1. (1) Etke eaorõk bwe jen jum̦aik Setan kiiõ? (2) Etke jejel̦ã bwe jemaroñ jum̦aik Setan im bõk anjo̦?

 SETAN ej jum̦ae bween rũkkapit ro im ‘jiip ro jet.’ (Jon 10:16) Kõnke m̦õttan jidik wõt an Tepil̦ eo iien, ej lukkuun kate ñan ko̦kkure tõmak ko an elõñ iaan rũkarejar ro an Jeova. Eñin ej mejãnkajjik eo an. (Riit Revelesõn 12:9, 12.) Kiiõ kajjitõk eo in, jemaroñ ke jum̦aik Setan im bõk anjo̦? Aet! Baibõl̦ ej ba: “Kom̦win jum̦ae Tepil̦, im enaaj ko jãn kom̦.”—Jemes 4:7.

2, 3. (1) Elõñ armej ro rejjab tõmak bwe ewõr Setan. Etke Setan em̦õn̦õn̦õ kõn men in? (2) Etke kwõjel̦ã bwe ewõr Setan?

² Elõñ rejjab tõmak bwe ewõr Setan. Rein rej ba bwe Setan im enjel̦ ro renana rej wal̦o̦k wõt ilo bok ko, pija ko rekaamijak, im mijjin ko. Armej rein rej l̦õmn̦ak bwe ñe kwõmãlõtlõt kwõban tõmak bwe ewõr Setan im enjel̦ nana. Setan ej ke inepata kõn an armej ro jab tõmak men in? Ejjab. Kõn an armej ro pere im jab tõmak bwe ewõr Setan, men in ekõm̦m̦an bwe en pidodol̦o̦k an m̦on̦e er. (2 Korint 4:4, UBS) Setan ej kowõnm̦aanl̦o̦k tõmak im l̦õmn̦ak rot in bwe en em̦m̦an an tõlpiloik armej ro.

³ Kõj rũkarejar ro an Jeova, jejjab ãinwõt armej ro me em̦õj an Setan tõlpiloik er. Jejel̦ã bwe ewõr Setan. Etke jejaam̦ jel̦ã men  in? Kõnke Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe Setan eo ear kõnnaan ippãn Iv ilo an kar kõjerbal juon jedpãnit. (Jenesis 3:1-5) Baibõl̦ ej bar kwal̦o̦k bwe ear kõnnaan ippãn Jeova kõn unin an Job karejar ñane. (Job 1:9-12) Bareinwõt, Setan ear kajjioñ in kapo Jijej. (Matu 4:1-10) Im ãlikin an kar Jijej jino Kiiñ ilo iiõ eo 1914, Setan ear “tarin̦aeik” ak jum̦ae bween rũkkapit ro ijin ioon lal̦. (Revelesõn 12:17) Tarin̦ae in ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo an Tepil̦ eo kate joñan wõt an maroñ ñan ko̦kkure tõmak eo an rũkkapit ro im jiip ro jet. Bwe jen maroñ bõk anjo̦ ilo tarin̦ae in, jej aikuj jum̦aik Setan im kate wõt kõj bwe en pen wõt tõmak eo ad. Ilo katak in, jenaaj etale 3 wãween ko me Setan ej kõjerbali ñan kõm̦m̦ane men in.

4. Etke Setan ej juon joñak enana kõn utiej bõro?

⁴ Setan ej juon eo me el̦ap an utiej bũruon. Enjel̦ in enana ear kajjioñ in jum̦ae jim̦we im maroñ eo an Anij ñan tõl. Ejjab men in wõt ak ear kajjioñ kareel ro jet bwe ren kabuñ ñane ijello̦kun aer kabuñ ñan Jeova. Setan ej juon joñak enana kõn utiej bõro im juon eo me ej l̦õmn̦ak bwe em̦m̦anl̦o̦k jãn ro jet. Kõn men in, juon wãween jemaroñ jum̦ae Setan ej ilo ad kõjparok kõj jãn utiej bõro im kate kõj bwe en ettã wõt bũruod. (Riit 1 Piter 5:5, UBS.) Ak ta in utiej bõro? Aolep iien enana ke utiej bõro?

