Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Twi balombeene kushaala beselele

Twi balombeene kushaala beselele

“Suulaayi maasa eenu, . . . na tooshaayi mashimba eenu.”—JA. 4:8.

1. Myanda kinyi yabamono kwi bantu bebungi’shi ibuwa?

KUSHAALA beselele ta mwanda ubofule nya, bikishekishe mu ano mafuku atudi. Mu maumbo ebungi, kwiyibakisheena kwa mulume na mulume sunga mukashi na mukashi abekumono bu kwibuwa. Uno mwikeelo bakwete kwiupalakasha mwi bantu ku ma jurnale, na kwiuleesha ku television. (Mis. 12:8) Kutambuka kwa lusandji nkupalakane mu kipaso kyodi mulombeene kwiyipusha’shi: ‘Twi balombeene binyibinyi kushaala beselele su?’ Oolo, ku bukwashi bwa Yehowa, beena Kidishitu b’eyendo mbalombeene kushaala beselele.—Badika 1 Beena-Tesalonika 4:3-5.

2, 3. (a) Bwakinyi abitungu tusuukye lwabi lwibubi? (b) Myanda kinyi yatukyebe kulonga mu uno mwisambo?

2 Byabya, kya kumpala abitungu tushinguule’shi bwa kwikala na nshalelo eselele, abitungu tukatushe lwabi looso lwibubi. Nka bikumbeene ndobo e na kinunwa kukwata mushipa, nyi bi binangu bibubi na lwabi lwa lusandji—su tambikatushibwe musango umune—bi kuponesha mwina Kidishitu. Bi kwitukaka na kwituponesha ku lusandji. Ingi nsaa, lwabi lwa kukita mulwisho lwi kutama na kubuusha binangu bibubi. Pa wawa mwanda, sunga mufubi a Yehowa e bya kukumbasha lwabi lwibubi nsaa ayimweneka mushindo. Eyendo, “Lwabi . . . alutanda milwisho.”—Badika Jaake 1:14, 15.

3 Bibukopo bwa kushinguula kipaso akitamaa lwabi kapeelakapeela na kufikisha muntu ku mulwisho. Kadi abitungu tushinguule’shi su tubayimika lwabi lwibubi bwa’shi talutamanga mwatudi, tatukapono mu kutambuka lusandji na kupeta masaku aatuukila kwanka nya! (Gal. 5:16) Tubandeyi kutala myanda isatu i bya kwitukwasha bwa kulwa na lwabi lwibubi: Kipwano kyetu na Yehowa, malango a mu Bible, na bukwashi abwitupa bakwetu beena Kidishitu.

“EFUBWILEEYI KWI EFILE MUKULU”

4. Bwakinyi bi na muulo bwa kwifubwila peepi na Yehowa?

4 Bible atuusha dino elango dipelepele kwi baaba booso abakyebe kwifubwila peepi n’Efile Mukulu: “Suulaayi maasa eenu, . . . tooshaayi mashimba eenu.” (Ja. 4:8) Bu byatwata na muulo ukata kipwano kyetu na Yehowa, atukitshi bukopo bwetu booso bwa kumusankisha mu nshalelo eetu, mpa na mu binangu byetu. Atukumiina kwikala “n’eshimba ditookye” p’atwe kutuula binangu byetu ku myanda iselele, ilombeene kufudiibwa, na kukaanyiibwa. (Mis. 24:3, 4; 51:6; Fid. 4:8) Yehowa etufwilaa lusa mwanda twi bantu bakutwe kupwidika. Auku’shi binangu byetu mbitadiile ku lwabi lwibubi. Anka atushinguula’shi mulombeene kwinyongola su atutadila binangu bibubi abitama mwatudi pamutwe pa kwitatshisha bwa kwibikatusha. (Kib. 6:5, 6) Kunangusheena pa uno mwanda nkulombeene kwitukwasha bwa kwata kitshibilo kya kulama binangu byetu biselele.

5, 6. Luteko lwi kwitukwasha naminyi bwa kukambila lwabi lwibubi?

