Tosa Nyɛ Chiisu Dimi o Piɛile o Pɛɛku Buɛiyaa Nduaa Niŋndeŋ—Buŋgɛi II
“Mɛlɛka Finya nya ndu sina nyɛ o nyɛ nya hau ba.”—MAT. 6:8.
1-3. Le yɛɛ ndepilɛnɔ pum laalaŋ yɛ maa Chɛhowa sina bahawɛi naa?
LANA puɛɛnuŋ niŋ kposoŋ nyɛ yɔŋnuŋ o lɛŋnde Chamanileŋ niŋ o paŋgii Kooŋndo niŋ mbo huŋ bii a Naanɔɔ o wɔsi 2012 niŋndo le. Mbo piɛi le sɔɔŋ ŋmuuŋ, nduyɛ mbo cha maa Mɛlɛka muli piɛile ndɔleŋ. Teleŋ o piɛi le nyɛ tasoo wo, o wa o teeniiyo niŋ le kɔlaŋ naa nda chua dɛndɛ choo wa. Mbo piɛi Chɛhowa le mbo mala ndu mbo dimul waŋndo yooŋgu kɛndɔɔ. Mɛɛ o fuuluu naa nda chua dɛndɛ choo wa, ma dimul ndu maa diimandɔɔ dɛndɛ o nɔ le kɔlaŋndo nɔ le chɔnɔŋndo ni. Loŋ o piɛi le nyɛ diiŋndɔɔ ni. Mbo dimul Chɛhowa o piɛileŋ niŋ maa nyɛsɔlaa bɔɔ lo lɛ ndu o ba le, nduyɛ maa o nɔ fonda o lɔl ichɔl koŋ te.
2 Lana mei bɛɛ diom te mbo tuɛi waŋndo ndu yilɔɔ aa, “Lana isɛ. Kuɛɛ ŋ cho yɛ kɔlaŋ?” Poombɔ nda wa hoo suukaŋndo wo, nda ndu ndaa kua o sukuu ni. Poombɔɔ hoo wa nda kala ndɔ a mama ndɔ latulu, le ndu liilaa teleŋ o wa kɔlaŋ Saut Afilika wo. Kɛ mɛɛ nda sina bahawɛi Lana wo, mi kalaa poombɔɔ hoo Ɛlkɛ dimul Lana a nyaale le ma kuɛ nda ndaa o bɛɛ. Mi kalaa poombɔɔ hoo a mama ndɔ tosal Lana kɛndɛi tau. Nduyɛ, ma nyuuniaa Lana a laalaŋ ndɔɔ okɔɔ, vɛlɛ a wali ndɔ le kɔɔfaa.
3 Diimandɔɔ, mɛɛ nda chii nyɛdiaa idiiyo dio, mi Lana muli nyunala Chon. 65:
4. A Bahawɛi kuɛɛ okɔɔ naŋ cho yɛ hunɔɔ isɔɔ?
4 Te bahawɛi choŋ choŋndo komal naa pɛ, kiisaŋ ve naa le piɛiyo o Chɛhowa lo le malaa le. Nduyɛ mi Chɛhowa naŋ kɔl le buɛiyaa nduaa nilaŋ yaŋɔɔ. (Chon. 34:
“TOSA A SABU MI Ŋ SƆLA NYƐ DIAA NAA Ŋ DIA A PAALE HAULEŊ NDO”
5, 6. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ piɛi Chɛhowa le mbo ke naa nyɛdiaa le paaleŋ hau o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ tau?
5 Kɛsiŋ o kɔl maa piɛileŋ le bahawɛi numpilaa cho leŋ ni. A nɔ ma piɛi le nyɛdiaa “numndo” sɔlaa suee le, kɛ le nyɛdiaa “naa ŋ dia” le paaleŋ hau wo. Mi Victɔɔ, buɛi ibuŋgaa o Afilika niŋ dimi aa, “Lɔɔlɔɔ I cho Chɛhowa balikaa mello maa naa wɛɛŋ nuu, ŋ nɔ miŋ hiu buulaŋ le o naa diaa le, ɔɔ miŋ buulaŋ le naa naŋ yambu bolleŋ nda le. Chaaŋaa naa laalaŋnda cho naa malaa o nɛi kaalaa niŋ. Ya bɛɛ cho piɛileŋ lɔɔlɔɔ maa Mɛlɛka mala nda ma biunuŋ nyɛ kindilaa chieeŋndo hoo.”
