1, 2. U mulandu ci uno Yesu walandile icilangililo ca matalanti?

UMU mulumbe wa matalanti, Yesu walangilile umulimo uno alondezi yakwe apakwe yapeelwa. Tulinzile ukuvwikisya upiliulo wa mulumbe uu, pano wakuma Aina Klistu yonsi acumi, nanti cakuti yamwi yakwata upaalilo wakuya ukwiyulu na yamwi uwa kwikala pano nsi.

² Yesu walanzile umulumbe wa matalanti pa kwasuka icuzyo cino asambi yakwe yamuuzizye palwa “cilangililo cakulanga ukwiza (kwakwe) nga ni mpelelekezyo ya nsi.” (Mate. 24:3) Fwandi, umulumbe uu ukufikiliziwa ndakai nupya i cilangililo cakuti Yesu akuteeka.

3. A masambililo ci aaya umu vilangililo ivyalembwa muli Mateo vipandwa 24 na 25?

³ Umulumbe wa matalanti, waya pa vilangililo 4 vino Yesu walanzile pali Mateo 24:45 kufika uku 25:46. Ivilangililo vii vitatu ivyasyala, kulikuti ica muomvi mutailwe uwa mano, akazyana ikumi, alino ni cilangililo ca mfwele ni mbuzi, navyo kwene wavilanzile pa kwasuka icuzyo cino yuzizye apa kwiza kwakwe. Umu vilangililo vyonsi 4, Yesu walangilile miyele imwi iyali nu kupusanyako aina Klistu ya cumi umu manda yaa akusyalikizya. Ivilangililo vii vyonsi, vikalozya uku miyele ino  alondezi yakwe apakwe yalinzile ukwakwata. Umu cilangililo ca muomvi mutailwe, Yesu walanzile umulandu uno cacindamila ukuti apakwe, aaya sile kaliumba kanono nupya aakasakamala amu ng’anda umu manda akusyalikizya, yaye aatailwe nupya aamano. Umu cilangililo ca akazyana, Yesu wakomaile ukuti alondezi yakwe apakwe yonsi yalinzile ukuya aaipekanye nu kuya aapempule, ukumanya ukuti Yesu akwiza nanti cakuti yatamanya uwanda ni nsita. Umu cilangililo ca matalanti namo, Yesu walangizye ukuti apakwe yalinzile ukuombesya lino yakuomba umulimo uno yaapelwa. Icilangililo cakusyalikizya, kulikuti umulumbe wa mfwele ni mbuzi, Yesu waneenanga yano yakwata upaalilo wakwikala pano nsi. Wakomaile sana ukuti yalinzile ukuya acisinka nu kuombela pamwi na ina yakwe Yesu apakwe aacili pano nsi. * Lekini lyene tusambilile apa cilangililo ca matalanti.

4, 5. Uzye umuntu nanti umwene wa yaomvi akaimililako weni, nupya amatalanti yakapiliula cani?

⁴ Welengini Mateo 25:14-30. Mpiti impapulo zitu zyalondolwile ukuti umuntu nanti umwene uwa yaomvi uwaile uku mpanga yakutali, uwalandwa umu cilangililo, a Yesu, nupya uku mpanga yakutali kuno waile umu 33 C.E, u kwiyulu. Umu cilangililo ci, Yesu walanzile ukuti umulandu uno wailile ukwiyulu, u kuti “yakamusonte ukuya umwene.” (Luka 19:12) Nomba Yesu ataile asontwa ukuya umwene lilyo kwene sile lino waile ukwiyulu. * Lelo ‘waile aikala ukwikasa lilunji lyakwe Leza, kuuku akuno wene akulolela kufika lino Leza alamucimvizya anisi yakwe kuti yaye wacilimba ca ngazo zyakwe.’—Ayeb. 10:12, 13.

⁵ Umuntu uwalandwa umu cilangililo, wakweti amatalanti 8, yano yaali iimpiya izingi cuze umu manda yaaya. * Lino atali aye uku mpanga yakutali, wankinye aomvi yakwe matalanti, nu kuyanena ukuti yaaziomvya uku uculuzi lino asipo. Wakwe vino cali uku muntu wiya, Yesu nawe wakweti cintu icicindame sana lino atali aye ukwiyulu. I cintu ci cino wakweti? U mulimo wakusimikila uno waombanga lino wali pano nsi.

6, 7. Uzye amatalanti yakaimililako cani?

⁶ Yesu walangizye ukuti umulimo wakusimikila wacindama. (Welengini Luka 4:43.) Cii calenzile ukuti aingi yaye alondezi yakwe. Wanenyile asambi ati: “Lolekesyini ivyalo, vizao vyati vica nupya vikulolela kuzombolwa.” (Yoa. 4:35-38) Wamanyile ukuti kwali umulimo ukalamba nupya aingi yali nu kuya alondezi yakwe. Wakwe vino umulimi akacita, Yesu atali nu kutazyela icalo umuli vyakulya ivice. Acino fwandi lino watuutulwike sile, lino atali aye ukwiyulu, wapezile alondezi yakwe umulimo nu kuyanena ati: “caleka yangini konsi umu nsi mucite antu amu nko zyonsi kuya alondezi yane.” (Mate. 28:18-20) Fwandi Yesu wayasiilile icintu icicindame cuze kulikuti mulimo wa kusimikila.—2 Kol. 4:7.