5 Mushindo umune wa kuleesha’shi twi bakulupile kwi Yehowa n’eshimba dimune, nkumuleesha mu luteko by’atwitatshisha bwa kukatusha binangu bibubi. Nsaa yatwifubwila peepi na Yehowa mu luteko, aye namu efubwila peepi neetu. Na kalolo kooso etupa kikudi kyaye, akitukwasha bwa kunyingisha kitshibilo kyetu kya kukambila binangu bibubi na kushaala beselele. Byabya tulunguleyi Yehowa lukalo lwetu lwa kumusankisha na myanda yatunangusheena mu mashimba eetu. (Mis. 19:14) Tumutekyeyi bwa’shi ataluule mashimba eetu bwadya kutundula “eshinda [dyooso] dii masaku” —lwabi sunga binangu byooso bibubi—mbikumbeene kwitutakula ku mulwisho. (Mis. 139:23, 24) Tumutekyeyi efuku dyooso bwadya kwitukwasha bwa kulama lulamato lwetu nsaa yatudi kumpala kwa kitompwanga.—Mat. 6:13.

6 Kipaso kyabadi betukushe na mwikeelo wetu wa kala wi bya kutamisha mwatudi lukalo lwa kukita myanda yabadi bapele kwi Yehowa. Sunga mbyabya, e bya kwitukwasha bwa kushintuluka bwa’shi tumone bya kumufubila. Nfumu Daviide baadi mushinkamishe uno mwanda. Kunyima kw’aye kutambuka lusandji na Betsabee, batekyele Yehowa’shi: “Panga eshimba diiselele munda mwande; otweshe munda mwande kikudi kipya.” (Mis. 51:10, 12) Kinangu kya kukita mulwisho nkilombeene kukaka mbidi yeetu ibofule, kadi Yehowa e kwituwusha na kinangu kya kumukookyela. Sunga lwabi lwibubi ndupalakane na alukyebe kushimisha bwiselele bwetu bwa mu binangu, Yehowa e kwitukunkusha bwa’shi tukookyele miiya yaaye na kwikala na nshalelo mwipusheene nayo. E kwitukwasha dingi bwa kukambila mwanda ooso ulombeene kwitukabila.—Mis. 119:133.

Su lwabi lwibubi lubabanga kumena mishi mwishimba dyetu na kutama, abitungu twilutukule musango umune (Tala kikoso kya 6)

“IKALAYI ANUKUMBASHA EYI”

7. Eyi dy’Efile Mukulu di kwitukwasha bwa kwitukalwila ku binangu bibubi naminyi?

7 Yehowa mukumbeene kwitwaluula patumutekye bukwashi kukiila ku Eyi dyaye Bible. Binangu bi mu Eyi dy’Efile Mukulu ‘mbibadiile kwikala bipwidikye.’ (Ja. 3:17) Kubadika Bible na kunangusheena ku byatubadika mwanka efuku dyooso kwi bya kwitukwasha bwa kulama binangu byeetu ku lwabi lwibubi. (Mis. 19:7, 11; 119:9, 11) Na dingi, mu Bible mwi bileshesho na malango e bya kwitukwasha bwa kusuuka binangu na lwabi lwibubi.

8, 9. (a) Bwakinyi yawa nsongwalume batambukile lusandji ? (b) Myanda kinyi i kwanka lelo uno ipusheene na kileshesho ki mu Myeele shapitre 7?

8 Mukanda wa Myeele 5:8 awamba’shi: “Nda kula na mukashi [ndumba]; tweseeselanga peepi na kiibi kya nshibo yaaye.” Masaku akumbeene kupeta muntu akutwa kutumikila dino elango mbealeeshe mu shapitre 7, mwanka abakula bwa nsongwalume baadi mwende mu kutemba peepi na nshibo ya mukashi ndumba, kafito takeele. Babamwitanyine kwi mwana mukashi mwimane mu bwipi bweshinda, mufwale bilamba bya ba ndumba. Yawa mwana mukashi bamukwatshile kiipa na kumufifya kukanwa. Bishima byaye bya kabombeleshi bibamubushiishe malaka, aye nkukutwa bya kupela. Abo nkubanga kutambuka lusandji. Abimweneka’shi, uno nsongwalume tabaadi mwate mpàngo ya kutambuka lusandji nya. Baadi mupatakana na mukutwe binangu. Baadi na kya kupeta masaku aatuukila ku bikitshiino byaye. Bibaadya kwikala biiya su basheele kula na yawa mwana mukashi!—Mye. 7:6-27.

