1. Nso ikanam Paul ọdọhọ ke “Christ edi odudu Abasi”?

JEHOVAH ama ọnọ Jesus Christ odudu ndinam ediwak utịben̄kpọ ke ini enye okodude ke isọn̄. Mbụk utịben̄kpọ emi mmọdo ke Bible. Enye ekeme ndinam inen̄ede ibuọt idem ye Abasi. Ekeme ndidi Jesus ama anam mme utịben̄kpọ en̄wen emi Bible mîtịn̄ke. (Matt. 9:35; Luke 9:11) Abasi ọkọnọ enye odudu anam mme utịben̄kpọ oro. Ntak edi oro apostle Paul ọdọhọde ke “Christ edi odudu Abasi.” (1 Cor. 1:24) Edi didie ke mme utịben̄kpọ Jesus ẹbehe nnyịn?

2. Nso ke mme utịben̄kpọ Jesus ẹkpep nnyịn?

² Apostle Peter ọkọdọhọ ke Jesus ama anam “mme utịben̄kpọ.” (Utom 2:22) Mme utịben̄kpọ emi ẹnam ikụt nte ẹdidiọn̄de mme owo ke Tọsịn Isua Ukara Christ. Enye ayanam ediwak utịben̄kpọ ke ofụri ererimbot ini oro. Mme utịben̄kpọ esie ẹnam idiọn̄ọ nte enye ye Ete esie ẹtiede. Yak ise utịben̄kpọ ita emi Jesus akanamde. Iyeneme ufọn emi mmọ ẹnyenede ẹnọ nnyịn idahaemi ye nte ẹdinyenede inọ nnyịn ke ini iso.

3. (a) Nso ikanam Jesus anam mmọn̄ akabade wine? (b) Didie ke mbụk emi owụt ke Jesus esitat ubọk?

³ Jesus akanam akpa utịben̄kpọ esie ke itie ndọ emi enye akakade ke Cana. Mmịn ama okụre ọkpọn̄ ediwak owo ke itie ndọ oro. Nnyịn idiọn̄ọke m̀mê mmịn okokụre ke ntak emi mme owo ẹkewakde ẹkaha; se idiọn̄ọde edi ke ata esuene ekpekesịm mme anam ndọ oro. Jesus ye eka esie ẹma ẹtiene ẹdụk usọrọ oro. Eka esie ama esikere se mme prọfet ẹketịn̄de ẹban̄a enye, onyụn̄ eti ke ẹkedọhọ ke ẹdikot enye “Eyen Ata Edikon̄.” (Luke 1:30-32; 2:52) Ndi Mary ama ekere ke Jesus ekeme ndinam utịben̄kpọ okposụkedi enye mîkwe Jesus anamde utịben̄kpọ akpa? Mbụk emi owụt ke Mary ye Jesus ikoyomke ebe ye n̄wan oro ẹdia ndọk. Jesus ama ọfiọk ke mbon n̄kan̄ mmimọ isidaha isenowo ibre mbre. Ntem, enye ama anam mmọn̄ emi ekperede ndisịm lita 380 akabade “eti wine.” (Kot John 2:3, 6-11.) Ndi Jesus ekenyene ndinọ mme owo mmịn ke itie usọrọ oro? Ihih, idịghe enye. Se idude edi ke enye esimama ndin̄wam mme owo nnyụn̄ nnọ mme owo n̄kpọ nte Ete esie.

4, 5. (a) Nso ke akpa utịben̄kpọ Jesus ekpep nnyịn? (b) Utịben̄kpọ emi Jesus akanamde ke Cana owụt ke nso iditịbe ke ini iso?