6 Te ŋ nɔ pɛ nyɛdiaa naŋ dia le palɛi tau wo, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ a chaaŋaa naa laalaŋaa cho o kuɛi niŋnda, ɔɔ a kpundɛlaŋ la del choo wa. O cho ko piɛileŋ le nda suee le, kɛ ŋ nɔ miŋ tosa nyɛ naŋ cho dimioo o piɛileŋ niŋndo. Le tamaseliiyo, nyɛ o nyɛ naŋ nɔ pɛ, nduyɛ mi chaaŋ naa laalaŋndo wa o bahawɛiyo niŋ, ŋ nɔ miŋ tosa kɛndɛi. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ toolu wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ a nyɛ naŋ nɔ wo. Kɛsiŋ o kɔl maa, nyɛ o nyɛ ŋ yɔŋgu pɛ le wallo hoo tooloo, a cho ndu chaa soliŋ kpeku.—Chɔŋ Tasoo 3:17.
7. Tamaselii kuɛɛ Chiisu chɔm yɛ le naa silaa maa ŋ nɔ miŋ “landuŋ kɔl le siɔdii le”?
7 Yɛɛ Chiisu yiyaŋ yɛ mɛɛ o soo a nyɛdiaa le paaleŋ hau? A nyɛ naŋ hau ba suŋ suŋndo Chiisu wa suɛi ni. Mbo hiau lachi a chɔmndo mɛɛ Mɛlɛka nɛŋi bil fondoo yondoo niŋ yɛ. Mbo dimi aa, “Naa o tosa wɔ a billo lende, o nɔla kpeekpei mbo ke nya nyɛ chuɛiyaŋndo. La nɔ laalaŋ bɔɔ le ma.” “Lelaŋ, la va o kɔl landaŋ niŋ le . . . nyɛ nya wounuŋ ndo le.” Mbo miŋgi vɛlɛ sondoo o sila sɔviɔɔ hoo choo aa, “Lelaŋ, la landuŋ kɔl le siɔdii le.” (Mat. 6:
8. Nyɛ Chiisu dimi a nyɛdiaa naa le paaleŋ hau wo nɔ mbo loonuŋ naa a yɛɛ? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.)
8 Nyɛ Chiisu dimi a nyɛdiaa naŋ dia le paaleŋ hau wo nɔ mbo loonuŋ naa maa ŋ nɔ vɛlɛ yeemɛi le nyɛm tosa mi chaŋyɛi nɛi wa ikala poŋ a Mɛlɛka wo. Mi Chiisu dimi aa, “O cho nyɛ diaa koni le tosa mi wana chioo va yoomu le. Le mi wana chioo sɔla yoomu kpeekpeiyo, mɛɛ mbo chua nyɛ diom Mɛlɛkaa dimul ndu wo.” (Mat. 4:
“MAL NAA LE YƆŊNDA WƆƆŊNDA NAA Ŋ TOSA LAŊ”
9. O nɛi kuɛɛ choo hakila naalaŋ la cho yɛ maa “kuee”?
9 Le yɛɛ Chiisu dimi yɛ aa, mal naa haki le Mat. 6:
10. O sala soliaŋ nɛɛ niŋ Chɛhowa mallɛ naa haki, nduyɛ vɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ che keŋ?
10 Mɛɛ mi Mɛlɛka mal naa haki lɔɔlɔɔ. Hei cho naa loonɔŋndo maa o sala soliaŋ Chiisoo niŋ sanaa Mɛlɛka mal naa haki ni. Mi che bɛɛ naa sala Chiisu huŋ soliŋ hoo le naa wo cho niŋ hau le wɔsilaŋ niŋ 2,000, ŋ nɔ miŋ bii ndu maa mɛɛ waŋndo o ke num hau nyɔɔ naa yɛ. Baŋa Mɛlɛka baŋa naa wo cho bɔɔ “nyɛ tɔɔma bɛndu bɛndu.” Nduyɛ, waŋchieeyaa lahakiaa nɔla ma dɔu ndu wɔŋgu le. (Nuawɔ Chondei 49:
Te a yeema pɛ mi Mɛlɛka mala num haki, mɛɛ num bɛɛ mal acheleŋnda haki (Pɛl 11)
