قاۋىمنان شىعارۋ — سۇيىسپەنشىلىكتىڭ بەلگىسى
«ۇلىمنىڭ قاۋىمنان شىعارىلعانى حابارلانعاندا، مەن ٷشىن بۇكىل دۇنيە قاراڭ قالعانداي بولدى،— دەيدى دجۋليان دەگەن وتاعاسى.— تۇڭعىشىم بولعاندىقتان، ەكەۋمىز ٴبىر-بىرىمىزگە قاتتى باۋىر باسقان ەدىك. بىرگە اتقاراتىن ٸسىمىز دە كوپ بولاتىن. ول جاقسى بالا ەدى، بىراق كەنەتتەن ەرسى قىلىقتار جاساۋدى شىعاردى». دجۋليان ايەلىنىڭ ٴجيى كوز جاسىنا ەرىك بەرگەندە، قالاي جۇباتارىن بىلمەي دال بولاتىنىن ايتتى. ول: «كوكەيىمىزدەن: — قاي جەردەن قاتەلىك جىبەردىك ەكەن؟— دەگەن سۇراق كەتپەدى»،— دەدى.
قاۋىمنان شىعارۋ وسىنشاما قايعى-مۇڭعا باتىرسا، قالايشا ونى سۇيىسپەنشىلىكتىڭ بەلگىسى دەۋگە بولادى؟ مۇنداي قاتاڭ شارا جازبالارعا نەگىزدەلگەن بە؟ ٴماسىحشى ناقتى قانداي جاعدايلاردا قاۋىمنان شىعارىلادى؟
قاۋىمنان شىعارىلۋعا سەبەپ بولاتىن جايتتار
شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكەن كۋاگەر نەگىزگى ەكى سەبەپپەن قاۋىمنان شىعارىلادى. ٴبىرىنشىسى — اۋىر كۇنا جاساسا، ەكىنشىسى — كۇناسىنا وكىنبەسە.
ارينە، ەحوبا بىزدەن كەمەلدى بولۋدى كۇتپەيدى، ايتسە دە ونىڭ ٶز قىزمەتشىلەرىنە قوياتىن تالاپتارى بار. مىسالى، ول ازعىندىق، پۇتقا تابىنۋشىلىق، ۇرلىق، توناۋشىلىق، كىسى ٶلتىرۋ، باقسى-بالگەرلىك سياقتى اۋىر كۇنا جاساماۋدى تالاپ ەتەدى (قور. 1-ح. 6:9، 10؛ ايان 21:8).
ەحوبانىڭ تازالىققا قاتىستى تالاپتارى ويعا قونىمدى ٵرى ٴبىزدى قورعايدى. ٴبارىمىزدىڭ دە تاتۋ، سەنىم ارتۋعا بولاتىن ادامداردىڭ اراسىندا ٶمىر سۇرگىمىز كەلەدى عوي. كيەلى كىتاپتاعى تالاپتارعا ساي ٶمىر ٴسۇرۋدى ۋادە ەتىپ، ەحوباعا باعىشتالعاندا، ٴبىز وسىنداي ادامداردىڭ اراسىنا كەلىپ قوسىلدىق.
ٴماسىحشى السىزدىككە بەرىلىپ، اۋىر كۇنا جاساپ قويسا شە؟ تاريح بويىندا ەحوبانىڭ اۋىر كۇنا جاساپ قويعان قىزمەتشىلەرى بولعان، بىراق سول ادال كىسىلەردەن ول ٴبىرجولا باس تارتپاعان. مۇنىڭ ايقىن دالەلى — ٴداۋىت پاتشا. ول ازعىندىق جاساپ، ارتىنان كىسى ولتىرگەن، سويتسە دە ناتان پايعامبار وعان: «ەحوبا كۇناڭدى كەشىرەدى»،— دەدى (سام. 2-ج. 12:13).
ٴداۋىت شىن جۇرەكتەن وكىنگەندىكتەن، قۇداي ونى كەشىردى (ٴزاب. 32:1—5). ٴيا، ادام جاساعان كۇناسىنا وكىنبەسە نەمەسە جامان جولدان قايتپاسا عانا قاۋىمنان شىعارىلادى (ەل. ٸس. 3:19؛ 26:20). سوت كوميتەتىندەگى اقساقالدار ادامنىڭ شىنىمەن وكىنگەنىن كورمەسە، ونى قاۋىمنان شىعارۋعا مىندەتتى.
