1. Nĩkĩ Vaulo waisye kana “Klĩsto [nĩ] vinya wa Ngai”?

YEOVA nĩwamũtũmĩie Yesũ Klĩsto kwa nzĩa sya ũsengy’o nĩ kana onany’e kana we mwene e vinya. Ala mavuku ana ma Ũvoo Mũseo nĩmaeleetye syama imwe syeekiwe nĩ Klĩsto kwa nzĩa ĩtonya kũlũlũmĩlya mũĩkĩĩo witũ. Nĩvatonyeka ũkethĩa eekie syama ingĩ mbingĩ eka ila syĩ Mbivilianĩ. (Mt. 9:35; Luka 9:11) Vate nzika, vinya wa Ngai nĩwoonekie kwĩsĩla syama isu Yesũ weekie. Kwoou mũtũmwa Vaulo aĩ na kĩtumi kĩseo kya kwasya: “Klĩsto [nĩ] vinya wa Ngai.” (1 Ako. 1:24) Ĩndĩ syo syama ila Yesũ weekie itũtethasya ata ũmũnthĩ?

2. Syama sya Yesũ itonya kũtũmanyĩsya kyaũ?

² Mũtũmwa Vetelo aisye kana Yesũ eekie syama, kana “momakyo.” (Meko 2:22) Maũndũ manene ala Yesũ weekie e kũũ nthĩ moonanisye kana ĩla ũkethĩwa asumbĩkĩte akaete moathimo manenange kwĩ asu. O na moonanisye syama ila Yesũ ũkeka kĩla vandũ nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ ĩla twathĩtwe nĩ Ngai. Ũndũ ũngĩ nĩ kana syama syake nitũtetheeasya mũno kũmũelewa, o na kũelewa Ĩthe wake. Ekai ĩndĩ tũneenee syama mbũthũ katĩ wa ila Yesũ weekie, na tũyona ũndũ itonya kũtũtethya ũmũnthĩ na ĩvinda yũkĩte.

3. (a) Elesya kĩla kyatumie Yesũ eka kyama kyake kya mbee. (b) Yesũ eekie ata ĩla waĩ Kena oonany’a kana nĩ mũlau?

³ Yesũ eekie kyama kya mbee ĩvinda yĩmwe kwaĩ na alũsi vandũ veetawa Kena, nthĩ ya Kalilii. No kwĩthĩwa alũsi ĩsu yookie andũ aingĩ mbee wa ala mathoketw’e. Ĩndĩ o na kũtw’ĩke kwaendie ata, kĩla twĩsĩ nĩ kana mbinyu ĩla yaĩ vo nĩyathelile. Meli, inyia wa Yesũ, nĩ ũmwe wathoketw’e. No nginya ethĩwe asũanĩĩte kwa myaka mingĩ ĩũlũ wa mawathani ala mathanĩte maũndũ mana ĩũlũ wa mwana ũsu wake. O na nĩweesĩ mwana ũsu akeetwa “Mwana wa Ũla Wĩ Ĩũlũ wa Onthe.” (Luka 1:30-32; 2:52) We Meli nũtonya kwĩthĩwa aĩkĩĩaa kana ve syama Yesũ waĩ atonya kwĩka ĩndĩ ũtaĩ aaĩsa kũsyĩka? Kĩla kĩ vo nĩ kana ĩvinda yĩu Meli na Yesũ maĩ Kena nĩmeew’ĩie asu matwaanaa tei na nĩmendie kũtetheesya nĩ kana asu meũtwaana maikatie meevaka nthoni. Yesũ nĩweesĩ kana kũthokya aeni ti ũndũ wa kwoswa oou laisi. Nũndũ wa ũu eekie kyama avĩndũa lita ta 380 sya kĩw’ũ syatw’ĩka “mbinyu ĩla nzeo.” (Soma Yoana 2:3, 6-11.) Yaĩ lasima Yesũ eke kyama kĩu? Aiee. Eekie ũu nũndũ nĩwathĩnĩkĩaa andũ, na aĩ mũlau ta Ĩthe wake wa ĩtunĩ.