⁴ Jesus ama anam mmọn̄ akabade wine emi ekekemde ata ediwak owo. Ndi ọmọfiọk se utịben̄kpọ emi ekpepde nnyịn? Ekpep nnyịn nte ke enye ye Ete esie ẹsinọ owo n̄kpọ etieti, ke mmọ idịghe ibụk. Afiak ekpep nnyịn ke mmọ ẹsikere ẹban̄a nte etiede mme owo ke idem. Kere nte Jehovah editatde ubọk ke obufa ererimbot ‘inọ kpukpru owo’ udia emi enyenede isek.—Kot Isaiah 25:6.

⁵ Kere nte esịt edinemde kpukpru nnyịn ke ini ẹdinọde nnyịn se iyomde ikan—nti udia ye eti ufọk—emi ekemde kpukpru owo. Imesikọm Jehovah ke ini itiede ikere ofụri nti n̄kpọ emi enye editatde ubọk inọ nnyịn ke Paradise.

6. Nso iwụt ke Jesus ikadaha odudu esie inam n̄kpọ inọ idemesie, ndien didie ke ikeme ndikpebe enye?

⁶ Akanam Jesus idaha odudu esie inam n̄kpọ inọ idemesie. N̄kọ ke eteti se iketịbede ke ini Devil ọkọdọhọde enye anam itiat akabade uyo? Jesus ikamaha ndida odudu esie nnam n̄kpọ emi enye kpọt edidiade ufọn. (Matt. 4:2-4) Enye ekesida odudu esie an̄wam mbon en̄wen. Didie ke ikeme ndikpebe Jesus? Enye ọkọdọhọ ikọt Abasi “[ẹsinọ] owo n̄kpọ.” (Luke 6:38) Imekeme ndikot owo ufọk, itie ye enye idia udia, inyụn̄ itie kiet ineme n̄kpọ Abasi. Imekeme nditie ye owo nneme nneme ke ini mbono esop asuanade, in̄wam owo inam n̄kpọ, utọ nte ndin̄wam owo ntịm utịn̄ikọ esie. Imekeme ndin̄wam owo ke an̄wautom n̄ko. Iyowụt ke imekpebe Jesus edieke  itatde ubọk inọ mbon en̄wen se ededi oro ikemede inyụn̄ in̄wamde mmọ ẹka iso ẹnam n̄kpọ Abasi.

7. Nso idisụk ika iso ifịna mme owo ke ererimbot emi tutu Obio Ubọn̄ Abasi edi?

⁷ Ubuene itọn̄ọke mfịn. Jehovah ama ọdọhọ nditọ Israel ke mme ubuene iditreke-tre ndidu ke obio mmọ. (Deut. 15:11) Jesus ama editịn̄ nte ini akade ete: “Mme ubuene ẹdodu ye mbufo kpukpru ini.” (Matt. 26:11) Ndi ikọ Jesus ọkọwọrọ ke idụhe-du nte mme owo mîdibueneke ke isọn̄ emi? Ihih, ikọ esie ọkọwọrọ ke ubuene iditreke ndidu ke idiọk ererimbot Satan emi. Enem nnyịn ndidiọn̄ọ ke mme utịben̄kpọ Jesus ẹkewụt se iditịbede ke ini iso. Ubuene ndomokiet ididụhe ke Obio Ubọn̄ Abasi. Kpukpru owo ẹyenyene se ẹdiade ẹyụhọ!

8, 9. (a) Nso ikanam Jesus ọnọ ata ediwak owo udia ke utịbe utịbe usụn̄? (b) Nso ke afo enen̄ede ama ke mbụk emi?

