1. Ngbanga ti nyen la Paul atene so “Christ ayeke ngangu ti Nzapa”?

JÉHOVAH afa ngangu ti lo na lege ti Jésus Christ na alege so adö bê mingi. A-Évangile osio afa anzene nzene ye na ndo ti ambeni miracle so Christ asara lani so akpengba mabe ti e. Kite ayeke dä pëpe so lo sara nga lani ambeni miracle mingi (Mat. 9:35; Luc 9:11). Biani, Nzapa afa ngangu ti lo na lege ti Jésus. Tongaso, a yeke na lege ni so bazengele Paul atene lani, a tene: “Christ ayeke ngangu ti Nzapa.” (1 aCor. 1:24). Me, amiracle ti Jésus andu e tongana nyen?

2. Nyen la amiracle ti Jésus afa na e?

² Bazengele Pierre atene so Jésus asara amiracle, wala “aye ti dongo bê”. (Kus. 2:22). Amiracle so Jésus asara lani na ngoi so lo yeke na sese afa na e aye so lo yeke sara ande na ngoi ti Komandema ti lo ti Ngu Saki Oko. Na ngoi ti komandema ti lo, lo yeke sara ande amiracle so ayeke ga na aye ti nzoni na azo kue na yâ ti dunia. Amiracle ti lo amû nga lege na e ti hinga ye mingi na ndo ti sarango ye ti lo nga na ti Babâ ti lo. Zia e bâ ambeni miracle ti Jésus nga tongana nyen la andu e laso. Nga e yeke bâ tongana nyen la amiracle so ayeke ndu e na yâ ti angoi so ayeke ga.

3. (a) Ngbanga ti nyen Jésus asara lani kozo miracle ti lo? (b) Tongana nyen la na Cana Jésus afa so lo yeke zo ti mungo ye na zo?

³ Jésus asara kozo miracle ti lo na ngoi ti mbeni matanga ti mariage so a sara ni na gbata ti Cana na sese ti Galilée. Peut-être wungo ti azo so a tisa ala na matanga ni ahon ndo ni. Me, atâa ye ni ayeke tongana nyen, ye so e hinga ayeke so vin ahunzi lani. A tisa nga Marie, mama ti Jésus. Teti angu mingi Marie agbu li ti lo mingi na ndo ti aprophétie kue so asara tënë ti molenge ti lo, na lo hinga so a yeke iri ande lo “Molenge ti Lo so ayeke na nduzu na ndo ti aye kue.” (Luc 1:30-32; 2:52). Eskê Marie ahinga lani so Jésus ayeke na mbeni ngangu so ade lo komanse ti sara kua na ni ape? Ye so ayeke polele ayeke so Marie na Jésus abâ mawa ti koli na wali so asara mariage fini fini na Cana na ala ye ti zi kamene na lê ti ala. Jésus ahinga lani so yambango agene ayeke ye so a lingbi zo kue asara ni. Tongaso, na lege ti miracle, lo sara si litre ti ngu 380 aga “nzoni vin”. (Diko Jean 2:3, 6-11.) Eskê Jésus adoit gi lani ti sara miracle so? Ên-ën. Lo sara ni ndali ti so lo bi bê ti lo na azo, nga lo ye ti sara ye tongana ti Babâ ti lo ti yayu so amû ye na zo.

4, 5. (a) Nyen la kozo miracle ti Jésus afa na e? (b) Nyen la miracle so Jésus asara na Cana afa na e na ndo ti ngoi so ayeke ga?

⁴ Na lege ti miracle Jésus asara gbâ ti nzoni vin, na a lingbi na gbâ ti azo kue so aga na matanga ni. Mo hinga ye so miracle so afa na e? So Jésus wani ayeda ti sara mara ti amiracle so adë bê ti e so atënë ti bê ti azo agbu bê ti lo na Babâ ti lo mingi. Babâ ni na Molenge ni ayeke azo ti kion ape. Tara ti bâ fadeso na yâ ti li ti mo tongana nyen la Jéhovah ayeke sara ande kua na ngangu ti lo na yâ ti fini dunia ti sara pumba “teti azo kue” na ando kue so ala yeke dä.—Diko Ésaïe 25:6.

⁵ Gbu li ti mo na ndo ti ye so. Na yâ ti ngoi kete, Jéhovah ayeke mû na e aye kue so e yeke tâ na bezoin ni. Zo oko oko ayeke duti ande na nzoni da ti lo wani nga lo yeke te nzoni kobe. Tongana e gbu li ti e na ndo ti anzoni ye kue so Jéhovah ayeke mû ande na e na yâ ti Paradis na ndo ti sese e yeke duti na ngia mingi.