5, 6. (1) Aolep iien enana ke utiej bõro? Jouj im kõmel̦el̦e. (2) Kain utiej bõro rot eo ekauwõtata, im ta waanjoñak ko ilo Baibõl̦ kõn ro rar kwal̦o̦k utiej bõro rot in?

⁵ Ekkar ñan juon tũkjinede, utiej bõro ej ñe jej kautiej im lõke kõj make. Ej bar “juon eñjake in m̦õn̦õn̦õ me kwõj bõke ñe kwe ak armej ro repaake eok rar kõm̦m̦ane juon men em̦m̦an ak bõk juon men em̦m̦an.” Ejjab nana ñan bõk l̦õmn̦ak rot in. Rijjilõk Paul ear ba: “Kõmij kõmmejãje [utiej bũruem] kõn kom̦ ilo eklejia ko an Anij, kõn ami kijenmej im tõmak ilo matõrtõr im eñtaan otemjej rej wal̦o̦k ñan kom̦.” (2 Tessalonika 1:4) Kõn men in, ejjab nana ñe jej m̦õn̦õn̦õ kõn kõj make ak utiej bũruod kõn men ko rem̦m̦an ro jet rej kõm̦m̦ani. Jejjab aikuj in jook kõn baam̦le ko ad, m̦anit eo ad, ak jikin eo me jaar dik im rũttol̦o̦k ie.​—Jerbal 21:39, UBS.

⁶ Bõtab, ewõr juon wãween bar utiej bõro me emaroñ ko̦kkure kõtaan armej ro, el̦aptata jem̦jerã eo ad ippãn Jeova. Utiej bõro in emaroñ kõm̦m̦an bwe jen illu ñe ro jet rej kajim̦we kõj ak letok naanin kakapilõk ko. Emaroñ kõm̦m̦an bwe jen kõjekdo̦o̦n naanin kakapilõk ko ijello̦kun ad kõttãik kõj make im l̦oori. (Sam 141:5) Kain utiej bõro rot in ej ñe el̦e jãn joñan ad l̦õmn̦ak kõn kõj make. Utiej bõro rot in “ej wal̦o̦k ippãn armej ro me rej l̦õmn̦ak bwe rem̦m̦anl̦o̦k jãn ro jet meñe ejjel̦o̦k unin.” Jeova edike utiej bõro rot in. (Ezekiel 33:28, UBS; Amos 6:8, UBS) Setan elukkuun m̦õn̦õn̦õ el̦aññe armej ro rej anõke utiej bõro rot in me ej kwal̦o̦ke, ilo aer kõmmejãje kõn er make. Pijaikl̦o̦k m̦õk an Setan lukkuun m̦õn̦õn̦õ ke Nimrod, Pero, im Absalom rar kwal̦o̦k utiej bõro im kõmmejãje kõn er make! (Jenesis 10:8, 9; Exodus 5:1, 2; 2 Samuel 15:4-6) Utiej bõro ej men eo me ear kõm̦m̦an bwe Kein en luuji jem̦jerã eo an ippãn Anij. Jeova ear kajim̦we Kein, ak kõn an utiej bũruon ear m̦akoko in roñjake. Ear kapen bũruon im kõjekdo̦o̦n naanin kakkõl eo an Anij, im ear jab mijak in jerawiwi n̦ae Jeova.​—Jenesis 4:6-8.

7, 8. (1) Ta in kalijekl̦o̦k, im ewi wãween an ekkejell̦o̦k ippãn utiej bõro? (2) Ewi wãween an utiej bõro maroñ ko̦kkure aenõm̦m̦an eo ilowaan juon eklejia?

