1. Ki lika mañi zebanahana batu babañata kuli lilukile?

LUPILA mwa lifasi lelitezi hahulu muzamao omaswe. Ka mutala, batu babañata banahana kuli kulukile kueza kalombe kamba kueza somano ni mutu yebasika nyalana ni yena. Mwa mafilimu, mwa libuka, mwa lipina, ni mwa lika zakufundota kususuezwa hahulu buhule. (Samu 12:8) Kono Jehova wakona kulutusa kupila ka nzila yemutabisa. Lwakona kuba babakenile kamba babatwekile mwa lifasi lelitezi hahulu muzamao omaswe.—Mubale 1 Matesalonika 4:3-5.

2, 3. (a) Ki kabakalañi haluswanela kuhanyeza litakazo zemaswe? (b) Lukanyakisisañi mwa taba ye?

² Kuli lutabise Jehova, luswanela kuambuka lika kaufela zatoile. Kono bakeñisa kuli halusika petahala, lwakona kuhohiwa ki litakazo zemaswe sina tapi moikona kuhohelwa ki bulo bobu kwa kashuto. Haiba lukala kunahana za buhule, luswanela kuhanyeza kapili-pili mihupulo yecwalo. Kakuli haiba lusahaneli mihupulo yeo kapili-pili, litakazo za buhule likahula  hahulu kuli mane kwa mafelelezo lwakona kueza sibi. Bibele ibulela kuli: “Takazo ha se i hulile, i zwala sibi.”—Mubale Jakobo 1:14, 15.

³ Takazo yemaswe yakona kuhula mwa pilu yaluna. Ki lona libaka haluswanela kutokomela hahulu ka za lika zelulakaza. Haiba luhanyeza litakazo zemaswe, lukaambuka buhule ni lika zemaswe zezwanga mwateñi. (Magal. 5:16) Mwa taba ye, lukanyakisisa lika zetaalu zekona kulutusa kulwanisa litakazo zemaswe. Lika zeo ki bulikani bwa luna ni Jehova, kelezo yelufumana mwa Linzwi la hae, ni tuso yelufiwa ki Bakreste babahulile kwa moya.

4. Ki kabakalañi hakuli kwabutokwa kusutelela ku Jehova?

⁴ Bibele ibulelela batu bababata ku ‘sutelela ku Mulimu’ kuli: “Mu kenise mazoho a mina” mi “mu twekise lipilu za mina.” (Jak. 4:8) Haiba lunga Jehova kuba mulikanaa luna yomutuna, lukabona teñi kuli likezo zaluna ni minahano yaluna zamutabisa. Haiba lunahana lika zekenile kamba zetwekile, ni pilu yaluna ikaba yekenile. (Samu 24:3, 4; 51:6; Mafil. 4:8) Jehova waziba kuli halusika petahala ni kuli lwakona kukala kunahana lika zemaswe. Kono bakeñisa kuli halulati kuswabisa Jehova, lueza molukonela kaufela kuambuka mihupulo yemaswe. (Gen. 6:5, 6) Lueza molukonela kaufela kuli luzwelepili kuba ni mihupulo yekenile.

5, 6. Tapelo ikona kulutusa cwañi kulwanisa litakazo zemaswe?

⁵ Jehova uka lutusa kulwanisa mihupulo yemaswe haiba luzwelapili kulapela kuli alutuse. Ulufanga moya wahae okenile kuli lukone kuzwelapili kuba babakenile. Mwa litapelo zaluna lwakona kubulelela Jehova kuli lubata kuba ni mihupulo yemutabisa. (Samu 19:14) Lwakona kumukupa ka buikokobezo kuli abone mwa pilu yaluna haiba kunani takazo yemaswe yekona kulutahiseza kueza sibi. (Samu 139:23, 24) Muzwelepili kukupa Jehova kuli amituse kuhanyeza mizamao yemaswe ilikuli mueze lika zelukile nihakuli taata kueza cwalo.—Mat. 6:13.

⁶ Pili lusika ituta kale ka za Jehova, mwendi nelulata kueza lika zeñwi zesa mutabisi, mi mwendi lusalwanisa lika zemaswe zeo. Kono Jehova wakona kulutusa kucinca ni kulutusa kueza lika zemutabisa. Ka mutala, hamulaho wakueza bubuki ni Bati-Sheba, Mulena Davida naabakile mi naakupile Jehova kuli amufe “pilu ye kenile” ni kumutusa kuba yautwa. (Samu 51:10, 12) Kacwalo, haiba kwamulaho nelunani hahulu litakazo zemaswe, mi lusalwanisa litakazo zeo, Jehova wakona kulutusa kuli lube ni takazo yetuna yakumuutwa ni yakueza zelukile. Wakona kulutusa kuambuka mihupulo yemaswe.—Samu 119:133.

7. Linzwi la Mulimu likona kulutusa cwañi kuhanela mihupulo yemaswe?

⁷ Jehova wakona kualaba litapelo zaluna ka kuitusisa Bibele, lona Linzwi lahae. Mwa Bibele lufumana butali bwa Mulimu bobukenile. (Jak. 3:17) Kubala Bibele zazi ni zazi, kuka lutusa kuba ni mihupulo yekenile. (Samu 19:7, 11; 119:9, 11) Mwa Bibele hape kunani mitala ni litemuso zekona kulutusa kuhanela mihupulo ni likatazo zemaswe.

