1. E faapefea ona tatou faaaogāina le tatalo i le Mataio 6:9-13 i le faiva?

O LE toʻatele o tagata ua latou taulotoina le tatalo a le Alii. Pe a tatou talaʻi, e tatou te faaaogāina upu o lenā tatalo e aʻoaʻo ai i tagata, o le Malo o se pulega moni mai i le Atua o le a suia le lalolagi i se parataiso. E tatou te faaaogāina foʻi le uluaʻi talosaga o lenā tatalo e faailoa atu ai e iai le suafa o le Atua, ma e tatau ona faamamaluina pe faapaiaina.—Mata. 6:9.

2. E faapefea ona tatou iloa e leʻi finagalo Iesu e aʻo faatauloto le tatalo faaaʻoaʻo pe a tatou tatalo?

² Pe na finagalo Iesu e aʻo faatauloto lenei tatalo i taimi uma e pei ona faia e isi? E leai. A o leʻi faia e Iesu lenei tatalo faaaʻoaʻo, na ia fetalai: “Pe a e tatalo, aua le tautū i upu masani.” (Mata. 6:7) I se tasi o taimi, na ia toe sii mai ai lenei tatalo, ae sui le auala e faaupu ai. (Luka 11:1-4) O lea na fesoasoani mai Iesu iā i tatou e iloa mea e tatalo atu  ai, ma le auala e faatulaga e fua i lona tāua. Ua talafeagai ai ona taʻua o le tatalo faaaʻoaʻo.

3. O ā fesili e manaʻomia ona tatou manatunatu i ai a o iloiloina le tatalo faaaʻoaʻo?

³ I lenei mataupu ma le mataupu o loo sosoo mai, o le a iloiloina ai le uiga o lenei tatalo. A o tatou faia faapea, ia fesili ifo: E faapefea ona fesoasoani lenei tatalo faaaʻoaʻo e faaleleia ai aʻu tatalo? A o le vala e sili ona tāua, po o oʻu ola e ōgatusa ma lea tatalo?

4. O le ā ua faamanatu mai e le faaupuga “lo matou Tamā,” ma o le ā le itu ua avea ai Ieova ma Tamā o i latou e faamoemoe e ola i le lalolagi?

⁴ Na taʻua e Iesu le faaupuga “lo matou Tamā.” Ua faamanatu mai ai o Ieova o le Tamā o o tatou uso ma tuafāfine i le lalolagi aoao. (1 Pete. 2:17) O i latou ua filifilia e Ieova e ola e faavavau i le lagi, ua vaetamaina i latou e avea ma ona atalii, o lea ua avea Ieova ma o latou “Tamā” i se auala faapitoa. (Roma 8:15-17) O i latou o le a ola e faavavau i le lalolagi, o le a taʻua foʻi Ieova o lo latou “Tamā.” O le a foaʻi atu e Ieova iā i latou le ola ma tausia o latou manaʻoga. O le a taʻua i latou o fanau a le Atua, pe a latou maua le tulaga lelei atoatoa, ma tumau faamaoni i le tofotofoga mulimuli.—Roma 8:21; Faaa. 20:7, 8.

5, 6. O le ā le meaalofa sili e mafai ona avatu e mātua i fanau, ma o le ā e tatau ona faia e le tamaitiiti lava ia i lenā meaalofa? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

