1, 2. Nchifukwa wuli Yesu wangukamba ntharika ya matalente?

 MUNTHARIKA ya matalente, Yesu wangulongo udindu wa Akhristu akusankhika. Tikhumbika kuvwisa vo ntharika iyi ying’anamuwa chifukwa yikwaska Akhristu wosi auneneska, kaya alindizga kuluta kuchanya pamwenga kuzija pacharu chapasi.

² Yesu wangukamba ntharika iyi wachimuka fumbu lo akusambira ŵaki angumufumba lakukwaskana ndi “chisimikizgu cha . . . [kuŵapu kwaki], ndi cha umari wa mgonezi wo.” (Mat. 24:3) Mwaviyo, ntharika iyi yifiskika m’mazuŵa nganu ndipu nchisimikizgu chakuti Khristu wawusa nge Fumu.

3. Kumbi tisambiranji pa ntharika zo ze pa Mateyu chaputala 24 ndi 25?

³ Ntharika ya matalente njimoza mwa ntharika zinayi zo zisanirika pa Mateyu 24:45 mpaka 25:46. Pa malemba yanga, pe so ntharika ya muŵanda wakugomezgeka ndi wakuwamu, ntharika ya amwali 10 kweniso ntharika ya mbereri ndi mbuzi. Ntharika izi nchigaŵa cha kwamuka kwa fumbu lo akusambira angufumba Yesu lakukwaskana ndi kuŵapu kwaki. Muntharika zosi zinayi, Yesu wangukonkhoska vinthu vo vipambaniska Akhristu auneneska ndi aboza m’mazuŵa nganu ngakumaliya. Uthenga wa  muntharika ya muŵanda, amwali kweniso matalente ukwaska Akhristu akusankhika. Muntharika ya muŵanda wakugomezgeka ndi wakuwamu, Yesu wakambiyanga kagulu kenaka ko kapereka chakurya kwa amunyumba yaki kuti katenere kuchita vinthu mwakugomezgeka kweniso mwazeru. Muntharika ya amwali 10, Yesu wakambiyanga Akhristu wosi akusankhika kuti akhumbika kuja masu kweniso akunozgeka chinanga kuti aziŵa cha zuŵa ndi ora chayilu lo waziyengi. Muntharika ya matalente, Yesu wakambiyanga Akhristu akusankhika kuti akhumbika kugwira nchitu yawu mwaphamphu. Uthenga wa muntharika ya mbereri ndi mbuzi, yo ndi ntharika yakumaliya yaku Yesu, ukwaska Akhristu wo ŵe ndi chilindizga chakuzija pacharu chapasi. Yesu wangukamba kuti yiwu akhumbika kuzija akugomezgeka kweniso kuziwovya Akhristu akusankhika. a Sonu tiyeni tikambiskani ntharika ya matalente.

4, 5. Kumbi mbuya wa muntharika iyi wamiya yani, nanga munthu wakhumbikanga kuchitanji kuti wasaniyi talente yimoza?

⁴ Ŵerengani Mateyu 25:14-30. Kwamba kali, mabuku ngidu ngakonkhoska kuti mbuya wa muntharika iyi ndi Yesu ndipu wanguja nge waluta kucharu chakutali pa nyengu yo wangulutiya kuchanya mu 33 C.E. Muntharika yinyaki, Yesu wangulongo chilatu chakulutiya kucharu chakutali. Iyu wangukamba kuti waluta kuti ‘wakajilonde ufumu.’ (Luka 19:12) Pangujumpha nyengu kuti Yesu walonde Ufumu kutuliya po wangulutiya kuchanya. b Bayibolo likamba kuti iyu ‘wanguja pasi ku maryi ngaku Chiuta, wangwamba kulereze mpaka po wamawongu waki wazamuŵikika kuŵa chitengu cha marundi ngaki.’​—Ŵah. 10:12, 13.

⁵ Munthu wa muntharika iyi wenga ndi matalente 8. Zenizi zenga ndalama zinandi pa nyengu yo. c Wechendaluti kucharu chakutali, iyu wangugaŵiya aŵanda ŵaki ndalama zenizi ndipu wakhazganga kuti achitengi nazu malonda. Nge munthu mwenuyu, Yesu wenga ndi chinthu chakuzirwa ukongwa wechendaluti kuchanya. Kumbi chenga chinthu wuli? Tingasaniya kwamuka kwa fumbu ili asani tingawona nchitu yo Yesu wagwiranga pacharu chapasi.