4, 5. (a) Kyama kya mbee kĩla Yesũ weekie kĩtũmanyĩsya kyaũ? (b) Kyama kĩla Yesũ weekie Kena kĩtũtetheeasya kũmanya kyaũ ĩũlũ wa ĩvinda yĩla yũkĩte?

⁴ Mbinyu ĩsu nzeo Yesũ waseũvisye kwa nzĩa ya kyama yaĩ ĩtonya kũnyuwa nĩ andũ aingĩ. Ĩndĩ we nĩwĩsĩ kyama kyu kĩtũmanyĩsya kyaũ? Kĩtũmanyĩsya kana ethĩwa Yesũ nĩweeyumisye kwĩka kyama ta kyu, ndalea kwĩthĩwa athĩnĩkĩaa ũndũ andũ mekwĩw’a, o na Ĩthe wake ailyĩ ũu. We na Ĩthe ti omũ na syĩndũ syoo. Yu kwatata kũsũanĩa ũndũ Yeova ũkatũmĩa nesa ũtonyi wake nthĩ nzaũ nĩ kana avokee “ngo syonthe sya andũ” mboka ya syĩndũ nou.—Soma Isaia 25:6.

⁵ Kwamba kwosa kavinda ũsũanĩe kĩu! Atĩ ve mũthenya ũkĩte ĩla kĩla mũndũ ũkeanĩw’a mavata make ala maĩle na mawendi make ala maĩle, ta lĩu mũseo na nyũmba nzeo. Ekai tũkatanaa mũno ĩla twesa kũsũanĩa ĩũlũ wa syĩndũ ila Yeova ũkatũnenga twĩ Nthĩ Nzaũ nũndũ wa ũlau wake.

6. Nĩ kwondũ waũ Yesũ watũmĩaa vinya wake wa kwĩka syama, na tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o yake ata?

⁶ Yesũ ndaatũmĩa vinya wake kwĩanĩsya mawendi make. Kwa ngelekany’o, ĩla Ndevili wamũtatie avĩndũe mavia matw’ĩke imũtũ, we nĩwaleile. (Mt. 4:2-4) Ĩndĩ nĩwatũmĩaa vinya wake kwĩanĩsya mavata ma andũ ala angĩ. Tũtonya kũatĩĩa ata ngelekany’o ĩsu ya Yesũ ya kũthĩnĩkĩa ala angĩ kuma ngoonĩ? Yesũ nĩwathangaaisye athũkũmi ma Ngai memanyĩsye ‘kũnengane.’ (Luka 6:38) Kwoou ĩkũlyo nĩ atĩĩ, No twonany’e nguma ĩsu ĩseũvĩte ũu ya ũlau kwa kũthokya ala angĩ mũsyĩ kwitũ nĩ kana tũĩsanĩe namo kana tũthangaany’e? Nĩtũtonya kwĩthĩwa twĩ alau tũkatũmĩa ĩvinda ĩtina wa ũmbano tũtetheesye ala angĩ? Kwa ngelekany’o, ethĩwa ve mwana-a-asa ũkũseũvya ũvoo wake na eenda mũndũ ethukĩĩsye  ũndũ ũkawumya, no tũmwĩthukĩĩsye. Na ĩndĩ tũtonya kũtetheesya ata ala me na thĩna mũna wa kũtavany’a? Ĩla twatata ũndũ tũtonya tũtetheesye angĩ maũndũnĩ ma kĩ-mwĩĩ kana tũmathangaasye, twĩthĩawa tũyonany’a kana nĩtũatĩĩe ngelekany’o ya Yesũ ya kwĩthĩwa twĩ alau.

