua rengo yo nga ga Ziazia Kekeapai nga gu ziree aKristano agbarasipaha. Ko namangasunge na gako aboro tipa i yugu ndikidi inohe rogo zegino dunduko. Areme ani nabi digisidigisi ga Daniere sangbanebi si nimangi. Aboro bangeyo ambeda kuti amirioni muambe di gu rengo kugume nga ga Ziazia Kekeapai na kini tungusihe rogo zegino dunduko. Gine nga bete agu apai nasa gi tungusapai re si nimangi?

4. Wai i asa Ziazia Kekeapai rogo 19 kama agarã?

⁴ Gupai sa dagba agu apai yo undo gaani sunge tungusa wene pangbanga nga pa nge Ziazia Kekeapai rogo arago dunduko. Tipa dungu kama agarã, abarumbatayo rogo pambori aaidanga aboro na geda Ziazia Kekeapai te, na i naadu kugii pa imo agu aboro naaida ka saha ku rogo kura afugo yo. Ono tie, rogo 19 kama agarã, agu ariigbu nangerakuriipa sa Ziazia Kekeapai aima sa Ziazia Kekeapai naabaha watadu kina vovo ndiko ku rogo afugo nga 400. Ti digido gu kama agarã re, dungu aboro adu na Ziazia Kekeapai beyo ono i adunga na ndikidi inohe riipa gaha yugopai te.

5. Ginipai aDezire Yekova namangihe tipa sa Ziazia Kekeapai?

⁵ Agu Abawiriki Ziazia Kekeapai re aima ino gupai nga si naida i tungusipai atungusa, na i apiriganga ti saka gupai Ziazia Kekeapai ayugoho te. Kurigure, ga Yekova aboro aima mangasunge na ngbatunga Ziazia Kekeapai ni bakiakia na ki kparakaha. Natona rogo 1950, i akusi Ziazia Kekeapai nga New World Translation of the Holy Scriptures, nabaha watadu vovo ndiko, rogo afugo naima susa 120. Gu vovoho kusiyo rogo 2013 nika saha taata tipa i saha ku rogo kura afugo. Mangasunge na gu Ziazia Kekeapai du taata tipa ka gedaha nasa sunge tungusapai si du taata a.

6, 7. (a) Wai avura amanga areme rogo arago du? (b) Wai padu zereda rogo kura aringara aundo gaani sunge tungusapai?

⁶ Mo ima rengba ka bakabangiro nga, ‘Ya mo zereda adunga ho rogo zegino?’ Ni kpiapai, rogo 20 kama agarã, amirioni aboro akpi be avura, gbe ti regbo agu avura ue nga ga zegino namangi. Ono ho gu Ue Vura Nga ga Zegino aamanga ni rogo gu garã nangia 1942, wirinarani nangia Nathan Knorr naangbembatayo rogo apai dagba aDezire Yekova amangi gumbapai riihe aya, “Peace—Can It Last? (Zereda—Si Rengbe ka Ima?)” Gu gumbapai re afu goapai rogo Yugoti kapita 17 nga gu vura naadu ti gu regbo re, si andunga sa Aramegido te, ono sa zereda.—Yugo. 17:3, 11.

⁷ Digido gu Ue Vura Nga ga Zegino aayengo na ndikidi zereda te. Ringbisihe kuti tingidapai sa, dagba gu garã nga 1946  kuti 2013, rukutu avura ima manga wa 331. Na amirioni aboro ki kpi. Ono tie, vuru agu agarã re, dungu aringara aduadu na bete zereda, na ga Yekova aboro ki mangisunge na gu momu re tipa ka tungusa wene pangbanga. Sangbana gipai re angia gine? Rogo 1944, bange abatungusipa Kindo adu nga 110,000 rogo zegino dũ. Areme, bangeyo nambeda kuti amirioni muambe! (Oni gedi Yesaya 60:22.) Ya mo anga ani na ngbarago tipa ka tungusa wene pangbanga ti agu aregbo du na zereda te?

8, 9. Gini sonakumbatayo mangi rogo aũnduge yo, na wai si aundo rani na gaani sunge tungusapai?

⁸ Sonakumbatayo rogo aũnduge yo ima undo gaani sunge tungusapai. Rogo gu garã nangia 1900 fuo susa agarã 21, fuo kusayo bambata Ngbaõbambu Sinziri, atarambiri adu gbua 8,000 vuru Amerika, na kina bete wene agene gbua naadu ho tipa ka ndu na tarambiri ti ni. Rogo zegino dunduko, agu atarambiri duho awere ima susa bebere abirioni na dungu amirioni agene duho. Atarambiri gbiati wene agene naundo rani areme tipa ani ndu na wene pangbanga fu aboro ku rogo tuturũ arago. Ono tie, ka ani avuranga du na wene ũnduge berani ya, ani namanga ome amanga kaa ndu ku rogo agu arago du tuturũ tipa ka sa aboro ni abawiriki.—Mt. 28:19, 20.