⁷ Uzye lyene tungasondwelela tutuuli? Lino Yesu wapezile alondezi yakwe umulimo wa kusimikila, cali kwati wayasiila  “vyuma vyakwe” kulikuti amatalanti. (Matt. 25:14) Fwandi amatalanti yakaimililako umulimo wakusimikila nu kupanga aasambi.

8. Nanti icakuti cila muomvi wapeezilwe icipendo ca matalanti icipusaneko, uzye umwene wenekelanga ukuti yacite uli na matalanti yaayo?

⁸ Umulumbe wa matalanti ukalangilila ukuti umwene wa yaomvi wapeezile matalanti yasano kuli wenga, na kuli wakwe ciili apeela yaili alino na kuli wakwe citatu apeela lyonga. (Mate. 25:15, NW) Nanti cakuti cila muntu wapeezilwe cipendo cipusane, umwene wa yaomvi wenekelanga yonsi ukuombesya lino yakuomvya matalanti yaayo, kulikuti kuomba apapezile amaka yao umu mulimo wakusimikila. (Mate. 22:37; Kolo. 3:23) Ukutandika apa Pentekositi umu 33 C.E., alondezi yakwe Yesu yatandike umulimo wa kupanga asambi. Vino yaombesyanga umulimo wa kusimikila nu kupanga asambi, vyalembwa umwi buku lya muli Baibo ilya Milimo. *—Mili. 6:7; 12:24; 19:20.

9. (a) Uzye aomvi yaili yaomvile uli na matalanti, nupya cii cikalangilila cani? (b) U mulimo ci uno ‘amfwele na zyuze’ yakaomba?

⁹ Umu manda akusyalikizya, ukutandika umu 1919, aomvi yakwe Klistu apakwe  pano nsi yakaomvya matalanti yano yapeelwa. Wakwe viivi kwene vino cali uku yaomvi yaili, apakwe nayo yakaomvya vino yapeelwa na maka yao yonsi. Nomba tutalinzile ukulaelenganya ukuti uzye aweni uwapeelwa amatalanti yasano nanti uzye aweni uwapeelwa yaili. Umu cilangililo, aomvi yaili yaombisye pano yasandulwile vino umwene wao wayasiilile. U mulimo ci uno yaayo akwata utailo wa kwikala pano nsi yakwata? Yakwata umulimo ucindame cuze! Icilangililo cakwe Yesu ica mfwele ni mbuzi, cikatusambilizya ukuti yaayo akwata utailo wa kwikala pano nsi yalinzile ukulaombela pamwi na ina yakwe Klistu mu mulimo wa kusimikila nu kusambilizya. Umu manda yaa akusyalikizya aatale cuze, amaumba yoili yakaombela pamwi kwati “ufyo onga” lino yakuomba umulimo wa kupanga asambi.—Yoa. 10:16.

10. I cintu ci cikalamba sana icikulanga ukuti Yesu akuteeka?

¹⁰ Yesu akaalonda ukuti alondezi yakwe yonsi yaombesya ukupanga asambi. Wakwe vino twatitulandapo, asambi yakwe Yesu acumi umu nsita ya atumwa, yaasandulwile umulimo wa kusimikila. Uzye ndakai apakwe yakuomba umulimo uu umu manda yaa akusyalikizya lino usesemo uu ukufikiliziwa? Aomvi yakwe Yesu acisinka nupya acincile, yakaomba sana umulimo uu wa kusimikila nu kupanga asambi ukucila vino cali mpiti. Pa mulandu wakuti yakaombesya calenga ukuti antu aingi wakwe cimwi yaalundwako cila mwaka ukwi umba lyakwe ya kakosola ya Wene, nu kulasimikila alino nu kusambilizya, nupya cii cikulanga ukuti Yesu watandika ukuteeka. Fwandi, umwene afwile akazanga cuze!

11. U mulandu ci uno twalandila ukuti Yesu aliza uku kulola vino aomvi yaaomvile umu ucuzi ukulu cuze?

¹¹ Yesu aliza uku kulola vino aomvi yaaomvile uku kusila kwa ucuzi ukulu cuze uli ukunkoleelo. I cani cino twalandila vii? Umu usesemo uwalembwa muli Mateo vipande 24 na 25, Yesu walandangapo sana apa kwiza kwakwe. Lino walandanga apa upinguzi ulayako umu ucuzi ukulu cuze, walanzile ukuti antu “yalalola Mwana wa  muntu akwiza mu makumbi na maka nu lulumbi lukulu.” Wakonkomizye alondezi yakwe aamu manda yakusyalikizya ukuya apempule lino walanzile ati: “Mutamanyile uwanda uno Mwene winu aliza,” nupya walanzile nu kuti “Mwana wa muntu aliza pa nsita ino mutenekile.” (Mate. 24:30, 42, 44) Fwandi lino Yesu walanzile ati: “umwene wa yaomvi yaaya awela ayama ukuti iize yamulondolwele vino yaomvizye matalanti,” walozyanga uku nsita ino aliza uku kupingula, apa kusila kwa nsi. *—Mate. 25:19.