⁷ Rainin, armej ro rej kwal̦o̦k utiej bõro ilo elõñ wãween ko renana. Jet iien utiej bõro ej ekkejell̦o̦k ippãn kalijekl̦o̦k. Ekkar ñan juon tũkjinede, kalijekl̦o̦k ej ñe jej dike  armej ro jãn aelõñ ko jet. Kalijekl̦o̦k ej “tõmak eo bwe eoktak kapeel im wãween ko ippãn armej ro jãn kajjojo aelõñ, im bwe armej ro jãn jet aelõñ reutiej ak armej ro jãn bar jet aelõñ rettã.” Kõn an l̦ap kalijekl̦o̦k ippãn armej ro, ekõm̦m̦an bwe en wõr tarin̦ae im m̦an doon.

⁸ Men kein rejjab aikuj in wal̦o̦k ilowaan eklejia eo. Jet iien, apañ ko me rej wal̦o̦k ikõtaan rũttõmak ro m̦õttad rej jebar im wal̦o̦ktok jãn utiej bõro, im men in emaroñ kõm̦m̦an bwe en lukkuun l̦ap apañ ko rej wal̦o̦k. Men in ear wal̦o̦k ñan jet iaan Kũrjin ro jinoin. Eñin unin Jemes ear kajitũkin er kajjitõk in eaorõk: “Poktak ko im akwããl ko ibwiljimi rej itok jãn ia?” (Jemes 4:1, UBS) Ñe jej dike ro jet im l̦õmn̦ak bwe jem̦m̦anl̦o̦k jãn er, epidodo ad ba ak kõm̦m̦ani men ko me renaaj kõmetak er. (Jabõn Kõnnaan 12:18, UBS) Ealikkar bwe utiej bõro emaroñ ko̦kkure aenõm̦m̦an eo ilowaan juon eklejia.

9. Ewi wãween an Baibõl̦ jipañ kõj ñan kõjparok kõj jãn kalijekl̦o̦k im jabdewõt kain utiej bõro ko rejjab jim̦we? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

⁹ Ñe eitok wõt bwe jen l̦õmn̦ak bwe jem̦m̦anl̦o̦k jãn ro jet, jej aikuj keememej bwe Jeova elukkuun dike “jabdewõt eo eutiej bũruon.” (Jabõn Kõnnaan 16:5) Jej aikuj bareinwõt etale bũruod im kajitũkin kõj make kajjitõk kein: ‘Ij ke l̦õmn̦ak bwe im̦m̦anl̦o̦k jãn ro jet me eoktak aelõñ ko aer im m̦anit ko aer?’ El̦aññe uwaak eo ej aet, eokwe ealikkar ad kõjekdo̦o̦n m̦ool eo bwe Anij ear “kõm̦anm̦an riaelõñ ko otemjel̦o̦k jãn juon wõt armej.” (Jerbal 17:26, UBS) Ilo m̦ool, aolep armej rej juon wõt kõnke kõj aolep jaar wal̦o̦ktok jãn Adam. Ejjab jim̦we ñan l̦õmn̦ak bwe Anij ear kõm̦m̦an bwe jet riaelõñ ren em̦m̦anl̦o̦k jãn riaelõñ ko jet. El̦aññe jej l̦õmn̦ak rot in, jej kõtl̦o̦k an Setan ko̦kkure ad bõrokuk im yokwe rũttõmak ro m̦õttad. (Jon 13:35) Bwe jen maroñ jum̦ae Setan im bõk anjo̦, jej aikuj kõjparok kõj jãn jabdewõt kain utiej bõro ko rejjab jim̦we.​—Jabõn Kõnnaan 16:18, UBS.

10, 11. (1) Etke emaroñ pidodo ñan yokwe men ko an lal̦ in? (2) Ta eo ear wal̦o̦k ñan Dimas kõn an kar yokwe men ko an lal̦ in?

¹⁰ Setan ej “irooj in lal̦ in,” im ej tõl men ko ilo lal̦ in. (Jon 12:31; 1 Jon 5:19, UBS) Elõñ iaan men ko rej wal̦o̦k ilo lal̦ in rej n̦ae kien ko ilo Baibõl̦. Ilo m̦ool, ejjab aolep men ko ilo lal̦ in renana. Bõtab, jejel̦ã bwe Setan emaroñ kõjerbal men ko ilo lal̦ in ñan kareel kõj ñan kõm̦m̦an jerawiwi. Emaroñ bar kajjioñ kareel kõj ñan yokwe men ko an lal̦ in im kabõjrak ad karejar ñan Jeova.​—Riit 1 Jon 2:15, 16.

