Okutauluka omutete

Okutauluka omutete wononthele

Omapulo Alingwa Novatangi

Omapulo Alingwa Novatangi

Kohale, omikanda vietu, ovikando ovinyingi ankho vipopia o tipo no antítipo. Mahi pahe momanima ano katyilingwa vali unene. Omokonda yatyi?

Omutala Womulavi 15 ya Tungonkhe yo 1950, wahangununine o “tipo” no “antítipo.” Wahangununine okuti o tipo omunthu, ehipululo, ine otyipuka tyilekesa etyi matyikamoneka komutwe. Iya o antítipo omunthu, ehipululo, ine otyipuka tyilekesa o tipo. O tipo tupu iihanwa okuti o otyilekeso iya antitipo ankho iihanwa okuti tyafuisuapo.

Kohale, omikanda vietu ankho vipopia okuti ovalume vekolelo novakai nga Debora, na Eliú, na Jefete, na Job, na Raabe, na Rebeca, novakuavo vali ankho valekesa ovalembulwa ine “otyinyingi tyovanthu.” (Revelação 7:9) Mongeleka, ankho tupopia okuti Jefete, na Job, na Rebeca, valekesa ovalembulwa, Debora na Raabe valekesa “otyinyingi tyovanthu.” Mahi, momanima ano pahe katuhangununa vali ngotyo. Omokonda yatyi?

Ovihonekwa vilongesa okuti ovanthu vamwe vapopiwa Mombimbiliya otyilekeso tyomunthu ine tyovipuka vimwe mavikamoneka komutwe. Mongeleka, mu Gálatas 4:21-31 apostolu Paulu wapopile konthele “yehipululo” limwe lipopia ovakai vevali. Omukai wotete o Agar, omupika wa Abraiau. Paulu wahangununa okuti Agar ulekesa elongo lio Isilayeli ankho liendela Movitumino Jeova apele Moisesi. Omukai wavali o Sara, omukai wa Abraiau. Sara ankho ulekesa omukai wa Huku, eongano lia Huku keulu. Apostolu Paulu tupu wapopile ovipuka ovinyingi pala okueleka ohamba omunene-nakwa Melkisedeke na Jesus. (Hebreus 6:20; 7:1-3) Tupu, apostolu Paulu waeleka omuuli Isaia novana vae, na Jesus Novakristau ovalembulwa. (Hebreus 2:13, 14) Jeova watumine apostolu Paulu aeleke ngotyo, opo tukale nonthumbi yokuti etyi apopia tyaviuka.

Mahi, tyina Ombimbiliya ilekesa okuti omunthu umwe o tipo, katupondola vala okusoka okuti ovipuka aviho viamoneka momuenyo wae vilekesa otyipuka tyimwe otyinene matyikamoneka komutwe. Mongeleka, apostolu Paulu wapopia okuti Melkisedeke ulekesa Jesus. Mahi, Paulu kapopile omuvo Melkisedeke aetela Abraiau ombolo novinyu etyi akaluisile onohamba ononkhuana. Ombimbiliya kaityihangununa.—Gênesis 14:1, 18.

Puetyi Kristu nkhele ehenenkhie, ovahoneki vamwe vapengesile unene. Omukanda Enciclopédia da Bíblia Padrão Internacional, upopia omalongeso a Orígenes, na Ambrose, na Jerome okuti: “Vaovola ono tipo, iya avembuvasi mu kese hipululo liapopiwa Movihonekwa. Vasoka kovipuka aviho, alo umwe kovipuka ovitutu opo [vaholeke] otyili . . . , alo umwe otyifwe tyo nombisi ovalongwa vakuatele motyinthiki omututiliswa Omuyovoli evemonekela, vamwe vapopia okuti vakuatele onombisi mbuhika po 153!”

Omuhoneki omukuavo utiwa Agostinho de Hipona, wahangununa okuti ehipululo Liombimbiliya lipopia Jesus waavelele okulia ovalume 5.000, lina etyi lihangununa. Wapopia okuti onombolo ononthano mbo sevata, mbulekesa omikanda vitano viotete Viombimbiliya. Iya mokonda otiliku yakolela vali ko sevata, tyilekesa okuti “Otestamendu Omphe” yakolela vali ko “Testamendu Onkhulu.” Tupu, wahangununa okuti onombisi onombali mbulekesa ohamba nomunakwa. Omunongo omukuavo wahangununa okuti, etyi Jako alanda ouveli wa Esaú nokulia kuakuhuka, tyilekasa Jesus walanda ovanthu nohonde yae opo vakale nekevelo liokuenda keulu!

Inkha ovipuka ovio viahangununwa vimoneka ngoti vialema okuvitavela, upondola okunoñgonoka omokonda yatyi. Ovanthu kavetyivili okunoñgonoka omahipululo patyi Ombimbiliya alekesa otyipuka otyinene, naa ahalekesa. Mahi, oityi tyina okulingwa? Tyina Ovihonekwa vilongesa okuti omunthu, ehipululo, ine otyipuka tyilekesa etyi matyikamoneka komutwe, tutyitavela. Mahi katuhangununa ehipululo limwe Liombimbiliya tyina Ovihonekwa vihetyipopi.

Oñgeni matupolo ouwa kovipuka, nomahipululo tutanga Mombimbiliya? Apostolu Paulu wahonekele okuti: “Ovipuka aviho viahonekwa kohale, viahonekwa pala okutulonga, opo tukale nekevelelo, mokonda yekoleleyo lietu neungumaneso lio Vihonekwa.” (Romanos 15:4) Paulu wahonekelele Ovakristau ovalembulwa pomuvo Wovakristau votete, evepopila oñgeni vapondola okupola ouwa komahipululo Ombimbiliya. Mahi, okupolelela pomuvo opo, Ovakristau aveho, okukutikinyamo “onongi ononkhuavo,” vekahi nokupola ouwa kuetyi tyahonekwa Movihonekwa.—João 10:16; 2 Timóteo 3:1.

Ngotyo, omahipululo omanyingi Ombimbiliya kaapopi vala ovalembulwa, ine “onongi ononkhuavo,” mokueenda kuomuvo umwe. Mahi, omahipululo omanyingi Ombimbiliya akuatesako ovaumbili aveho va Huku, tyilinge vokohale, novo hono. Mongeleka, ononkhumbi mba Job kambulekesa vala ononkhumbi ovalembulwa vamonesilwe mokueenda Kuovita Viotete Viouye Auho. Ovanthu ovanyingi va Huku, ovalume novakai, ovalembulwa “nonongi ononkhuavo,” vekahi nokumoneswa ononkhumbi nga Job, iya tyivekuatesako tyina velilongesa ehipululo olio. Tyina “vamona etyi Jeova emuavela, [vaimbuka] okuti Jeova una oluembia olunene nokankhenda.”—Tiago 5:11.

Momawaneno etu hono, muna ovakai vekolelo nga Debora, novakulu vewaneno ovanongo vekahi nga Eliú. Tupu muna ovakokoli-ndyila vena ombili, nokuakola omutima nga Jefete, novalume novakai vekolelo vapwa-elundo nga Job. Tupandula unene Jeova wayeka “ovipuka aviho viahonekwa kohale” vitukuateseko hono, opo “tukale nekevelelo, pokati keungumaneso Liovihonekwa”!

Mokonda yotyo, katuovola okuvasa ehangununo limwe liehipululo Liombimbiliya ine oñgeni malikafuisuapo. Mahi pahe omikanda veitu vipopia vali unene kuetyi tulilongesila Kovihonekwa.