1. (a) Ginipai ga Mbori aboro aima inoho bakuruyo tipa rabahe, na wai gipai re abi rani areme? (b) Ginipai ani ka wisigoho rogo gi kekeapai re?

GA Mbori amoyambu aima ino gupai nga rabahe naye na wene sangbanaha. Gu iriiri bakumba nangia Abarama ‘angbe ku mbatayo fu gako aborovura’ watadu gako rabaraba aborovura tipa ka batasa Roto na i aima du na diabese. (Bam. P. 14:14-16) Ti rago Bakindo Davide, agu aboro nanaabibia rogo ga Mbori bambuyo ‘i arugu yo na pa bibia fu Yekova’ na i kini fu taarimo fuko. (1 Peka 25:7) Areme a, ani naso gu vura nga ga toro kuti Satana na apefuoko. (Ef. 6:11-13) Berewe a, ani namanga ome ka fu taarimo fu Yekova. (Eb. 13:15, 16) Sidu, wakina gu ga Mbori amoyambu naadu mbata, tipa ani du na diabese si naida i raba rani araba. Yekova ima fu gu tindiro nga ga rabahe fu abaakumba rogo dungurati. (2 Tim. 2:2) Gini apai agu abaakumba du na inohe amangaha tipa ka raba awirina tipa i rẽ ka ngerafuo akandoro?

2. Mbata fu yugo abirĩ-sunge fu bawiriki, ginipai rengbe bakumba ka mangaha, na tipa gine?

² Wangia mo bakumba, i rengbe ka ringbisa ro kuti basopobino.  Mbata fu basopobino ru gani tunga, si naida ni mbakadi gani bino wenengai. Wakina gure a, mbata fu mo yugu abirĩ-sunge fu gu wirina adunga na inohe gbe ya, mo rengbe ka bihe nga si naida mo gedi agu averesi rengbe ka zambuasi ni tipa ni di gu rabahe re kugume.—1 Tim. 4:6.

3. (a) Wai rengbe bakumba ka mangasunge na agu afugo Yesu du rogo Marako 12:29, 30 ho ni asakapai ni na bawiriki? (b) Gini ome rengbe ga bakumba kparakpee kadu na ni kurii bawiriki?

³ Tipa ka ino wai du gu ome nga ga rengo kurii bawiriki, mo rengbe ka sana ni nga, ‘Wai du ga kparatise fu Yekova naˈaria gu gene mo amangasunge na gamo raka ngbaha?’ Gu sanahe re ima rengba ka sa gupai nga oni pekepa wai rengbe boro ka iriso Yekova na ngbaduniyo dũ. (Oni gedi Marako 12:29, 30.) Isoke ti digido gaoni sakapai, oni rengbe ka kparakpee fu Yekova tipa ko fu ziazia toro fu gu bawiriki re si undo ni ni nyasi gani wirikapai. Nairiwo wai si nika ngarasa gu wirina re ka bi wai mo akparakpee tipa ni!

4. (a) Oni funga kpiapai nga ga apangbanga rogo Ziazia Kekeapai nga gu rengbe ka sa bawiriki ni sono rogo toro yo. (b) Gini asasa du abaakumba na ni ho i araba kura aboro ni?

⁴ Ho mo atona raba bawiriki ni, si naida mo makiapa kura apangbanga nga ga Ziazia Kekeapai nga gu rengbe ka undo bawiriki ni du na nyemu ka wirikapai, na ni gu boro i naima rengba ka kido kutini na ni kidu na umbasitise. (1 Aba. 19:19-21; Nem. 7:2; 13:13; Amo. 18:24-26) Agi asino re na nyanyakipa ha fu bawiriki kina wai nyakipa gupai nga sende du ni wenehe. Si nasa ni ni sono niˈipo rogo toro yo. Bakumba nga Jean-Claude du France yo aya: “Gimi sasa nga ka raba bawiriki ni ni berẽpa agu apai nga ga toro. Mi naagbata amomu tipa ka geda agu averesi kina sa na ni rengbe ka ‘zaka bangiri’ ni tipa ni bi gu ‘iiriwo apai’ du rogo Fugo Mbori yo.” (Tam. 119:18) Gini kura agene rengbe bakumba ka nyakasa bawiriki ngbaha?

5. (a) Wai du nyakipa gupai nga ka fura na bawiriki tipa agu asasa nga ga toro? (b) Tipagine si aida ti ni abaakumba raba agu aboro du kindi rukutu? (Oni bi gu kekeapai du bandu waraga yo.)

