Skip to content

Skip to table of contents

ʻUhinga ko ha Tokonaki Anga-ʻOfa Ai ʻa e Tuʻusí

ʻUhinga ko ha Tokonaki Anga-ʻOfa Ai ʻa e Tuʻusí

“ʻI HEʻEKU fanongo ki he fanongonongo ʻa e tuʻusi hoku fohá, naʻe hā ngali ko e ngata ia ʻa e māmaní,” ko e manatu ia ʻa Julian. “Ko hoku foha lahi tahá ia, pea naʻá ma vāofi ʻaupito; naʻá ma fai fakataha ʻa e ngaahi meʻa lahi. Naʻá ne hoko maʻu pē ko ha foha faʻifaʻitakiʻanga lelei, pea fakafokifā pē naʻe kamata ke ne fai ʻa e tōʻonga naʻe ʻikai lelei. Naʻe tangi maʻu pē hoku uaifí, pea naʻe ʻikai ke u ʻilo pe te u fakafiemālieʻi fēfē ia. Naʻá ma toutou ʻeke hifo pe naʻe ʻikai lava homa fatongia ko e mātuʻá.”

Ko e hā ʻoku pehē ai ko hono tuʻusi ha Kalisitiané ko ha tokonaki anga-ʻofa ia kapau ʻoku fakatupu loto-mamahi ʻaupito? Ko e hā ʻa e ngaahi ʻuhinga ʻoku ʻomai ʻe he Folofolá ki hono fai ʻa e meʻa fakamamahi ko iá? Pea ko e hā ʻa e meʻa tofu pē ʻoku taki atu ki hono tuʻusi ha taha?

TAFAʻAKI ʻE UA ʻOKU TAKI ATU KI HE TUʻUSÍ

Ko e tafaʻaki ʻe ua—ʻa ia kuo pau ke hoko fakataha—ʻo iku ki hono tuʻusi ha taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻUluakí, ʻoku fai ʻe ha Fakamoʻoni ʻosi papitaiso ha angahala mamafa. Uá, ʻoku ʻikai ke ne fakatomala ʻi heʻene faiangahalá.

Neongo ʻoku ʻikai ke ʻamanekina ʻe Sihova ʻa e haohaoá meia kitautolu, ʻoku ʻi ai ʻene tuʻunga ʻo e māʻoniʻoní ʻa ia ʻokú ne ʻamanekina ʻene kau sevānití ke nau aʻusia. Ko e fakatātaá, ʻoku fiemaʻu ʻe Sihova ke tau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi angahala mamafa hangē ko e fehokotaki fakasino taʻetaau, tauhi ʻaitoli, kaihaʻa, maʻu koloa fakamālohi, fakapō mo e ngāue fakafaʻahikehe.—1 Kol. 6:9, 10; Fkh. 21:8.

ʻIkai ʻokú ke loto-tatau ko e ngaahi tuʻunga maʻa ʻa Sihová ʻoku ʻuhinga lelei pea ʻoku hoko ko ha maluʻanga kia kitautolu? Ko hai ia ʻoku ʻikai saiʻia ke nofo ʻi he lotolotonga ʻo e kakai melino, lelei mo alafalalaʻanga? ʻOku tau maʻu ha ʻātakai pehē ʻi he haʻohaʻonga hotau fanga tokoua mo e fanga tuofāfine fakalaumālié, ʻoku tau fakamālō ki he palōmesi naʻa tau fai ʻi heʻetau fakatapui ki he ʻOtuá ke moʻui ʻo fehoanaki mo e ngaahi fakahinohino ʻoku ʻi heʻene Folofolá.