7. Nĩ kyaũ kĩkũendeea kwĩthĩwa kw’o nthĩ ĩĩ nthũku ĩtesie kũvetwa?

⁷ Ũkya ndũnambĩĩa ĩyoo. Yeova atavisye Aisilaeli kana ngya iikaathela nthĩ yoo. (Kũt. 15:11) Ĩtina wa myaka mingĩ o nake Yesũ esie kwasya: “Ngya mwĩ nasyo mavinda onthe.” (Mt. 26:11) We Yesũ endaa kwasya kana kĩla ĩvinda kũkeethĩawa ngya ĩũlũ wa nthĩ? Aiee, oonanasya kana kũkeethĩawa ngya nginya ĩla nthĩ ĩno nthũku ĩkavetwa. Kwoou kũmanya kana syama ila Yesũ weekie kwonanasya moathimo ala tũkakwata tũsumbĩkĩtwe nĩ Ũsumbĩ wa Ngai nĩkũtwĩkĩaa vinya mũno, nĩkwĩthĩwa ĩvinda yĩu kĩla mũndũ akekalaa avũny’e nũndũ akeethĩawa na lĩu mwingĩ.

8, 9. (a) Nĩkĩ Yesũ weekie kyama aĩthya andũ ngili mbingĩ? (b) Nĩ kyaũ wenda mũno ĩũlũ wa kyama kĩu?

⁸ Mũandĩki wa Savuli aandĩkie atĩĩ: “[Yeova] nũũkũnzũa ũvĩ waku, na kwĩanĩsya kwenda kwa kĩla kĩndũ kĩ thayũ.” (Sav. 145:16) “Klĩsto vinya wa Ngai” nĩwaatĩĩaa ngelekany’o ya Ĩthe, na nĩkyo kĩtumi mavinda maingĩ wakũnzũaa ũvĩ wake akeanĩsya mavata ma aatĩĩi make. Ĩndĩ ndeekaa ũu no kana onany’e vinya wake ũndũ wĩana. Eekaa ũu nũndũ nĩwathĩnĩkĩaa andũ ala angĩ kuma ngoonĩ. Kwa ekai tũsũanĩe ĩandĩko ya Mathayo 14:14-21. (Soma.) Ĩandĩko yĩu yĩwetete mũthenya ũmwe amanyĩw’a ma Yesũ mookie vala ũĩ mamanye vala mekumya lĩu. Mo no meew’aa nzaa ĩndĩ mũno mũno mathĩnĩkĩaa ĩkomano. Ĩkomano yĩu yaleeletw’e vyũ nĩ mĩnoo na nzaa nũndũ yamũatĩĩte Yesũ na maaũ kuma ndũanĩ ila yaumĩte. (Mt. 14:13) We Yesũ eekie ata?

⁹ Yesũ nĩwaĩthisye aũme ta 5,000, kwongela aka na syana, aitũmĩa imũtũ itano na makũyũ elĩ. Ũsu kote ũndũ wa kũtanĩthya mũno twasũanĩa ũndũ Yesũ watũmĩie vinya wake wa kwĩka syama nĩ kana aĩthye andũ na mĩsyĩ yoo, o na vamwe na twana! Andũ asu ‘onthe nĩmaĩye, mavũna.’ Ũndũ ũsu wĩonany’a kana lĩu waĩ vo ũtathela. Kwoou Yesũ ndaaĩka kũmasamĩthya imũtũ, ĩndĩ amanengie lĩu ũtonya kũmavũny’a ũkethĩa me na vinya wa kũkwata ĩngĩ kyalo kĩasa kya kwĩnũka. (Luka 9:10-17) Na eka kũtw’ĩka nĩmaĩye mavũna, vatialile lĩu ũtonya kusũsya ikavũ 12!

10. Ũkya ũkilyĩ ũneekanwa naw’o ata?