⁵ E avatu e mātua i fanau se meaalofa matagofie, pe a aʻoaʻoina a latou fanau e tatalo ma fesoasoani iā i latou e vaai iā Ieova o se Tamā alofa. Ua faapea mai se uso o loo auauna nei o se ovasia matagaluega i Aferika i Saute: “I le taimi na fananau ai laʻu fanau teine, e matou te tatalo faatasi i pō uma, seʻi vaganā ua ou lē iai i le fale. E masani ona faapea mai laʻu fanau teine, e la te lē manatua lelei upu o na tatalo i le pō. Peitaʻi, e la te manatua le siʻomaga, le mamalu o le fesootaʻi atu i lo tatou Tamā o Ieova, ma faalogona toʻafilemu ma le saogalemu. I le taimi na amata ai ona la iloa tatalo, sa ou faalaeiauina i laʻua e tatalo leotele ina ia ou faalogo atu ai i le auala e faaleo atu ai o laʻua manatu ma faalogona iā Ieova. O se auala matagofie lea na mafai ona iloa ai mea o loo i o laʻua loto. Na amata lea ona ou fesoasoani iā i laʻua e faaaofia ai ma vala tāua o loo i le tatalo faaaʻoaʻo, ina ia faaleleia ai a laʻua tatalo.”

⁶ Na faaauau ona mafuta vavalalata atu lana fanau teine iā Ieova, a o tuputupu aʻe. Ua faaipoipo i le taimi lenei, ma o loo auai ma a laʻua tane i le auaunaga faataimi atoa. O le meaalofa sili e avatu e mātua i a latou fanau, o le fesoasoani lea iā i latou e atiaʻe se faiā māfana ma vavalalata ma Ieova. Ae e tatau i le tamaitiiti lava ia ona faatumauina lenā faiā tautele. E aofia ai le faatāua o le suafa o le Atua, ma faaaogāina i se auala mamalu.—Sala. 5:11, 12; 91:14.

7. O le ā le faaeaga ua tatou mauaina, ma o le ā e manaʻomia ona tatou faia?

⁷ Maʻeu se faaeaga ua tatou mauaina, o le iloaina lea o le suafa o le Atua, ma ua avea i tatou o “ni tagata mo lona suafa”! (Galu. 15:14; Isa. 43:10) E tatou  te tatalo: “Ia faapaiaina lou suafa.” E tatou te tatalo foʻi iā Ieova e fesoasoani mai iā i tatou e aua neʻi faia se gaoioiga po o se faamatalaga e faalumaina ai o ia. E lē tatau ona tatou pei o nisi i le uluaʻi senituri, o ē e leʻi faatatauina mea na latou aʻoaʻo atu. Na tusi atu Paulo iā i latou: “Ua upuleagaina le suafa o le Atua i tagata o nuu ese ona o outou.”—Roma 2:21-24.

8, 9. Aumai se faaaʻoaʻoga o le auala na fesoasoani ai Ieova iā i latou na mananaʻo e faapaia lona suafa.

⁸ E tatou te faia mea uma e faapaia ai le suafa o Ieova. Na faapea mai se tuafafine mai Nouē, na tuua na o i laʻua ma lana tama e lua tausaga ina ua maliu lana tane: “O le taimi sili lenā ona faigatā o loʻu olaga. Na ou tatalo i aso taʻitasi ma toetoe o itula uma, mo le malosi ina ia pulea oʻu faalogona, ma lē avatu ai iā Satani se māfuaaga e faifai ai iā Ieova, ona o saʻu filifiliga lē atamai po o le lē faamaoni foʻi. Ou te manaʻo e faapaia le suafa o Ieova, ma ou te manaʻo e toe vaai laʻu tama i lona tamā i le Parataiso.”—Faata. 27:11.

⁹ Na tali mai Ieova i ana tatalo. Sa faalaeiauina o ia i le faatasitasi e lē aunoa ma uso ma tuafāfine. I le lima tausaga mulimuli ane, sa ia toe faaipoipo ai i se toeaina. Ua 20 nei tausaga o lana tama, ma ua avea nei o ia o se uso papatiso. Ua ia faapea mai: “Ou te matuā fiafia ona sa fesoasoani mai laʻu tane iā te aʻu e tausia o ia.”