6. Jésus asara kua na ngangu so Jéhovah amû na lo ti sara na nyen? Tongana nyen la e lingbi ti sara ye tongana ti lo?

⁶ Jésus asara kua lâ oko pëpe na ngangu so Jéhovah amû na lo ti sara na aye so bê ti lo wani aye. Gbu li ti mo na ndo ti ye so asi na ngoi so Zabolo atara Jésus ti sara si atênë aga mapa. Jésus ake ti sara kua na ngangu so Jéhovah amû na lo ti sara na aye so agbu bê ti lo (Mat. 4:2-4). Me lo sara kua na ngangu ni ti mû na azo aye so ala yeke na bezoin ni. Tongana nyen la e lingbi ti sara ye tongana ti Jésus na mbage ti amba ti e? Jésus awa awakua ti Nzapa ti “mû ye lakue na azo”. (Luc 6:38). E lingbi ti sara ye alingbi na wango ti Jésus so tongana e tisa amba ti e na yanga-da ti e ti te ye. E lingbi nga ti mû mbeni ngoi na peko ti bungbi ti mû maboko na mbeni ita so ayeke na bezoin ti tene a mû maboko na lo. Na tapande, e lingbi ti mä mbeni ita-koli na  ngoi so lo yeke tara peko ti devoir ti lo. Wala e lingbi ti mû maboko na ambeni ita ti fa tënë nzoni. E yeke fa so e sara ye tongana ti Jésus so amû ye na azo tongana e mû na aita ti e aye so ala yeke na bezoin ni na ngoi kue so e lingbi ti sara ni.

7. Nyen la ayeke ngbâ lakue tongana afuti sioni dunia ti Satan so ape?

⁷ Yere ayeke fini ye pëpe. Jéhovah atene lani na azo ti Israël so awayere ayeke duti dä lakue na yâ ti kodoro so ala yeke dä (Deut. 15:11). Angu mingi na pekoni, Jésus atene: “Awayere ayeke ngbâ lakue na ala.” (Mat. 26:11). Jésus aye lani ti tene so awayere ayeke ngbâ lakue na ndo ti sese? Ên-ën. Lo ye lani ti tene so tongana afuti sioni dunia ti Satan so ape, awayere ayeke duti dä lakue. Tongaso, bê ti e adë mingi ti hinga so amiracle so Jésus asara lani aye ti fa aye ti nzoni so e yeke wara na ngoi so lo yeke komande na ndo ti sese. Na ngoi ni ande, azo kue ayeke wara gbâ ti kobe ti tengo ni nga yâ ti ala ayeke si.

8, 9. (a) Ngbanga ti nyen Jésus amû kobe na gbâ ti azo lani? (b) Nyen la adö bê ti mo na ndo ti miracle so?

⁸ Mbeni zo ti sungo psaume atene na ndo ti Jéhovah, a tene: “Mo lungula maboko ti Mo, na Mo mû ye alingbi na nzara ti ye kue so ayeke na fini.” (Ps. 145:16). Fani mingi, ‘Christ, ngangu ti Nzapa’ asara ye tongana ti Babâ ti lo, lo lungula maboko ti lo, na lo mû ye alingbi na nzara ti adisciple ti lo. Lo sara ni lani pëpe gi ti fa so lo yeke na ngangu. Lo sara ni ndali ti so lo bi bê ti lo biani na azo. Zia e bâ Matthieu 14:14-21. (Diko ni.) Adisciple ti Jésus aga asara tënë na lo na ndo ti kpale ti kobe so ala yeke na ni. Nzara asara ala, me ala gi bê ti ala nga na gbâ ti azo so afatigué na so nzara ahon ndo ti ala na peko ti so ala mû peko ti Jésus na gere na yâ ti agbata so lo hon dä (Mat. 14:13). Jésus ayeke sara tongana nyen?

⁹ Na lege ti mapa oku na susu use, Jésus amû kobe na akoli 5000 tongaso nga na awali na amolenge. Bê ti e ayeke dö tongana e gbu li ti e na ndo ti lege so Jésus asara kua na ngangu ti lo ti sara ye na nzoni bê ti mû kobe na gbâ ti asewa so amolenge nga ayeke dä so. Gbâ ti azo ni “ate, yâ ti ala asi.” Ye so afa so kobe ni ayeke lani gbani. Jésus amû gi na azo ni pëpe pendere mapa, me lo mû na ala mbeni kobe so ayeke sara si ala wara ngangu ti sara yongoro voyage ti kiri na ndo ti ala (Luc 9:10-17). Tanga ti anduru mapa so angbâ asi sakpa 12.

