1, 2. Ndeto ii, “Kavĩla kakwa [ka] nyaĩĩ,” itũmĩĩtwe ata Maandĩkonĩ ma Kĩevelania?

YEOVA NGAI awetie nesa asya atĩĩ: “Ĩtu nĩ kĩvĩla kyakwa kya ũsumbĩ, na nthĩ nĩ kavĩla kakwa [ka] nyaĩĩ.” (Isa. 66:1) Asyokie asya ũũ ĩũlũ wa ‘kavĩla kau kake ka nyaĩĩ’: “Ngaseũvya vandũ va maũũ makwa vethĩwe va ndaĩa.” (Isa. 60:13) Ekaa ũu ata? Na nũndũ ithyĩ twĩkalaa ‘kavĩlanĩ kau kake ka nyaĩĩ,’ kĩu kĩtũkonetye ata?

² O na kau ndeto isu “kavĩla kakwa [ka] nyaĩĩ” iwetete ĩũlũ wa nthĩ, nisyokete ikatũmĩwa ĩngĩ Maandĩkonĩ ma Kĩevelania kwa nzĩa ya ngelekany’o kwonany’a ĩkalũ ya tene yĩla yatũmĩawa nĩ Aisilaeli. (1 Mav. 28:2; Sav. 132:7) Nũndũ ĩkalũ yĩu yaĩ kũũ nthĩ, vai vangĩ athaithi ma w’o maĩ matonya kũkomanĩa nĩ kana mathaithe. Na nũndũ nĩvo athaithi ma w’o moombanĩaa mathaithe, ĩkalũ yĩu yaĩ kĩndũ kyanake vyũ methonĩ ma Yeova. Nĩkwĩthĩwa ĩkalũ yĩu yaĩ kũũ nthĩ, nĩyaseũvĩtye vandũ va Yeova va maaũ vakethĩwa va ndaĩa.

3. Ĩkalũ ya kĩ-veva nĩ kyaũ, na mũvango ũsu wambĩĩe ĩndĩĩ?

³ Ũmũnthĩ vai ĩkalũ yakĩtwe vandũ vana ũkethĩwa no vo ve voka athaithi ma w’o matonya kũmbanĩa mathaithe. Ĩndĩ kwĩ ĩkalũ ya kĩ-veva yĩla yĩkumasya Yeova mũno kũte ũndũ mwako o na wĩva ũtonya kũmũkumya. Ĩkalũ yĩu ya ngelekany’o nĩ kyaũ? Nĩ  mũvango ũla ũtumaa andũ mew’anĩthw’a na Ngai. Mũvango ũsu wĩ vo nũndũ wa nthembo ĩla Yesũ Klĩsto waumisye vamwe na wĩa wake wa ũthembi. Mũvango ũsu wambĩĩe mwakanĩ wa 29, ĩla Yesũ wavatisiwe na etĩkĩw’a mauta nĩ kana atw’ĩke Mũthembi Mũnene wa ĩkalũ ya ngelekany’o ya Yeova, kana kwa ndeto ingĩ, ĩkalũ ya kĩ-veva ya Yeova.—Aevl. 9:11, 12.

4, 5. (a) Kwosana na ĩandĩko ya Savuli 99, athaithi ala ma w’o ma Yeova methĩawa na mea ma kwĩka ata? (b) Twaĩle kwĩkũlya ata?

⁴ Nĩtwĩw’aa mũyo nũndũ wa mũvango ũla Yeova wĩkĩte wa ĩkalũ ya kĩ-veva. Kwondũ wa ũu, nĩtũmũkathaa kwa kũtavany’a ĩũlũ wa ĩsyĩtwa yake na nĩtũmũtaĩaa nũndũ wa tei ũla watwonisye eeka mĩvango tũkwate wovosyo. Nĩ ũndũ wa kũtanĩthya mũno kũmanya kana Aklĩsto mbee wa milioni nyanya ũmũnthĩ nĩmamũtaĩaa Yeova na kĩthito! Ngũsĩ sya Yeova syĩ kĩvathũkany’o na andũ amwe ma ndĩni ala maĩkĩĩaa atĩ makataĩa Ngai mavika ĩtunĩ. Ngũsĩ syonthe nĩsyĩsĩ kana syaĩle kũmũtaĩa Ngai ĩvindanĩ yĩĩ syĩ vaa nthĩ.