Kae fēfē kapau ʻoku fai ʻe ha Kalisitiane ʻosi papitaiso ha angahala mamafa koeʻuhí ko e vaivaiʻanga fakaetangatá? Ko e kau sevāniti faitōnunga ʻa Sihova ʻi he kuohilí naʻa nau fai ʻa e ngaahi fehālaaki pehē, ka naʻe ʻikai ke siʻaki fakaʻaufuli kinautolu ʻe he ʻOtuá. Ko Tuʻi Tēvita ko ha fakatātā ʻiloa ia. Naʻe fai ʻe Tēvita ʻa e tono mo e fakapō; ka, naʻe fakahaaʻi ange ʻe he palōfita ko Nētané: “Ko e ʻEiki . . . kuo ne ʻave hoʻo hia.”—2 Sām. 12:13.

Naʻe fakamolemoleʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e angahala ʻa Tēvitá koeʻuhí ko ʻene fakatomala loto-moʻoní. (Saame 32:1-5) ʻI he tuʻunga meimei tatau, ko ha sevāniti ʻa Sihova ʻi he ʻahó ni ʻe tuʻusi ʻo kapau pē ʻoku ʻikai ke ne fakatomala pe hokohoko atu ke fai ʻa e meʻa ʻoku koví. (Ngā. 3:19; 26:20) Kapau ʻoku ʻikai hā mai ha fakatomala loto-moʻoni ki he kau mātuʻa ʻoku nau ngāue ʻi he kōmiti fakaefakamāú, kuo pau ke nau tuʻusi ʻa e tokotahá.

ʻI he kamataʻangá, te tau ongoʻi nai ko e fili ke tuʻusi ha tokotaha faihala ʻoku fakamamahi pe taʻeʻofa, tautefito kapau ʻoku tau vāofi mo e tokotaha ko iá. Kae kehe, ʻoku ʻomai ʻe he Folofola ʻa Sihová ʻa e ngaahi ʻuhinga lelei ke tui ai ko ha fili anga-ʻofa ia.

NGAAHI ʻAONGA ʻO E TUʻUSÍ

Naʻe pehē ʻe Sīsū “ʻoku fakamoʻoniʻi ʻa e māʻoniʻoni ʻa potó ʻe heʻene ngaahi ngāué.” (Māt. 11:19) Ko ha fili fakapotopoto ke tuʻusi ha tokotaha faihala taʻefakatomala ʻoku maʻu ai ʻa e ngaahi ola māʻoniʻoni. Fakakaukau ki he meʻa ʻe tolu ko ení:

Ko hono tuʻusi ha kau faihala ʻoku fakalāngilangiʻi ai ʻa e huafa ʻo Sihová. Koeʻuhi ʻoku tau fataki ʻa e huafa ʻo Sihová, ko ʻetau tōʻongá ʻoku tapua moʻoni atu ai hono huafá. (ʻAi. 43:10) Hangē pē ko e lava ʻe ha ʻulungaanga ʻo ha foha ke ʻomi ʻa e lāngilangi pe luma ki heʻene ongo mātuʻá, ko ia ko e ongoʻi ʻa e kakaí fekauʻaki mo Sihová ʻe ʻi ai ʻa e kaunga ʻo e faʻifaʻitakiʻanga lelei pe kovi ʻoku nau sio ki ai ʻi he kakai ʻoku uiʻaki hono huafá. ʻE pouaki ʻa e huafa lelei ʻo e ʻOtuá kapau ʻe moʻuiʻaki ʻe he kakai ʻoku nau fataki ʻa e huafa ko iá ʻa e tuʻunga fakaeʻulungaanga ʻa Sihová. Ko e tuʻungá naʻe meimei tatau ia mo e taimi ʻo ʻIsikelí naʻe hanga ʻe he kakai ʻo e ngaahi puleʻangá ʻo fakafekauʻaki vāofi ʻa e huafa ʻo Sihová mo e kau Siú.—ʻIsi. 36:19-23.