¹¹ Jet iaan Kũrjin ro m̦okta rar yokwe men ko an lal̦ in. Ñan waanjoñak, Paul ear je: “Dimas ear ilo̦k jãn eõ kõn an yokwe lal̦ in.” (2 Timote 4:10) Baibõl̦ ejjab lukkuun ba ta ko Dimas ear l̦ap an yokwi ilo lal̦ in me ekar kõm̦m̦an bwe en ilo̦k jãn Paul. Bõlen Dimas ear jino yokwe m̦weiuk ko el̦apl̦o̦k jãn an yokwe jerbal eo an ñan Jeova. El̦aññe men in ear m̦ool, Dimas ear luuji jeraam̦m̦an ko enaaj kar bũki ilo an jerbal ñan Anij. Ewõr ke tokjãn an kar jibadek men ko an lal̦ in? Ejjel̦o̦k. El̦aññe ear jab kõm̦m̦ane men kein, emaroñ kar pãdwõt im rijjipañ ñan Paul. Ejjel̦o̦k juon iaan men ko ilo lal̦ in rem̦m̦anl̦o̦k jãn jeraam̦m̦an ko Jeova enaaj kar lil̦o̦k ñane!—Jabõn Kõnnaan 10:22.

12. Ewi wãween an Setan kõjerbal “m̦weiuk ko” ñan kareel kõj kõn kõn̦aan ko ad?

¹² Men in emaroñ bar wal̦o̦k ñan kõj rainin. Ãinwõt Kũrjin ro, jekõn̦aan kabwe aikuj ko ad make im an baam̦le eo ad. (1 Timote 5:8) Jejel̦ã bwe Jeova ekõn̦aan bwe jen m̦õn̦õn̦õ kõnke ear lel̦o̦k ñan Adam im Iv juon pedetaij eaiboojoj bwe erro en jokwe ie. (Jenesis 2:9) Bõtab, Setan emaroñ kõjerbal  “m̦weiuk ko” ñan kareel kõj kõn kõn̦aan ko ad. (Matu 13:22, UBS) Elõñ rej l̦õmn̦ak bwe jããn im m̦weiuk renaaj kõm̦m̦an bwe ren m̦õn̦õn̦õ im lo tõprak ilo mour ko aer. Ñe jej bõk l̦õmn̦ak in, men in emaroñ kõm̦m̦an bwe jen luuji men eo el̦aptata an aorõk me epãd ippãd. Ta in? Jem̦jerã eo ad ippãn Jeova. Jijej ear kakkõl rũkal̦oor ro an im ba: “Ejjel̦o̦k armej emaroñ pokake ruo irooj; bwe enaaj kõjdate juon im yokwe eo juon; ak enaaj dãpij juon im kõjekdo̦o̦n eo juon. Kom̦ ban rũkarejeran Anij im m̦weiuk.” (Matu 6:24) Ñe jej likũt bwe m̦weiuk en men eo m̦oktata ilo mour eo ad, enaaj jorrããn jem̦jerã eo ad ippãn Jeova. Eñin men eo Setan ekõn̦aan bwe jen kõm̦m̦ane. Jen jab kõtl̦o̦k bwe jããn ak m̦weiuk ren aorõkl̦o̦k jãn jem̦jerã eo ad ippãn Jeova. Bwe jen maroñ jum̦ae Setan im bõk anjo̦, ej aikuj jim̦we l̦õmn̦ak eo ad kõn m̦weiuk.​—Riit 1 Timote 6:6-10.