⁹ Gu kura ngbatunga aũnduge aima undo rani na gaani sunge tungusapai a. Kikindigi atarambiri, abakurungba, na agatara (treˈrein) naundo rani kaa tinda gaani awaraga ku rogo agu arago du tuturũ vuru bete aposo gbua. Atiyara (avion) naundo agu ababiapai ninaata ata, agu aboro namangasunge rogo gu Rondo Nga ga Be Basunge, amokedi, na gu kura aboro tipa i ndu ku rogo agu aba du kikindigi adunguratise na gu kura aba du agu asunge nga dungurati rogoho. Kurigure, agu awirina du rogo Riigbu Bipasunge na gu kura awirina namangasunge rogo rii-basunge nandu ku rogo dungu aringara tipa kaa ngarasa na ka yugopai fu awirinayo aidipase. Sonakumbatayo rogo aũnduge naundo ka sa gupai nga kodatise du dagba ga Mbori aboro yo.—Tam. 133:1-3.

10. Tipagine rengbe ani ka ya ti ni wẽ pa-Ingirisi nga gu fugo du rogo zegino dunduko?

¹⁰ Rogo bambata sa kama agarã, dungu aboro naape pa-Giriki rogo gu Bariwara Ngbii nangia ga aRomo. Ya mo fugo ho dungu aboro apehe areme wa gure? Dungu aboro rengbe ka ya pa-Ingirisi du wo. Buku sa naya: “Badungu aboro rogo zegino  dunduko niima ino bete pa-Ingirisi watadu napehe wenengai.” (English as a Global Language) Gu fugo kura aboro i ayugoho areme rogo dungu asukuru nga pa-Ingirisi, si nga gu fugo aboro amangasunge na ni rogo zegino dunduko tipa sunge bagaahe, birĩ-zogarago, birĩ-inohe, na gu vovo ahe nakura.

11. Wai pa-Ingirisi aundo ndikidi irisombori si sono ku mbatayo?

¹¹ Pa ino aboro pa-Ingirisi rogo dungu aringara ima undo rani tipa gaani irisombori sono ku mbatayo. Tipa dungu agarã, i anaakusa Ngbaõbambu Sinziri gbiati gu kura gaani awaraga du mburuhe rii Ziazia Kekeapai kina rogo pa-Ingirisi yo. Si nga gu fugo aboro apehe rogo gu rii-basunge nga ga zegino nga ga aDezire Yekova. Na si nga gu fugo i amangasunge na ni ka yugopai fu aboro rogo gu gaani ba yugopai nga Watchtower Educational Center du rogo gu gbata nga Patterson Amerika yo.

12. ADezire Yekova sa gayo awaraga awere ku rogo afugo wai, na wai sonakumbatayo rogo birĩ-inohe asa gipai re si du taata?

¹² Wa duhe nga ani na gu momu berani nga ga tungusa wene pangbanga nga ga Kindo fu rikaaboro dunduko, ani ima saka gaani awaraga ku rogo afugo nambeda kada ti 700. Agu asona ku mbatayo namanga rogo pa kusa akompiuta, kodihe na pa kusa ani guhe i ayambaha nga MEPS (Multilanguage Electronic Publishing System), ima undo rani rogo gi nyanyakipa sunge re. Gi nyanyaki asadatise re ima undo rani tipa ani gbandaka gu pangbanga nga ga Kindo na ki sa gupai nga kodatise du dagbarani rogo zegino dunduko. Ono ani ni kodikodi rani mbiko ani nape bangisa nyanyakipa fugo sa nga “nzunzu fugo” nga ga gu rengo du rogo Ziazia Kekeapai.—Oni gedi Zefania 3:9.

13, 14. Wai ani agbia undo be agu andiko du rogo aringara ti gi gaani regbo re?

¹³ A wa ani afura tipaha rogo gu kekeapai ye mbata fu gere, agu aKristano naadu mbata aima gbia undo be agu andiko nangia ga aRomo naadu rogo gayo bariwara ngbii naabaha. Teketeke a, aDezire Yekova nagbia undo agbia be agu andiko nga ga agbia-ngbii. Ni kpiapai, Amerika yo nga gu ba du gaani rii-basunge ni, agu andiko nga ga agbia-ngbii nafu ranirii nga ga irisombori, fugo na kura aboro, gbiati kikindigi adunguratise. Gipai re ima fu ranirii fu agu awirinarani du Amerika yo tipa i dunguratiyo na kini saki Ziazia Kekeapai gbaiga na kini pekepa agu apai i awirikaha fu kura aboro. Ono tie, tipa i du na ranirii beyo tipa kura  apai, si aaida kina agbia-ngbanga fuhe fuyo. (Frp. 1:7) Ho aboro akitingbanga aDezire Yekova ni Amerika yo, i atumba gayo ngbanga koyo du bakere bape-ngbanga ni na i ki idihe fuyo i du ni abatungusipa Kindo.