⁵ Kwa kwĩka ũu twĩthĩawa tũiatĩĩa ngelekany’o ya athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova ala mawetetwe ĩandĩkonĩ ya Savuli 99:1-3, 5. (Soma.) Ĩandĩko yĩu yonanĩtye kana Mose, Aluni, na Samueli nĩmakwete mbau vyũ mũvango wa ũthaithi wa w’o ũla waĩ kw’o ĩvinda yoo. (Sav. 99:6, 7) Ũmũnthĩ ana-a-asa ma Yesũ ala matiele kũũ nthĩ matanamba kũthi kũthũkũma ta athembi ĩtunĩ vamwe na Yesũ, mamũthũkũmaa Ngai me aĩkĩĩku, me kĩwanzanĩ kĩla kĩ nza wa ĩkalũ ya kĩ-veva. Methĩawa makwetwe mbau nĩ milioni mbingĩ sya “malondu angĩ.” (Yoa. 10:16) O na kau ikundi isu syelĩ ii na wĩkwatyo ũvw’anene, syonthe imũthaithaa Yeova syĩ ngwatanĩo. Ĩndĩ kĩla ũmwe witũ aĩle kwĩkũlya-ĩ, ‘Nyie nĩnĩkwataa mbau nesa vyũ mũvango ũla Yeova wĩkĩte wa ũthaithi wa w’o?’

6, 7. Nĩ thĩna wĩva walikile kĩkundinĩ kya mbee kya Kĩklĩsto, na nĩ kyaũ kyeekĩkie ĩtina wa myaka mingĩ mũno?

⁶ Myaka 100 ĩte mĩthelu kuma kĩkundi kya Kĩklĩsto kyambĩĩw’a, andũ nĩmambĩĩe kũkaĩa ũla mũĩkĩĩo o tondũ kwathanĩtwe. (Meko 20:28-30; 2 Ath. 2:3, 4) Kuma ĩvinda yĩu kwaĩ vinya mũno kũmanya mo naaũ ala mathaithĩaa Ngai ĩkalũnĩ yake ya kĩ-veva. Ĩtina wa myaka maana maingĩ ĩvinda ya Yeova nĩyavikie ya kũtetheesya andũ maelewe nesa naaũ mamũthaithaa ũndũ vaĩle. Eekie ũu aitũmĩa Mũsumbĩ ũla waĩ anekalĩla kĩvĩla, nake nĩ Yesũ Klĩsto.

⁷ Kũvikĩĩa mwaka wa 1919, ala meetĩkĩlĩtwe nĩ Yeova, namo nĩ ala mamũthũkũmĩaa ĩkalũnĩ yake ya kĩ-veva, nĩmamanyĩkie nesa. Kũvikĩĩa vau nĩmeekĩte moalyũku ũthaithinĩ woo nĩ kana Ngai awĩtĩkĩle nesa vyũ. (Isa. 4:2, 3; Mal. 3:1-4) Na kwa nzĩa ĩsu, ũla woni mũtũmwa Vaulo woonete myaka mingĩ mũno mĩvĩtu nĩwambĩĩe kwĩanĩa o vanini.

8, 9. Elesya maũndũ atatũ makonetye ‘ũseo’ ũla Vaulo woonie woninĩ.

⁸ Woni ũsu wa Vaulo wĩ ĩandĩkonĩ ya 2 Akolintho 12:1-4. (Soma.) Woni ũsu Vaulo wooniw’e nĩ Yeova weetiwe ũvuany’o. Kĩla Vaulo wooniw’e kĩyesaa kwĩanĩa ĩvinda yake, ĩndĩ kyaĩ kĩanĩe ĩvinda yĩngĩ yaĩ mbee. Kwoou-ĩ, we Vaulo oonie ‘ũseo’ wĩva ĩla ‘wambatiw’e kũvika ĩtu ya katatũ’? Ũseo ũsu Vaulo woonie ũkeanĩa ĩvinda yĩmwe kwa nzĩa itatũ. Nzĩa ya mbee no yĩthĩwe ĩkonetye nthĩ nzaũ. (Luka 23:43) Nzĩa ya kelĩ no yĩthĩwe ĩkonetye mũuo ũla andũ ma Yeova makatanĩa nesa vyũ me nthĩ nzaũ. Na nzĩa ya katatũ no yĩthĩwe ĩkonetye ũseo ũla wĩ ĩtunĩ nũndũ nĩkw’o Yeova ũĩ. Kũu nĩkw’o kwĩtĩtwe ‘mũũnda wa Ngai.’—Ũvu. 2:7.