13. Ewi wãween an lal̦ in kowõnm̦aanl̦o̦k l̦õmn̦ak ko rejjab jim̦we kõn m̦are im pãlele?

¹³ Bar juon iaan aujiid ko an Setan ej mour in l̦õñ. Elõñ armej rej l̦õmn̦ak bwe an rippãlele ro tiljek im m̦ool ñan doon ej juon m̦antin etto im ekõm̦m̦an bwe ren jab anemkwõj. Ñan waanjoñak, juon kõrã ebuñbuñ me ej pãd ilo pijain alwõj ko ear ba bwe aolep rippãlele reban maroñ m̦ool im tiljek ñan doon. Ear wõnm̦aanl̦o̦k im ba: “Ejjel̦o̦k juon en̦ ijel̦ã kajjien me ej tiljek im m̦ool ñan eo pãleen, im ejjel̦o̦k juon en̦ ijel̦ã kajjien me ekõn̦aan kõm̦m̦ane men in.” Bar juon em̦m̦aan me ej bar pãd ilo pijain alwõj ko ear ba: “Ijjab lukkuun jel̦ã ñe kar kõm̦anm̦an kõj bwe jen pãdwõt ippãn eo pãleed toon wõt ad mour.” Ejjel̦o̦k pere bwe Setan elukkuun m̦õn̦õn̦õ ñe armej ro rej kananaik menin letok in an Anij ñan m̦are im pãlele. Setan Tepil̦ eo ejjab kõn̦aan rejetake karõk eo an Jeova kõn m̦are, im ejjab kõn̦aan bwe en em̦m̦an im lem̦õn̦õn̦õ pãd eo an rippãlele ro em̦õj aer m̦are. Bwe jen maroñ jum̦ae Setan im bõk anjo̦, jej aikuj bõk l̦õmn̦ak eo an Anij kõn mour in m̦are.

14, 15. Ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani ñe kwõj itõn po ilo menin kapo eo kõn mour in l̦õñ?

¹⁴ Jekdo̦o̦n ñe jej juon eo em̦õj an m̦are ak juon eo ejjel̦o̦k rejetan, jej aikuj kate kõj ñan jum̦ae jabdewõt wãween mour in l̦õñ. Epidodo ke men in? Ejjab ñan jidik! Ñan waanjoñak, ñe kwõj juon jo̦dikdik, kwõmaroñ roñ an rijikuul̦ ro jet kõmmejãje kõn aer pãd ak babu ippãn jabdewõt eo rekõn̦aan. Remaroñ bareinwõt kõmmejãje kõn aer jilkinl̦o̦k ñan ro jet text ak pija nana jãn jeel̦boon ko aer. Ilo m̦ool, ilo jet aelõñ ko, rej watõk bwe ejjel̦o̦k oktak men in jãn ñe juon ej jilkinl̦o̦k ñan ro jet pija nana ko me rũtto ro rej kõm̦m̦ani m̦anit ko renana im rettoon ñan ajri ro. Baibõl̦ ej ba: “Eo ej l̦õñ ej make jerawiwi n̦ae ãnbwinnin.” (1 Korint 6:18) Jet nañinmej ko relukkuun ajeeded kõn wõt mour in l̦õñ. Ro rej bõk nañinmej kein relukkuun eñtaan kaki im elõñ rej mej jãni. Im enañin aolep jo̦dikdik ro me rar pãd ippãn ro jet m̦okta jãn aer m̦are rej ba bwe relukkuun ajl̦o̦k. Elõñ menin karreelel ko ilo lal̦ in me rej kõm̦m̦an ad tõmak bwe jeban lo leen kõm̦m̦an ko ad ñe jej rupi kien ko an Anij. Ñe jej tõmak men in, jemaroñ po ilo “etao an jerawiwi.”—Hibru 3:13.

¹⁵ Ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani ñe kwõj itõn po ilo menin kapo in kõn mour in l̦õñ? Eokwe, kwõj aikuj m̦okta kile m̦õjn̦o̦ in am̦. (Rom 7:22, 23, UBS) Jar ñan Anij bwe en kakajoor eok. (Pilippai 4:6, 7, 13) Kõjparok eok jãn men ko me remaroñ kõm̦m̦an bwe kwõn po. (Jabõn Kõnnaan 22:3) Im ñe ewõr menin kapo kwõj iioone, m̦õkaj im etal jãne.​—Jenesis 39:12.