⁸ Andiwet psalm kiet ọkọdọhọ ke Jehovah ‘atat ubọk esie oyụhọ udọn̄ kpukpru mme odu-uwem n̄kpọ.’ (Ps. 145:16) Kûfre ke Christ edi odudu Abasi. Enye n̄ko ama esitat ubọk ọnọ mme owo se mmọ ẹyomde. Enye ikanamke emi man owụt ke imenyene odudu. Mbọm mme owo ekesinam enye anam utịben̄kpọ. Yak ise uwụtn̄kpọ kiet ke Matthew 14:14-21. (Kot.) Mbet Jesus ẹma ẹdọhọ enye ke idem emem mme owo, ke biọn̄ ọdọn̄ mmọ. Ekeme ndidi biọn̄ ama ọdọn̄ mme mbet n̄ko, edi mmọ ẹkenen̄ede ẹkere ẹban̄a otuowo oro, ntre mmọ ẹma ẹdọhọ Jesus anam mmọ ẹnyọn̄ọ ẹkeyom udia ẹdia. (Matt. 14:13) Nso ke Jesus edinam iban̄a emi?

⁹ Jesus ama anam uyo ition ye iyak iba ọtọt ekem se ẹdemede ẹnọ irenowo 5,000 ye iban ye nditọwọn̄. Ndi idem ikpaha fi ndikop nte Jesus adade akwa odudu esie an̄wam ata ediwak owo, esịnede nditọwọn̄? Kpukpru owo ẹma “ẹdia ẹyụhọ.” Emi owụt ke udia oro ama awak etieti. Jesus ikọnọhọ mmọ ekpri n̄kpọ ẹda ẹmụm idịbi, edi ọkọnọ mmọ ata eti udia emi oyụhọde mmọ man mmọ ẹkeme ndisan̄a ata anyan usụn̄ n̄kesịm ufọk. (Luke 9:10-17) Udia ama awak tutu se isụhọde ọyọhọ akpasa 12!

10. Nso iditịbe inọ ubuene ke mîbịghike?

¹⁰ Idiọk ukara iyakke ediwak miliọn owo ẹnyene se ẹdade ẹdu uwem mfịn. Kpa ye oro ndusụk nditọete nnyịn ẹnyenede se ẹdiade, mmọ idụhe utọ uwem emi mmọ ẹkpemade ndidu. Edi idibịghike, mbon emi ẹkopde item Abasi ẹyekop inem uwem ke ererimbot emi n̄wo ye ubuene mîdidụhe aba. Edieke ekpekemede, ndi ukpûmaha ndinọ mme owo se ededi oro mmọ ẹyomde? Akwa Abasi Ibom ekeme onyụn̄ oyom ndinam emi nnọ kpukpru owo—ndien idibịghike. Mfịna nnyịn ọmọn̄ okokụre!—Kot Psalm 72:16.

11. Nso inam enịm ke Christ ọmọn̄ ọsọp ada odudu esie an̄wam mme owo ke ofụri ererimbot, ndien emi anam fi anam nso?

¹¹ Obio ifan̄ kpọt ke Jesus akanam utịben̄kpọ ke ini enye okodude ke isọn̄; enye okonyụn̄ anam emi ke isua ita ye ubak kpọt. (Matt. 15:24) Edi ke ini enye edikarade ofụri isọn̄, enye ayada odudu esie anam n̄kpọ ọnọ kpukpru owo. (Ps. 72:8) Mme utịben̄kpọ emi enye akanamde ke eset anam nnyịn inen̄ede inịm ke enye enyene odudu onyụn̄ ama ndida odudu esie n̄n̄wam mme owo. Nnyịn ikemeke ndinam utịben̄kpọ, edi imekeme ndida Bible n̄wụt mme owo se Abasi ọn̄wọn̄ọde ndinam ke ini iso. Abasi  ọn̄wọn̄ọ ke n̄kpọ ọyọfọn ke ini iso. Sia ima ikayak idem inọ enye inyụn̄ ifiọk se enye ọn̄wọn̄ọde ndinam, ndi ukereke ke ana itịn̄ n̄kpọ emi inọ mbon en̄wen n̄ko? (Rome 1:14, 15) Edieke itiede ikere se Abasi aduakde ndinam, edinenem nnyịn nditịn̄ nnọ mbon en̄wen.—Ps. 45:1; 49:3.