12, 13. (a) Uzye umwene wanenyile aomvi yakwe yaili atuuli, nupya u mulandu ci? (b) A lilaci lino apakwe yalapokelela icimanyililo ca kusyalikizya? (Lolini akambokosi akakuti “ Kupingulwa Apa Nsita ya Kufwa.”) (c) I cilambu ci cino aalapingulwa ukuya imfwele yalapokelela?

¹² Ukulingana nu mulumbe, lino umwene wa yaomvi wawezile wazanyile aomvi yaaya yaili, yali na ucisinka pano cila muntu wasandulwile amatalanti yano wakweti. Lyene umwene wanenyile yonsi yoili ati: ‘Mwacita ningo, mwe yaomvi yasuma nupya aakutailwa! Mwali aakutailwa pa vintu vinono. Caleka namamucita ya kangalila pa vintu ivingi.’ (Mate. 25:21, 23) Uzye lyene tungati umwene Yesu aliza umukucita cani?

¹³ Apakwe yano yaaya acincile, aakaimililako aaomvi yaaya yaili acisinka, yalapokelela icimanyililo lino ucuzi ukulu cuze utali utandike. (Umbw. 7:1-3) Lino Alamagedoni itali itandike, Yesu alayapeela cilambu cino wayalavile ica kuya ukwiyulu. Aaya nu utailo wa kwikala pano nsi aombelanga pamwi na ina yakwe Klistu umu mulimo wa kusimikila yalapingulwa ukuya imfwele, nupya yalapeelwa isyuko lya kuya umu Wene Wakwe Leza pano nsi.—Mate. 25:34.

14, 15. Uzye Yesu walozizye umukuti apakwe aingi yalaya umuomvi mwipe nupya umukasu? Londololini.

¹⁴ Umu mulumbe uu, umuomvi wenga wazisile italanti ukwaula ukusandulula nanti ukwika umu cipao. Umuomvi wi walangizye ukuti wali umwipe, pano wacisile umufulo pa kukanaomba vino umwene wakwe walondanga. Umwene wamunenyile ukuti umukasu nupya umwipe. Umwene wamuposile italanti nu kupeela wino wali na matalanti ikumi. Lyene umuomvi umwipe yamusumbiile “kunzi mu mfinzi.” ‘Muno wali nu kulila nu kulumanya ncecete.’—Mate. 25:24-30; Luka 19:22, 23.

¹⁵ Uzye vino umuomvi wenga pa yaomvi yatatu wazisile italanti, cikupiliula ukuti Yesu walozizye umukuti yamwi apa yalondezi yakwe apakwe yali nu kuya aipe  nupya aakasu? Awe. Ukulingana ni vyaya umu cilangililo ca muomvi mutailwe uwa mano, Yesu walanzile apa muomvi umwipe uwacuzyanga aomvi yauze. Yesu atalanzile ukuti kulaya iumba lya muomvi umwipe. Lelo wacelulanga sile umuomvi mutailwe ukuti atakaye ni miyele iyakwetiko umuomvi umwipe. Nu mu mulumbe wa akazyana ikumi kwene, Yesu atalozizye umukuti alondezi yakwe apakwe yamwi yalaya wa akazyana 5 iviwelewele. Lelo, wacelulanga sile aina yakwe apakwe pali vino vyali nu kuyacitikila ndi cakuti yata ukuya apempule nu kukanaya aipekanye. * Fwandi ukulingana na vino twalanda, tungasondwelela ukuti umu mulumbe wa matalanti, Yesu atalanzile ukuti apakwe aingi umu manda yakusyalikizya yalaya aipe nupya aakasu. Lelo Yesu wacelulanga alondezi yakwe apakwe ukuti yalinzile ukuya acenjele—ukutwalilila ukucita ‘uculuzi’ na matalanti yao—nu kukanacita ivingayalenga ukuti yaye aomvi akasu.—Mate. 25:16.

16. (a) A masambililo ci yano twasambilila umu mulumbe wa matalanti? (b) Uzye cipande cii catwazwa uli ukuvwikisya umulumbe wa matalanti? (Lolini akambokosi akakuti “ Ulondolozi wa Cilangililo ca Matalanti.”)

¹⁶ A masambililo ci yaili yano twasambilila uku mululumbe wa matalanti? Ilya kutandikilako, Umwene wa yaomvi, Yesu, wapeela aomvi yakwe apakwe icintu cimwi cino akalola ukuti icicindame sana—kulikuti umulimo wakusimikila nu kupanga asambi. Lyakwe ciili, Klistu akalonda ukuti twaombesya umu mulimo wakusimikila. Ndi cakuti tukuombesya, ukwaula nu kutwisika Umwene alatupeela icilambu pa mulandu wakuti twatailwa, twaya apempule nupya twaya na ucisinka.—Mate. 25:21, 23, 34.