8, 9. (a) Ki kabakalañi mutangana yomuñwi hanaaezize buhule ni musali wa lihule? (b) Mutala o kwa Liproverbia kauhanyo 7 ukona kulutusa kuambuka miinelo mañi?

 ⁸ Kwa Liproverbia 5:8, Linzwi la Mulimu lilulemusa kuli luambuke buhule. Kwa Liproverbia kauhanyo 7, lubala za likande la mutangana yanaaile ka nako ya busihu kuyo zamaya-zamaya kwatuko ni ndu ya musali wa lihule. Musali wa lihule yo, naayemi fa kona ya mukwakwa inze a “icabelezi ka mukwa wa lihule.” Ataha ku mutangana yo, amuswala, amutubeta, mi abulela lika zene zusulusize takazo yemaswe ku mutangana yo. Mutangana yo naasika hanela litakazo zemaswe zeo, kacwalo aeza buhule ni musali yo. Naaezize sibi nihaike kuli naasika lela kueza cwalo. Mutangana yo naanani kutalimana ni zemaswe zenezwile mwa kezo yeo. Kambe naalemuhile kozi yeneikazwa mwateñi, mutangana yo naasike asutelela ku musali yo!—Liprov. 7:6-27.

⁹ Ka kuswana ni mutangana yo, lwakona kueza likatulo zemaswe bakeñisa kusaziba likozi zekona kuzwa mwa likezo zaluna. Ka mutala, ka nako ya busihu, fa masiteshini amañwi a fa TV, ba buhisanga lika za buhule, kacwalo mutu wakona kukena mwa butata haiba azwelapili kucinca  masiteshini kuli abone zebuhiswa fateñi. Hape mutu wakona kukena mwa butata haiba asina fa litaba zeñwi za fa Intaneti asazibi zefateñi, kamba kuitusisa liprogilamu za fa Intaneti zeitusiswa kwa kuambolisana kamba kukena fa Mawebusaiti afundota lika za buhule ni kubonisa maswaniso a mapunu. Mwa miinelo yecwalo, zelubuha zakona kulutahiseza litakazo za buhule, mi litakazo zeo likona kutahisa kuli lusike lwautwa Jehova.

10. Ki kabakalañi kueza linyawe hakuli kokumaswe? (Mubone siswaniso sesi fa likepe 13.)

¹⁰ Bibele hape ilubulelela mo baana ni basali baswanela kupilisanela. (Mubale 1 Timotea 5:2.) Bakreste babonisanga lilato leliipitezi ku mutu feela yebanyalani ni yena kamba ku mutu yebabata kunyalana ni yena. Habaezangi linyawe. Babañwi banahana kuli kubonisa lilato leliipitezi ku mutu yomuñwi inge cwalo ka kuitusisa lilama za mubili, liponiso za ka mazoho, kamba ka mutalimelo, hakusika fosahala ibile feela habaswalani fa mibili. Kono muuna ni musali habaeza linyawe, bakona kutahelwa ki mihupulo ya buhule, mi mihupulo yeo ikona kubatahiseza kueza buhule. Nto yeo yakona kuezahala kakuli ikile yaezahala.

11. Luitutañi ku Josefa?

¹¹ Josefa naalutomezi mutala omunde. Musalaa Potifaro naalikile Josefa kuli abuke ni yena. Josefa naahanile, kono musalaa Potifaro naatundamezi. Zazi ni zazi musali yo naakupanga “ku ina” ni Josefa. (Gen. 39:7, 8, 10) Caziba yomuñwi wa litaba za mwa Bibele, naatalusize kuli musalaa Potifaro naanani sepo ya kuli haiba basiyala bababeli, Josefa naaka mulakaza. Josefa naaikatulezi kusaeza linyawe ni musali yo mi naasika eza cwalo. Kabakaleo, naasika tuhelela litakazo zemaswe kuhula mwa pilu yahae. Mi musali yo hanaasweli kwa siapalo sa Josefa ni kulika kumuhapeleza kubuka ni yena, kapili-pili “Josefa sa siya [siapalo sa] hae mwa mazoho a hae, a maata, a zwela kwande.”—Gen. 39:12.

12. Luziba cwañi kuli zelubona zakona kuama pilu yaluna?

¹² Jesu naalemusize kuli lika zelutalima zakona kuama pilu yaluna ni kutahisa litakazo zemaswe za buhule. Naaize: “Mutu kaufela ya swalelela ku talima musali mi a mu lakaza u se a bukile kale ni yena mwa pilu ya hae.” (Mat. 5:28) Zeo ki zona zeneezahezi ku Mulena Davida. “Haa li fahalimu a ndu, a bona musali ya tapa,” mi naazwezipili kutalima musali yo ni kumunahana. (2 Sam. 11:2) Nihaike kuli neli musalaa mutu, Davida amulakaza mi abuka ni yena.