6, 7. Kumbi matalente ngamiyanji?

⁶ Yesu wangulongo kuti nchitu yakupharazga yo iyu wagwiranga yenga yakukhumbika ukongwa. (Ŵerengani Luka 4:43.) Chifukwa cha nchitu iyi, iyu wangujula munda wo wenga wanyata. Nyengu yinyaki, wangukambiya akusambira ŵaki kuti: “Yunuskani masu nginu, ndipu thoŵani [wonani] minda yo, pakuti yacha kali ku chivuna.” (Yoh. 4:35-38) Wachikamba mazu yanga, Yesu waŵanaŵaniyanga ŵanthu anandi amtima wamampha wo atingi aŵengi akusambira ŵaki. Nge mlimi wazeru, Yesu watingi wawulekengi ŵaka cha munda uwu chifukwa ungulongo kuti wacha kali. Ndichu chifukwa chaki wati wayuskika ŵaka, wangukambiya akusambira ŵaki kuti: “Viyo lutani, sambizani mitundu yosi.” (Mat. 28:18-20) Mwaviyo, Yesu wanguŵapaska nchitu yakupharazga yo njakukhumbika ukongwa.​—2 Ŵakor. 4:7.

⁷ Yesu wachikambiya akusambira ŵaki kuti agwiri nchitu yakupanga akusambira, wanguja nge kuti watiŵapaska “usambasi waki,” pamwenga kuti matalente. (Mat. 25:14) Munthowa  yinyaki, tingakamba kuti matalente ngamiya udindu wakugwira nchitu yakupharazga ndi kupanga akusambira.

8. Chinanga kuti muŵanda weyosi wangulonde matalente ngakupambana ndi anyaki, kumbi mbuyawu wakhazgangaji?

⁸ Ntharika ya matalente yilongo kuti mbuya wangupereka matalente 5 ku muŵanda waki yumoza, wangupereka so ngaŵi ku muŵanda munyaki kweniso talente yimoza ku munyaki. (Mat. 25:15) Chinanga kuti muŵanda weyosi wangulonde matalente ngakupambana ndi anyaki, kweni mbuyawu wakhazganga kuti weyosi wangagwiriskiyengi nchitu mwazeru. Ivi ving’anamuwa kuti wakusankhika weyosi wakhumbikanga kuyesesa kuchita vo wangafiska pa nchitu yakupanga akusambira. (Mat. 22:37; Ŵakol. 3:23) Akusambira aku Khristu angwamba kuchita malonda ndi matalente pa Pentekoste mu 33 C.E. Buku la Machitidu lilongo kuti yiwu angugwira mwaphamphu nchitu yakupharazga kweniso kupanga akusambira. d​—Mac. 6:7; 12:24; 19:20.

9. (a) Kumbi aŵanda ŵaŵi akugomezgeka anguchita nangu wuli matalente, nanga venivi vilongonji? (b) Kumbi ‘ambereri zinyaki’ agwira nchitu wuli?

⁹ Aŵanda ŵaŵi akwamba wo anguchita vinthu mwazeru, amiya Akhristu akusankhika  akugomezgeka a m’mazuŵa ngakumaliya. Kutuliya mu 1919, Akhristu ŵenaŵa aja nge achita malonda ndi matalente ngo mbuyawu wakuŵapaska. Yiwu ayesesa kuchita vo angafiska. Palivi chifukwa chakufufuziya kuti ndiyani yo wangulonde matalente 5 kweniso yo wangulonde ngaŵi. Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti muntharika iyi, aŵanda wosi ŵaŵi yaŵa anguza ndi ndalama zapachanya zakuyanana ndi zo angupasika. Mwaviyo, wosi anguchita vinthu mwazeru. Kumbi mbakhristu akusankhika pe wo atenere kupharazga? Awa. Ntharika yaku Yesu ya mbereri ndi mbuzi yilongo kuti Akhristu ‘ambereri zinyaki’ ŵe ndi udindu wakovya Akhristu akusankhika pa nchitu yakupharazga ndi kupanga akusambira. M’mazuŵa nganu ngakumaliya, magulu ngosi ngaŵi yanga ngagwiriya limoza nchinthu yakupanga akusambira nge “mskambu umoza.”​—Yoh. 10:16.

