1. Sambu na nki Polo tubaka nde, “Kristu kele ngolo ya Nzambi”?

NA NZILA ya Yezu Kristu, Yehowa monisaka ngolo na yandi na mutindu ya kuyituka. Baevanzile iya ke tubila bimangu yina Kristu salaka mpi ntangu beto ke tangaka yo, lukwikilu na beto ke kumaka ngolo. Ntembe kele ve nde, yandi salaka mpi bimangu mingi ya nkaka. (Mat. 9:35; Luka 9:11) Ya kieleka, ngolo ya Nzambi monanaka na Yezu. Yo yina, Polo tubaka nde: “Kristu kele ngolo ya Nzambi.” (1 Bak. 1:24) Kansi nki bupusi bimangu yina Yezu salaka lenda vanda ti yo na luzingu na beto?

2. Bimangu yina Yezu salaka ke longa beto nki?

² Ntumwa Piere tubaka nde Yezu salaka bimangu, to “mambu ya kuyituka.” (Bis. 2:22) Bimangu yina Yezu salaka na ntoto monisaka mambu ya nene yina yandi ta sala sambu na bantu yonso yina ta zinga na nsi-ntoto ya mpa ya Nzambi! Yo ke sadisa beto mpi na kubakisa kimuntu na yandi mpi ya Tata na yandi. Bika beto tadila bimangu ya nkaka yina Yezu salaka mpi kumona bupusi yina yo lenda vanda ti yo na luzingu na beto ya bubu mpi ya bilumbu ke kwisa.

3. (a) Tubila kikuma yina pusaka Yezu na kusala kimangu na yandi ya ntete. (b) Inki mutindu Yezu monisaka kikalulu ya kukaba na Kana?

³ Yezu salaka kimangu na yandi ya ntete na nkinsi ya makwela na Kana ya Galilea. Ziku bantu kwisaka mingi kuluta, yo yina malafu manaka. Maria, mama ya Yezu, vandaka mpi na kati ya bantu yina kwisaka na nkinsi yina. Ntembe kele ve nde, na nsungi ya bamvula mingi, Maria vandaka kuyindulula na bambikudulu yonso yina vandaka kutadila mwana na yandi, yina bo ta bingaka “Mwana ya Muntu ya Kuluta Kuzanguka.” (Luka 1:30-32; 2:52) Keti yandi kwikilaka nde Yezu vandaka ti ngolo yina yandi monisaka ntete ve? Kieleka kele nde, Maria ti Yezu wilaka bankwelani yina ya mpa mawa mpi bo vandaka na mfunu ya kusadisa bo na kuzwa diaka malafu. Yezu zabaka nde Nzambi ke lombaka bansadi na yandi na kumonisa kikalulu ya kukaba. Yo yina na mutindu ya kuyituka, yandi kumisaka kiteso ya balitre 380 ya masa “vinu ya mbote.” (Tanga Yoane 2:3, 6-11.) Keti yo lombaka kaka nde Yezu kusala kimangu yai? Ve. Yezu salaka yo sambu yandi vandaka kudibanza sambu na bantu mpi yandi landaka mbandu ya kukaba ya Tata na yandi ya zulu.

4, 5. (a) Kimangu ya Yezu ya ntete ke longa beto nki? (b) Kimangu yina Yezu salaka na Kana ke longa beto nki na yina me tala bilumbu ke kwisa?

⁴ Na mutindu ya kuyituka, Yezu basisaka vinu ya kitoko yina fwanaka sambu na bantu mingi. Kimangu yai ke longa beto nde, Yezu ti Tata na yandi ke kudibanzaka mingi sambu na bantu. Yandi ti Tata na yandi kele ve ntima-ngolo. Meka kumona na mabanza mutindu Yehowa ta sadila kikalulu na yandi ya kukaba na nsi-ntoto ya mpa ntangu yandi ta pesa bantu yonso madia ya kufwana kibeni.—Tanga Yezaya 25:6.

⁵ Yindula diambu yai! Na bilumbu ke kwisa, Nzambi ta lungisa bampusa ya bantu yonso, mu mbandu bantu ta vanda ti madia mingi mpi banzo ya kitoko. Beto fwete vanda na kiese ya mingi sambu beto me zaba nde na Paladisu, Yehowa ta monisa kikalulu ya kukaba na kiteso ya mingi mpi yandi ta pesa beto bima ya mbote.