11. Le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ mal wanaa cheleŋ haki?
11 Icho suɛi kɔl tambɛi le sinaa maa lepum, miŋ bii suɛi wɔɔŋ waŋndo tosal naa ve o kɔl. (Lɛf. 19:
“TOSA A SABU TƆƆNDAŊ KALA KOMAL NAA MIŊ TOSA YƆŊ WƆƆŊNDO LE”
12, 13. (a) Mɛɛ Chiisu yiŋ ndɔɔ, yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ ndu? (b) Te ŋ del pɛ o tɔɔndaŋndo niŋ, le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ bii naapila tɔɔyaŋ? (c) Yɛɛ Chiisu chɔm yɛ mɛɛ o lo o laalaŋndo choo tei mbo wu?
12 Mɛɛ Chiisu sɔla ndɔɔ yiŋɔɔ, mi tɔɔndaŋ kala kalaa komal ndu. Te ŋ yiyaŋ pɛ o hei choo, o mala naa le sinaa sabu naŋ nɔ miŋ piɛi aa, “Tosa a sabu tɔɔndaŋ kala komal naa miŋ tosa yɔŋ wɔɔŋndo le” wo. Mi nyina Mɛlɛkaa tosa mi Chiisu kua o yondo pollo niŋ. Le yɛɛ? “Le mi Masa Nyinaa Wɔɔŋnda dɛɛniaa ndu le mbo tosa yɔŋ wɔɔŋndo.” (Mat. 4:
13 Mɛlɛka diandaa Chɛhowa cho ni. Lelaŋ, o tɔɔndaŋ wana le i wɔɔŋnde tosaa le. Kɛ, “Masa Nyinaa Wɔɔŋnda” tɔɔndaŋ waŋnda ni. (Mat. 4:
14. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa yɔŋi naŋ luɛi o tɔɔndaŋndo niŋ?
14 Le mɛɛ wanachioo kɛɛ le mi Mɛlɛka wa ndu choo masa yɛ, lelaŋ Chɛhowa chɛl Nyina Wɔɔŋndo le chieeŋndo hoo soliŋndo kpeku le naa tɔɔndaŋndo ni. O cho Mɛlɛka le cho naa tɔɔndaŋndo dɔuwɔɔ choo le. O baa pilɔɔ choo, o tiindaŋ naa, nduyɛ o yeema mbo mala naa. Chɛhowa ke naa dioo le miŋ kɛɛsiaa a ba naa. Lelaŋ, te tɔɔndaŋndo komal naa pɛ, o kuuna ndu o lepilɛ niŋ kpe le. Ŋ nɔ miŋ tosa sɔɔŋ ŋmuuŋ. O tasoo, mɛɛ miŋ kindi kindiŋ maa nyɛ o nyɛ tɛɛmbuu chaŋyɛi nɛi a Mɛlɛka le. O diiŋ ndɔɔ, mɛɛ miŋ lambaŋ Chɛhowa piɛiyo. Vɛɛ Chɛhowa muli yɛ piɛile naaleŋ?
Lo o Mɛlɛka piɛiyo choo vɛlɛ a sɛmbɔɔ le wali pollo (Tofa pɛl 15)
15, 16. (a) Tɔɔndaŋnda kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ simul? (b) Nɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ bii tɔɔyaŋ te waŋndo del pɛ o tɔɔndaŋndo niŋ?