¹⁰ Ũmũnthĩ andũ milioni mbingĩ mũno maikwataa syĩndũ ila sya lasima nũndũ nthĩ ĩno ĩsumbĩkĩtwe nĩ andũ mataatĩĩaa ũsili wa katĩ. O na vala ana-a-asa amwe maitũ nĩmethĩawa na lĩu ũtonya kũmekalya thayũ, lĩu ũsu ndwĩthĩawa ũtoetye ‘kũmavũny’a’ nesa. Ĩndĩ ĩvinda yĩkilyĩ yĩnavika ĩla andũ ala ewi metanĩa kwĩkala nthĩ ĩũngamĩwe nesa na ĩtaingwa ũkya. Takethĩwa we wĩ na vinya, tyo wĩanĩsye mavata ma andũ? Ngai Mwene Vinya W’onthe akilyĩ aneeka ũu nũndũ e na vinya ũsu vamwe na wendi wa kwĩka ũu. Vate ndĩi, andũ makilyĩ manathũmũa!—Soma Savuli 72:16.

11. Nĩkĩ ũĩkĩĩte vyũ kana Klĩsto akatũmĩa vinya wake nthĩ yonthe, na ũu ũkũthangaasya wĩke ata?

¹¹ Ĩla Yesũ waĩ vaa nthĩ, atavanisye kasio kanini na eekie ũu kwa kavinda kakuvĩ ka myaka ĩtatũ na nusu. (Mt. 15:24) Ĩndĩ ĩla ũkasumbĩka nthĩ, vai kĩsio o na kĩmwe ũtakethĩwa asumbĩkĩte. (Sav. 72:8) Syama ila Yesũ weekie nitũĩkĩĩthasya vyũ kana e na ũtonyi na wendi wa kũtũmĩa ũkũmũ wake nĩ kana atũtetheesye. O na kau ithyĩ tũyamba kwĩka syama, no twĩyumye vyũ twĩ atanu tũkony’a andũ kĩla Ndeto ya Ngai mbeveee ĩtwathĩte. Mbivilia nĩtwathĩte ĩvinda ĩseo. Nũndũ  nĩtwĩyumĩtye tũmũthũkũme Yeova twĩ Ngũsĩ syake na twĩ na ũmanyi ũsu wa vata ĩũlũ wa ĩvinda yĩla tweteele, nĩtwaĩle kwĩkala twĩsĩ kana twĩ na thiĩ na andũ ala angĩ. (Alo. 1:14, 15) Kũsũanĩa ĩũlũ wa kĩla Klĩsto ũkilyĩ kwĩka nĩkũtũthangaasyei tũtavye ala angĩ ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ wa Ngai.—Sav. 45:1; 49:3.

12. Nĩkĩ tũi na nzika kana Yesũ nĩwĩsĩ nesa ũndũ nthĩ yũmbĩtwe?

¹² Ĩla Ngai woombaa nthĩ na syĩndũ syonthe ila syĩ vo, Mwana wake mũsyawa weka aĩ vakuvĩ nake e “mũthũkũmi mũnene.” (Nth. 8:22, 30, 31; Ako. 1:15-17) Kwoou Yesũ nĩwĩsĩ nesa ũndũ nthĩ ĩno yũmbĩtwe. O na nĩwĩsĩ ũndũ ũtonya kũũngamĩa na kũtũmĩa nesa syĩndũ ila syĩ vaa nthĩ.

13, 14. Nengane ngelekany’o ĩkwonany’a ũndũ Klĩsto woonanisye nũkĩlĩtye vinya syĩndũ ta ũkanga.

¹³ Ĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ oonanisye kana we nĩ “vinya wa Ngai” kwa kũkĩlya vinya syĩndũ ta ũkanga. Kwasũanĩa ũndũ weekanie na kĩuutani kĩmwe kĩnene kĩla amanyĩw’a make monaa ta kĩtonya kũmamina. (Soma Maliko 4:37-39.) Mũsomi ũmwe wa Mbivilia aĩtye atĩĩ: “Ndeto ya Kĩkiliki [ĩla ĩalyũlĩtwe “kĩuutani kĩnene kya kĩseve” ĩandĩkonĩ ya Maliko 4:37] yonanasya ũkũngi mũnene kana kĩlingi kyũkanĩtye na mbua mbingĩ. Kĩu ti kĩseve kĩvĩtĩte . . . ĩndĩ nĩ ũkũngi ũtekũoleka, ũkanĩtye na matu ma mbua vamwe na mĩoono ya mbua, na ũũtia wanyaĩĩkany’a kĩla kĩndũ.” Ĩvuku ya Mathayo yĩtĩte ũkũngi ũsu “kĩuutani kĩnene.”—Mt. 8:24.

