Mman ko pi n'en ni bay riy

Mman ko table of contents

Will You “Keep on the Watch”?

Will You “Keep on the Watch”?

“Ere mfal’eged rogomed ngam pired ya da mu nanged e re rran fa re awa.”​—MATT. 25:13.

1, 2. (a) Mang e yog Jesus u murung’agen e tin tomuren e rran? (b) Mang boch e deer ni gad ra weliy e fulweg riy?

 MU SUSUNNAG ni bay Jesus u daken e Burey ni Olives ni be changar ko fare tempel nu Jerusalem ni yad aningeg e apostal rok ni aram Peter, Andrew, James, nge John. Yad be motoyil ngak Jesus ni be yiiynag murung’agen ban’en nra buch boch nga m’on. Boor ban’en ni weliy ngorad u murung’agen e tin tomuren e rran ko re m’ag nib kireb ney, ni aram e ngiyal’ nra gagiyeg Gil’ilungun Got ni Jesus e ir e pilung riy. I yog ngorad nra taw ko re ngiyal’ i n’em nrib ga’ fan, ma fare “tapigpig nib yul’yul’ ma ba gonop” e ra par ni ir owchen ni nga i pi’ e tin nib t’uf rok pi gachalpen ko ngiyal’ ni nge pi’ riy.​—Matt. 24:45-47.

2 Bin migid, miki weliy ba fanathin ni murung’agen ragag i rugod. (Mu beeg e Matthew 25:1-13.) Ere, chiney e ngad weliyed e fulweg ko pi deer ni baaray ni gaar: (1) Mang e be fil e re fanathin ney ngodad? (2) Uw rogon ni ke fol e piin ni kan dugliyrad ni yad ba yul’yul’ ko n’en ni be fil e re fanathin ney ngodad, ma mang angin ni be yib riy? (3) Ma uw rogon nrayog ni nge yib angin e re fanathin rok Jesus ney ngodad e ngiyal’ ney?

MANG E BE FIL E RE FANATHIN NEY NGODAD?

3. Uw rogon ni un tamilangnag fare fanathin ni murung’agen fa ragag i rugod ko pi babyor rodad kafram, ma mang e rayog ni ke buch ni bochan e re n’ey?

3 Kad filed ko fa binem e article ni fapi duw ni ka fini yan ma ke thilyeg fare tapigpig nib yul’yul’ rogon ni yad be weliy boch e thin nu Bible ni be weliy murung’agen boch e girdi’ ara boch ban’en. Chiney e ba ga’ ni gathi ri ka be weliy fare tapigpig nib yul’yul’ e n’en ni be yip’ fan reb e thin nu Bible nge reb ara n’en ni be dag yaan ni ka bay nga m’on, ya ba ga’ ni ma tamilangnag e pi n’en ni gad ra fil ko pi thin nu Bible ney. Bod rogon fare fanathin rok Jesus ni murung’agen fa ragag i rugod. Kafram e unog ko pi babyor rodad ni bay ban’en ni be yip’ fan fapi magal, nge fapi gapgep, nge fapi n’em ni kan suguy e gapgep ngay. Ere gur, gathi kaygi yoor rogon ni kad lemnaged e re fanathin ney ma kad paged talin e n’en nib ga’ fan ni be fil ngodad? Rib ga’ fan e fulweg ko re deer ney.