⁹ Nĩkĩ ĩndĩ Vaulo waisye kana ‘eewie ndeto ila itaweteka, na ila itaĩle mũndũ kwineena’?  Aisye ũu nũndũ ĩvinda yĩyaĩ ĩviku ya kũelesya mũno maũndũ ma ũsengy’o ala woonete woninĩ ũsu. Ĩndĩ ũmũnthĩ nĩ ũndũ waĩlĩte kũneena ĩũlũ wa moathimo ala andũ ma Ngai me namo!

10. Nĩkĩ mũuo wa andũ ma Yeova tiw’o yĩla ĩkalũ ya kĩ-veva?

¹⁰ Mavinda maingĩ nĩtũkothaa kũweta ĩũlũ wa mũuo wa andũ ma Yeova. Ĩla twaweta ĩũlũ wa mũuo wa andũ ma Yeova yĩthĩawa ne nzĩa ya kwasya kana ithyĩ nithyĩ twĩ na ũthwii mwingĩ mũno wa kĩ-veva kwĩ andũ angĩ o na meva, na ũthwii ũsu nĩw’o ũtumaa twĩthĩwa na mũuo vamwe na Ngai na ana-a-asa maitũ. Ĩndĩ mũuo wa andũ ma Yeova tiw’o yĩla ĩkalũ ya kĩ-veva. Ĩkalũ ya kĩ-veva nĩ mũvango wa ũthaithi wa w’o ũla Ngai ũseũvĩsye andũ make. Naw’o mũuo wa andũ ma Yeova nĩw’o ũtumaa vamanyĩka naaũ Ngai wĩtĩkĩlĩte ũmũnthĩ mamũthũkũmae me yĩla ĩkalũnĩ yake ya kĩ-veva.—Mal. 3:18.

11. Nĩ ndaĩa yĩva tũnengetwe ũmũnthĩ ĩla ĩkonanĩtye na mũuo ũla Yeova ũnengete andũ make?

¹¹ Nĩtũtanaa mũno twamanya kana kuma mwaka wa 1919, Yeova nĩwĩtĩkĩlĩte andũ make, o na kau me na naĩ, matethye wĩa vamwe nake. Wĩa ũsu nĩ kwĩka maũndũ matonya kũlũlũmĩlya mũuo ũla Yeova ũnengete andũ make. We nũtethasya a vaku wĩanĩ ũsu ũseũvĩte ũu? We nũkwĩw’a weekĩwa vinya ũendeee kũthũkũma vamwe na Yeova wĩanĩ ũũ wa kũseũvya ‘vandũ va maaũ make’ vethĩwe va ndaĩa?

12. Twĩsĩ ata kana ĩandĩko ya Isaia 60:17 nĩyĩanĩĩte? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 7.)

¹² Ĩandĩko ya Isaia 60:17 (soma) nĩyathanie ĩũlũ wa moalyũku maseo mũno ala makonetye kĩkundi kya andũ ma Yeova. Ala ma mũika mũnini kana ala manemanyĩisye ũw’o mĩtũkĩ nĩmasomete kana o makatavw’a nĩ angĩ maũndũ ala maĩkĩĩthasya kana moalyũku asu mawetetwe ĩandĩkonĩ yĩu nĩmeanĩĩte. Ĩndĩ ve ana-a-asa na eĩtu-a-asa mew’aa mũyo mwingĩ nũndũ nĩmeyoneete moalyũku asu mayĩkwa. Kwoou ti ũsengy’o kwona ana-a-asa na eĩtu-a-asa asu mate na nzika kana Yeova nũtongoesye andũ make aitũmĩa Mũsumbĩ ũla yu ũsumbĩkĩte! Nĩmesĩ nesa kana kĩu maĩkĩĩaa nĩ kya w’o, na o naitũ ithyonthe twĩ na mũĩkĩĩo o ta ũsu. Woosa ĩvinda wĩthukĩĩsye Aklĩsto asu mayĩyĩelesya kuma ngoonĩ ũkaaka mũĩkĩĩo waku mũno, na ũkatetheew’a ũmwĩkwatasye Yeova mũnango.