15 Chɛhowa ke naa kpaaya nyina ndɔ diandaa. Hoo luei naa yoomuaŋ, nduyɛ mbo mala naa le tɔɔndaŋndo simullo. Mɛlɛka soliŋ vɛlɛ Diom ndɔɔ a kunda leKilisiɔŋndo kpeku le naa silaa a sɔɔŋ naŋ nɔ miŋ kpakpala woŋ okɔɔ. Muŋ cho ni, teleŋndo lomɔɔ o fondo fuu wo choo, kiltaŋ nyɛsɔlaa kɔɔli, a yoomuma naŋ tɛɛmboo le nyɛm naŋ heu ba le woŋ. O lɛŋnde Yulopileŋ niŋ Ɛspɛnɛ nda Yaane cho ni. Lɛŋndeŋ yɛ, nyɛsɔlaa pila le nɔ ni. Le
wɔsioŋ bɔɔbɔɔ, a wa kɔɔfaleŋ o lɛŋnde ndaleŋ niŋ naa waŋnda yeemaŋ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo tau wa. Mɛɛ nda velu po nda tasoo, ma pɛŋgi kɔɔfaleŋ. Okoŋ kɔɔli ma peelu a ŋiɔɔŋ. Mi Ɛspɛnɛ dimi aa, “Mi che bɛɛ naa ŋ cho lɛ teleŋ bɔɔ chua o wali Chɛhowaa niŋ te, kɛ ŋ cho ndu piɛiyo lɔɔlɔɔ maa o tosa mi tɔɔndaŋ kala kalaa komal naa miŋ tosa yɔŋ wɔɔŋndo le. ŋ cho ndu vɛlɛ piɛiyo maa o mala naa mi chaŋyɛi cho naa tɛɛŋ naa ndaa ve i wa nyɛkɛndɛi, nduyɛ, mbo mala naa miŋ fula ŋdial le wali ndɔɔ tosaa.”16 Tɔɔndaŋ kpeekpei Setana hiŋ hau wo cho le fotueila tum fondolaŋ, wunduma tum fonduaŋ, a nyɛm tum fondoŋ nuaa ni. Te ŋ wou pɛ balaŋ o kaa hoo niŋ, ŋ nɔ miŋ bii Setana tɔɔyaŋ te. Le yɛɛ? Kanifuule, Setana a chieeŋ o cho hau soliŋndo kpeku wo beŋ naa le. Apum luei balaŋ o kaa wɔɔŋndo hoo niŋ hau kanifuule, a tol nyɛ yiyaŋ nda iwanachieeyaa ke nda wo kɔɔli. Kɛ, chaaŋaa naa laalaŋaa bɔɔbɔɔ kɛɛ kpoŋ le balaŋ lueiyo o kaa wɔɔŋndo hoo niŋ. Num bɛɛ a tiuba ma tosa lende.—Kɔl. Tasoo 10:
“MANDA NAA YƆŊI MASA NYINAA WƆƆŊNDA O TIU NAA BA”
17. (a) Te ŋ piɛi pɛ Mɛlɛka maa o manda naa yɔŋi Setana tiu naa ba, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa? (b) Mala yɛɛ cho yɛ niŋ kpɛɛluŋ?
17 “Manda naa yɔŋi Masa Nyinaa Wɔɔŋnda o tiu naa ba.” Le miŋ tosa nyɛ Chiisu dimi o piɛileŋ ndeŋ niŋndo, ŋ nɔ miŋ wa kposoŋ “le chieeŋndo le.” Setana nɔ chieeŋndo hoo ni. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ nɔ “yeemɛi le chieeŋndo hoo a nyɛm cho leniŋ ndoŋ” te. (Chɔŋ 15:
18. Le kindaa sɔlaa o mɛɛlula chieeŋ Setana wo hoo niŋ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ hiou lachi a tosaa?
18 A yeema pa fulamakɔɔli kɛndɛ waa naa? Mɛɛ hiou lachi a piɛileŋ le mi Masale Mɛlɛkaleŋ le hiŋ, le mi tɔɔ wɔɔŋndo faŋaŋ o diola Mɛlɛkalaŋ choo, nduyɛ le mi hɛnaŋ Mɛlɛkaa yɔŋnuŋ o lɛŋndeŋ choo. Lo Chɛhowa o ibuŋ le mbo mala num mi chaŋyɛi cho nya tɛɛŋnde wa nyɛkɛndɛi, nduyɛ, le mbo mala num bahawɛila numndaŋ soli. Tosa ndi a sabu le ma tosa lɔɔlɔɔ nyɛ Chiisu pɛɛku buɛiyaa nduaa o piɛileŋ ndeŋ niŋndo.