¹⁴ Kwasũanĩa ũndũ kweekĩkie. Mũthenya ũsu Klĩsto aĩ mũnou mũno nĩkwĩthĩwa atindĩte ũtavany’a, na nũndũ wa ũu akomete vau ĩsiwanĩ. Itulumo sya ũkanga syakwete kũkimanga ĩsiwa na kũlikya kĩw’ũ na ĩvũyũ. Ĩndĩ o na kau kwaĩ kĩlonzo kingĩ kya kĩuutani na ĩsiwa yakwete kũlũa na kwĩkanw’a, Yesũ ndaamũka. Eew’aa mwĩĩ ũsu wĩ na mĩnoo mingĩ. Ĩndĩ amanyĩw’a make nĩmatelemile mũno na mambĩĩa kũmũamũkya makayĩte: “Nĩtũũkw’a.” (Mt. 8:25) Nĩvo ĩndĩ Yesũ waamũkie, na akany’a kĩuutani na ũkanga akyasya: “Usya, kilya.” Nakyo kĩuutani kĩu kyausya. (Mko. 4:39) Ĩla Yesũ waisye ũu, akanasya kĩuutani na ũkanga iusye na iyĩkala iilyĩ ũu. Kwaendie ata? Mbivilia yaĩtye: “Na kwaya ũuu mũnene.” Ũndũ ũsu woonanisye kana Yesũ e vinya mwingĩ mũno.

15. Ngai Mwene Vinya W’onthe onanĩtye ata kana nũtonya kũkĩlya vinya syĩndũ ta ũkanga?

¹⁵ Vinya ũla Klĩsto wĩ naw’o umĩte kũla kwĩ Yeova, na kwoou no tũĩkĩĩe kana Ngai ũsu Mwene Vinya W’onthe nũtonya kũkĩlya vinya syĩndũ ta ũkanga. Kwasũanĩa ngelekany’o ii imwe. Ĩla mbua ya ĩvinda ya Noa ĩtanamba kua, Yeova aisye: “Vatiele matukũ mũonza, na ĩndĩ ngausya mbua nthĩ mĩthenya mĩongo ĩna na matukũ mĩongo ĩna.” (Mwa. 7:4) Nayo ĩvuku ya Kuma 14:21 yaĩtye: “Na Yeova atuma ũkanga ũtaanĩsya na kĩuutani kĩ vinya kyumĩte wumĩlonĩ wa syũa.” Na ĩndĩ ĩvuku ya Yona 1:4 yaĩtye ũũ: “Yeova aete kĩseve kĩnene ĩũlũ wa ũkanga, na kwaĩ kĩuutani kĩ vinya ĩũlũ wa ũkanga, o na ngalawa yesaa kwanangwa.” Nĩtwĩw’aa tweekĩwa vinya mũno ĩla twamanya kana Yeova e vinya ĩũlũ wa nthĩ. Vate nzika, Yeova ndakaema kũũngamĩa nthĩ ĩno nesa.