Te tau ʻoatu ʻa e luma ki he huafa māʻoniʻoni ʻo e ʻOtuá kapau te tau fai ʻa e ngaahi ʻulungaanga taʻetaau. Naʻe akonaki ʻa e ʻapositolo ko Pitá ki he kau Kalisitiané: “ʻI he tuʻunga ko e fānau talangofuá, tuku ʻa e hoko ʻo fakafuo ʻe he ngaahi holi naʻa mou maʻu ki muʻa ʻi hoʻomou taʻeʻiló, ka, ʻi he fakatatau ki he Tokotaha Māʻoniʻoni ʻa ia naʻá ne ui kimoutolú, mou hoko ʻo māʻoniʻoni ʻi hoʻomou tōʻonga kotoa pē, koeʻuhí kuo tohi: ‘Kuo pau ke mou māʻoniʻoni, koeʻuhí ʻoku ou māʻoniʻoni.’” (1 Pita 1:14-16) Ko e tōʻonga maʻa mo māʻoniʻoní ʻoku ʻoatu ai ʻa e lāngilangí ki he huafa ʻo e ʻOtuá.

Kae kehe, kapau ʻe fai ʻe ha taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e meʻa ʻoku koví, ngalingali ko e ngaahi kaumeʻá mo e ngaahi mahení te nau ʻiloʻi ia. Ko e tuʻusí ʻoku fakahaaʻi ai ʻoku maʻu ʻe Sihova ha kakai maʻa ʻa ia ʻoku nau pipiki ki he ngaahi tataki Fakatohitapú kae lava ke tauhi maʻu ʻa e māʻoniʻoni ko iá. Naʻe ʻalu ha sola ki ha fakataha ʻi ha Fale Fakatahaʻanga ʻi Suisalani pea pehē ʻokú ne loto ke hoko ko ha mēmipa ʻo e fakatahaʻangá. Ko hono tuofefiné naʻe tuʻusi koeʻuhi ko e ʻulungaanga taʻetaau. Naʻá ne pehē ʻokú ne loto ke kau ki ha kautaha “ʻoku ʻikai ke nau makātakiʻi ʻa e tōʻonga koví.”

Ko e tuʻusí ʻoku tauhi ai ke maʻa ʻa e fakatahaʻanga Kalisitiané. Naʻe fakatokanga ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he kau Kolinitoó fekauʻaki mo e fakatuʻutāmaki ʻo hono fakaʻatā ke kei ʻi honau lotolotongá ʻa e kau faiangahala loto-leleí. Naʻá ne fakahoa ʻa e tākiekina kovi ʻa e faʻahinga peheé ki he lēvani ʻokú ne ʻai ha takaonga mahoaʻa ke tupu. “Ko ha kiʻi meʻi lēvani siʻisiʻi ʻokú ne fakatupu ʻa e takaonga mahoaʻá kotoa,” ko ʻene laú ia. Naʻá ne faleʻi leva kinautolu: “Kapusi ʻa e tangata fulikivanú mei homou haʻohaʻongá.”—1 Kol. 5:6, 11-13.

Ngalingali ko e ‘tangata fulikivanu’ naʻe lave ki ai ʻa Paulá naʻá ne fai taʻetoeufi ʻa e ʻulungaanga taʻetāú. Pea ko e kau mēmipa kehe ʻo e fakatahaʻangá naʻe aʻu ʻo kamata ke nau fakatonuhiaʻi ʻene tōʻongá. (1 Kol. 5:1, 2) Kapau naʻe fakaʻatā pē ʻa e angahala mamafá, ko e kau Kalisitiane kehé naʻa nau mei hehema ke muimui ʻi he ngaahi tōʻonga taʻetaau ʻa e kolo fakalielia naʻa nau nofo aí. Ko hono tukunoaʻi ʻa e faiangahala loto-leleí ʻoku pouaki ai ha tōʻonga fakataʻetaʻetokanga ki he ngaahi tuʻunga fakaʻotuá. (Koh. 8:11) ʻIkai ko ia pē, ko e kau faiangahala taʻefakatomalá ʻe lava ke nau hoko “ko e ngaahi maka ʻoku pulipulia ʻi he tahí” pea fakatūkiaʻi ai ʻa e tui ʻa e niʻihi kehe ʻi he fakatahaʻangá.—Sute 4, 12.