9 Anka bu yawa nsongwalume, twi bakumbeene kwata kitshibilo kibubi mwanda tatuuku masaku e bya kwitufikila. Bu kilesheso, angi ma television aaleeshaa myanda ibutete bufuku, bi kwikala masaku su atwende na kushintuula ma shene bwa kutala byabaleesha kwanka. Bi kwikala dingi masaku su atukimbi ku Internet bwa kupeta mbalo i bifwatuulo bibubi sunga mafilme e kwitusukuma mu kutala pornografi na ingi myanda ibutete. Pa kutala bintu bi byabya, twi bakumbeene kufumankana na myanda ikumbeene kubuusha lwabi lwibubi mwatudi na kulwisha mwikyelo weetu wiselele.

10. Bwakinyi kwibwesheena lwabi lwa lusandji kwi masaku? (Tala kifwatulo ki kumbangilo.)

10 Bible etupa dingi, malango aetukwasha bwa kumona mushindo ukumbeene bana balume na bana bakashi kwikitshisheena myanda. (Badika 1 Timotee 5:2.) Aa malango aatosha kubuusha lwabi lwa lusandji. Bangi be kumona’shi kwileeshena kifulo pa kwitshonkyesheena kyana na kwilembekyeshena meeso, kushii kwikumeena ta kwi na masaku nya. Kadi, kubushisha muntu lwabi lwa lusandji sunga kutadiila muntu etubusha lwanka kwi bya kwibwesha binangu bibubi bilombeene kwitutwala mu kutambuka lusandji. Tabibakitshikile dingi na mbikumbeene nkukitshikila namu.

11. Yoosefe mmwitulekyele kileshesho kinyi kibuwa?

11 Yoosefe baadi muleeshe kinangu pa uno mwanda. Nsaa ibatompele mukashi a nfumu aaye Potifare bwa kumuponesha, Yoosefe baadi mupele. Anka yawa mukashi ta mulekye nya. Kwi’fuku n’efuku baadi nka amutekye bwa kushaala naaye. (Kib. 39:7, 8, 10) Ungi muntu mulongye myanda ya Bible amba’shi: “Mukashi a Potifare baadi amba’shi: ‘Tushaale pa mbalo yatudi bubidi bwa kapindji kapeela,’ baadi akulupila’shi Yoosefe abanga kumulungula mwanda wa bulunda.” Anka, Yoosefe tabaadi mukumiine sunga mutadiile bwa’shi amulungule bishima bya kumuponesha nabyo nya. Baadi mupele bwa kumwibweshesha lukalo sunga aye namu kwibwesha lukalo lwaye, kwamba’shi baadi mupele bwa’shi lwabi lwibubi talumenanga mwishimba dyaye. Pabatompele mwana mukashi kumukitshisha pa bukopo bwa kulaala naaye, Yoosefe baadi mupele. “Baamulekyeele kilamba kyaaye mwiyaasa, baasuukile lubilo, nkutuuka mu nshibo.”—Kib. 39:12.

12. Atuuku naminyi shi ntadilo eetu e na bukitshishi mu mashimba eetu?

12 Bible etudimusha dingi bwa masaku a kutadiila meeso eetu aalubisha mashimba eetu. Meeso a kifulo e kutamisha lukalo lwi bubi lwa kutambuka lusandji. Yesu etudimusha’shi: “Yawa ooso atala mwana mukashi bwa kumulakila, baapu kutambuka naaye lusandji mwishimba diaye.” (Mat. 5:28, Kilombeno kipya 2014) Tentekyesha bibakitshikile Nfumu Daavide. “Aye kwiyilu kwa kitenta [kya nshibo], baamwene mukashi beetumpanga meema.” (2 Sam. 11:2) Bakutshilwe kutala kungi na kutuma binangu byaye ku ingi myanda. Bino bibamufikishe mu kulakila mukashi a ungi muntu na kukita ingi myanda ibamufikishe ku lukyebanokyebano.

13. Bwakinyi abintungu ‘tudye kipwano na meeso eetu,’ na bino abileesha kinyi?

13 Bwa kupela binangu bibubi, abitungu ‘tudye kipwano na meeso eetu,’ nka bu Yoobo. (Yob. 31:1, 7, 9) Abitungu twate kitshibilo kibukopo kya kulama meeso eetu na kupela kufuba nao bwa kwibwesha lwabi lwibubi mwatudi sunga kwi ungi muntu. Bu kutala bifwanyi abibwesha lukalo lwibubi, ku ordinatere, mu mikanda sunga mu ingi mbalo.