6. Yezu sadilaka ngolo na yandi sambu na mambote ya banani, mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi?

⁶ Yo me fwana na kusimba nde, ntangu Diabulu mekaka Yezu na kukumisa matadi mampa, Kristu buyaka kusadila ngolo na yandi sambu na kulungisa bampusa na yandi mosi. (Mat. 4:2-4) Kansi yandi sadilaka ngolo na yandi sambu na kulungisa bampusa ya bantu ya nkaka. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya zola ya Yezu ya kukonda bwimi? Yezu siamisaka bansadi ya Nzambi na ‘kuvanda ti kikalulu ya kupesa.’ (Luka 6:38) Kubingisa bampangi ya nkaka na kudia ti beto madia ya kinsuni mpi ya kimpeve kele mutindu mosi ya kumonisa nde beto kele ti kikalulu ya kukaba. Diaka, na nima ya lukutakanu beto lenda bikala sambu na kusadisa mpangi mosi yina kele na mfunu ya lusadisu; mu mbandu, kuwidikila mutindu mpangi mosi ke yidika disolo na yandi mpi kusadisa yandi. Inki lusadisu beto lenda  pesa bampangi yina kele na mfunu ya kutomisa mutindu na bo ya kusamuna? Kana beto ke pesa bo lusadisu ya kinsuni mpi ya kimpeve, beto ta monisa nde beto kele ti kikalulu ya kukaba bonso Yezu.

7. Inki ta mana ve na ngidika yai ya mbi?

⁷ Kinsukami me banda bubu ve. Yehowa zabisaka bantu ya Izraele nde bansukami ta landa kuvanda na kati na bo. (Kul. 15:11) Bamvu-nkama mingi na nima, Yezu ndimisaka mpi nde: “Beno kele ntangu yonso ti bansukami.” (Mat. 26:11) Keti Yezu zolaka kutuba nde bansukami ta landa kuvanda mvula na mvula? Ve, yandi zolaka kutuba nde na ngidika yai ya bima, kinsukami ta mana ve. Yo yina, beto kele na kiese ya kuzaba nde bimangu yina Yezu salaka vandaka bizuzi ya mambu yina ta salama na nsi ya Kimfumu ya Nzambi, nsungi yina bantu yonso ta vandaka ti madia mingi mpi ta fulukaka!

8, 9. (a) Inki pusaka Yezu na kusala kimangu ya kudisa bantu mingi? (b) Inki ke yitukisa nge na kimangu yina Yezu salaka?

⁸ Muyimbi-bankunga tubaka sambu na Yehowa nde: “Nge ke pesaka [bantu] bima mingi mutindu kele nzala na bo.” (Nk. 145:16) ‘Kristu, ngolo ya Nzambi’ yina ke landaka mbandu ya Tata na yandi lungisaka bampusa ya balongoki na yandi mbala na mbala. Yandi salaka yo ve kaka sambu na kumonisa nde yandi kele ti ngolo. Kansi, zola na yandi sambu na bantu vandaka kupusa yandi na kusala mambu yina. Bika beto tadila Matayo 14:14-21. (Tanga.) Balongoki ya Yezu kwisaka kusolula ti yandi mambu ya me tala madia. Katula nzala yina ziku bo mosi vandaka na yo, balongoki vandaka mpi kudiyangisa sambu na kibuka ya bantu yina vandaka na nzala mpi ya kulemba na mutindu bo tambulaka na makulu sambu na kulanda Yezu. (Mat. 14:13) Inki Yezu salaka?

⁹ Yezu disaka babakala kiteso ya 5 000, yika bankento mpi bana ya fioti na nsadisa ya mampa tanu mpi bambisi zole! Keti yo ke yitukisa beto ve na kumona mutindu Yezu sadilaka ngolo na yandi ya kusala bimangu sambu na kulungisa mpusa ya mabuta yonso, yika mpi bana ya fioti? Bantu yonso “diaka mpi fulukaka.” Yo ke monisa nde madia vandaka mingi. Yezu pesaka bo ve mampa fioti, yandi pesaka bo mampa mingi sambu bo vanda ngolo ntangu bo ke vutuka na babwala na bo. (Luka 9:10-17) Nkutu, bitini ya mampa bikalaka bitunga 12 ya mvimba!