10. Kumbi chisimikizgu chikulu cha kuŵapu kwaku Yesu ndi nichi?

¹⁰ Mweneku wa ndalama wakhazga ŵaka vo aŵanda achitengi ndi ndalama zo akupaskika. Nge mo takambiya kali, Akhristu akugomezgeka a m’nyengu ya akutumika angugwira mwaphamphu nchitu yakupharazga. Nanga nchinthu wuli cho chichitika mazuŵa nganu po ntharika iyi yifiskika? Ateŵeti akugomezgeka aku Yesu agwira nchitu yakupharazga ndi kupanga akusambira mwaphamphu ndipu vo afiska vechendachitikepu. Kujipereka kwawu kutovya ŵanthu anandi chaka ndi chaka kuti aje akusambira kweniso kuti ayambi kupharazga. Ivi vachitiska kuti nchitu yakupharazga yije chisimikizgu chikulu cha kuŵapu kwaku Yesu nge Fumu. Tikayika cha kuti Mbuya wakondwa ukongwa!

11. Nchifukwa wuli tikamba kuti Yesu wazengi pa chisuzgu chikulu kuziwona mo matalente ngagwiriskikiya nchitu?

¹¹ Asani chisuzgu chikulu chazija kamanavi kwamba, Yesu wazamukuza kuti waziwoni mo aŵanda ŵaki agwiriskiya nchitu matalente. Nchifukwa wuli tikamba kuti Yesu wazengi nyengu iyi? Mu uchimi wo usanirika pa Mateyu chaputala 24 ndi 25, Yesu wazumbuwa kaŵikaŵi za kuza kwaki. Pakukamba za cheruzgu cho wazamupereka pa chisuzgu chikulu, Yesu wangukamba kuti ŵanthu azakumuwona “wachiza pa mitambu ya kuchanya.” Iyu wanguchiska ateŵeti ŵaki a m’mazuŵa ngakumaliya kuti azije masu, ndipu wangukamba kuti: “Pakuti  mulivi kuziŵa zuŵa mwaku lenilo Ambuyamwi aziyengi” ndipuso “Mwana wa munthu wazengi mu ora lenilo mulivi kulunguruka.” (Mat. 24:30, 42, 44) Mwaviyo, muntharika ya matalente, Yesu wachikamba kuti ‘wanguza mweneku wa aŵanda yaŵa, ndipu wangukonkhoskana nawu makani’ wang’anamuwanga nyengu yo iyu waziyengi kuzipereka cheruzgu pa umaliru wa charu chiheni ichi. e​—Mat. 25:19.

12, 13. (a) Kumbi mbuya wanguŵakambiyanji aŵanda ŵaŵi, nanga nchifukwa wuli? (b) Kumbi ndi nyengu niyi yo Akhristu akusankhika alonde chisimikizgu chawu chakumaliya? (Wonani bokosi lakuti, “ Amuka Mlandu pa Nyifwa Yawu.”) (c) Kumbi wo azamuyeruzgika kuti ndi mbereri azamulonde mphotu wuli?

¹² Malinga ndi vo ntharika iyi yikamba, mbuya wangusaniya kuti muŵanda yo wangumupaska matalente 5 ndipuso yo wangumupaska matalente ngaŵi alongo kuti mbakugomezgeka kweniso asaniriyapu zapachanya zakulingana ndi zo iyu wanguŵapaska. Ndipu mbuya wangukambiya aŵanda wosi ŵaŵi kuti: “Nchamampha muŵanda we wamampha ndi wakugomezgeka; waŵa wakugomezgeka pa vinthu vimanavi; pa vinandi ndikuŵikengi.” (Mat. 25:21, 23) Kumbi nchinthu wuli cho chazamuchitika asani Yesu watuza nge Mbuya wa unkhankhu kuti waziyeruzgi?