14. Abitungu tukite kinyi bwa kushaala beselele?

14 Su bosangana mwanda su ngumune wa ku ino ibatuteemuna autungu’shi olumbuule bwa kulwa na lwabi lwibubi, tonyengakananga bwa kwibikita. Kukookyela n’eshimba dimune malango aatusha Eyi dy’Efile Mukulu, kwi bya nkukwasha bwa kukatusha lwabi lwibubi na kushaala eselele.—Badika Jaake 1:21-25.

‘ITAMINA BAKULU’

15. Bwakinyi bi na muulo kukimba bukwashi su atwitatshisha bwa kukambila lwabi lwibubi?

15 Su okwete kwitatshisha bwa kukambila lwabi lwibubi, bakwetu beena Kidishitu be kwikala bu ingi nsulo ya malango akumbeene nkukwasha. Byabya, kwisamba na bangi myanda ayikukalakasha ta nkubofule nya. Anka, kwinyingisha bwa kwiyilungula beena Kidishitu banyingye mu kikudi kwi nkukalwila ku binangu byooso bi bubi. (Mye. 18:1; Eb. 3:12, 13) Kwisamba pabitale kubufola kwetu na beena Kidishitu banyingye, kwi kwitukwasha bwa kutundula bilema byatushabamono. Kukita byabya nkulombeene kwitukwasha bwatudya kulumbuula mwikeelo wetu bwashi tushaale mu kifulo kya Yehowa.

16, 17. (a) Bakulu be kukwasha baaba abalu bwa kukambila lwabi lwibubi naminyi? Tuusha kileshesho. (b) Bwakinyi bi na muulo kwi yawa abandjila pornografi bwa kuteka bukwashi?

16 Bakulu ba kakongye be kwanka bwa kwitukwasha. (Badika Jaake 5:13-15.) Ungi songwalume a mu Brézil baadi mulwe na lwabi lwibubi munda mwa bipwa bibungi. Akula shi: “Naadi nauku shi binangu byande tabisangasha Yehowa nya, kadi naadi napusha buufu bwa kulungula bangi binaadi napusha.” Ungi mukulu a mu kaaka kakongye batundwile’shi e na lukalo na bukwashi aye nkumunyingisha bwa kukimba bukwashi kwi bakulu. Yawa nsongwalume akula’shi: “Naadi mukaanye bibaadi bakulu bankitshine myanda na kalolo na ami nkutundula’shi buno nyi bukwashi bunaadi nabo lukalo. Babaadi banteemeshe ku myanda yande kalolo. Babaadi abafubu na Bible bwa kunshinkamiisha shi Yehowa ki nka munfule, na tubakitshiine luteko pamune. Bino bibaadi binkwashe bwa kukumiina malango a mu Bible abaabadi bampe.” Kunyima kwa bipwa, baadi mwende kumpala mu kikudi, akula’shi: “Nashinguula binobino muulo wa kukimba bukwashi kwi bangi pamuntwe pa kukimba bya kwiyikambila bupenka.”

17 Kukimba bukwashi kwi bangi kwi na muulo su atupete binangu bibubi pa mwanda wa kubandjila pornografi. Su olongyela bwa kuteka bukwashi, lwabi lwibubi alwende na kutama, na bino bi nkufisha mu kukita mulwisho wi kwinyongosha bangi na kusaabulusha eshina dya Yehowa. Lukalo lwa kusankisha Yehowa na kushaala mu kakongye ka beena Kidishitu mbikwashe bafubi baaye bebungi bwa kukumiina bukwashi bwabebapa na kifulo kyooso.—Ja. 1:15; Mis. 141:5; Eb. 12:5, 6.

IKALA NA KITSHIBILO KYA KUSHAALA E SELELE!

18. We na kitshibilo kinyi?

18 Bu bi ndumbulwilo a Satana kwete kutungunuka na kulwila, Yehowa e na muloo ukata wa kwikala na bafubi abepaana bwa kuyididiila na kulama binangu biselele na kutumikila miiya yaaye! Byabya, twikaleyi na kitshibilo kya kwifubwila peepi na Yehowa na kukumiina bukunkushi bwetupa ku bukwashi bw’Eyi dyaye na kakongye ka beena Kidishitu. Su tubashaala beselele, atupete muloo na butaale bwa mu binangu kubanga binobino. (Mis. 119:5, 6) Kunyima kwa Satana kukatushibwa mu mafuku aakafiki, atukekala na muloo wa kushaala looso mu nsenga ishi ku bukunkushi bwibubi bwa Satana.