Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Woho walowanya dikumanyi anto akina dia vɔ monga l’akoka wahombama

Woho walowanya dikumanyi anto akina dia vɔ monga l’akoka wahombama

“Akambo wakayoke oma le mi . . . , owakimɔ le apami wele la kɔlamelo.”—2 TIM. 2:2.

1. a) Kakɔna kokeyaka ekambi waki Nzambi lo kɛnɛ kendana la olowanyelo, ndo ngande wasalema dui sɔ ɛlɔ kɛnɛ? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

EKAMBI waki Nzambi wokeyaka dia olowanyelo kimanyiyaka dia ntondoya. Abrahama laki papa ka nkumbo ‘akasanganya anto ande wakalowanyema dia vɔ totshungola Lɔta ndo vɔ wakatɔlɛndjaka. (Etat. 14:14-16) Lo nshi ya nkumekanga Davidɛ, wanɛ wakembaka esambo lo luudu la Nzambi “waketshama esambu wa mimbela [Jehowa]” ndo wakatombolaka Nzambi. (1 Ek. 25:7) Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo ndɔ ta dia lo nyuma la Satana ndo la ɛdiɛngɛ ande. (Ɛf. 6:11-13) Ndo nto, tekɔ lo mbidja weolo dia ntombola Jehowa. (Hɛb. 13:15, 16) Dia sho ntondoya l’ɛnyɛlɔ k’ekambi wa Nzambi wa lo nshi yakete, sho pombaka ndowanyema. L’etshumanelo, Jehowa akasha dikumanyi ɔkɛndɛ wa ndowanya anto akina. (2 Tim. 2:2) Toho takɔna takamba la dikumanyi diaya la diewo dia ndowanya anangɛso dia vɔ ndjonga l’akoka wa nkokɛ ɛkɔkɔ?

KEKETSHA OMBEKI LO NYUMA

2. La ntondo ka ndowanya ɔnangɛso lahataleke monga la diewo, kakɔna kakoka ekumanyi nsala, ndo lande na?

2 Oko weyɛ ekumanyi, wɛ koka mbɛdikama la okambi wa dikambɔ. La ntondo ka nde monɛ woho, okambi wa dikambɔ koka mɛna ohomba mbitɛ tangangɔ tɔmɔtshi lo nkɛtɛ dia yɔ nyomoleka monga la ɛtɛtɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, la ntondo ka ndowanya ɔnangɛso lahataleke monga la diewo, ekumanyi koka mɛna ohomba wa nkana la nde lomba lo avɛsa amɔtshi w’ohomba dia nɔngɔsɔla otema ande dia nde ndjokondja wahɔ lo olowanyelo wayondolongola.—1 Tim. 4:6.

3. a) Ngande wakoka ombetsha nkamba la ɛtɛkɛta waki Yeso watanema lo Makɔ 12:29, 30 etena kasawolande l’ombeki? b) Shɛngiya yakɔna yakoka monga la dɔmbɛlɔ diosadi ekumanyi le ombeki?

3 Dia nshikikɛ shɛngiya yele l’akambo wa mɛtɛ wa Diolelo lo tokanyi ndo lo etsha w’ombeki wɛ koka mombola ɔnɛ ‘ngande wele yoho yakayayakimɔ le Jehowa akatshikitanya yoho yayɛ ya lɔsɛnɔ?’ Dimbola sɔ koka nkonya lo sawo di’ohomba efula diayɛnya lande na kasalaso olimu aso w’ekila l’otema ɔtɔi. (Adia Makɔ 12:29, 30.) L’ekomelo ka sawo, wɛ koka nsala dɔmbɛlɔ lo nɔmba Jehowa dia nde mbisha ombeki nyuma k’ekila dia tɔ ndjoshidiya olowanyelo. Dui sɔ mɛtɛ ayonga ekeketshelo le ɔnangɛso layoka dɔmbɛlɔ di’oma k’ɛse otema diosadiyɛ lo wahɔ ande.

4. a) Sha bɛnyɛlɔ di’ɛkɔndɔ wa lo Bible diakeketsha ombeki dia mpama lo nyuma. b) Naa oyango wele la dikumanyi lo yimba etena kalowanyawɔ anto akina?

