Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Vihula Vyakufuma Kuli Vaka-Kutanga

Vihula Vyakufuma Kuli Vaka-Kutanga

Kunyima mikanda yetu yahanjikilenga chikuma havyuma vimwe novyo vyemanyinako, oloze ano makumbi kayeshi nakuvula kulinganga ngochoko. Mwomwo ika?

MuKaposhi Kakutalila kaSeptember 15, 1950, valumbunwine ngwavo, lwola lumwe mutu chipwe chuma chipwe mujimbu vavuluka muMbimbiliya vyemanyinako vyuma vimwe vyavilemu vyakulutwe.

Kunyima, mikanda yetu yahanjikilenga hali vatu vakushishika vakufwana nge Ndevola, naElihu, naYefweta, naYopa, naLahave, naLaveka naveka nakuvuluka nge vapwile vifwanyisa chipwe ngwetu vemanyinyineko vaka-Kulishitu vawavisa chipwe “liyongomena lyalinene.” (Kuso. 7:9) Chakutalilaho, twashinganyekelenga ngwetu Yefweta, naYopa, naLaveka vemanyinyineko vaka-Kulishitu vawavisa, kaha Ndevola naLahave vemanyinyineko liyongomena lyalinene. Oloze mumyaka yakalinwomu, katwavafwanyishile ngochoko. Mwomwo ika?

CHUMA

Mwanamukoko waPaseka uze vahanyinenga vaIsalele kushikulu emanyinyineko vyuma vimwe.—Kula. 9:2

OVYO CHEMANYINYINEKO

Paulu avulukile Kulishitu ngwenyi “mwanamukoko wetu waPaseka.”—Koli. 1, 5:7

Visoneka vyasolola nge vatu vamwe vavuluka muMbimbiliya vemanyinyineko vyuma vimwe vyavilemu vyapwile nakwiza kulutwe. Chakutalilaho, hali Wavaka-Ngalesha 4:21-31, kaposetolo Paulu avuluka “chimweso chavyuma vimwe” chize chatalishile kumapwevo vavali. Hangale uze apwile ngamba yaApalahama wapwevo emanyinyineko vaIsalele vavene vaze valishikile lushiko naYehova kuhichila muJishimbi jaMose. Oloze Sala uze apwile “pwevo wakulihehwa,” emanyinyineko pwevo lyaKalunga, kulumbununa chihanda chamwilu chaliuka lyenyi. Mumukanda asonekelele vaHepeleu, Paulu avulukile ngwenyi mwangana Mekizeteke uze nawa apwile kapilishitu emanyinyineko Yesu. Alumbunwine oho valifwanyinyine ava vatu vavali. (Hepe. 6:20; 7:1-3) Kaha nawa Paulu afwanyishile Isaya navana venyi kuli Yesu navaka-kumukavangiza vawavisa. (Hepe. 2:13, 14) Paulu vamuhwiminyinyine nashipilitu yajila, shikaho twetavila evi vyuma ahanjikile novyo vyemanyinako.

Numba tuhu Mbimbiliya yahanjika nge vatu vamwe vemanyinyineko vatu veka, oloze katwatela kushinganyeka ngwetu vyuma vyosena valingile ava vatu mukuyoya chavo vyemanyinyineko vyuma vimwe vyavilemu. Chakutalilaho, numba tuhu Paulu ahanjikile ngwenyi Mekizeteke emanyinyineko Yesu, oloze navimwe ahanjika vyauchi havyuma vize alingile Mekizeteke vyakunehela Apalahama vinyo nambolo mangana alivwise kuwaha omu Apalahama afumine kuze akafungulwile vamyangana vawana. Shikaho katwatela kusandasanda ulumbunwiso wavyuma alingile Mekizetekeko, mwomwo kavavihanjika muVisonekako.—Kupu. 14:1, 18.

Omu alingile Kulishitu nafu, vaka-kusoneka mijimbu vamwe vashinganyekele ngwavo vyuma vyosena vasoneka muVisoneka vyemanyinako vyuma vimwe. Mukanda waThe International Standard Bible Encyclopaedia wahanjika havyuma anangwilenga Origen, naAmbrose, naJerome, ngwawo: “Vaka-kusoneka vatondeletondelenga vifwanyisa navyuma vyemanyinyineko, kaha vaviwanyine vene mukala mujimbu chipwe vatu vavuluka muVisoneka. Vashinganyekele ngwavo navyuma vyavyashi vize vatachikiza vatu vosena vyemanyinyineko muchano umwe wakusweka . . . . Chakutalilaho, vashinganyekele ngwavo nakuvula chavaishi vaze vakwachile tumbaji haufuku uze Mulwilo asolokele kuli vakiko chemanyinyineko vyuma vimwe. Enga, vatu vamwe vashinganyekele ngwavo yize nambala 153 yemanyinyineko vyuma vimwe.”