12. Nnyịn isan̄a didie idiọn̄ọ ke Jesus ọdiọn̄ọ kpukpru n̄kpọ aban̄a isọn̄ emi?

¹² Ke ini Abasi okobotde isọn̄ ye ofụri se idude ke esịt, ikpọn̄-ikpọn̄ eyen esie eketie enye ke n̄kan̄ nte “ata anamutom.” (N̄ke 8:22, 30, 31; Col. 1:15-17) Emi ọwọrọ ke Jesus ọfiọk kpukpru n̄kpọ aban̄a isọn̄ emi. Enye ọdiọn̄ọ se ẹkpedade inyene isọn̄ emi ẹnam, nte ẹkpetịmde mmọ ẹkama, ye nte ẹkpedemede mmọ ukem ukem ẹnọ kpukpru owo.

13, 14. Tịn̄ n̄kpọ emi owụtde ke Jesus ekeme ndikpan odudu obot ndibiat n̄kpọ ke isọn̄.

¹³ Ke ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ama owụt ke imọ idi “odudu Abasi,” iyakke odudu obot abiat n̄kpọ ke isọn̄. Kere ban̄a se enye akanamde ke ini ọkpọsọn̄ oyobio ọkọwọrọḍe ke adan̄aemi enye ye mbet esie ẹdude ke ubom. (Kot Mark 4:37-39.) Ataifiọk kiet emi anamde ndụn̄ọde aban̄a Bible ọdọhọ ke utọ “akwa oyobio” oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Mark 4:37 esiwọrọ ke ini enyọn̄ ekịmde, ọkpọsọn̄ edịm edep, obuma otop ndien ndien, ọkpọsọn̄ ofụm ofụme. Utọ oyobio emi esibiat n̄kpọ etieti. Apostle Matthew ọdọhọ ke ekedi “akwa oyobio.”—Matt. 8:24.

¹⁴ Se se iketịbede mi: Jesus ama ọkwọrọ ikọ usen oro tutu idem emem enye. Idahaemi enye ye mbet esie esịne ke ubom ke enyọn̄ ufọk. Akpa adaha etieti. Awawa ke ọtọ ubom, ọtọ mmọn̄ ọdọn̄ ke esịt ubom. Edi kpa ye ofụri editịm emi, Jesus ke ede ke esịt ubom. Ọwọrọ idem ama enen̄ede emem enye! Ndịk ama anam mbet esie tutu mmọ ẹdemede enye, ẹte enye: “Nnyịn imọn̄ itak!” (Matt. 8:25) Jesus ama adaha ada ọdọhọ ofụm ye inyan̄ ete: “Dobo! Na sụn̄!” Ndien ofụm oyobio oro etre. (Mark 4:39) Se Jesus akanamde emi owụt ke enye ekeme ndikpan odudu obot ndibiat n̄kpọ!

15. Nso iwụt ke odudu obot esịne Jehovah ke ubọk?

¹⁵ Sia edide Jehovah ọkọnọ Jesus odudu anam utịben̄kpọ emi, ọwọrọ Jehovah ke idemesie ekeme ndikpan odudu obot ndibiat n̄kpọ ke isọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ọkọdọhọ ntem mbemiso Ukwọ: “Osụk kan̄a usen itiaba, ami mmọn̄ nnam edịm edep ke isọn̄ uwemeyo aba ye okoneyo aba.” (Gen. 7:4) Exodus 14:21 ọdọhọ ete: ‘Jehovah anam ọkpọsọn̄ ofụm edem usiahautịn ofụme ke ofụri okoneyo oro eberi mmọn̄ inyan̄ oro afiak edem.’ Ndien Jonah 1:4 ọdọhọ ete: “Jehovah anam ọkpọsọn̄ ofụm efịme ke inyan̄, akamba oyobio onyụn̄ ọwọrọ ke inyan̄; ndien nsụn̄ikan̄ oro ekpere ndiwụre.” Enem etieti ndifiọk ke odudu obot esịne Jehovah ke ubọk. Enye idiyakke odudu emi abiat n̄kpọ ke isọn̄ emi ke obufa ererimbot.