10. Nyen la ayeke si na yere na yâ ti ngoi kete?

¹⁰ Laso, azo saki na saki awara pëpe aye so ala yeke na bezoin ni ndali ti so azo ayeke komande na lege ni pëpe. Même ambeni ita ti e ate kobe “yâ ti ala asi” pëpe. Me, na yâ ti ngoi kete azo so amä yanga ti Jéhovah ayeke duti na yâ ti mbeni dunia so petengo goro wala yere ayeke duti dä pëpe. Tongana mo yeke fade na ngangu ti mû na azo aye kue so ala yeke na bezoin ni, mo yeke sara ni pëpe? Nzapa ti ngangu ahon kue ayeke na ngangu ti sara ni nga lo yeke na nzara ti sara ni. Lo ga nduru ti sara ni awe. Biani, e ga nduru ti wu pupu awe.—Diko Psaume 72:16.

11. Nyen la amû lege na mo ti hinga biani so na yâ ti ngoi kete Christ ayeke sara kua na ngangu ti lo na yâ ti dunia kue? Ye so apusu mo ti sara nyen?

¹¹ Na ngoi so Jésus ayeke lani na sese, lo sara amiracle na yâ ti mbeni kete ndo na lo sara ni gi teti ngu ota na ndambo (Mat. 15:24). Me Jésus so ayeke fadeso Gbia ayeke mû ande maboko na azo kue na ngoi ti Komandema ti lo ti Ngu Saki Oko (Ps. 72:8). Amiracle so Jésus asara lani amû lege na e ti hinga biani so lo ye ti sara kua na ngangu so Jéhovah amû na lo ndali ti nzoni ti e. Atâa so e lingbi pëpe ti sara amiracle, e lingbi ti mû ngoi ti e nga na ngangu ti e ti fa na azo apendere ye so ayeke si ande so Bible asara tënë ni. A yeke kua so Jéhovah amû na e  awakua ti lo la (aRom. 1:14, 15). Tongana e gbu li ti e na ndo ti aye so Christ ayeke sara ni na yâ ti ngoi kete, a yeke pusu e ti fa nzoni tënë ti Royaume ti Nzapa na azo.—Ps. 45:2; 49:4.

12. Ngbanga ti nyen e tene so Jésus ahinga nzoni mingi tongana nyen la aye so ayeke na ndo ti sese ayeke sara kua na popo ti ala?

¹² Na ngoi so Nzapa asara sese nga na aye so ayeke na ndo ni, oko Molenge ti lo asara kua na tere ti lo tongana “wakode.” (aProv. 8:22, 30, 31; aCol. 1:15-17). Tongaso, Jésus ahinga nzoni mingi tongana nyen la aye so ayeke na ndo ti sese ayeke sara kua na popo ti ala. Lo hinga tongana nyen ti sara kua na aye kue so ayeke na yâ ti sese nga lo yeke na ngangu na ndo ni.

13, 14. Mû mbeni tapande so afa so Jésus ayeke na ngangu na ndo ti aye tongana ngu na pupu.

¹³ Na ngoi so Jésus ayeke lani na ndo ti sese, lo fa so lo yeke “ngangu ti Nzapa” na lege so lo yeke na ngangu na ndo ti aye tongana ngu na pupu. Bâ ye so lo sara na ngoi so mbeni kota pupu aye lani ti fâ adisciple ti lo. (Diko Marc 4:37-39.) Mbeni wandara ti Bible atene so tënë ti Grec so a kiri pekoni na “kota pupu” na yâ ti mbeti ti Marc aye ti sara tënë ti mbeni kota pupu so aya ngangu mingi. Mbeni pupu so asara si avuko mbinda alondo, bekpa asungba nga ngu apika ngangu. Tongana pupu ni ahunzi awe, yâ ti aye kue abuba kirikiri.

¹⁴ Tara ti bâ ye ni na yâ ti li ti mo. Christ afatigué kue na peko ti fango tënë. Amapo ti ngu ayeke tuku na yâ ti ngö ni, a sara si ngu aga nduru ti si yâ ni. Ye oko, atâa so pupu ni asara bruit ngangu nga bateau ni ayeke yengere mbage na mbage, Jésus angbâ ti lango. Lo yeke na bezoin ti wu tere ti lo. Mbeto ahon ndo ti adisciple ti lo, ala zingo lo, ala tene: “E yeke kui!” (Mat. 8:25). Jésus azingo na lango, lo mû yanga na pupu ni nga na ngu ni, lo tene: “Kaï! Duti kpô!” Na kota pupu ni akaï (Marc 4:39). Jésus ayeke tene lani na pupu ni nga na ngu ni ti duti kpô na ti ngbâ tongaso. Nyen la asi na pekoni? “Ndo adë ngii.” Biani, Jésus ayeke na kota ngangu!