4 L’etatelo k’olowanyelo, nyɔsɛdingole ɛkɔndɔ ɛmɔtshi wa lo Bible wakoka nkimanyiya ombeki dia nde mɛna ohomba wa ndjakimɔ la lolango, monga onto lɛkɛwɔ otema ndo monga la okitshakitsha. (1 Khum. 19:19-21; Neh. 7:2; 13:13; Ets. 18:24-26) Waonga asɔ wekɔ ohomba le ombeki oko wele tangangɔ tɔmɔtshi ohomba dia nkɛtɛ monga la ɛtɛtɔ. Waonga asɔ kimanyiyaka dia ombeki mpama lo nyuma esadi esadi. Ɔnangɛso Jean-Claude lele ekumanyi la France mbutaka ate: “Etena kalowanyami onto, oyango ami wa ntondo ele wa nkimanyiya ombeki dia nde mpama lo nyuma. Dimi nyangaka waaso wakokaso mbadia divɛsa dimɔtshi shikaa kaamɛ la ombeki dia ‘dihola washo’ ande lo ‘akambo wa diambo’ watanema l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.” (Osam. 119:18) Naa toho tɔmɔtshi takoka ombetsha ndowanya ombeki dia nde mpama?

ƐNYANDE EYANGO WAKOKANDE NDJADJƐ NDO LANDE NA

5. a) Lande na kele ekɔ ohomba nsawola l’ombeki lo kɛnɛ kendana l’eyango wa lo nyuma? b) Lande na kahomba dikumanyi ndowanya ɛlɔngɔlɔngɔ? (Enda nɔtɛ.)

5 Mbola ombeki ɔnɛ ‘eyango akɔna wa lo nyuma wele la yɛ?’ Naka nde bu la oyango shikaa, kimanyiyande dia nde ndjadjɛ oyango ɔmɔtshi wakoka ndo wayondokotsha. Tɛnde oyango ɔmɔtshi wa lo nyuma wakayayadjɛ ndo kɔndɔlɛnde la wasaso tshɛ ɔngɛnɔngɛnɔ waki la yɛ etena kakayakotsha oyango ɔsɔ. Kanga mbele yoho shɔ koka mɛnama oko anyanya, yɔ yekɔ la etombelo w’amɛna efula. Victor, lele ekumanyi ndo ombatshi mboka l’Afrikɛ mbohɔka ate: “Etena kakimi ɔlɔngɔlɔngɔ, ekumanyi kɛmɔtshi akamboke ambola amɔtshi lo kɛnɛ kendana la eyango ami. Ambola asɔ wakankimanyiya dia dimi ntatɛ nkana yimba dimɛna lo kɛnɛ kendana l’olimu ami w’esambishelo.” Ndo nto, dikumanyi diambohokɔ akambo mɛnaka ohomba wa ntatɛ ndowanya anangɛso etena kekewɔ ɛlɔngɔlɔngɔ, mbuta ate etena kekewɔ la ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi lo mbasha ɛkɛndɛ wa l’etshumanelo wɛdimi la ɛnɔnyi awɔ. Olowanyelo wa la wonya wa ngasɔ, ayokimanyiya ɛlɔngɔlɔngɔ dia vɔ ntetemala mbika washo lo eyango awɔ wa lo nyuma etena kayowokotsha ɛnɔnyi akumi ahende l’ɛmɔtshi ndo etena kayowotanema la ntondo k’awui w’ekola yimba.—Adia Osambu 71:5, 17. *

Lembetshiya ɔnangɛso lande na kahombande nkotsha ɔkɛndɛ kapanda ndo andolande lo weolo wadjande dia mbokotsha (Enda odingɔ 5-8)