13. Ĩandĩko ya Savuli 48:12-14 yĩtũnengete wĩa wĩva?

¹³ Ĩndĩ o na twĩthĩwe twamanyie ũw’o ĩndĩĩ, no nginya tũtavye ala angĩ ĩũlũ wa athaithi ma Yeova. Nĩ kyama kĩnene mũno kwona mũuo ũla andũ ma Ngai me naw’o, o na kau matwĩe nthĩ nthũku yĩ na andũ athe na matendene! Nũndũ wa ũu no nginya tũtavye ‘nzyawa ĩla yũkĩte’ ĩũlũ wa mũuo ũla Yeova ũnengete athaithi make, vamwe na maũndũ ma ũsengy’a ĩũlũ “Saioni,” kana kwa ndeto ingĩ, ĩũlũ wa athũkũmi ma Yeova ala me ĩtunĩ na ala me kũũ nthĩ.—Soma Savuli 48:12-14.

14, 15. Nĩ moalyũku meva meekiwe myakanĩ ya 1970? Moalyũku asu matethetye andũ ma Yeova ata?

¹⁴ Kwa myaka mingĩ, ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũangũ nĩmeyoneete moalyũku amwe ala matumĩte kĩkundi kya andũ ma Yeova kĩendeea kwanakava. Nĩmalilikanaa ĩla ikundi syeethĩawa na mũsyaĩĩsya ũmwe wa kĩkundi vandũ va nzama ya atumĩa. O na nĩmalilikanaa ĩla nthĩ syaũngamĩawa nĩ mũsyaĩĩsya ũmwe wa ovisi wa ũvonge vandũ va Kamitii ya Ovisi wa Ũvonge. Na ĩndĩ no malilikanaa ĩvinda yĩla motwi meekawa nĩ mũnene wa Watch Tower Society vandũ va kwĩkwa nĩ Nzama Ĩla Ĩtongoesye ya Ngũsĩ sya Yeova. Ana-a-asa asu meethĩawa meyumĩtye mũno na maĩ na atetheesya aĩkĩĩku. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, weethĩaa no mwana-a-asa ũla ũmwe ũtongoesye ũkwĩsa kwĩka ũtwi, ethĩwe nĩ ũla ũtongoesye kĩkundinĩ, ovisinĩ wa  ũvonge, kana ethĩwe nĩ ũla wĩ ovisinĩ ũla mũnene wa Ngũsĩ sya Yeova. Ĩndĩ myakanĩ ya 1970 maũndũ nĩmavĩndũkie na kwatw’ĩka kana atumĩa meana ũna nĩmo makaũngamĩaa maũndũ, na ti mũndũ ũmwe.

¹⁵ Moalyũku asu nĩmatethetye? Ĩĩ, na ve kĩtumi kĩseo kya kwasya ũu. Nĩ kĩtumi kĩva? Nũndũ moalyũku asu meekawa kwosana na ũndũ ũmanyi witũ wa Maandĩko waendeee kũkenũka. Kwoou vandũ va motwi kwĩkawa nĩ mũndũ ũmwe, yu mekawa nĩ atumĩa kauta, na nũndũ wa ũu andũ ma Yeova nĩmatethekete nũndũ wa nguma nzeo sya aũme onthe ala Yeova ũtũnengete ta “mĩthĩnzĩo.”—Aev. 4:8; Nth. 24:6.

16, 17. Wendete moalyũku meva katĩ wa ala mela kwĩkwa, na nĩkĩ?