10. O le a faapefea ona faapaiaina atoatoa le suafa o le Atua?

¹⁰ O le a faapaiaina atoatoa e Ieova lona suafa pe a aveesea i latou uma e lē faamamaluina ma teena o ia o lo latou Pule. (Faitau le Esekielu 38:22, 23.) I lenā taimi, o le a lelei atoatoa tagata, ma o le a tapuaʻi iā Ieova i latou uma i le lagi ma le lalolagi. O le a faapaiaina e foafoaga atamamai uma le suafa o le Atua. Pe a oo i lenā taimi, ona ʻpule aoao lea o le Atua i le aoao o mea.’—1 Kori. 15:28.

11, 12. I le 1876, o le ā na fesoasoani Ieova i ona tagata e malamalama i ai?

¹¹ A o leʻi toe afio Iesu i le lagi, na fesili ona soo: “Le Alii e, pe e te toe faavaeina le malo iā Isaraelu i le taimi nei?” Na tali Iesu e leʻi oo i le taimi e latou te iloa ai le taimi e amata ona pule ai le Malo o le Atua. Na ia faatonu ona soo e uaʻi atu i le galuega talaʻi. (Faitau le Galuega 1:6-8.) Na ia aʻoaʻo foʻi ona soo e tatalo ia oo mai le Malo, ma ia latou tulimataʻia lenā taimi. O le māfuaaga lenā e tatou te tatalo ai pea ina ia oo mai le Malo.

¹² Ina ua latalata i le taimi e pule ai Iesu i le lagi, na fesoasoani Ieova i ona tagata e malamalama i le tausaga o le a tupu ai lenā mea. I le 1876, na tusia ai e Charles Taze Russell le mataupu, “Taimi o Nuu Ese: O Afea e Iʻu Ai?” Na ia faamatala ai o “taimi e fitu” i le valoaga a Tanielu, e tutusa ma “taimi atofaina o nuu ese” i le valoaga a Iesu. Na faamatalaina i le mataupu o le a faaiʻuina na taimi i le 1914. *—Tani. 4:16; Luka 21:24.

13. O le ā na tupu i le 1914, ma o le ā ua faamaonia i mea na tutupu i le lalolagi talu mai lenā tausaga?

 ¹³ I le 1914, na gāpā ai se taua i Europa ma faasolo atu ai i le lalolagi aoao. O lenā taua, na faapogaia ai oge mataʻutia. E oo ane i le faaiʻuga o le taua i le 1918, ua toʻatele atu tagata ua maliliu i se fulū mataʻutia nai lo o tagata na fasiotia i le taua. O nei mea uma o vala o “le faailoga” na faamatala e Iesu. O lenā faailoga e faamaonia ai ua avea Iesu ma Tupu i le lagi i le 1914. (Mata. 24:3-8; Luka 21:10, 11) O le tausaga lenā na “alu atu o ia ina ia manumalo, ma e oo ina manumalo aʻiaʻi.” (Faaa. 6:2) Sa tutuliese e Iesu Satani ma ana temoni mai i le lagi ma lafo mai i le lalolagi, ma ina ua māeʻa lenā, ona amata ai lea ona faataunuuina le valoaga: “Oi talofa i le laueleele ma le sami, auā ua alu ifo iā te outou le Tiapolo ua lotoa tele, auā ua na iloa ua puupuu lona taimi.”—Faaa. 12:7-12.

14. (a) Aiseā e tatou te tatalo ai pea ina ia oo mai le Malo o le Atua? (e) O le ā le galuega tāua e tatau ona tatou faia i le taimi lenei?

¹⁴ O le valoaga i le Faaaliga mataupu e 12, ua fesoasoani iā i tatou e malamalama ai i le māfuaaga ua tutupu ai mea leaga i le lalolagi, i le taimi na avea ai Iesu ma Tupu i le Malo o le Atua. Ua pule Iesu i le lagi, peitaʻi, ua pule Satani i le lalolagi. E ui i lea, ua toe o se aga  ona “manumalo aʻiaʻi” lea o Iesu e ala i le aveesea o ē amioleaga uma mai i le lalolagi. A o leʻi oo atu i lenā taimi, e tatou te tatalo pea ina ia oo mai le Malo o le Atua, ma maelega foʻi i le talaʻia o lenā Malo. O la tatou galuega e faataunuu ai le valoaga a Iesu: “O le a talaʻiina atu lenei tala lelei o le malo i le lalolagi atoa e fai ma molimau i atunuu uma; ona oo mai ai lea o le iʻuga.”—Mata. 24:14.