6. Yoho yakɔna yakalowanyaka Yeso anto akina?

6 Wɛ ayemula nsaki k’ombeki ka monga l’ɛkɛndɛ lo mbolembetshiya aha tsho kɛnɛ kahombande nsala koko ndo lande na kahombande nsala dui sɔ. Naka wɛ mbotɛ ɛkɔkɔ, kete wɛ ayokoya Yeso Kristo ombetsha a woke. Ɛnyɛlɔ, la ntondo ka Yeso mbisha apɔstɔlɔ ande ɔkɛndɛ wa mbetɛ anto ambeki, nde akawatɛ ɔkɔkɔ wakawahombe nsala dui sɔ. Nde akate ate: “Wakambisha lowandji tshɛ l’olongo ndo la nkɛtɛ.” Oma laasɔ, nde akakotsha ate: “Nyotshu ndo nyetɛ anto wa lo wedja tshɛ ambeki.” (Mat. 28:18, 19) Ngande wakokayɛ mbokoya yoho yaki Yeso ya ndowanya anto akina?

7, 8. a) Ngande wakoka dikumanyi mbokoya woho wakalowanyaka Yeso anto? b) Lande na kele ekɔ ohomba mandola ombeki? c) Naa alako wakoka nkimanyiya dikumanyi dia ndowanya anto akina? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ “ Woho wa ndowanya anto akina.”)

7 Lembetshiya ombeki ɔkɔkɔ wa l’Afundelo wɛnya lande na kakawɔlɔmbɛ dia nde nsala dui kapanda. Lo nsala ngasɔ wɛ ayowetsha dia nde kana yimba l’atɔndɔ wa lo Bible. Ɛnyɛlɔ, ohɔsa dia wɛ ambɔlɔmba ɔnangɛso dia nde mɔmbɛ ɔsɛsɛ w’oya lo Mbalasa ka Diolelo di’anto mbetetaka dimɛna. Wɛ mbeyaka nsɛdingola la nde Tito 2:10 ndo mbolembetshiya dia naka nde mbetɛ mbɔtwɛlɔ ka Mbalasa ka Diolelo pudipudi, kete dui sɔ diayɔlɛnga “wetshelo wa Nzambi Oshimbedi aso”. Ndo nto, lɔmba ombeki dia nde kanaka lomba lo kɛnɛ kendana l’ase etshumanelo waya esombe ndo wahɔ wayokondja anto asɔ oma lo ɔkɛndɛ ande. Naka asawo wa ngasɔ monga oko etenyi k’olowanyelo w’ombeki, kete dui sɔ ayowokimanyiya dia nde ndeka ndjasha le anto oleki lo awui akina. Nde ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo menda wahɔ wakondja anangɛso l’akadiyɛso wa lo etshumanelo l’olimu wakambande.

8 Ndo nto, andola ombeki lo weolo wadjande dia nkamba l’alako ayɛ. Naa ohomba wa nsala dui sɔ? Lowando la l’otema ɔtɔi kimanyiyaka ombeki oko wakimanyiya ashi eononɛ.—Ɛdika la Mateo 3:17.

OKAKATANU OKINA

9. a) Lo kɛnɛ kendana la olowanyelo, naa okakatanu okina wakoka mpomana la dikumanyi diele lo wedja w’ɛngɔnyi? b) Lande na kele akambo wa mɛtɛ kombeta lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ y’ɛlɔngɔlɔngɔ ɛmɔtshi?

9 Okakatanu okina wakoka mpomana la dikumanyi diele lo wedja w’ɛngɔnyi ko: Woho wakokawɔ nkimanyiya anangɛso wambobatizama wele l’ɛnɔnyi 20 l’ɛmɔtshi kana 30 l’ɛmɔtshi dia vɔ ndjasha l’elimu wasalema l’etshumanelo. Takambola dikumanyi diambohokɔ akambo lo wedja oko 20 wa lo Ehotwelo ka wonya dia vɔ totɛ lande na kele anangɛso amɔtshi w’ɛlɔngɔlɔngɔ tonaka mɛmba ɛkɛndɛ l’etshumanelo. Okadimwelo wakaleke mbishama aki ɔnɛ: Etena kakawayolaka, ɛlɔngɔlɔngɔ ɛmɔtshi kokeketshama dia ndjadjɛ eyango wa lo nyuma. Le ɛlɔngɔlɔngɔ ɛmɔtshi wakayadjɛ eyango wa lo nyuma, ambutshi awɔ wakayowakeketshaka dia ndjadjɛ eyango wa lo demba. Akambo wa mɛtɛ kombeta lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ y’ɛlɔngɔlɔngɔ wa ngasɔ.—Mat. 10:24.