¹⁴ Rogo gu kura aringara, abape-ngbanga ima ka na gaani rengo ti irisombori na tungusapai. Rogo agu akuraha, angbanga naangbanga kubara rani yo te, ono ani ima tumbaha fu gu bakere bape-ngbanga nga ga zegino. Ni kpiapai, rogo Banzinga 2014, gu bape-ngbanga nga European Court of Human Rights asari angbanga furani nga 57 ni wenehe rogo agu aringara dunduko du Putu yo. Wa vura duhe nga ‘rikaaboro nasóga rani asoga dunduko,’ agu abape-ngbanga nga ga dungu aringara ima fu rengo furani ani mangi gaani irisombori.—Mt. 24:9.

15. Gini sonakumbatayo mangi rogo aba gbingbida awaraga yo, na wai si naundo rani?

¹⁵ Sonakumbatayo rogo sunge gbingbida awaraga ima undo gu sunge tungusa wene pangbanga namanga rogo zegino dunduko. Tipa kama agarã, gu ũgbingbida awaraga gu kumba nangia Johannes Gutenberg akusihe rogo gu garã nangia 1450 wiri ariapai mangi ti ni gbua tooni. Ono tie, vuru agu akama agarã ue susi, bakere ariapai ima manga rogo agu aba nga ga gbingbida awaraga. Gu du awere ima kindigo, na si nagbingbida awaraga ni kina boro ipo. Kiingo ginoho agu amakana nakusa akpewaraga gbiati gu nagbingbida abuku te. Na agu du awere namangasunge niˈipiˈipihe kisusi gu naadu mbata na kini kusi asura ni wenehe. Gini undo agi apai re namangihe fu gaani sunge? Oni kparianga gipai re: I akusi bambata Ngbaõbambu Sinziri (Bamburu 1879) nga 6,000 zanga asura rogoho na rogo bangisa fugo sa nga pa-Ingirisi. Areme, fuo susa agarã 136, bange gu i akusaha na kini kparakaha ima susa amirioni 50. Na si na wenewene asura rogoho na si rogo afugo niima susa 200.

16. Gini vovo apai songodi gaani sunge tungusapai rogo zegino dunduko? (Oni bi gu sura du ti tonatonaha.)

¹⁶ Ani bingo gu vovo apai mangi vuru agu agarã susi kusayo nga 200 ga Mbori aboro namangisunge na ni tipa ka tungusa wene pangbanga. Ani ima fura tipa gatara, atarambiri, atiyara, ono gu kura ahe a kinaho wa ngbagida, auke-waraga, gu kekepai du tipa airavurari, terefuni, akamera, aũdefugo watadu vidio, radio, terevizioni, asura, akompiuta, na Internet. Rogo agene ni bakiakia, agu ahe re ima undo rani tipa ani mangi gu gaani sunge nga ga sa aboro ni abawiriki. Gipai re nadigiso gu sangbanebi Yekova agumbaha nga, aboro “ambíra gu mamuanya nga ga arikaaboro,” ani ima mangasunge na agu ahe nga ga rikaaboro, ngbatunga gu du wa gu vovo ahe nakura, tipa ka kusa Ziazia Kekeapai gbiati agu awaraga du mburuhe rii Ziazia Kekeapai rogo dungu afugo yo.—Oni gedi Yesaya 60:16.

17. (a) Ginipai agi apai re ayugoho? (b) Tipagine Yekova naidihe ti ni ani du ni gako “abadiasunge”?

¹⁷ Nirengo, ani na ziazia gopai berani nayugo gupai nga Yekova nafu maku furani. Kina rengo ngaha nga, Yekova akidongo kuti rani tipa ka digiso gako ringbisapai te. Wa vura duhe wo, gu Barani du ngbangbaturũ yo re ima ida ani du ni gako “abadiasunge,” rogo gi gene re, si nasarani ani yugu gaani nyemuse fuko na fu gaani amurakporo. (1 Kor. 3:9; Mk. 12:28-31) Ani mangingo sunge amanga na gi momu re tipa ka tungusa gu pangbanga nga ga Kindo nga gu nyanyakipa sunge du auru kpotosende ane. Ka kina ginipai vura ka manga vurũ, ani yugungo gaani tambuahe ayugo fu Yekova tipa wai ko nanungusi rani na kini fu maku kurii gu sunge tungusapai ani amangaha rogo zegino dunduko re!