Ko e tuʻusí ʻe lava ke fakafoki mai ai ʻa e fakakaukau lelei ʻa e tokotaha faihalá. Naʻe lave ʻa Sīsū ki ha kiʻi talavou naʻá ne mavahe mei he ʻapi ʻo ʻene tamaí pea fakamoleki noa ʻene koloá ʻi ha moʻui fakalusa. Naʻe ʻiloʻi ʻe he foha maumau-koloá ʻa e faingataʻa ʻo e moʻui ʻo mavahe mei he ʻapi ʻene tamaí ko e koto ngeʻesi mo e fakamamahi. Naʻe faai atu pē ʻo foki mai ʻa e fakakaukau lelei ʻa e fohá, fakatomala pea foki leva ki hono fāmilí. (Luke 15:11-24) Ko e fakamatala ʻa Sīsū fekauʻaki mo e tamai ʻofa ʻa ia naʻá ne fiefia ʻi he liliu ʻa e loto hono fohá ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ke mahinoʻi ʻa e ngaahi ongoʻi ʻa Sihová. “Tangi ʻeku moʻui haʻaku fiefia ʻi he pekia ʻa e angahala; ka ʻi he tafoki ʻa e angahala mei hono ʻalunga ke ne moʻui,” ko ʻene fakapapaú mai ia.—ʻIsi. 33:11.

Pehē foki, ko e kau tuʻusi ʻoku ʻikai ke nau kei hoko ko ha kau mēmipa ʻo e fakatahaʻanga Kalisitiané—ʻa honau fāmili fakalaumālié—ʻe lava ke nau lāuʻilo ki he meʻa kuo nau fakamolekí. Ko e ngaahi nunuʻa kovi ʻo ʻenau ʻalunga angahalaʻiá, fakataha mo e ngaahi manatu ki he ngaahi ʻaho fakafiefia ange ʻi he taimi naʻa nau maʻu ai ʻa e vahaʻangatae lelei mo Sihova mo ʻene kakaí, ʻe lava ke toe fakafoki mai ai ʻenau fakakaukau leleí.

Ko e ʻofá mo e tuʻumaʻú ʻoku fiemaʻu kae lava ke ʻomai ai ʻa e ola ʻoku fiemaʻú. “Ka taaʻi au ʻe he angatonu, ko e ʻofa ia,” ko e lau ia ʻa e tokotaha-tohi-saame ko Tēvitá, pea “ko ʻene valoki au, ko ʻene pani kita.” (Saame 141:5) Ke fakatātaaʻi: Sioloto atu ʻoku kai ha taha pea loʻoa ʻi ha meʻi kanomate. ʻOku ʻikai lava ke ne mānava lelei pea hoholo hifo. Pea ʻikai ke ne toe lava ʻo lea. Kapau heʻikai tokoniʻi vave ia ʻe ha taha ʻe mate. ʻE hapo ʻi leva ʻe ha taha hono tuʻá ke homo mai ia ki tuʻa. ʻE mamahi nai ʻa e hapoʻí, ka ʻe fakahaofi ai ʻene moʻuí. ʻI he tuʻunga meimei tatau, naʻe ʻiloʻi ʻe Tēvita ko ha tokotaha anga-tonu ʻe fiemaʻu nai ke fai kiate ia ha fakatonutonu ʻe fakamamahi ka ʻe lelei kiate ia.

ʻI he ngaahi tuʻunga lahi, ko e tuʻusí ʻoku ʻoatu ai ʻa e fakatonutonu ʻoku fiemaʻu ki he tokotaha faihalá. Hili ha taʻu ʻe 10 nai, ko e foha ʻo Julian, naʻe lave ki ai ki muʻá, naʻá ne fakamaʻa ʻene moʻuí, foki ki he fakatahaʻangá pea ko ha mātuʻa ia he taimí ni. “Ko e tuʻusí naʻá ne ʻai au ke u fehangahangai mo e ngaahi nunuʻa ʻo ʻeku ʻalunga moʻuí,” ko ʻene laú ia. “Naʻe fiemaʻu kiate au ʻa e kinisi ko iá.”—Hep. 12:7-11.