16. Ntak emi esịt enemde nnyịn ndifiọk ke Andibot ye Eyen esie idiyakke odudu obot anam nnyịn n̄kpọ?

¹⁶ Enem etieti ndikụt adan̄a nte Andibot nnyịn ye “ata anamutom” esie ẹnyenede odudu. Ke ini mmọ ẹdiwọn̄ọrede enyịn ise isọn̄ emi ke ofụri isua tọsịn kiet, kpukpru owo ẹdidụn̄ ke ifụre ye emem. Oto-obot afanikọn̄ edidi n̄kpọeset. Owo ndomokiet idikpaha ke oyobio, unyekisọn̄ isọn̄akpa m̀mê oto-obot afanikọn̄ ekededi. Eyenem etieti ndidụn̄ ke ererimbot emi oto-obot afanikọn̄ mîdiwotke  owo m̀mê ndibiomo owo ndo koro ‘ebietidụn̄ Abasi oyodu ye owo.’ (Edi. 21:3, 4) Imenen̄ede inịm ke Abasi ye Christ idiyakke odudu obot abiat n̄kpọ ndomokiet ke tọsịn isua emi Christ edikarade.

17. Tịn̄ usụn̄ kiet emi ikemede ndikpebe Abasi ye Christ idahaemi.

¹⁷ Jehovah ye Jesus ẹkeme nditre oto-obot afanikọn̄; nnyịn inyeneke utọ ukeme oro. Edi enyene se ikemede ndinam. Ẹtịn̄ n̄kpọ kiet oro ikemede ndinam ke Mme N̄ke 3:27. (Kot.) Imekeme ndin̄wam nditọete nnyịn emi ẹnyenede mfịna ke usụn̄ ekededi emi ikemede. (Mme N̄ke 17:17) Ke uwụtn̄kpọ, imekeme ndin̄wam owo emi oto-obot afanikọn̄ abiatde n̄kpọ esie. Ebekpa kiet emi ọkpọsọn̄ oyobio akabiatde ufọk esie ata idiọk idiọk ọkọdọhọ ete: “Esịt enen̄ede enem mi ndidu ke esop Jehovah, idịghe ke ntak emi ẹdiọn̄de ufọk mi ẹnọ mi kpọt, edi ke ntak emi ẹdade Ikọ Abasi ẹdọn̄ mi esịt.” Eyenete an̄wan kiet emi mîdọhọ ebe kan̄a ama ofụhọ etieti ke ini oyobio akabiatde ufọk esie. Edi ke nditọete ẹma ẹken̄wam enye ẹdiọn̄ ufọk esie, enye ọkọdọhọ ete: “Ndiọn̄ọke se n̄kpetịn̄de! Abasi ikpọn̄ ọdiọn̄ọ nte esịt enemde mi eketre . . . O, Jehovah Abasi mbọk sọsọn̄ọ-o!” Esịt enem nnyịn ndinyene nditọete emi ẹkerede ẹban̄a nnyịn. Edi se inemde nnyịn ikan edi ke Jehovah ye Jesus Christ ẹnen̄ede ẹma nnyịn.

18. Ntak emi amade se ikesinamde Jesus anam utịben̄kpọ?

¹⁸ Ke ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ama esinam mme utịben̄kpọ emi owụtde ke enye edi “odudu Abasi.” Edi nso ikanam enye anam emi? Enye ikadaha odudu esie inam n̄kpọ inọ idemesie, ikonyụn̄ inamke n̄kpọ man mme owo ẹkụt ke imenyene odudu. Mme utịben̄kpọ esie ẹkewụt adan̄a nte enye amade mme owo. Iyeneme mme n̄kpọ efen iban̄a emi ke ibuotikọ oro etienede.