15, 16. Pe e lava le tau ina tatalo ina ia faia le finagalo o le Atua i le lalolagi? Faamatala.

¹⁵ I le pe ā ma le 6,000 tausaga ua mavae, na faia ai le finagalo o le Atua i le lalolagi. O le māfuaaga lenā na fetalai ai le Atua “ua matuā lelei lava” mea uma. (Kene. 1:31) Peitaʻi na fouvale Satani, ma talu mai lenā taimi ua lē faia e le toʻatele le finagalo o le Atua. Ae i aso nei, ua pe ā ma le valu miliona tagata o loo auauna iā Ieova. O loo latou tatalo ina ia faia le finagalo o le Atua i le lalolagi, ma o loo latou faia foʻi lona finagalo. Ua latou ola i se auala e faafiafia ai le Atua, ma maelega e aʻoaʻo isi e faatatau i le Malo.

¹⁶ O se faaaʻoaʻoga, ua faapea mai se tuafafine sa misionare i Aferika na papatiso i le 1948: “E masani ona ou tatalo ina ia maua ni ē e pei o ni mamoe, ma fesoasoani iā i latou e iloa Ieova, manū o maua le taimi. E lē gata i lea, pe a ou molimau i se tagata, ou te tatalo mo le atamai ina ia pāʻia ai le loto o lenā tagata. Ou te tatalo foʻi iā Ieova ina ia fesoasoani mai i a tatou taumafaiga e tausia i latou e pei o ni mamoe ua mauaina.” E toʻatele i latou na fesoasoani i ai lenei tuafafine ina ia aʻoaʻoina e faatatau iā Ieova. Pe e mafai ona tatou mafaufau i nisi tagata matutua o loo maelega e faia le finagalo o le Atua?—Faitau le Filipi 2:17.

17. O ā ni ou faalogona e faatatau i mea o le a faia e Ieova i le lumanaʻi mo tagata i le lalolagi?

¹⁷ A o leʻi oo i le taimi e aveesea ai e Ieova ona fili mai i le lalolagi, e faaauau lava ona tatou tatalo ina ia faataunuu lona finagalo. O le a avea le lalolagi ma parataiso, ma o le a toe faatutūina le faitau piliona o tagata. Na fetalai Iesu: “Aua tou te ofo i lenei mea, auā e oo mai le itula e faalogo ai i latou uma o loo i tuugamau i [loʻu leo], ma latou ō mai ai.” (Ioa. 5:28, 29) Seʻi mafaufau i lo tatou fiafia e toe feiloaʻi ma ē pele o le a toetutū mai. O le a soloiesea e le Atua “loimata uma i o [tatou] mata.” (Faaa. 21:4) O le toʻatele o le a toetutū mai o “tagata amiolētonu,” o ē na maliliu a o leʻi aʻoaʻoina le upu moni e faatatau iā Ieova ma Iesu. O le a tatou olioli e aʻoaʻoina i latou i le finagalo o le Atua, ina ia maua ai le “ola e faavavau.”—Galu. 24:15; Ioa. 17:3.

18. O le ā e manaʻomia moni e tagata?

¹⁸ Pe a oo mai le Malo o le Atua, o le a faapaiaina ai lona suafa, ma o le a tapuaʻi atu ma le autasi i latou uma i le aoao o mea iā Ieova. O le a faamalieina manaʻoga silisili o tagata pe a taliina uluaʻi talosaga e tolu o le tatalo faaaʻoaʻo. I le mataupu o loo sosoo mai, o le a iloiloina ai isi talosaga tāua e fā na aʻoaʻo mai i tatou e Iesu e tatalo i ai.