FOUNGA ANGA-ʻOFA KE FAKAFEANGAI KI HE KAU TUʻUSÍ

Ko e moʻoni, ko e tuʻusí ko ha fakatamaki fakalaumālie, ka ko e fakatamakí ʻoku ʻikai fiemaʻu ke hoko ko ha tuʻunga kovi ʻaupito. Ko kitautolu kotoa ʻoku ʻi ai hotau fatongia ke fakapapauʻi ko e tuʻusí ʻe ʻaonga.

ʻOku fai ʻa e feinga ke tokoniʻi ʻa e faʻahinga fakatomalá ke foki kia Sihova

Ko e kau mātuʻa ʻa ia ʻoku nau maʻu ʻa e fatongia fakamamahi ʻo e lāulea ki he fili ke tuʻusí ʻoku nau feinga ke tapua atu ʻa e ʻofa ʻa Sihová. ʻI hono fakahaaʻi ki he tokotahá ʻenau filí, ʻoku nau fakamatalaʻi anga-ʻofa mo māʻalaʻala ʻa e ngaahi sitepu ʻoku fiemaʻu ke ne fou ai ke toe fakafoki mai ki he fakatahaʻangá. Ke fakamanatu ki he kau tuʻusí ʻa e founga ʻe lava ke nau foki mai ai kia Sihová, ʻe toutou ʻaʻahi nai ʻa e kau mātuʻá ki he faʻahinga kuo nau fakahaaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fakamoʻoni ʻoku liliu ʻenau ngaahi tōʻongá. *

Ko e ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí ʻe lava ke nau fakahāhā ʻa e ʻofa ki he fakatahaʻangá mo e tokotaha faihalá ʻaki ʻa e fakaʻapaʻapaʻi ʻa e fili ke tuʻusí. “Naʻá ne kei hoko pē ko hoku foha,” ko e fakamatala ia ʻa Julian, “ka ko ʻene tōʻonga moʻuí naʻá ne ʻai ha ʻā vahevahe ʻi homa vahaʻá.”

Ko e kotoa ʻi he fakatahaʻangá ʻe lava ke nau fakahāhā ʻa e ʻofa makatuʻunga ʻi he tefitoʻi moʻoní ʻaki ʻa e fakaʻehiʻehi mei he fetuʻutaki mo e talanoa mo e tokotaha tuʻusí. (1 Kol. 5:11; 2 Sio. 10, 11) ʻOku nau poupouʻi ʻa e akonaki kuo ʻoange ʻe Sihova kiate ia fakafou ʻi he kau mātuʻá. ʻIkai ko ia pē, ʻe lava ke nau fakahaaʻi ʻa e ʻofa mo e poupou lahi ange ki he fāmili ʻo e tokotaha tuʻusí, ʻa ia ʻoku nau loto-mamahi lahi pea ʻoku ʻikai totonu ke ʻai ke nau ongoʻi ʻoku ʻikai fakakau foki mo kinautolu ʻi he feohi mo e kaungātuí.—Loma 12:13, 15.

“Ko e tuʻusí ko ha fokotuʻutuʻu ia ʻoku tau fiemaʻu, ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ke moʻui ʻo fehoanaki mo e ngaahi tuʻunga ʻa Sihová,” ko e fakamulituku ia ʻa Julian. “ʻI he lele lōloá, neongo ʻa e mamahí, ʻoku ʻomai ai ʻa e ngaahi ola lelei. Kapau naʻá ku tali ʻa e tōʻonga kovi ʻa hoku fohá, heʻikai ʻaupito ke ne toe foki mai.”

^ Sio ki he Taua Leʻo, Sepitema 1, 1991, peesi 17-19.