¹⁶ Kwasyoka ũsũanĩe moalyũku ala mela kwĩkwa. Kwa ngelekany’o, sũanĩa ũndũ matukũ aa mavuku maitũ manakavĩtw’e, maũndũ ala yu makothaa kũandĩkwa mavukunĩ asu, na ũndũ o nasyo nzĩa ila tũtũmĩaa kũmanengane ivĩndũkĩte. Ĩla we ũũtavany’a, tyo ũtanaa mũno ĩla wanengane mavuku manake, matonya kũtethya andũ, na me na ũvoo ũũmendeesya? O na ĩla twatũmĩa syĩndũ ila sya matukũ aa kũnyaĩĩkya ũw’o, kwa ngelekany’o Kĩsese kitũ kya jw.org, twĩthĩawa tũyonany’a kana twĩ na wendi ta ũla wa Yeova wa kũnenga andũ kĩla vandũ motao. Andũ aingĩ mũno maikwataa motao ta asu na mekũlasya matonya kũmaumya va.

¹⁷ Ũndũ ũngĩ tũtaĩle kũlwa nĩw’o nĩ ũalyũku ũla weekiwe nĩ kana tũkwate mwanya wa kwĩka Ũthaithi wa Mũsyĩ, kana wa kwongelanga ĩvinda yĩla tũtũmĩaa kwĩmanyĩsya ithyĩ ene. O na nĩtũtanĩaa mũno ala moalyũku makonetye maũmbano maitũ manene. Kĩla mwaka ĩtina wa ũmbano mũnene twaasya kana ũmbano ũsu nĩ mũseango kwĩ ũla ũnavĩtie! Na vate nzika nĩtũtanaa mũno nũndũ twĩ na sukulu mbingĩ na kĩsomo kĩla tũkwataa kũu nĩkyongelekete.  Tũi na nzika kana Yeova nũathimĩte moalyũku asu onthe mekĩtwe. Nũendeee kwanakavĩĩsya kĩkundi kyake na kũlũlũmĩlya mũuo ũla tũtanĩaa kũvika ũmũnthĩ!

18, 19. Tũtonya ata kũlũlũmĩlya mũuo ũla tũnengetwe nĩ Ngai?

¹⁸ Nĩ ũndũ mũnene mũno kwĩthĩwa twĩtĩkĩlĩtw’e nĩ Yeova tũtetheesye kũlũlũmĩlya mũuo ũla ũnengete andũ make. Twĩkaa ũu ĩla twatavany’a ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ twĩ na kĩthito na twatw’ĩkĩthya andũ aingangĩ amanyĩw’a. Kĩla ĩvinda twatetheesya mũndũ eeyumya amũthũkũme Yeova, twĩthĩawa tũitetheesya andũ aingangĩ methĩwe na mũuo ũla Yeova ũnengete andũ make.—Isa. 26:15; 54:2.

¹⁹ O na ĩngĩ tũtonya kũlũlũmĩlya mũuo ũla Yeova ũnengete andũ make kwa kũtata twĩthĩwe na mwĩkalĩle mũseango. Tweeka ũu tũkatumaa andũ ala angĩ menda kwĩthĩwa na mũuo ta ũsu twĩ naw’o. Mavinda maingĩ kĩla kĩtumaa andũ menda kwĩkwatany’a na andũ ma Ngai vamwe na ũ Ngai mwene na Klĩsto nĩ mwĩkalĩle witũ mũseo na ũuu ũla twĩ naw’o, ĩndĩ ti mũno ũmanyi wa Mbivilia ũla twĩthĩawa naw’o.

20. Kwosana na ĩandĩko ya Nthimo 14:35, twaĩle kwĩthĩwa na wendi wa kwĩka ata?

²⁰ No nginya Yeova na Yesũ makethĩwa matanaa mũno ĩla moona mũuo ũla twĩ naw’o ũmũnthĩ! Ũtanu ũla twĩthĩawa naw’o ĩla tũũlũlũmĩlya mũuo ũsu no mũnini waelekanw’a na ũtanu ũla tũkakwata ĩla tũkethĩwa tũiseũvya nthĩ ĩno yĩkale ũndũ mũũnda wa Eteni wailyĩ. Kwoou kĩla ĩvinda nĩtwĩkalei tũlilikene ndeto ii syĩ ĩandĩkonĩ ya Nthimo 14:35, ila syaĩtye: “Wonan’yo wa ũseo wa mũsumbĩ welekele mũthũkũmi ũla wĩkaa na ũĩ.” Ekai ĩndĩ tũkekaa maũndũ na ũĩ ĩvindanĩ yĩĩ tũendeee kwĩkĩa kĩthito tũlũlũmĩlye mũuo ũla Yeova ũtũnengete!