ٴبىر قاراعاندا، مۇنداي شارا تىم قاتاڭ، ٴتىپتى مەيىرىمسىز بولىپ كورىنۋى مۇمكىن، اسىرەسە جاقىن ادامىمىز قاۋىمنان شىعارىلسا. دەسە دە ەحوبانىڭ ٴسوزى قاۋىمنان شىعارۋدىڭ سۇيىسپەنشىلىكتىڭ بەلگىسى ەكەنىنە كوزىمىزدى جەتكىزەدى.
قاۋىمنان شىعارۋدىڭ يگىلىگى
يسا «دانالىق ىستەرىمەن دالەلدەنەتىنىن» ايتقان (مات. 11:19). كۇناسىنا وكىنبەگەن ادامدى قاۋىمنان شىعارۋدىڭ ناتيجەسى يگىلىكتى بولادى. ٷش جاعدايدى قاراستىرىپ كورەيىك:
ەحوبانىڭ ەسىمى داڭقتالادى. ٴبىز ەحوبانىڭ اتىمەن اتالامىز، سوندىقتان ٴجۇرىس-تۇرىسىمىز ونىڭ ەسىمىنە كىر كەلتىرەدى نە داڭقتايدى (يشايا 43:10). بالاسىنىڭ ٸسى اكەسىن ماسقارا قىلاتىنى نە داڭقىن اسىراتىنى سياقتى، جۇرتتىڭ ەحوباعا دەگەن كوزقاراسى ونىڭ ەسىمىمەن اتالاتىن حالىقتىڭ ٸس-ارەكەتىنە بايلانىستى بولادى. مىسالى، ەزەكيەلدىڭ زامانىندا جۇرت ياھۋديلەردىڭ ٸس-ارەكەتىن ەحوبانىڭ ەسىمىمەن بايلانىستىرعان (ەزەك. 36:19—23). بۇگىنگى كۇنى دە جۇرت كۋاگەردىڭ ٴجۇرىس-تۇرىسىن ەحوبانىڭ ەسىمىمەن بايلانىستىرادى. سوندىقتان ەگەر ٴبىز قۇدايدىڭ تالاپتارىنا ساي ٶمىر سۇرسەك، ونىڭ ەسىمىن داڭقتايمىز.
ەگەر ازعىن ٶمىر كەشەتىن بولساق، قۇدايدىڭ كيەلى ەسىمىنە كىر كەلتىرەرىمىز انىق. ەلشى پەتىر ماسىحشىلەرگە مىناداي كەڭەس بەرگەن: «ٴتىلالعىش بالالارداي بولىپ، قۇدايدى بىلمەي تۇرعان كەزدەرىڭدەگى قالاۋلارىڭ بويىنشا ٶمىر ٴسۇرۋدى قويىڭدار. قايتا، وزدەرىڭدى شاقىرعان كيەلى قۇداي سياقتى، سەندەر دە بارلىق ٸس-ارەكەتتەرىڭدە كيەلى بولىڭدار. ويتكەنى جازبادا: — كيەلى بولىڭدار، سەبەبى مەن كيەلىمىن،— دەلىنگەن عوي» (پەت. 1-ح. 1:14—16). تازا دا ٴمىنسىز ٴجۇرىس-تۇرىسىمىز قۇداي ەسىمىنىڭ داڭقىن ارتتىرادى.
ال ەحوبا كۋاگەرىنىڭ ٴبىرى جاماندىق جاساپ جۇرسە، مۇنىسى دوستارى مەن تانىستارىنان جاسىرىن قالمايدى. مۇنداي ادامنىڭ قاۋىمنان شىعارىلۋى ەحوبانىڭ حالقى جازبالارداعى قاسيەتتى بولۋعا قاتىستى تالاپتارعا ساي ٶمىر سۇرەتىن تازا حالىق ەكەنىن پاش ەتەدى. مىسالى، بىردە شۆەيسارياداعى پاتشالىق سارايىنا ٴبىر كىسى كەلىپ، قاۋىمنىڭ مۇشەسى بولعىسى كەلەتىنىن ايتتى. ونىڭ ەت جاقىن تۋىسى ازعىندىق جاساعانى ٷشىن قاۋىمنان شىعارىلعان ەكەن. سوندىقتان ول «ادەپسىز ٴجۇرىس-تۇرىسقا توزبەيتىن» ۇيىمنىڭ مۇشەسى بولعىسى كەلەتىنىن ايتتى.