10. Keti bantu ta landa kuzinga na kinsukami?

¹⁰ Bubu yai, luyalu ya kukonda lunungu ya bana ya bantu ke kukaka ve kulungisa bampusa ya bantu. Ata bampangi na beto ya nkaka ke zwaka madia, bo ke “fulukaka” ve na mutindu ya me fwana. Kansi, ntangu me finama sambu bantu ya bulemfu kuzinga na nsi-ntoto yina kinsukami mpi mambu ya mbi ta vanda ve. Kana nge vandaka ti ngolo ya kulungisa bampusa ya bantu, keti nge zolaka kusala yo ve? Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso kele kaka ve ti ngolo ya kulungisa bampusa ya bantu, kansi yandi kele mpi ti luzolo ya kusala yo, mpi yandi ta sala yo ntama mingi ve. Ya kieleka, kuzaba mambu yai ke pesa beto kikesa mingi kibeni!—Tanga Nkunga 72:16.

11. Inki ke ndimisa nge nde Kristu ta sadila ngolo na yandi sambu na mambote ya bantu yonso, mpi yo ke pusa nge na kusala nki?

¹¹ Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi salaka bimangu na nziunga mosi ya fioti mpi na nsungi mosi ya nkufi, disongidila bamvula tatu ti ndambu. (Mat. 15:24) Na kiyeka na yandi ya Ntotila ya lukumu, Yezu ta sala bimangu na ntoto ya mvimba. (Nk. 72:8) Bimangu ya Yezu ke ndimisa nde ngolo mpi luzolo yina yandi kele ti yo ta sala nde ntama mingi ve yandi ta sadila kiyeka na yandi sambu na mambote na beto. Beto ke salaka ve bimangu, kansi na kikesa yonso, beto lenda zabisa bantu mambu yina kele na Ndinga ya  Nzambi. Bambikudulu ya Biblia ke monisa luzingu ya kitoko yina bantu ta vanda ti yo na bilumbu ke kwisa. Bambangi ya Yehowa kele ti nzayilu yai ya mbote ya mambu yina ta salama na bilumbu ke kwisa, keti beto fwete zabisa yo ve na bantu ya nkaka? (Bar. 1:14, 15) Bika nde kuyindulula na ngiufula yai kupusa beto na kuzabisa bantu ya nkaka nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi.—Nk. 45:2; 49:4.

12. Inki ke ndimisa beto nde Yezu ke bakisaka mbote-mbote bima yina kele na ntoto?

¹² Ntangu Nzambi vandaka kuganga ntoto mpi bima yina kele na kati, Mwana na yandi mosi kaka ya kubutuka salaka kumosi ti yandi bonso “kapita ya kisalu.” (Bing. 8:22, 30, 31; Bakol. 1:15-17) Yo yina, Yezu ke bakisaka mbote-mbote ntoto mpi bima yina kele na kati. Yandi ke zaba mutindu ya mbote ya kusadila, ya kutwadisa, mpi ya kukabisa bima yina kele na ntoto.

13, 14. Pesa mbandu mosi ya ke monisa nde Kristu kele ti kiyeka na zulu ya bangolo ya lugangu.

¹³ Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi monisaka nde yandi kele “ngolo ya Nzambi” na mutindu yandi yalaka bangolo ya lugangu. Beto tadila mutindu Yezu manisaka mupepe ya ngolo yina tulaka luzingu ya balongoki na yandi na kigonsa. (Tanga Marko 4:37-39.) Muntu mosi ya mayele yina ke longukaka Biblia ke tuba nde: “Ngogo ya Kigreki [yina bo me balula nde ‘mupepe ya ngolo’ na Marko 4:37], ke tendula ve mupepe ya mpamba-mpamba . . . kansi mupepe mosi ya ngolo yina ke bulaka kana matuti ya ndombe yina me fuluka na zulu, ke nokisa mvula ya ngolo kibeni yina ke bebisa bima mingi.”

¹⁴ Yindula diambu yai: Kristu me katuka kusamuna mpi me lemba mingi. Kitembo ke bula ngolo na maswa, mpi masa me yantika kukota. Mupepe ke tula makelele mingi mpi maswa ke nikana, kansi Yezu me lala. Yandi ke pema. Balongoki na yandi yina kele na boma ke tedimisa yandi mpi ke tuba nde: “Beto ke zola kufwa!” (Mat. 8:25) Yezu me telama, yandi me nganina mupepe mpi masa nde: “Bika makelele! Vanda pima!” ebuna, mupepe yina ya ngolo me mana. (Mar. 4:39) Yezu nganinaka mupepe mpi masa na kubika makelele, mpi “pima ya nene kotaka.” Yezu kele ti ngolo mosi ya kuyituka kibeni!

15. Inki mutindu Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso monisaka nde yandi kele ti kiyeka ya kuyala bangolo ya lugangu?