⁵ Mo sana bawiriki nga, ‘Gamo asasa nga gine?’ Ka singia asasa beni te, mo undo ni tipa ni moi agu asasa nga gu rẽarẽ na ni naima rengba ka da ti ni. Mo pepa agu asasa funi nga gu mo amoihe tipa tiro, na mo ki du zaaza ka pepa gu ngbarago mo agbiaha ho mo ada ni ti ni. Wa vura duhe nga gipai re rengbe kadu taata, si na wene sangbanaha ti ni. Victor nga bakumba kidu ni bazakigene rogo gu kura papara Afirika natingida gupai nga: “Ho mi adu ni ni paranga, bakumba sa asasana re na wene siakasiaka asanahe tipa gimi asasa. Agu asanahe re aundo re tipa mi tona ka berã nyanyaki tipa gimi sunge tungusapai.” Agu abaakumba du na inohe nanyakasapa tona raba awirina mbuyo kindi rukutu, ni fu agu asunge fuyo rogo dungurati rẽ na garã yo. Ngbatunga gu rabahe natona mbu boro kindi tooni ima rengba ka undo paranga aboro tipa i moiberã yo tipa agu asasa nga ga toro, ka i vura da ti agu agarã nga gu i atona ka berã dungu apai vurũ.—Oni gedi Atambuahe 71:5, 17. *

6. Gine nangia nyanyakipa papara ga Yesu gene raba aboro?

⁶ Mo ni ka fõngbadu bawiriki yo a ho  mo asakanga kina gupai ni funi si aida ni mangihe ya, ono ndu gupai si aida ni mangihe ti ni. Ho mo afu ndupai ni, gure nga mo nawirika gu Bakere Bayugupai nga Yesu. Ni kpiapai, mbata fu Yesu fu gu sunge fu gako amokedi nga ga sa aboro ni abawiriki, ko ape gu ndupai si aaida ti ni i du na giasangba. Ko aya: “I asia pa ahe fere dunduko ku ngbangbaturũ yo na ku sende no. Oni ndú tie, ki sa arikaaboro dunduko ni abawiriki.” (Mt. 28:18, 19) Wai rengbe oni ka wirika ga Yesu gene yugopai?

7, 8. (a) Wai du rengbe abaakumba areme ka wirika gu gene Yesu anaaraba aboro ngbaha? (b) Wai du nyakipa fu tambuahe fu bawiriki? (d) Gini aberãpai rengbe ka undo abaakumba tipa i raba kura aboro? (Oni bi gu sanduki nga “ Wai ka Raba Kura Aboro.”)

⁷ Mo sakipa gupai fu bawiriki Ziazia Kekeapai apehe tipa gu sunge ya mo funi ni mangihe. Ngba gi gene re, mo naundo ni tipa ni ni berẽkurii agu abangua arugute nga ga Ziazia Kekeapai. Ni kpiapai, ani yanga mo ya fu wirina ni girisi ngbadimo Bambu Kindo tipa bibihe du ni wenehe na ki di guhe ho kusayo rengbe boro ka kota ti ni. Mo rengbe ka sakapai na ni rogo Tito 2:10 tipa wai rengbe gani sunge ka ‘fonga gu yugopai nga ga Mbori Batasirani.’ Berewe a, mo undo gu bawiriki re tipa ni berẽpa wai rengbe gu gani sunge re ka undo gu gbinza aboro du rogo gu dungurati re. Ngbatunga gu sakapai na bawiriki re ni papara gani rabahe rengbe ka undo ni tipa ni berẽpa aboro angianga kina andiko ya. Ni adu na ngbarago ka bi wai awirina agbia undo ti gu sunge ni amangaha re.

⁸ Kurigure, si naida mo tambua bawiriki atambua tipa gu ome ni amangaha ka mangapai kuti agu aberãpai mo afuhe. Wai du nyakipa mangaha wo? Kina wai ime asa ngua si sono, kinawo a du bawiriki asona ho i atambua ni ni.—Oni ringbisinga ha na Matayo 3:17.

9. (a) Gini kpakarapai abaakumba agbiatiyo na ni nibipa raba aboro rogo agu aringara naima sona? (b) Tipagine adunga ga Mbori pai ti ni ni bambatapai rogo ga kura paranga awirina raka yo ya?

⁹ Agu abaakumba du rogo agu aringara naima sona nagbiatiyo na gu kura kpakarapai nga: wai ka fõngbadu agu awirina naima zio bapatiza du garã yo bangbanda 20 na 30 tipa i mangisunge rogo dungurati. Ani asasana agu abaakumba du na inohe rogo aringara wa 20 Putu yo na Amerika yo nga i penga gu ndupai nasa paranga awirina i nagunde ti dia amamu rogo dungurati. Badunguyo afu gu karagapai  nga: Ho gu paranga aboro re aasona ni, i aangarasa nga yo tipa i moi agu asasa nga ga toro te. Nirengo, ho gu paranga aboro re aaida ka mangapai ni, avunguyo angarasiyo tipa bakere wirikapai watadu sunge marã! Ga Mbori pai aadunga ni bambatapai rogo gayo raka te.—Mt. 10:24.