15. Tongana nyen la Nzapa ti ngangu ahon kue afa so lo yeke na ngangu na ndo ti aye tongana ngu na pupu?

¹⁵ Jéhovah la amû ngangu na Jésus. Tongaso, e hinga so Nzapa ti ngangu ahon kue ayeke na ngangu na ndo ti aye tongana ngu na pupu. Zia e bâ ambeni tapande so afa ni. Kozo ti tene kota ngu apika na ngoi ti Noé, Jéhovah atene: “A ngbâ lâ mbasambala si Mbi sara si ngu-nduzu apika na ndo sese lâ bale-osio na bï bale-osio.” (Gen. 7:4). Exode 14:21 atene nga na e, a tene: “L’Éternel ato pupu ti ngangu ti [tö].” Nga Jonas 1:4 atene na e, a tene: “L’Éternel asara si kota pupu atï na ndo kota ngu ti ingo, na kota pupu so aya ngangu mingi na ndo kota ngu ti ingo ni, tongaso bateau ni aga nduru ti fâ.” Bê ti e adë ti hinga so na yâ ti fini dunia Jéhovah ayeke duti ande na ngangu na ndo ti aye tongana ngu na pupu.

16. Ngbanga ti nyen bê ti e adë ti hinga so Wasarango e nga na kozo Molenge ti lo ayeke na ngangu na ndo ti aye tongana ngu na pupu?

¹⁶ Bê ti e adë mingi ti bâ kota ngangu so Wasarango e nga na “wakode” ti lo ayeke na ni. Na ngoi ti Komandema ti Christ ti Ngu Saki Oko, azo kue ayeke duti ande na siriri. Na yâ ti fini dunia, zo oko ayeke sara ande pëpe mbeto ti aye tongana kota pupu, sese so ayengi nga na angu so asuku amû ndo. Aye so kue ayeke ga ande angbene ye. Anzere na e mingi ti pensé na ndo ti ngoi so aye tongana ngu na pupu ayeke fâ ande azo pëpe wala ayeke fâ mbeni mbage ti tere ti ala pëpe ndali ti so “tente ti Nzapa ayeke [duti ande] na azo”. (Apoc. 21:3, 4). E hinga na bê  ti e kue so ngangu so Jéhovah ayeke mû ande na Jésus ayeke mû lege na Jésus ti duti na ngangu na ndo ti aye tongana ngu na pupu na ngoi ti Komandema ti lo ti Ngu Saki Oko.

17. Mbeni ye so e lingbi ti sara ti mû tapande ti Nzapa nga na ti Christ laso ayeke nyen?

¹⁷ Biani, e hinga so e lingbi pëpe ti kanga lege na aye tongana ngu na pupu. Gi Jéhovah na Jésus la ayeke na ngangu na ndo ni. Me mbeni ye ayeke dä so e lingbi ti sara. E lingbi ti sara ye alingbi na tënë so ayeke na aProverbe 3:27. (Diko ni.) Tongana ye ti ngangu asi na aita ti e, e yeke mû maboko na ala na lege ti mitele, e yeke tene atënë so adë bê ti ala nga e yeke kpengba ala na lege ti yingo (aProv. 17:17). Na tapande, e lingbi ti mû maboko na ala ti wara ngangu na peko ti mbeni ngu so asuku amû ndo wala na peko ti sese so ayengi. Mbeni womua, so mbeni kota pupu abuba da ti lo, atene: “Mbi kiri singila mingi ndali ti so mbi yeke na yâ ti bungbi ti Jéhovah. Mbi wara mungo maboko gi na lege ti mitele pëpe me na lege ti yingo nga.” Mbeni ita-wali so ayeke kumbamba so mbeni kota pupu abuba da ti lo abâ so mbeni ye ti sarango ni ayeke dä pëpe. Na peko ti so aita amû maboko na lo aleke da ni, lo tene: “Tënë ahunzi na yanga ti mbi kue! Mbi hinga ye so mbi peut ti tene ape ti fa ngia so mbi yeke na ni . . . Merci na mo Jéhovah!” E yeke na ngia ti duti na yâ ti mbeni sewa ti aita so ayeke bi bê ti ala biani na bezoin ti mba. Me ye so asara si e yeke na ngia mingi ayeke so Jéhovah na Jésus Christ ayeke bi bê ti ala biani na e.

18. Nyen la apika bê ti mo na ndo ti ye so apusu Jésus ti sara amiracle?

¹⁸ Na ngoi so Jésus afa lani tënë, lo fa so lo yeke “ngangu ti Nzapa”. Me nyen la apusu Jésus lani ti sara kua na ngangu so Nzapa amû na lo? Lo sara kua na ngangu ni pëpe ti pika bê ti azo wala ti sara na ye so bê ti lo wani aye. Me, amiracle so Jésus asara afa ndoye so lo yeke na ni na mbage ti azo. E yeke sara tënë mingi na ndo ni na yâ ti article ti peko.