10, 11. a) Ngande wakoka ekumanyi nkimanyiya ɔnangɛso lahadje akambo yimba dia nde ntshikitanya kanyi yande? b) Avɛsa akɔna wakoka ekumanyi nsɛdingola kaamɛ la ɔnangɛso lahadje akambo yimba, ndo lande na? (Enda nɔtɛ.)

10 Naka mɛnamaka di’ɔnangɛso hadje akambo yimba, kete teye ɔnɛ dia ntshikitanya ekanelo kande ka yimba nɔmbamaka mbidja weolo efula ndo monga la solo dia lotutsha, nɛ dia dui sɔ koka salema. L’ɛnyɛlɔ k’okambi wa dikambɔ wakoka tengesolaka eononɛ kande otsha lo lɛkɛ lɔmɔtshi lo nsembola okendeka atɔ, wɛ lawɔ koka takimanyiyaka anangɛso amɔtshi dia vɔ mɛna ohomba wa ntshikitanya kanyi ndo mbetawɔ mɛmba ɛkɛndɛ. Ko ngande wakokayɛ nsala dui sɔ?

11 Ɔsa etena ka mfudia lɔngɛnyi l’asayɛ la ɔnangɛso lalangayɛ ndowanya. Kimanyiya ɔnangɛso dia nde mbeya ɔnɛ nde ekɔ ohomba lo etshumanelo. L’ɔkɔngɔ diko, kana la nde yimba lo avɛsa amɔtshi shikaa ndo kimanyiyande dia nde nkana yimba lo woho wakandayakimɔ le Jehowa. (Und. 5:4; Is. 6:8; Mat. 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Kɔr. 15:58; 2 Kɔr. 5:15; 13:5) Wɛ koka mombola wate ‘kakɔna kakayalake Jehowa etena kakayayakimɔ le nde?’ Sala la wolo dia munanda otema ande lo mombola ɔnɛ ‘oko leyɛ, ngande wakayaoke Jehowa etena kakayabatizama?’ (Tuk. 27:11) ‘Ko ngande wakayaoke Satana?’ (1 Pet. 5:8) Tɔnyɔlake shɛngiya y’efula yakoka monga l’avɛsa wakayasɔnyi dia ndjadiyɛ ɔnangɛso.—Adia Hɛbɛru 4:12. *

AMBEKI LE, NYONGE LA KƆLAMELO

12, 13. a) Kakɔna kakasale Elisha oko wakinde ombeki? b) Ngande wakafute Jehowa Elisha l’ɔtɛ wa kɔlamelo yande?

12 Ɛlɔngɔlɔngɔ le, kayotota lo dikambo dianyu oko wele etshumanelo kekɔ l’ohomba wa ekimanyielo kanyu? Kakɔna kayonyokimanyiya dia ntondoya? Dia nkondja ekadimwelo lo ambola asɔ, nyɛsɔ tɔsɛdingole akambo amɔtshi wa lo lɔsɛnɔ l’ombeki ɔmɔtshi wakasɛnɛ lo nshi yakete.

13 Ambeta ɛnɔnyi suke la 3000, lushi lɔmɔtshi ɔprɔfɛta Elidja akalɔmbɛ Elisha laki ɔlɔngɔlɔngɔ dia nde monga okambi ande. Aha la ntshimbatshimba, Elisha aketawɔ dui sɔ ndo la kɔlamelo tshɛ nde akakambɛ pami k’osombe kɛsɔ lo salaka elimu waki kɔmbɔsamaka la nɛmɔ. (2 Khum. 3:11) L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi oko esamalo w’olowanyelo, Elisha akashihodia di’olimu waki Elidja lo Isariyɛlɛ waki suke la nkomɛ. Lo etena kɛsɔ, Elidja akatɛ ombeki ande ɔsɔ wakandalowanya dimɛna diaha nde ntetemala mboyela, koko Elisha akatɛ Elidja mbala shato ate: “Dimi halukutshika.” Nde akayashikikɛ dia ntshikala la ombetsha ande edja tshɛ kakahombama. Jehowa lo wedi ande akafute Elisha lo woho wakinde la kɔlamelo ndo la mbetawɔ lo mbotshika dia nde mɛna woho wakatɛmbamaka Elidja lo ponganɛndji.—2 Khum. 2:1-12.