13. Ki kabakalañi haluswanela kueza “tumelelano ni meeto” aluna, mi lukona kueza cwalo ka mukwa ufi?

¹³ Haiba lubata kuhana mihupulo yemaswe, luswanela kulatelela mutala wa Jobo. Naabulezi kuli: “Ni ezize tumelelano ni meeto a ka.” (Jobo 31:1, 7, 9) Sina Jobo, lwakona kuikatulela kusatalima mutu kamulelo wa kueza buhule niyena. Mi haiba lubona siswaniso sa mapunu fa kompyuta, fa sisupo sa kufundota, mwa magazini, kamba fa sibaka sifi kamba sifi, luswanela kutalima kusili kapili-pili.

14. Luswanela kuezañi kuli luzwelepili kuba babakenile?

¹⁴ Haiba munahanisisa litaba zelunyakisisize, mwendi mukalemuha kuli mutokwa kueza zeñata kuli mulwanise litakazo zemaswe. Musike mwaliyeha kueza licinceho haiba mutokwa kueza cwalo. Hamuutwa  zabulela Jehova, mukakona kuambuka buhule mi mukazwelapili kuba babakenile.—Mubale Jakobo 1:21-25.

15. Haiba kulubela taata kulwanisa litakazo zemaswe, ki kabakalañi hakuli kwabutokwa kukupa tuso?

¹⁵ Haiba kumibela taata kulwanisa litakazo zemaswe, muambole ni mutu yomuñwi wa mwa puteho, yasebelelize Jehova ka nako yetelele ili yakona kumifa kelezo yezwelela mwa Linzwi la Mulimu. Mwendi kukamibela taata kutaluseza babañwi za matata amina, kono ki kwabutokwa kuli mukupe tuso. (Liprov. 18:1; Maheb. 3:12, 13) Bakreste babahulile kwa moya bakona kumitusa kuli mulemuhe licinceho zemutokwa kueza. Mueze licinceho zeo ilikuli Jehova azwelepili kuba mulikanaa mina.

16, 17. (a) Baana-bahulu bakona kutusa cwañi batu babafumana taata kulwanisa litakazo zemaswe? Mufe mutala. (b) Ki kabakalañi hakuli kwabutokwa kuli bababuhanga maswaniso a mapunu bakupe tuso kapili-pili?

¹⁶ Baana-bahulu baba mwa puteho yaluna ki bona sihulu babakona kulutusa hande. (Mubale Jakobo 5:13-15) Ka lilimo zeñata, mucaha yomuñwi wa mwa Brazil nekumubezi taata kulwanisa litakazo zemaswe. Ubulela kuli: “Neniziba kuli mihupulo yaka neisatabisi Jehova, kono neniikutwa maswabi kutaluseza babañwi maikuto aka.” Muuna-muhulu yomuñwi alemuha kuli mutangana yo naatokwa tuso, saamususueza kukupa tuso kwa baana-bahulu. Mutangana yo ubulela kuli: “Nenikomokisizwe hahulu ki sishemo sene banibonisize baana-bahulu, nebanibonisize sishemo sesituna hahulu ni kuniutwisisa hahulu kufita moneni nahanela. Nebateelelize ka tokomelo haneni bataluseza butata bwaka. Nebaitusisize Bibele kunitusa kulemuha kuli Jehova naanilata, mi balapela ni na. Nto yeo neitahisize kuli kunibele bunolo kuamuhela kelezo ya mwa Bibele yene banifile.” Hamulaho wakutiisa silikani sahae ni Jehova, mutangana yo ubulela kuli: “Cwale nilemuhile butokwa bwa kukupa tuso kufita kulika kuipulukela butata.”

¹⁷ Haiba munani mukwa wakubuhanga maswaniso a mapunu, muswanela kukupa tuso kapili. Haiba muliyeha kukupa tuso, butata bwa mina bukaekezeha hahulu kuli mane kwa mafelelezo mukaeza sibi sa buhule. Mi zekazwa mwateñi kikuli mukautwisa babañwi butuku ni kutahisa kuli batu babañwi babulele maswe ka za Jehova. Babañata bakupile tuso kwa baana-bahulu mi baamuhezi kelezo yebafilwe, bakeñisa kuli babata kutabisa Jehova ni kuzwelapili kuba mwa puteho ya Sikreste.—Jak. 1:15; Samu 141:5; Maheb. 12:5, 6.

18. Muikatulela kuezañi?

¹⁸ Lifasi la Satani lizwelapili kuba hahulu ni muzamao omaswe. Kono batanga ba Jehova babeleka kataata kuli babuluke minahano yabona inze ikenile ni kuli babe babakenile. Jehova utabiswa hahulu ki Bakreste bao. Haike luzwelepili kuba bukaufi ni Jehova ni kulatelela likelezo zelufumana mwa Linzwi lahae ni mwa puteho ya Sikreste. Halukaeza cwalo, lukaba ni tabo mi lukaba ni lizwalo lelikenile. (Samu 119:5, 6) Mi kwapili Satani hasaayundisizwe, lukapila kuyakuile mwa lifasi la Mulimu lelinca ili lelikenile.