16. Nĩkĩ twĩw’aa mũyo twamanya kana Mũmbi witũ na Mwana wake mũsyawa wa mbee me na vinya ĩũlũ wa nthĩ?

¹⁶ Nĩtwĩw’aa mũyo twamanya kana Mũmbi witũ na ‘mũthũkũmi wake mũnene’ me vinya mwingĩ ĩũlũ wa nthĩ. Kwondũ wa ũu, ĩvinda ya Ũsumbĩki wa Myaka Ngili wa Klĩsto andũ onthe makethĩwa me asũvĩĩku. Ĩvindanĩ yĩu kũikethĩwa mĩisyo ta ĩla ĩetawe nĩ iuutani nthũku sya ũkanganĩ, iĩma iũtũĩka, na ithingitho sya nthĩ. Kwoou andũ makekalaa mateũkĩa mĩisyo ta ĩsu me nthĩ nzaũ. Nĩtwĩw’aa mũyo mũno twasũanĩa ĩvinda  yĩla mĩisyo ta ĩsu ĩtakethĩwa ĩtonya kũaa andũ kana kũmaũmĩsya, nũndũ “ĩeema ya Ngai [yĩkeethĩwa] vamwe na andũ.” (Ũvu. 21:3, 4) Nĩtwĩsĩ nesa kana Ngai akatũmĩa vinya wake kwĩsĩla Klĩsto nĩ kana akĩlye vinya syĩndũ ta iuutani ĩvinda ya Ũsumbĩki wa Myaka Ngili.

17. Tũtonya kũatĩĩa ata ngelekany’o ya Ngai na Klĩsto?

¹⁷ Vate nzika, ithyĩ twĩ kĩvathũkany’o na Yeova na Yesũ nũndũ tũyamba kũsiĩĩa mĩisyo, ĩndĩ twĩ na vinya wa kwĩka maũndũ mana. Tũtonya kũtũmĩa vinya ũsu ata? Nzĩa ĩmwe nĩ kwa kũatĩĩaa ĩandĩko ya Nthimo 3:27. (Soma.) Ĩla ana-a-asa maitũ me na mathĩna, no tũmakiakisye, tũkamekĩa vinya, na tũkamanenga ũtethyo ũla ũngĩ mekwenda. (Nth. 17:17) Kwa ngelekany’o, ĩla makwatwa nĩ mĩisyo no tũmatetheesye momĩĩsye. Kwasũanĩa ndeto ila syaneeniwe nĩ mũndũ mũka ũmwe ndiwa, ũla waanangĩwe nyũmba yake vyũ nĩ kĩuutani kĩmwe kyaĩ kĩthũku. Aisye ũũ aitũnga mũvea: “Nĩtũnga mũvea mũno nũndũ wa kwĩthĩwa nĩ ũmwe wa andũ ma Yeova, ti ũndũ wa kũnengwa ũtethyo wa kĩ-mwĩĩ wĩ w’oka, ĩndĩ nũndũ wa kwĩkĩwa vinya.” O na ĩngĩ kwasũanĩa ũndũ mwĩĩtu-a-asa ũmwe ũte mũtwae waisye ĩla wesie kwĩyĩthĩa olanĩlw’e vyũ oona nyũmba yake yanangĩtwe nĩ kĩuutani kyookanĩtye na mbua. Ĩla watethiw’e aisye: “Ndyĩsĩ nĩasya ata. O na ndyĩsĩ ndonya kũelesya ata ũndũ ngwĩw’a . . . Nĩ mũvea Yeova!” Nĩtũtanaa nũndũ twĩ na ana-a-asa mendete kũtetheesya ala angĩ kuma ngoonĩ. Ũndũ ũngĩ ũtumaa twĩw’a mũyo mũno nĩ kana Yeova na Yesũ Klĩsto nĩmatũthĩnĩkĩaa vyũ.

18. Nĩ kyaũ kĩkwendeeasya mũno wasũanĩa kĩla kyatumaa Yesũ eka syama?

¹⁸ Ĩla Yesũ watavanasya kũũ nthĩ nĩwaĩkĩĩthisye kana we nĩ “vinya wa Ngai.” Ĩndĩ atũmĩaa vinya ũsu e na kĩeleelo kĩva? Vai vandũ twaaĩw’a atĩ Yesũ atũmĩie vinya wake nĩ kana asengy’e andũ kana eanĩsye wendi wake. Ĩndĩ syama ila Yesũ weekie syonanasya kana we nĩwendete andũ vyũ. Ũndũ ũsu nũneeneetwe ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe.