Go na content

Go na table of contents

Aksi fu leisiman

Aksi fu leisiman

Fosi, a ben e pasa furu tron taki den buku fu wi ben e taki dati son sani noso son sma na ini Bijbel e prenki wan moro bigi sani. Ma na ini den yari di pasa den no du dati so furu moro. Fu san ede?

A Waktitoren fu 15 september 1950 na ini Ingrisitongo ben taki dati son leisi wan sma, noso wan sani na ini Bijbel e prenki wan moro bigi sani di o pasa bakaten. Fu eksempre, den buku fu wi ben taki dati man nanga uma soleki Debora, Elihu, Yefta, Yob, Rakab, Rebeka nanga furu tra sma di ben e dini Gado tu, ben e prenki den salfuwan noso a „bigi ipi” (Openb. 7:9). Wi ben denki taki Yefta, Yob nanga Rebeka ben e prenki den salfuwan èn taki Debora nanga Rakab ben e prenki a „bigi ipi”. Ma na ini den yari di pasa wi no taki disi moro. Fu san ede?

A SANI NA INI BIJBEL

A pikin skapu di den ben e srakti leki Paska-ofrandi na ini Israel, ben e prenki wan tra sani.Num. 9:2

SAN A E PRENKI

Paulus ben sori taki Krestes ben de leki a pikin skapu di den ben e srakti leki „a Paska-ofrandi fu wi”.1 Kor. 5:7

A tru taki Bijbel e sori taki son sma e prenki wan tra sma noso wan moro bigi sani. Na ini Galasiasma 4:21-31, na apostel Paulus e taki fu „wan agersitori” di abi fu du nanga tu umasma. Dati ben de Hagar, na umasrafu fu Abraham, nanga en wefi Sara. Hagar ben e prenki a pipel Israel di ben tai na Yehovah fu di den ben abi a Wet fu Moses. Ma Sara ben de „a fri uma” èn a ben e prenki Gado en wefi, noso a pisi fu Gado en organisâsi di de na hemel. Na ini a brifi di Paulus skrifi gi den Hebrewsma, a e taki fu Melkiseidek, wan man di ben de kownu nanga priester èn di ben e prenki Yesus. Paulus e kari furu sani di e sori fu san ede wi kan taki dati Yesus de leki Melkiseidek (Hebr. 6:20; 7:1-3). Boiti dati, Paulus e sori taki Yesaya nanga den manpikin fu en, e prenki Yesus nanga den salfu bakaman fu en (Hebr. 2:13, 14). Na Yehovah meki Paulus skrifi a brifi disi. Sobun, wi kan de seiker taki san a taki fu den sma disi de so trutru.

Ma srefi te Bijbel e taki dati wan sma e prenki wan tra sma, wi no musu denki taki ala pikinpikin sani di abi fu du nanga a sma dati, noso ibri sani di e pasa na ini en libi e prenki wan moro bigi sani. Fu eksempre, Paulus e fruteri wi taki Melkiseidek e prenki Yesus. Ma a no e taki noti fu a leisi di Melkiseidek tyari brede nanga win gi Abraham so taki a ben kan nyan den sani disi baka di a wini fo kownu. Efu Bijbel no e sori taki a sani disi di Melkiseidek du e prenki wan moro bigi sani, dan wi no musu fruklari en so tu.Gen. 14:1, 18.

Son sma di skrifi sani hondrohondro yari baka a dede fu Krestes, meki wan bigi fowtu. Den ben feni taki pikinmoro ibri tori na ini Bijbel ben e prenki wan moro bigi sani. Luku san wan buku e taki fu den leri fu Origenes, Ambrosius nanga Hièronimus: „Den man disi ben feni taki ala sani na ini Bijbel, iya, srefi den pikinpikin sani, ben e prenki wan tra sani. Den ben taki srefi dati den aladei sani ben abi fu du nanga wan dipi tru tori. . . . Den ben taki disi tu fu den 153 fisi di den disipel kisi a neti di a Frulusuman kon na den, baka di a kisi wan opobaka. Son sma pruberi fu fruklari san a nomru 153 wani taki, aladi a no wani taki noti” (The International Standard Bible Encyclopaedia).

Wan tra skrifiman di nen Augustinus fu Hippo taki dati a Bijbel tori pe Yesus teki tu fisi nanga feifi brede fu groto fu gi 5000 sma nyanyan, e prenki wan sani. Augustinus taki dati den feifi brede ben e prenki den fosi feifi buku fu Bijbel. Èn fu di sma na a ten dati ben e si groto (disi na wan sani di gersi aleisi) leki wan sani di no ben bun leki tarwe (wan sani di gersi aleisi tu), meki Augustinus ben feni taki na „Owru Testamenti” no ben bun leki a „Nyun Testamenti”. Fa a de nanga den tu fisi? We, a ben feni taki den ben prenki wan kownu nanga wan priester. Wan tra sabiman e taki fu a Bijbel tori pe Yakob teki a nyanyan di a ben e bori, a pai Esau nanga dati fu kan kisi a reti di Esau ben abi leki fosi pikin. Fu di a nyanyan ben redi, meki a sabiman disi ben feni taki disi ben e prenki a pai di Yesus pai nanga en redi brudu fu bai hemel howpu gi libisma.

Kande yu no man frustan a fasi disi fa sma fruklari den tori. Ma dan yu kan frustan tu fu san ede libisma no man sabi sortu Bijbel tori e prenki wan moro bigi sani èn sortu Bijbel tori no e du dati. Sobun, san na a moro koni sani fu du? Soso te Bijbel e leri taki wan sma, noso wan sani e prenki wan moro bigi sani di o pasa bakaten, dan wi e bribi dati. Ma te Bijbel no e taki dati wan Bijbel tori e prenki wan sani, dan wi no musu taki dati tu.

Dan fa wi kan kisi wini fu den tori nanga den eksempre na ini Bijbel? Na Romesma 15:4, wi e leisi san na apostel Paulus taki: „Ala sani di sma skrifi fositen, ben skrifi fu leri wi wan sani. Disi e yepi wi fu horidoro èn fu kisi trowstu fu Gado Buku, so taki wi kan abi howpu.” Paulus ben e sori den salfu brada na ini a ten fu en taki den ben kan leri prenspari sani fu den tori di skrifi na ini Bijbel. Ma sensi a ten dati, ala Kresten, sobun den salfuwan nanga den „tra skapu”, kisi wini fu den tori di skrifi na ini Bijbel.Yoh. 10:16; 2 Tim. 3:1.

Dati meki wi kan taki dati furu Bijbel tori no abi fu du nanga wán grupu Kresten nomo, awinsi den na salfuwan noso „tra skapu”, noso awinsi na ini sortu ten den e libi. Ma ala futuboi fu Gado kisi wini fu den Bijbel tori disi, awinsi den ben e libi fositen noso den e libi na ini a ten disi. Teki a Bijbel buku Yob fu eksempre. A buku disi e fruteri fa Yob ben e pina. Ma den sani di miti Yob, a no sani di miti den salfuwan nomo di ben e libi na a ten fu a Fosi Grontapufeti. Ala futuboi fu Gado, mansma nanga umasma, salfuwan nanga sma fu a bigi ipi, miti den sani dati tu. Ma den ’si fa Yehovah meki sani waka gi den. Den si taki Yehovah lobi sma trutru èn taki a abi sari-ati.’Yak. 5:11.

Prakseri disi: Na ini den gemeente fu wi na ini a ten disi, wi abi owru sisa di e tan dini Gado neleki Debora. Wi abi yongu owruman di koni neleki Elihu, nanga pionier di abi deki-ati èn di de fayafaya neleki Yefta. Wi abi tra brada nanga sisa tu di abi pasensi neleki Yob. Wi breiti taki Yehovah sorgu taki wi kan leisi „ala sani di sma skrifi fositen”. Na so wi kan „kisi trowstu fu Gado Buku [èn] wi kan abi howpu”.

Dati meki wi no e taki dati ibri Bijbel tori e prenki wan sani di o pasa bakaten. Na presi fu dati, den buku fu wi e sori moro furu sortu moi sani wi kan leri fu Bijbel.