10, 11. (a) Wai rengbe bakumba ka undo gu wirina duwa ni na nyemu ka mangapai rogo dungurati te ni aria berãni? (b) Gini ngbatunga averesi rengbe bakumba ka sakaha na gu wirina re, na tipagine? (Oni bi gu kekeapai du bandu waraga yo.)

¹⁰ Ka singia wirina wa gu boro adunga na nyemu ka mangapai rogo dungurati ya, si naida ka manga bakere ome na zerangbaduse tipa ka sani ni aria berãni, ono oni ima rengba ka undo ni. Kina wai rengbe basopobino ka vo kura au ati kuti ngua tipa si sono ni ruruhe kinawo a rengbe oni ka undo gu kura awirina yeye tipa i aria gayo bipai tipa agu asunge nga ga dungurati. Ono ngba gini gene?

¹¹ Mo di regbo ka sonosa pabakure na gu wirina re. Si naida ni inihe aino nga sunge kina ti ni rogo dungurati. A wa regbo nikaa susa, mo sungu na ni ka saka kura averesi na ki undo ni tipa ni berẽkuriipa gani kparatise fu Yekova. (Batu. 5:4; Yes. 6:8; Mt. 6:24, 33; Rk. 9:57-62; 1 Kor. 15:58; 2 Kor. 5:15; 13:5) Mo rengbe ka sana ni nga, ‘Gini kidohe mo amangihe fu Yekova ho mo akpara gamo raka ni fuko?’ Mo asadi ka zingisa gani nyemupai na gu sanahe nga, ‘Wai du mo aberãha nga Yekova adu ni gu uru mo azi bapatiza?’ (Snz. 27:11) ‘Wai du Satana adu ti gu regbo re?’ (1 Pet. 5:8) Ho mo asiaka averesi ni wa gure, si ima rengba kadu na wene sangbanaha kurii gu wirina re.—Oni gedi AEbere 4:12. *

12, 13. (a) Gini bipai Erisa adu na ni wa ko angia bawiriki? (b) Gini maku Yekova afuhe fu Erisa wa ko anye ni ruruko?

¹² Paranga aboro, ginipai si aida oni mangihe tipa ka undo dungurati? Gini ngbatunga sino rengbe ka undo roni tipa oni du na diabese? Tipa ka karagapai kuti agi asanahe re, ani bingo gupai namangi rogo gu raka nga ga kura bawiriki sa.

¹³ Agarã wa 3,000 kusayo, i ayambu paranga kumba nangia Erisa ko du ni moyambu nga ga gu nebi nangia Eriya. Erisa aidi gu yambahe re ni kina ipiipihe, na ki nye ni ruruko kaa manga gu sunge paha adu kusande fu gu gbinza bakumba re. (2 Aba. 3:11) Tingba fuo Erisa gbia rabahe tipa agarã sita, ko aini gupai nga ga Eriya sunge rogo ringara Yisaraere ima mbeda ka digo. Ti gu regbo re, Eriya azungodi gu gako badiasunge naima gbia rabahe wenengai re nga ko mbu pekafuo ko, ono Erisa aya fu Eriya bara biata wẽ “mi ambú nga ro te.” Ko aima diaberã kadu kina pati gako bayugupai. Yekova afu maku fu Erisa wa ko anye ni ruruko ko bi wai Eriya aga ngba iiriwo gene.—2 Aba. 2:1-12.

14. (a) Wai rengbe abawiriki areme ka wirika Erisa? (b) Tipa gine duhe ti ni ni nyanyakipa pai fu bawiriki nidu ni ruru ni?

¹⁴ Wai rengbe mo ka wirika Erisa areme? Ho i afu sunge ni foro, si naida mo idihe ni kina ipiipihe zavura agu asunge du na paha kusende. Mo bi ga bayugupai ni bakureamo, na kini yuguhe funi nga mo nabi gu ome ni amangaha tipa ro na nyanyakipa ha. Gu gene mo amangapai ngbaha ima rengba kadu wa ka i ya, mo naya funi wẽ: “Mi ambú nga ro te.” Ni bambatapai, mo du ni ruru ro ni manga mo agu asunge dũ ni afuhe foro. Tipagine du gipai re ti ni na nyanyakipa ha? Ho mo ayugoho  ni nga mo ni ruru ro na boro ima rengba ka kido kutiro, abaakumba ima rengba kadu na kido nga Yekova naida mo gbia gu kura atindiro rogo dungurati.—Tam. 101:6; oni gedi 2 Timoteo 2:2.

15, 16. (a) Ngba gini agene du Erisa ayugu iriso fu gako bayugupai? (Oni bi gu sura du ti tonatonaha.) (b) Ginipai du kura anebi adu ti ni na kido kuti Erisa?

¹⁵ Gu pangbanga du tipa Erisa nga gu ko nadiba Eriya nayugopa wai ayugo a rengbe awirina ka yugo iriso fu agu abaakumba du na inohe. Ti ngbafuo Eriya na Erisa ndu ka bi agu anebi nadu Yereo yo, agi akumba ue re aandu ku rogo gu baime nga Yaradene. Ho i ada ni yo, “Eriya ki di gako gbanga roko, ki kaĩ he, ki yawa ime na ni. Si ki kparaka rogo.” Fuo i kuru ku mbitiyo “i andu kindi ni fura.” Si tie ziazia nga, Erisa aaberãnga ha nga ko ima ino apai dunduko te. Da kinaho i adi Eriya ni, Erisa adi afugo gako bayugupai ku ngbadukoyo. Ni yangaraha i ki di Eriya ku ariyo rogo bakamikami wege. Kusa, ho Erisa aaga ni ki da Yaradene yo, ko ayawa ime na ga Eriya gbanga roko, ki ya: “Wari du Yekova ni, nga ga Eriya Mbori?” Ime ki kparaka berewe.—2 Aba. 2:8-14.

¹⁶ Ya mo oni bi gupai nga gu bambata iiriwopai Erisa amangihe teketeke wakina gu yangara iiriwopai Eriya amangihe? Ginipai ani awirikaha ti gupai re? Si tie ziazia nga, Erisa aberãnga ha nga wa du ko du apai awere ku beko, si naida ko tona mangaapai kia te. Kuba gure, Erisa ayugu iriso fu Eriya nangia gako bayugupai ni nye ko kaa manga gako sunge kina wai gako bayugupai anaamanga ha, na gipai re afu kido fu kura anebi. (2 Aba. 2:15) Wa si avura du wo, kusa, vuru agu agarã yo 60 Erisa amangi gako sunge rogoho, Yekova afu ome fuko ko mangi dungu iiriwoapai susi gu Eriya amangihe. Ginipai rengbe mo ka wirikaha wangia mo bawiriki areme?

17. (a) Wai du rengbe abawiriki areme kadu na gu bipai nangia ga Erisa? (b) Wai du rengbe Yekova ka mangasunge na ruru abawiriki fuo bete regbo ku mbatayo?

¹⁷ Ka mo berẽnga ha nga bara sa mo nagbia amamu rogo dungurati, si naida mo tona ka manga apai kia ti gu si naamanga mbata ngbaha ya. Anga gu ndupai ariapai amanga ti ni rogo dungurati nga mbiko mo naidaha te, ono si wo mbiko gu nyemupai nga ga dungurati na gu rugapai naye be ga Yekova riigbu. Kina wai ga Erisa mangapai afu kido fu gu kura anebi na ki fu iriso fu Eriya, mo ima rengba ka kido akuaro aidipase na ki yugu iriso fu agu abaakumba du na inohe ni nye mo ka mo kaa mangaapai kuti gupai i apehe du mburuhe ri Ziazia Kekeapai. (Oni gedi 1 AKorindo 4:17.) Ono tie wa mo nika gbia inohe, zanga kapa mo nika undo dungurati aundo tipa si mangi agu aariapai naye be ga Yekova riigbu. Nirengo, a wa si adu tipa Erisa, Yekova ima rengba ka mangasunge na oni tipa oni mangi bakereapai susi gaoni bayugupai fuo bete regbo ku mbatayo.—Yo. 14:12.

18. Tipagine si aida i raba agu awirina nga akumba ti ni niˈipiipihe awere?

¹⁸ Ani nakido nga, agu aberãpai du rogo gi kekeapai re na gu ye mbata fuhe nika fõngbadu abaakumba yo afõ tipa i di regbo tipa ka raba kura aboro. Na agu awirina naima rẽ re dinga gu rabahe adia i agbiaha kugume na ki mangisunge na ni na tatamana ka ngerafuo ga Yekova akandoro. Mangaha wo nika nyakasa adungurati rogo zegino dunduko na si nika undo rani ni basasa tipa ani nye ni ruru rani ti regbo gu iiriwoapai nika manga ku mbatayo.