16. Ta ko Jijej ear ba ke Setan ear kajjioñ kapoiki, im ta eo jemaroñ katak jãn joñak eo an?

¹⁶ Jijej ear likũt juon joñak em̦m̦an ñan  kõj. Ke Setan ear kajjioñ kapoiki, ear jab po ilo naanin karreelel ko an. Joñan, ear m̦õkaj im ba ñan Setan: “Ar jeje.” (Riit Matu 4:4-10.) Jijej ear jel̦ã kobban Naanin Anij. Eñin unin ear pidodo an kajju kwal̦o̦k kobban eoon ko ke Setan ear kajjioñ kapoiki. Bwe jen maroñ jum̦ae Setan im bõk anjo̦, jen jab kõtl̦o̦k bwe jen po ilo mour in l̦õñ.​—1 Korint 6:9, 10.

17, 18. (1) Ta aujiid ko jet Setan ej kõjerbali, im etke jejel̦ã bwe jenaaj baj iioon wõt men kein? (2) Ta eo enaaj wal̦o̦k ñan Setan, im ewi wãween an men in jipañ kõj ñan kijenmej wõt?

¹⁷ Utiej bõro, arõk m̦weiuk, im mour in l̦õñ rej jilu iaan aujiid ko Setan ej kõjerbali. Elukkuun bar lõñ aujiid ko jet ej kõjerbali. Ñan waanjoñak, jet iaan rũttõmak ro m̦õttad rej iioon jum̦ae im matõrtõr jãn baam̦le ko aer, im jet rej iioon kajjirere jãn rijikuul̦ ro jet. Ro jet rej mour ilo aelõñ ko me kien ko aer rej kajjioñ kabõjrak er jãn aer kwal̦o̦k naan. Jejel̦ã bwe jenaaj baj iioon wõt apañ rot kein. Etke? Kõnke Jijej make ear kakkõl kõj im ba: “Armej otemjej renaaj kõjdate kom̦ kõn Eta, a eo ej kijenmej ñan jem̦l̦o̦kin naaj lo̦mo̦o̦rene.”—Matu 10:22.

¹⁸ Ewi wãween ad maroñ jum̦aik Setan im bõk anjo̦? Jijej ear ba: “Ami kijenmej enaaj lo̦mo̦o̦ren kom̦.” (Luk 21:19, UBS) Men ko me armej ro rej kõm̦m̦ani ñan kõj reban kajorrããn kõj ñan indeeo. Ejjel̦o̦k juon enaaj ko̦kkure jem̦jerã eo ad ippãn Anij, m̦ae iien jej make kõtl̦o̦k bwe ren ko̦kkure. (Rom 8:38, 39, UBS) Meñe jet iaan rũkarejar ro retiljek an Jeova rej mej, ak ejjab mel̦el̦ein bwe Setan ej bõk anjo̦. Jeova enaaj bar kõmour rein. (Jon 5:28, 29, UBS) Bõtab, Setan ejjel̦o̦k an kõjatdikdik. Ãlikin an naaj jako jukjukun pãd in an, enaaj kalbuuj ilo abys ium̦win 1,000 iiõ. (Revelesõn 20:1-3) Im ilo jem̦l̦o̦kin iiõ kein 1,000 me Kũraij enaaj tõl, naaj “kõtl̦o̦k Setan jãn jikin kalbuuj eo an” im enaaj bar kajjioñ m̦on̦e armej ro reweeppãn. Iien eo ãliktata in enaaj kõm̦m̦ane men in. Bõtab ãlikin iien in, enaaj jako ñan indeeo. (Revelesõn 20:7-10) Meñe ejjel̦o̦k an Tepil̦ eo kõjatdikdik, ak kwe ewõr am̦! Wõnm̦aanl̦o̦k im jum̦aik Setan, im kate wõt eok bwe en pen wõt tõmak n̦e am̦. Kwõmaroñ jum̦ae Setan im bõk anjo̦!