¹³ Chisuzgu chikulu chechendayambi, Akhristu akusankhika wo amiya aŵanda ŵaŵi akugomezgeka, azamuja kuti alonde kali chisimikizgu chakumaliya chakulongo kuti mbakusankhika nadi. (Chiv. 7:1-3) Aramagedoni yechendayambi, Yesu wazakuŵapaska mphotu yawu kuchanya. Pa nyengu iyi, wosi wo atovya abali aku Khristu mwakugomezgeka pa nchitu yakupharazga, azamukuŵa kuti ayeruzgika kali kuti ndi mbereri ndipu azamuja pacharu chapasi mu Ufumu waku Chiuta.​—Mat. 25:34.

14, 15. Kumbi Yesu wang’anamuwanga kuti anandi mwa Akhristu akusankhika azamuchita vinthu mwambula zeru kweniso mwaulesi? Konkhoskani.

¹⁴ Muntharika iyi, muŵanda wakumaliya wanguwundiya pasi talente yo wangupaskika m’malu mwakuti wachiti nayu malonda pamwenga kuti wakayisungisi ku akusunga ndalama. Muŵanda uyu wangulongo kuti wenga muheni chifukwa wanguchita vinthu mwakususkana ndi vo mbuyaki wakhumbanga. Mphaki kuti mbuyaki wangumudana kuti “muŵanda muheni ndi mulesi.” Mbuyaki wangumuphanga talente yo wenga nayu ndipu wangupaska yo wenga ndi matalente 10. Pavuli paki muŵanda muheni wanguponyeka “ku mdima” ndipu wanguliya ukongwa.​—Mat. 25:24-30; Luka 19:22, 23.

¹⁵ Chifukwa chakuti muŵanda yumoza pa aŵanda atatu muntharika iyi wangubisa talente yaki, kumbi Yesu wang’anamuwanga kuti anandi mwa Akhristu akusankhika azamuja aheni ndipuso alesi? Awa. Yesu wechendakambi ntharika iyi, wangukamba so ntharika zinyaki.  Muntharika ya muŵanda wakugomezgeka ndi wakuwamu, Yesu wangukamba vakukwaskana ndi muŵanda muheni yo wapumanga aŵanda anyaki. Yapa Yesu wang’anamuwanga kuti pazamukuŵa so muŵanda muheni cha. M’malu mwaki, Yesu watcheŵeskanga muŵanda wakugomezgeka kuti wangazichitanga vinthu nge muŵanda muheni cha. Mwakuyana ŵaka, muntharika yaki ya amwali 10, Yesu wang’anamuwanga kuti anandi mwa Akhristu akusankhika azamuchita vinthu nge amwali akupusa cha. Kweni iyu wakhumbanga kuti Akhristu akusankhika aziŵi vo vingaŵachitikiya asani angayamba kusiwa ndipuso asani angaja ambula kunozgeka. f Mwaviyo, vingaŵa vambula kuvwika kukamba kuti muntharika iyi Yesu wanga’namuwanga kuti Akhristu anandi akusankhika m’mazuŵa ngakumaliya azamuja aheni ndipuso ambula kugomezgeka. Kweni Yesu watcheŵeskanga Akhristu akusankhika kuti akhumbika kuja aphamphu ndipuso kuti angachitanga vinthu nge muŵanda muheni cha. M’malu mwaki akhumbika kuchita malonda ndi matalente ngo apaskika.​—Mat. 25:16.

16. (a) Kumbi tisambiranji pa ntharika ya matalente? (b) Kumbi nkhani iyi yasintha wuli mo tavwiyanga ntharika ya matalente? (Wonani bokosi lamutu wakuti, “ Fundu zo Zasintha pa Ntharika ya Matalente.”)

¹⁶ Kumbi ndi vinthu viŵi nivi vo tisambirapu pa ntharika ya matalente? Chakwamba, Mbuya yo ndi Yesu Khristu wapereka chuma chaki cho ndi nchitu yakupharazga kwa Akhristu akusankhika wo mbaŵanda ŵaki. Chachiŵi, Khristu wakhumba kuti tosi tigwirengi mwaphamphu nchitu yakupharazga. Ivi vitiwovyengi kuti tije ndi chigomezgu chakuti Mbuya wazakutipaska mphotu chifukwa cha chivwanu, kujipereka kweniso kugomezgeka kwidu.​—Mat. 25:21, 23, 34.