14. a) Ngande wakoka ambeki mbokoya Elisha ɛlɔ kɛnɛ? b) Lande na kele ekɔ ohomba di’ombeki monga la kɔlamelo?

14 Ngande wakokayɛ mbokoya Elisha? Onga suke dia mbetawɔ ɛkɛndɛ, oyadi tolimulimu tɔsama oko t’anyanya. Ɔsa ombetsha ayɛ oko ɔngɛnyi ndo ɛnyande dia wɛ mandolaka welo wadjande lo wahɔ ayɛ. Yoho yayoyosala akambo koka mɛnya dia wɛ ekɔ lo mbotɛ ɔnɛ: “Dimi halukutshika.” Laadiko di’akambo asɔ tshɛ, onga la kɔlamelo lo mɛmba ɔkɛndɛ tshɛ wakoshawɔ. Lande na kele dui sɔ ohomba? Nɛ dia paka l’ɔkɔngɔ wa wɛ mɛnya dia wɛ ekɔ la kɔlamelo ndo onto lɛkɛwɔ otema mbayoshikikɛ dikumanyi ɔnɛ Jehowa nangaka ndjaɛkɛ le yɛ lo kosha ɛkɛndɛ ekina lo etshumanelo.—Osam. 101:6; adia 2 Timɔte 2:2.

ONGA LA DILƐMIƐLƆ DI’EFULA

15, 16. a) Lo toho takɔna takɛnya Elisha dilɛmiɛlɔ otsha le ombetsha ande? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.) b) Kakɔna kakashikikɛ aprɔfɛta akina lo dikambo di’Elisha?

15 Ɔkɔndɔ wa Elisha ɔhɛna waki Elidja, mɛnyaka woho wakoka anangɛso ɛlɔ kɛnɛ monga la dilɛmiɛlɔ le dikumanyi diambohokɔ akambo. L’ɔkɔngɔ wa Elisha ndo Elidja membola olui w’aprɔfɛta waki la Jeriko, apami ahende asɔ wakatshu otsha lo ɔkɛdi wa Jɔrɔdana. Lamakawakome lɛkɔ, “Elidja akose koti diandi, akadiombe, akadikomola lu ashi, ku ashi wakatana lene la lene”. L’ɔkɔngɔ wa vɔ ntenyanya ɔkɛdi ɔsɔ ekolo efumbo, apami asɔ ‘wakatasawolaka etena kakawatakɛndakɛndaka.’ Mbokɛmaka hwe dia polo l’etena kɛsɔ, Elisha kondjaɔsaka dia nde ambeya awui tshɛ. Polo lo etena kakawakakitɔna, Elisha akayelaka alako tshɛ w’oma le ombetsha ande. Oma laasɔ, Elidja akadɛ lo ponganɛndji. Etena kakandayakalolaka ndo kakandakome lo ɔkɛdi wa Jɔrdana, Elisha akɔshi dihɔndɔ diaki Elidja ko akadikɔmɔla lo ashi, ndo akate ate: ‘Lende ele Jehowa, Nzambi k’Elidja?’ Mbala kɛsɔ nto, ashi wakaatɔna.—2 Khum. 2:8-14.

16 Onde wɛ ambɛna dia dihindo dia ntondo diakasale Elisha fɔnaka la dihindo di’ekomelo diakasale Elidja? Ko lande na kele dui sɔ ohomba? Ondo Elisha kɔmɛna ohomba ntshikitanya kanyi lam’ele ndamɛ mbakayotatɛ ndjalɔmbɔla. Lo ntetemala ndjela yoho yakakotshaka Elidja ɔkɛndɛ ande, Elisha akɛnya dilɛmiɛlɔ diahombama otsha le ombetsha ande ndo dui sɔ mbakashikikɛ asekande aprɔfɛta. (2 Khum. 2:15) L’edja k’ɛnɔnyi 60 wakakambe Elisha oko ɔprɔfɛta, Jehowa akawosha wolo wa nde nsala ahindo efula oleki wanɛ wakasale Elidja. Wetshelo akɔna wakoka ambeki nkondja ɛlɔ kɛnɛ?

17. a) Ngande wakoka ambeki mbokoya ɛnyɛlɔ k’Elisha ɛlɔ kɛnɛ? b) Kakɔna kakoka Jehowa salɛ ambeki wele la kɔlamelo?

17 Tɔfɔnyake dia etena kalongolayɛ ɛkɛndɛ ɛmɔtshi l’etshumanelo, kete wɛ pombaka ntshikitanya akambo, mbuta ate nsala awui lo yoho yotshikitanyi tshɛ lo tshɛ la yoho yakasalemaka ntondo. Otshikitanyelo w’akambo hawolemanɛ la nsaki kayɛ koko dui sɔ salemaka lo ndjela ehomba wa lo etshumanelo ndo ɛlɔmbwɛlɔ kalongolaso oma le okongamelo waki Jehowa. L’ɛnyɛlɔ ka Elisha lele etsha ande wakashikikɛ asekande aprɔfɛta ndo akɛnya dilɛmiɛlɔ le ɔnɛ lakandahɛnɛ lo ntetemala nkamba la toho takakambaka la Elidja, wɛ lawɔ koka nshikikɛ asekayɛ ambetawudi ndo mɛnya dilɛmiɛlɔ le dikumanyi diambohokɔ akambo lo ntetemala mbokoya yoho yawɔ ya nsala akombo lo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka lo Bible. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 4:17.) Aha la taamu, etena katayahokɔ akambo, wɛ ayokamba la etshikitanu wayokimanyiya dia etshumanelo tatshɔka kaamɛ la okongamelo wa Jehowa otsha la ntondo. Oko wakidiɔ lo dikambo dia Elisha, Jehowa koka nyokimanyiya oko wenyu ambeki wele la kɔlamelo dia nyu nsala akambo woleki ndo embetsha anyu.—Jni. 14:12.

18. Lande na kele olowanyelo w’anangɛso lo tshumanelo ekɔ dui dia wanyandja ɛlɔ kɛnɛ?

18 Sho nongamɛka di’alako woshami lo sawo nɛ ndo lo sawo dietshi wayokimanyiya dikumanyi dia vɔ ntshungola etena ka ndowanya anto akina. Tambɔsɛngasɛnga anangɛso wele l’akoka, dia vɔ mbetawɔ la lolango tshɛ olowanyelo wa ngasɔ ndo nkamba la wɔ la lomba dia nkokɛ ɛkɔkɔ wa Jehowa. Dui sɔ diayokeketsha tshumanelo dia l’andja w’otondo ndo ayokimanyiya ɔmɔmɔ la l’atei aso dia ndjotshikala la kɔlamelo lo tena dia paa dia lo nshi yayaye.

^ od. 5 Naka ɔlɔngɔlɔngɔ mɛnyaka dia nde aya Okristo wambotshunda lo nyuma, ekɔ la okitshakitsha, ndo kotshaka awui akina walɔmba Afundelo, kete dikumanyi koka mbolowola dia nde sɔnama oko okambi wakimanyiya oyadi nde atakotsha ɛnɔnyi 20.—1 Tim. 3:8-10, 12; enda Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ k’esambele 1, 1989, lɛkɛ 29 lo Falase.

^ od. 11 Lo ɔkɛtshanyelo anyu, wɛ koka nkamba la awui amɔtshi watanema lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka nɛi 15, 2012 lɛkɛ 14-16, odingɔ 8-13; ndo dibuku ‘Nyotshikale lo ngandji ka Nzambi,’ tshapita 16, odingɔ 1-3.