قاۋىم تازا ساقتالادى. ەلشى پاۋىل قورىنتتاعى ماسىحشىلەرگە ارالارىندا ادەيى كۇنا جاسايتىنداردىڭ بولماۋىن قاداعالاۋدى ەسكەرتتى. ول بۇنداي ادامنىڭ اسەرىن بۇكىل قامىردى كوتەرەتىن اشىتقىعا تەڭەپ: «ازعانا اشىتقى بۇكىل قامىردى اشىتادى»،— دەدى. پاۋىل: «زۇلىم ادامدى ارالارىڭنان الاستاتىڭدار»،— دەگەن كەڭەس بەردى (قور. 1-ح. 5:6، 11—13).
پاۋىل ٴسوز ەتكەن «زۇلىم ادام» شىمىرىكپەستەن ازعىندىق جاساي بەرسە كەرەك. ال قاۋىم مۇشەلەرى ونىڭ قىلىعىن اقتاي باستاعانعا ۇقسايدى (قور. 1-ح. 5:1، 2). مۇنداي اۋىر كۇناعا كوز جۇمىلسا، باسقا ماسىحشىلەر وزدەرى تۇراتىن ازعىندىققا بەلشەسىنەن باتقان قالانىڭ ٶمىر سالتىنان ەش اعاتتىق كورمەس ەدى. ادەيى جاسالعان مۇنداي اۋىر كۇناعا جەڭىل-جەلپى قاراۋ قۇدايدىڭ تالاپتارىنا دەگەن نەمكەتتىلىككە تالپىندىرادى (ۋاع. 8:11). ونىڭ ۇستىنە، وكىنبەيتىن كۇناكارلار باسقالار ٷشىن «سۋ استىنداعى قاۋىپتى جارتاستار» سياقتى بولىپ، سەنىمنەن تايدىرۋى مۇمكىن ەدى (ياھد. 4، 12).
كۇنا جاساعان ادام ەسىن جييۋى مۇمكىن. يسانىڭ اداسقان ۇل تۋرالى اڭگىمەسىن ٴبارىمىز بىلەمىز. اڭگىمەدەگى جىگىت اكەسىنىڭ ۇيىنەن كەتىپ، العان ەنشىسىن ىسىراپ قىلادى. ول اكە ۇيىنەن تىسقارى ٶمىردىڭ سۋىق تا قاتىگەز ەكەنىن باسى تاسقا تيگەندە بىلەدى. اقىرىندا جىگىت ەسىن جيىپ، قىلىعىنا وكىنەدى دە، وتباسىنا ورالۋدى شەشەدى (لۇقا 15:11—24). ۇلىنىڭ وزگەرگەنىنە قۋانعان ٴسۇيۋشى اكەنى يسانىڭ قالاي سۋرەتتەگەنى ەحوبانىڭ سەزىمىن تۇسىنۋىمىزگە كومەكتەسەدى. اكەمىز ەحوبا ٴبىزدى: «مەن زۇلىم ادامنىڭ ولگەنىنە قۋانبايمىن، قايتا، تەرىس جولدان قايتىپ، ٶمىر سۇرگەنىنە قۋانامىن»،— دەپ سەندىرەدى (ەزەك. 33:11).
ٶز وتباسىنداي بولىپ كەتكەن قاۋىمىنان شىعارىلعان ادام دا نەدەن ايىرىلعانىن ٴتۇسىنۋى مۇمكىن. كۇناسىنىڭ ناتيجەسىن كورگەندە، ەحوبانىڭ دوسى بولىپ، ونىڭ حالقىنىڭ اراسىندا جۇرگەندەگى باقىتتى كۇندەرىن ەسىنە العاندا، ادام ەسىن جييۋى ىقتيمال.
بىراق بۇلاي بولۋ ٷشىن سۇيىسپەنشىلىك پەن تاباندىلىق قاجەت. ٴداۋىت بىلاي دەپ جىرلاعان: «مەنى ٵدىل جان جازالاسا، اينىماس سۇيىسپەنشىلىك تانىتقانى، ول مەنى تۇزەتسە، باسىما ماي قۇيعانمەن تەڭ» (ٴزاب. 141:5). مىناداي مىسالدى قاراستىرىپ كورەيىك: قىستا تاۋعا شىققان الپينيست ابدەن قالجىراپ، قان قىسىمى تومەندەپ، ۇيقىعا كەتە باستادى دەلىك. ەگەر ول قاردىڭ ۇستىندە ۇيىقتاپ قالسا، سول ۇيىقتاعاننان قايتا ويانبايدى. سەرىگى ونى ۇيىقتاتپاس ٷشىن قۇتقارۋشىلار كەلگەنشە، قايتا-قايتا بەتىنەن شاپالاقتاپ تۇرادى. بۇل ونىڭ بەتىن اۋىرتاتىن شىعار، بىراق ٶمىرىن ساقتاپ قالادى. سول سياقتى ٴداۋىت ٵدىل ادامنىڭ «جىلاتىپ ايتقان» كەڭەسى پايدالى بولاتىنىن تۇسىنگەن.