Muka-kusoneka mukwavo Augustine wakuHippo ahanjikile hamujimbu waYesu uze alishile malunga kafwe 5,000 najimbolo jambale jitanu navayishi vavali. Ambile ngwenyi jize jimbolo jitanu jambale jemanyinyineko mikanda yitanu asonekele Mose. Kaha hakuwana nge tiliku vayimwenenga kupwa yayilemu kuhambakana mbale, ou chilolo akukulwile ngwenyi “Tesetamende Yayihya” yapwile yayilemu kuhambakana “Tesetamende Yamwaka.” Nyi ngachilihi vaze vayishi vavali? Avafwanyishile kuli mwangana nakapilishitu. Mutu mukwavo alinangula uze asakile kufwanyisa vyuma ambile ngwenyi chihande chaYakova chakulanda utwatwa kuli Esau nalilonga lyamakunde chemanyinyineko omu Yesu alanjilile vatu uswana wamwilu namanyinga enyi.

Tunafwelela ngwetu vyuma valumbunwinenga ava vatu vinamikaluhwila kwivwa. Vatu kavatwama nauhashi wakutachikiza mijimbu yamuMbimbiliya yize yemanyinako vyuma vimwe vyakulutwe nayize kayemanyinako vyuma navimweko. Chishina twatela kwanuka shina echi: Twatela kwitavila ngwetu Visoneka vyahanjika nge vatu vamwe vemanyinako vatu veka kaha nawa vyuma vimwe vyemanyinako vyuma vikwavo. Oloze nachipwa chakuhenga kufwanyisa vatu chipwe vyuma kachi nge kavavihanjika hatoma muVisonekako.

Uno tunahase kunganyala ngachilihi kumijimbu navyakutalilaho vyatwama muVisoneka? Kaposetolo Paulu ahanjikile hali Wavaka-Loma 15:4 ngwenyi: “Vyuma vyosena vize vasonekele hakavanga vavisonekelele kutunangula etu, mangana kuhichila mukukakachila chetu namukuvendejeka chamuVisoneka tuhase kupwa nalutalililo.” Paulu apwile nakwamba ngwenyi vandumbwenyi vawavisa vamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga vanahase kulinangula vishina vyavilemu kumijimbu yize yatwama muVisoneka. Oloze vatu jaKalunga muvisemunwino vyosena, numba vapwa vawavisa chipwe “mikoko veka,” numba vayoyela “hamakumbi akukuminyina” chipwe nduma, vananganyalanga kaha nawa navatwalaho lika kunganyala kuvishina vavuluka ‘muvyuma vyosena vize vasonekele hakavanga.’—Yowa. 10:16; Chimo. 2, 3:1.

Ngocho mijimbu yayivulu yamuMbimbiliya kayatalisa kaha kuli vaka-Kulishitu vawavisa, chipwe kuli mikoko veka, chipwe kuli vaka-Kulishitu vamwe vaze vapwile nakuyoyela hatando yimweko. Mijimbu yayivulu yinanganyalisanga vangamba jaKalunga vosena putu vene kushikulu. Chakutalilaho, katwatela kushinganyeka ngwetu vyuma vasoneka mumukanda waYopa vyemanyinyineko ukalu uze vamwene vaka-Kulishitu vawavisa haJita yaKaye yakulivangako. Vangamba jaKalunga vosena, numba vapwa malunga chipwe mapwevo, numba vapwa vawavisa chipwe vamuliyongomena lyalinene, vanamononga vihuli ngana vize amwene Yopa, kaha ‘vanamono omu Yehova alingile hakukuminyina, ngwavo Yehova atwama nazangi chikuma kaha nawa muka-kutetela.’—Yako. 5:11.

Achitalenu muvikungulwilo vyetu makumbi ano. Kutala kamweshi mapwevo vavakulwane vakushishika vakufwana nge Ndevola, natulama vavakweze vamangana vakufwana nge Elihu, navapayiniya vakuhamuka vatwima vakufwana nge Yefweta, namalunga namapwevo vakushishika vamichima yakutalilila chikoki vakufwana nge Yopako nyi? Tweji kusakwililanga chikuma Yehova hakuwana nge alama mijimbu ‘yosena yize vasonekele hakavanga, mangana kuhichila mukuvendejeka chamuVisoneka tuhase kupwa nalutalililo.’

Mwomwo yavyumevi tunavuluka, mikanda yetu jino kayeshi nakutondatonda vifwanyisa navyuma vyemanyinako mumijimbu yamuMbimbiliyako. Oloze mikanda yetu yili nakushindakanya chikuma havyuma natulinangula kumijimbu yamuMbimbiliya.