¹⁵ Ngolo ya Yezu ke katukaka na Yehowa; yo yina, beto ke ndima nde Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso kele ti kiyeka ya mingi ya kuyala bangolo ya lugangu. Mu mbandu, na ntwala ya Mvula ya Ngolo, Yehowa tubaka nde: “Bilumbu nsambwadi me bika, mono ke tinda mvula ya ngolo na nsi-ntoto. Yo ta noka bilumbu makumi iya mpimpa ti mwini.” (Kuy. 7:4) Diaka, Kubasika 14:21 ke tuba nde: “Mfumu Nzambi tindaka mupepe ya ngolo yina katukaka na ndambu ya este.” Yonasi 1:4 ke tuba nde: “Mfumu Nzambi tindaka mupepe ya ngolo sambu na kunikisa masa; kitembo mosi ya nene kwisaka kubula na maswa, maswa zolaka kupasuka mpenza.” Kuzaba nde Yehowa kele ti kiyeka ya kuyala bangolo ya lugangu ke pesa beto kikesa. Yo kele pwelele nde, na nsi-ntoto ya mpa, Yehowa ta yalaka bangolo ya lugangu.

16. Sambu na nki kuzaba nde Ngangi na beto mpi Mwana na yandi kele ti kiyeka ya kuyala bangolo ya lugangu ke pesa beto kikesa?

¹⁶ Beto kele na kiese ya kuzaba nde Ngangi na beto mpi “kapita ya kisalu” na yandi kele ti ngolo ya mingi. Ntangu bo ta tula dikebi na ntoto na nsungi ya bamvula 1 000, bantu yonso ta zinga na lutaninu. Na nsi-ntoto ya mpa, bantu ta vanda diaka ve ti boma ya bisumbula; mu mbandu, mipepe ya ngolo, tiya yina ke basikaka na bangumba (volcan), mpi kunikana ya ntoto. Kuyindula mutindu ntoto ta vanda ntangu bisumbula  ta vanda diaka ve kele kiese mingi, sambu na nsungi yina, “tenta ya Nzambi [ta vanda] ti bantu”! (Kus. 21:3, 4) Beto fwete vanda ti kivuvu nde Kristu, yina Nzambi me pesaka ngolo, ta yala bangolo ya lugangu na nsungi ya bamvula funda ya luyalu na yandi.

17. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Nzambi mpi ya Kristu bubu yai?

¹⁷ Ya kieleka, beto kele ve ti ngolo ya kuyala bangolo ya lugangu bonso Yehowa mpi Yezu, kansi beto lenda sala diambu mosi. Beto lenda sadila ndongisila yina kele na Bingana 3:27. (Tanga.) Ntangu bampangi na beto ke kutana ti bampasi, beto lenda pesa bo kikesa, kusadisa bo na kinsuni, na mawi mpi na kimpeve. (Bing. 17:17) Mu mbandu, beto lenda sadisa bo ntangu kisumbula mosi ya lugangu me salama. Mufwidi mosi yina bampangi pesaka lusadisu ntangu mupepe ya ngolo bebisaka nzo na yandi ke tuba nde: “Mono kele na kiese ya mingi ya kuvanda na organizasio ya Yehowa, kaka ve sambu na lusadisu ya kinsuni yina mono bakaka, kansi mpi sambu na lusadisu ya kimpeve.” Mupepe ya ngolo bebisaka mpi nzo ya mpangi-nkento mosi ya mpumpa. Yandi ke tuba sambu na lusadisu yina yandi bakaka nde: “Yo vandaka lusadisu mosi ya nene! Mono ke mona ve mutindu mono lenda tendula mawi na mono . . . Mersi Yehowa!” Beto kele na kiese ya kuvanda na kati ya bampangi yina ke lungisaka bampusa ya bampangi ya nkaka. Beto kele mpi na kiese ya mingi sambu beto me zaba nde Yehowa ti Yezu Kristu ke kudibanzaka sambu na beto.

18. Inki ke yitukisa nge na yina me tala bikuma yina vandaka kupusa Yezu na kusala bimangu?

¹⁸ Ntangu Yezu vandaka kusamuna, yandi monisaka mpi nde yandi kele “ngolo ya Nzambi.” Kansi nki mutindu yandi sadilaka ngolo na yandi? Masonuku ke monisa ve ata fioti nde Yezu sadilaka ngolo na yandi sambu na kudikumisa to sambu na mambote na yandi mosi. Ya kieleka, bimangu ya Yezu ke monisa zola yina yandi kele na yo sambu na bantu. Disolo yina ke landa ta monisa yo.