كوپ جاعدايدا قاۋىمنان شىعارىلعانى شالىس قادام جاساعان ادامعا ساباق بولادى. جوعارىدا ٴسوز ەتىلگەن دجۋلياننىڭ بالاسى ون جىلداي ۋاقىتتان كەيىن ٶمىرىن رەتكە كەلتىرىپ، قايتا قاۋىمعا ورالدى. قازىر اقساقال بولىپ قىزمەت ەتەتىن ول بىلاي دەپ مويىندادى: «قاۋىمنان شىعارىلعان سوڭ، مەن تاڭداعان جولىمنىڭ سوقپاقتارىنا كەزىكتىم. مەن قولىممەن جاساعاندى موينىممەن كوتەرۋىم كەرەك ەدى» (ەۆر. 12:7—11).
قاۋىمنان شىعارىلعاندارعا سۇيىسپەنشىلىك تانىتايىق
راس، قاۋىمنان شىعارىلۋدى رۋحاني اپات دەۋگە بولادى، بىراق بۇل — ورنى تولماس اپات ەمەس. بۇل شارا ٶز ماقساتىنا جەتۋ ٷشىن ٴبارىمىزدىڭ دە قوسار ۇلەسىمىز بار.
وكىنگەن ادام ەحوباعا قايتا بەت بۇرۋ ٷشىن كوپ كۇش سالىنادى
قاۋىمنان شىعارۋعا قاتىستى شەشىم قابىلداۋ مىندەتى جۇكتەلگەن اقساقالدار ەحوبانىڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە ەلىكتەۋگە تىرىسادى. ادامعا وسىنداي جايسىز حاباردى جەتكىزگەندە، ولار قاۋىمعا قايتا قابىلدانۋ ٷشىن قانداي قادامدار جاساۋ كەرەكتىگىن مەيىرىممەن ٵرى انىق ەتىپ تۇسىندىرەدى. اقساقالدار ەحوباعا قالاي قايتا بەت بۇرۋعا بولاتىنىن ەستەرىنە سالۋ ٷشىن، قاۋىمنان شىعارىلعانداردىڭ وزگەرۋگە تىرىسىپ جۇرگەندەرىمەن اراگىدىك سويلەسىپ تۇرادى a.
وتباسى مۇشەلەرى قاۋىمنان شىعارۋعا قاتىستى قابىلدانعان شەشىمدى سيلاسا، قاۋىمعا دا، شالىس قادام جاساعان ادامعا دا سۇيىسپەنشىلىك تانىتادى. وسى ورايدا دجۋليان: «مەن ۇلىمنان باس تارتقان جوقپىن، بىراق ونىڭ ٶمىر سالتى اراقاتىناسىمىزعا توسقاۋىل قويدى»،— دەدى.
قاۋىم مۇشەلەرىنىڭ شالىس قادام جاساعان اداممەن قاتىناسىن ٷزىپ، سويلەسپەگەنى — سۇيىسپەنشىلىكتىڭ بەلگىسى (قور. 1-ح. 5:11؛ جوح. 2-ح. 10، 11). وسىلاي ولار ەحوبانىڭ جونگە سالۋ شاراسىنىڭ اسەرىن ارتتىرا تۇسەدى. بۇعان قوسا، باۋىرلاستاردىڭ قاۋىمنان شىعارىلعان ادامنىڭ وتباسىنا سۇيىسپەنشىلىك كورسەتىپ، قولداۋىنا بولادى. ويتكەنى ولاردىڭ قاسىرەتى اۋىر، ولار وزدەرىن باۋىرلاستاردان الاستاتىلعانداي سەزىنبەۋلەرى كەرەك (ريم. 12:13، 15).
دجۋليان ويىن بىلاي تۇيىندەدى: «قاۋىمنان شىعارىلۋ — ەحوبانىڭ تالاپتارىنا ساي ٶمىر سۇرۋىمىزگە كومەكتەسەتىن قاجەتتى شارا. جانعا باتسا دا، اقىرىندا بۇل شارا يگىلىككە جەتكىزەدى. ەگەر بالامنىڭ جامان قىلىعىنا كوز جۇمعانىمدا، ول ەشقاشان قايتا بەت بۇرماس ەدى».
a «كۇزەت مۇناراسىنىڭ» (حانزۇشا) كەلەسى سانىن قارا: 1998-جىل، 1-قازان (13—18 بەتتەر).