4. U lan fare fanathin rok Jesus, e uw rogon ni kad nanged ko mini’ (a) fare moon ni nge mabgol? (b) fapi rugod?

4 Ere, chiney e ngad sulod ngad guyed ko mang e be fil Jesus ngodad ko re fanathin ney. Som’on e, mu lemnag e piin ni be weliy e re fanathin ney murung’agrad. Mini’ fare moon ni ir e nge mabgol ni faan kan weliy murung’agen ko re fanathin ney? Ba tamilang ni be weliy Jesus murung’agen. Kad nanged e re n’ey ni bochan e boch nga m’on riy me yog ni ir fare moon ni nge mabgol! (Luke 5:34, 35) Ma uw rogon fapi rugod? I yog Jesus ko re fanathin rok nem ni pi rugod nem e thingar ra pared ni yad ba od ni kar koled e magal rorad nge mada’ ko ngiyal’ ni ke taw fare moon ni nge mabgol. Am tay fanam i yan ko n’en ni ki yog Jesus ngak girdien fa “chi ulung” ara pi gachalpen ni kan dugliyrad. I gaar ngorad: “Mu fal’eged rogomed ngam pired ni fan ko mit i n’en ni bay yib, ni kam chichiiyed e leed romed nga lukngumed ma kam gal’ed e magal romed, ni bod rogon e tapigpig ni yad be sonnag e masta rorad ni nge sul u ba madnom ko mabgol.” (Luke 12:32, 35, 36) Kun thagthagnag nga laniyan’ apostal Paul nge apostal John ni ngar taarebrogonnagew pi gachalpen Kristus ni kan dugliyrad ngak be’ nib pin nib machalbog. (2 Kor. 11:2; Rev. 14:4) Ere, ba tamilang ni yog Jesus e re fanathin nem ni bay ko Matthew 25:1-13 ni nge fil me puguran ban’en ngak pi gachalpen ni kan dugliyrad.

5. Uw rogon ni tamilangnag Jesus murung’agen e ngiyal’ nra lebug fare fanathin rok riy?

5 Bin migid e, mu lemnag e re ngiyal’ i n’en ni weliy Jesus murung’agen ko re fanathin rok nem. Mingiyal’ e re ngiyal’ i n’em? I tamilangnag Jesus e re n’ey u tungun e re fanathin rok nem ni gaar: “Me taw fare moon ni ir e nge mabgol.” (Matt. 25:10) Kan weliy faram ko fare Wulyang ko Damit ko July 1, 2013 ni fare yiiy rok Jesus ni bay ko Matthew ko guruy ni 24 nge 25 e meruk yay ni be weliy murung’agen e “wub” nra tay Jesus ara ngiyal’ nra taw riy. Nap’an ni weliy Jesus murung’agen e wub nra tay ma be weliy murung’agen e ngiyal’ nra yib riy u nap’an fare gafgow nib ga’ ni nge pufthinnag me thang e re fayleng nib kireb ney. Ere, ba tamilang nre fanathin ney e be weliy murung’agen e tin tomuren e rran, machane ra lebug u nap’an fare gafgow nib ga’.

6. Mang e gad ra fil ko fare fanathin rok Jesus?

6 Mang e gad ra fil ko re fanathin ney? Dab mu pagtalin e thin ni bay u m’on ngu tomuren e re fanathin ney. U m’on ni nge weliy Jesus e re fanathin ney, me weliy murung’agen fare ‘tapigpig rok nib yul’yul’ ma ba gonop.’ Re tapigpig nem e bochi ulung nib achig ni urngin e pumoon riy ma yad ba muun ko piin ni kan dugliyrad. Ma yad e yad ra pow’iy ma yad be yog e thin rok pi gachalpen Kristus u nap’an e tin tomuren e rran. I puguran Jesus ngak e pi pumoon nem nthingar ra pared ni yad ba yul’yul’. Me migid, me weliy e re fanathin ney ni nge puguran ngak urngin i gachalpen ni kan dugliyrad nra taw ko tin tomuren e rran ma thingar ra ‘fal’eged rogorad ngar pired,’ ya ri chey me mul e tow’ath rorad u pa’rad. (Matt. 25:13) Chiney e ngad weliyed e re fanathin ney ma gad guy rogon ni be fol e piin ni kan dugliyrad riy.

UW ROGON NI BE FOL E PIIN NI KAN DUGLIYRAD KO FARE FANATHIN ROK JESUS?

7, 8. (a) Mang fan ni ke fel’ rogon fapi rugod ni yad ba gonop nrayog ni ngar mada’gad fare moon ni nge mabgol? (b) Uw rogon ni ke fal’eg e piin ni kan dugliyrad rogorad kar pared?

7 I tamilangnag Jesus ko re fanathin rok nem ni fapi rugod ni yad ba gonop e yad ba thil ko tin baaram ndar gonopgad. Mang fan? Bochan e kar fal’eged rogorad u m’on riy kar pared, ma kur pared ni yad be tedan’rad. Gubin e pi rugod nem ni ur sonnaged e ngiyal’ nra taw fare moon riy ni nge un ko mabgol, e ba t’uf ni ngar ted e magal rorad ni be ab mar pared ni yad be od nge mada’ ko ngiyal’ ni ke yib fare moon. Machane, fa lal nem e rugod ni yad ba gonop e yad ba thil ko tin baaram ndar gonopgad ni bochan e kar fal’eged rogorad ma kar feked bogi ban’en ni kan suguy e gapgep ngay ni talpen e magal rorad. Ere, uw rogon ni ke dag e piin ni kan dugliyrad ni yad ba yul’yul’ ni kar fal’eged rogorad kar pared ni bod rogon fapi rugod ni yad ba gonop?

8 Nap’an e ngiyal’ ney ko tin tomuren e rran ma ke fal’eg e piin ni kan dugliyrad rogorad ni ngar rin’ed e maruwel rorad nge mada’ ko tomur. Yad manang ni boor ban’en ko re fayleng rok Satan ney nthingar ra digeyed ni fan e nge yag nra pigpiggad ngak Got, machane ba m’agan’rad ngay ni ngar rin’ed e re n’ey. Kar ognaged e yafas rorad ngak Jehovah ma kar dugliyed ni ngar pigpiggad ngak, ni gathi bochan e yad manang ni ke chugur e tomur, machane bochan e ba t’uf Jehovah nge Fak rorad. Yad ma par ni yad ba yul’yul’ ngak Got, ma darur paged e lem ko re fayleng ney, ni aram e lem nib chogow, nge lem nib kireb, nge lem ni fel’ ngak ni nge gagiyegnagrad. Yad ma par ni kar fal’eged rogorad, ma be gal ramaerad u fithik’ e girdi’, ma kar gum’an’niged yad kar pared ni yad be sonnag e ngiyal’ nra yib fare Moon riy ni nge mabgol.​—Fil. 2:15.

9. (a) Uw rogon ni fonownigey Jesus u murung’agen rogon nrayog ni nge malmal be’ ara magawon laniyan’? (b) Mang e ke rin’ e piin ni kan dugliyrad u nap’an ni kar rung’aged fare lam ni be gaar: “Ke yib fare moon ni ir e nge mabgol”? (Kum guy e footnote.)

9 Ku reb e ban’en ni ayuweg e pi rugod nem ni nge yag nra mada’naged fare moon ni kar fal’eged rogorad e aram e ur pared ni yad be tedan’rad. Ere gur, ku rayog ni nge malmal e pi Kristiano ni kan dugliyrad e ngiyal’ ney u nap’an ni yad be sonnag e ngiyal’ nra yib Kristus riy? Arrogon. Mu tay fanam i yan riy ni yog Jesus nnap’an nda kaa taw fare moon ni nge mabgol me yib e chuchuw ngak fa ragag i rugod “nguur chinggad mi yad mol.” Manang Jesus ni mus ngak be’ ni ke par nri be tiyan’ ma be athapeg e ngiyal’ nra yib riy maku rayog ni nge meewar me magawon laniyan’. Ere, aram fan ni ma athamgil e piin ni kan dugliyrad ni yad ba yul’yul’ ni ngar folgad ko re fonow rok Jesus ney mar pared ni yad be tedan’rad. Gubin fapi rugod nra rung’aged laman facha’ ni ke non nib ga’ laman ni gaar: “Ke yib fare moon ni ir e nge mabgol!” Machane, kemus ni yigoo pi arorad ni yad ba gonop e yag ni ngar pared ni yad be tedan’rad nge mada’ ko tomur. (Matt. 25:5, 6; 26:41) Ma uw rogon e piin ni kan dugliyrad ni yad ba yul’yul’ ni ka yad bay e chiney? Kar rung’aged fare lam ni be gaar: “Ke yib fare moon ni ir e nge mabgol!” Ke mich u wan’rad nriyul’ ni bayi taw Jesus, ma kar fal’eged rogorad kar pared ni fan ko re ngiyal’ i n’em. * Ere, chiney e ngad weliyed murung’agen e n’en ni buch u tungun fare fanathin rok Jesus, ya bay ba ngiyal’ ni be weliy murung’agen. Ni uw rogon?

KAN TOW’ATHNAG E PIIN YAD BA GONOP MIN GECHIGNAG E PIIN YAD BBALYANG

10. Mang deer e ke sum ni bochan e n’en ni yog fa tin baaram e rugod ni yad bbalyang ngak e tin baaram ni yad ba gonop?

10 U tungun fare fanathin e ning fa tin baaram e rugod ni yad bbalyang boch e gapgep ngak e tin baaram e rugod ni yad ba gonop ni ngar ted ko magal rorad. Machane, me yog e tin baaram e rugod ni yad ba gonop ndab ra pied. (Mu beeg e Matthew 25:8, 9.) Bochan e re n’ey, ma aram fan ni ke sum e re deer ni baaray ni gaar: “Mingiyal’ e ra siyeg e piin ni yad ba yul’yul’ ni ngar ayuweged e piin ni yad ra ning e ayuw ngorad?” Am lemnag fa ngiyal’ i n’em ni kan weliy murung’agen ko fare fanathin. Dab mu pagtalin ni chiney e ke tamilang u wan’dad nra yib Jesus ni ir fare Moon ni Nge Mabgol ni nge pufthinnag e girdi’ u nap’an ni ke chugur nga tungun fare gafgow nib ga’. Ere, dabisiy nre ngiyal’ i n’em ni ning fa tin baaram e rugod boch e gapgep ngak e tin baaram e rugod ni yad ba gonop e be tamilangnag e n’en nra buch u m’on ni nge mus fare gafgow nib ga’. Mang fan ni gad be yog ni aray rogon? Bochan nra taw ko ngiyal’ nem ma kan mu’ i tay e pow ko piin ni kan dugliyrad.

11. (a) Mang e ra buch u m’on ni nge tabab fare gafgow nib ga’? (b) Nap’an ni yog fapi rugod ni yad ba gonop ngak fa tin baaram e rugod ni yad bbalyang ni nga ranod ra chuw’iyed boch e gapgep ngorad, ma mang e yad be yip’ fan?

11 Ere, u m’on nra tabab fare gafgow nib ga’, ma kan mu’ i tay e pow ngak urngin e piin ni kan dugliyrad ni ka yad bay u fayleng. (Rev. 7:1-4) Ra taw ko ngiyal’ nem, ma aram e ke mudugil ni yad ra yan nga tharmiy. Machane, am lemnag e n’en nrayog ni nge buch u nap’an e pi duw u m’on nra tabab fare gafgow nib ga’. Mang e ra buch ko piin ni kan dugliyrad ndab ra pared ni yad ba yul’yul’ maku dab ra tedan’rad? Ra mul e tow’ath rorad u pa’rad. Ere, ba tamilang ndab ni tay e bin tomur e pow ngorad u m’on nra tabab fare gafgow nib ga’. Ra taw ko ngiyal’ nem maku bay boch e Kristiano ni yad ba yul’yul’ ni kun dugliyrad. Ere, nap’an nra tabab fare gafgow nib ga’, ma dabisiy ni yad ra gin ngay u nap’an ni yad ra guy ni kan thang fare Babylon nib Gilbuguwan. Rayog ni ireram e ngiyal’ ni yad ra nang ndawor ra fal’eged rogorad ni fan ko ngiyal’ nra taw fare Moon riy ni Nge Mabgol. Machane, mang e ra buch u nap’an ni yad ra ning e ayuw u lan e re awa nem? Bay e fulweg riy ko fare fanathin rok Jesus. I yog fapi rugod ni yad ba gonop ndab ra pied e gapgep ni fan ko magal rorad ngak fapi rugod ni yad bbalyang. Maku rogned ngorad ni nga ranod ra chuw’iyed boch ngorad. Dab mu pagtalin ni ngiyal’ nem e “ke lukngun e nep’.” Ere, ba mudugil ndariy be’ ni ka be od nrayog ni nge pi’ boch e gapgep ngorad ni chuway’, ya ke n’uw e nep’!

12. (a) Nap’an nra taw ko fare gafgow nib ga’, ma mang e ra buch rok e piin ni kan dugliyrad nda kur pared ni yad ba yul’yul’ u m’on ni kan tay e bin tomur e pow ngak e piin ni kan dugliyrad? (b) Mang e ra buch rok e piin ni yad bod fapi rugod ni yad bbalyang?

12 Ku arrogon nnap’an nra taw ko fare gafgow nib ga’, ma piin ni kan dugliyrad e dabiyog ni ngar ayuweged e piin ndab ra pared ni yad ba yul’yul’. Dabkiyog ni ngan ayuwegrad ya kaygi sagaal. Ere, mang e ra buch ko pi girdi’ nem? I yog Jesus e n’en ni buch u nap’an ni yan fapi rugod ni yad bbalyang ni ngar chuw’iyed boch e gapgep ni fan ko magal rorad. I gaar: “Nap’an ni ka ranod me taw fare moon ni ir e nge mabgol. Ma fa lal i ppin nra fal’eged rogorad kar pired e ra uned ngak nga ranod nga lan fare naun ni ngan ngongliy e madnom ko mabgol riy, min ning e mab.” Ere, nap’an nra yib Kristus u nap’an ni ke chugur nga tungun fare gafgow nib ga’, ma ra kunuy e piin ni kan dugliyrad nra pared ni yad ba yul’yul’ ngar uned ngak nga tharmiy. (Matt. 24:31; 25:10; John 14:1-3; 1 Thess. 4:17) Ma dabi ayuweg e piin ndar pared ni yad ba yul’yul’ ni bod rogon fapi rugod ni yad bbalyang ni faan ra tawgad ma kan ning e mab ngorad. Rayog ni yad ra non ni bod fapi rugod ni faani lungurad: “Somol, Somol! Mbing e mab ngomad!” Ma fulweg nra pi’ ngorad e bod e n’en ni ku ra yog ngak e piin ni kan taarebrogonnagrad ko kaming. Ra gaar ngorad: “Da gu nangmed.” Rib gel e kireban’ riy!​—Matt. 7:21-23; 25:11, 12.

13. (a) Mang fan nsusun e dab da lemnaged ni boor i gachalpen Kristus ni kan dugliyrad e yad ra chel nge dab kur yul’yul’gad? (b) Mang fan nrayog ni nga dogned ni fare fanathin ni pi’ Jesus e be dag riy ni be pagan’ ngak e pi Kristiano ni kan dugliyrad? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.)

13 Ere, mang e rayog ni nga dogned ko re n’ey? Gur, be yip’ Jesus fan ni boor e piin ni kan dugliyrad ndab ra pared ni yad ba yul’yul’, ma yira yon’ lorad? Danga’, ya dab mu pagtalin faram nu m’on ni yog e pi thin nem me puguran ngak fare “tapigpig nib yul’yul’ ma ba gonop” ni nge guy rogon ndabi pig nge mang reb e tapigpig nib kireb. Ma re n’ey e gathi be yip’ fan ni ke lemnag ni yad ra pig ngar kirebgad. Ere, ku arrogon fare fanathin ni weliy ni murung’agen fa ragag i rugod. I pi’ e re fanathin nem nib fonow ngak e piin ni kan dugliyrad, ya rayog ni ngar dugliyed ni ngar fal’eged rogorad ngar pared mu kur pared ni yad be tedan’rad ni bod fa lal nem e rugod ni yad ba gonop, maku rayog ni ngar dugliyed ni ngar boded fa lal nem e rugod ni yad bbalyang ndar fal’eged rogorad ngar pared. Ku ireray e n’en ni ki fonownag apostal Paul e piin ni kan dugliyrad riy. (Mu beeg e Hebrews 6:4-9; mu taareb rogonnag ko Deuteronomy 30:19.) Mu tay fanam i yan riy nrib tamilang e fonow ni pi’ Paul, machane, tomuren miki yog u fithik’ e t’ufeg nib pagan’ ngay ni ke tow’athnag Got e pi walagen ni Kristiano ‘ko tin nib fel’ ban’en ni fan ko thap rorad ngak.’ Maku arrogon fare fanathin ni pi’ Jesus, ni pi’ u fithik’ e t’ufeg, ma kki dag riy ngak e piin ni kan dugliyrad ni be pagan’ ngorad. Manang Kristus nrayog ni nge par e pi tapigpig rok ni kan dugliyrad ni yad ba yul’yul’ nge mada’ ko ngiyal’ ni ke yag e tow’ath rorad ngorad!

UW ROGON NRAYOG NI NGKI YIB ANGIN E RE N’EY NGAK “YUGU BOCH E SAF”?

14. Mang fan nrayog ni ngki yib angin e n’en nni weliy ko fare fanathin ni murung’agen fa ragag i rugod ngak “yugu boch e saf”?

14 Ere gur, bochan ni yog Jesus fare fanathin ni murung’agen fa ragag i rugod ni fan ngak pi gachalpen ni kan dugliyrad, ma aram e be yip’ fan ni pi thin ney e dariy rogon ngak “yugu boch e saf”? (John 10:16) Danga’! Dab mu pagtalin ni kad filed ko re fanathin nem nib t’uf ni ngad: ‘Fal’eged rogodad ngad pired.’ Ere, re thin nem ni yog Jesus e yigoo piin ni kan dugliyrad e fan ngorad, fa? Ki immoy bayay ni ki gaar Jesus: “Fapi n’en ni ku gog ngomed e ku gog ngomed ni gimed gubin, ni aram e be lungug: Mu tedan’med ko matanag!” (Mark 13:37) Baadag Jesus ni nge fal’eg gubin i gachalpen rogorad ngar pared, ni aram e ngar pigpiggad u fithik’ e yul’yul’, mar pared ni yad be tedan’rad. Ma gubin e Kristiano nrayog ni ngar folwokgad rok e piin ni kan dugliyrad u rogon ni yad ma par ni yad ba yul’yul’ ma yad ma m’oneg fare maruwel ni machib u lan e yafas rorad. Ku dab da paged talin ni ki yog fapi rugod ni yad bbalyang ngak e tin baaram ni yad ba gonop ni ngar pied boch e gapgep ko magal rorad ngorad. Be puguran e re n’ey ngodad nra bagadad mab milfan ngak ni nge par nib yul’yul’ ya dabiyog ni nge par be’ nib yul’yul’ ni fan ngodad, maku dabiyog ni nge par be’ ko tin riyul’ ni fan ngodad, ara i par ni be tiyan’ ni fan ngodad. Ya ra yan i tomur, ma ra bagadad ma nge yog ngak e en ni ke tay Jehovah ni nge Pufthinnag e girdi’ e n’en ni i rin’. Ma rib ga’ fan ni nge yan i taw ko ngiyal’ nem, mab fel’ rogodad ni ngad weliyed e pi n’ey ngak. Ma gad manang ni bayi taw ndab ki n’uw nap’an!

Fapi gapgep ni ning fapi rugod ni yad bbalyang ngak e tin baaram ni yad ba gonop e be puguran ngodad ndabiyog ni nge par be’ nib yul’yul’ ni fan ngodad, ara i par ni be tiyan’ ni fan ngodad

15. Mang fan ni gubin e Kristiano ni yad ba felfelan’ ko mabgol nra tay Kristus nge girdien fachi ulung boch nga m’on?

15 Gubin e Kristiano nrayog ni nge yib angin e n’en ni buch ko fare fanathin rok Jesus ngorad. Bin riyul’ riy e, gad gubin ni gad be felfelan’ ko fare mabgol ni faani weliy Jesus murung’agen ko fare fanathin rok. Nap’an nra m’ay e Armageddon, ma aram e ra mabgol Kristus nge fachi ulung ni kan dugliyrad u tharmiy. (Rev. 19:7-9) Ma gubin e girdi’ u fayleng nra yib angin e re n’ey ngorad ni bochan e aram e ngiyal’ nra yag reb e am nrib fel’ ngodad. Ere, demtrug ko gad be athapeg e yan nga tharmiy ara par u fayleng, ma ngad athamgilgad ngad folgad ko n’en ni kad filed ko fare fanathin rok Jesus ni aram e ngad fal’eged rogodad ngad pared, mu kud pared ni gad be tedan’dad. Faan gad ra rin’ e re n’ey, ma aram e ra yag ngodad e pi tow’ath ni ke tay Jehovah ni fan ngodad boch nga m’on!

^ Rogon ni bay ko fare fanathin e bay ba ngiyal’ ni yib nga thilin fare ngiyal’ i n’em nni rung’ag fare lam ni be gaar: “Ke yib fare moon ni ir e nge mabgol!” (verse 6) nge ngiyal’ ni taw fare moon ni nge mabgol riy (verse 10). Chiney ko tin tomuren e rran e be par e piin ni kan dugliyrad ni yad be tedan’rad. Kar guyed e pow riy ni bay Jesus. Ma yad manang ni ke “yib” ni be gagiyegnag Gil’ilungun Got. Machane, thingar ra pared ni yad be tedan’rad nge mada’ ko ngiyal’ nra taw.