1, 2. (a) Mulandu nshi Abena Kristu bafwile ukubela aba cishinka kuli Lesa, kabili ukucita ifi kuti kwabafwa shani ukukanaitumpa mu fikansa fya mu calo? (Moneni icikope icili pa muulu.) (b) Bushe abantu abengi baba aba cishinka kuli finshi, ne ci calenga ukuti balecita finshi?

ABENA KRISTU ba cine balishiba ukuti bafwile ukuba aba cishinka kuli Yehova kabili tabafwile ukuitumpa mu fikansa fya calo, te mu nshita ya nkondo fye lelo inshita yonse. Mulandu nshi? Pantu bonse abaipeela kuli Yehova balilaya ukuti balimutemwa, bakaba aba cishinka kuli ena kabili bakalamumfwila. (1 Yoh. 5:3) Tufwile ukulakonka amafunde ya kwa Lesa ayalungama te mulandu no ko twikala, uko twakulila, nelyo umutundu wesu ne ntambi. Ukuba aba cishinka kuli Yehova na ku Bufumu bwakwe kwalicindama ukucila fyonse ifyo twatemwa. (Mat. 6:33) Abena Kristu nga bali aba cishinka kuli Yehova tabakaleitumpa mu fikansa fyonse ifya mu calo.—Esa. 2:4; belengeni Yohane 17:11, 15, 16.

² Abantu abengi mu calo nalimo bamona kwati bafwile ukuba aba cishinka ku calo cabo, ku mutundu wabo, nelyo ku ntambi nangu kwi bumba lya bateya umupila ilya mu calo cabo. Ici calenga ukuti abantu balecimfyanya, balepatana e lyo limo limo  baleipayana. Nangu ca kuti tatuitumpa muli ifi fikansa, kuti limo fyatukuma nelyo fyakuma balupwa lwesu kabili limo kuti no kufyengwa twafyengelwapo. Apo Lesa atubumbile ukuti tuleba no mulinganya, ifyo amabuteko ya bantunse yapingulapo nga tafiweme nalimo kuti fyalenga twaitumpa mu fikansa fya calo. (Ukute. 1:27; Amala. 32:4) Finshi tufwile ukucita nga cabe ifi? Bushe kuti mwaitumpa mu fikansa fya mu calo nelyo iyo?

3, 4. (a) Mulandu nshi Abena Kristu bashiitumpila mu fikansa fya calo? (b) Finshi twalasambililapo muli cino cipande?

³ Utubungwe ututungulula abantu nalimo kuti twapatikisha abantu ukuitumpa mu fikansa fya calo. Abena Kristu ba cine te kuti basumine ukucita ifyo. Tatuitumpa mu fikansa fya cino calo, nelyo ukubomfya ifyanso. (Mat. 26:52) Abena Kristu ba cine balishiba ukuti tabafwile ukuitumpa mu fikansa ifili fyonse ifyaba mu calo ca kwa Satana. (2 Kor. 2:11) Ukukanaitumpa mu fikansa fya calo kulenga ukuti twiba ulubali lwa ici calo.—Belengeni Yohane 15:18, 19.

⁴ Apo tatwapwililika, nalimo kuti cayafwa ukucimfya akapaatulula ako twakwete ilyo tushilasambila icine. (Yer. 17:9; Efes. 4:22-24) Kanshi muli cino cipande twalasambilila pa fingatwafwa ukukanaba na akapaatulula. Twalasambilila na pa fyo twingaisambilisha ukuba aba cishinka ku Bufumu bwa kwa Lesa.

5, 6. Bushe ilyo Yesu aali pano isonde alemona shani abantu balekanalekana, kabili mulandu nshi?

⁵ Nga ca kuti cilamwafya ukukanaitumpa mu fikansa fya calo, kuti caba bwino ukuyipusha ukuti, Bushe Yesu ena kuti acita shani? Mu musumba umo Yesu aleikala mwali abantu abalekanalekana, bamo bafumine ku Yudea, Galili, Samaria, na ku ncende shimbi. Baibolo itweba ukuti aba bantu abafumine ku ncende shalekanalekana bali na kapaatulula kabili balekansana. (Yoh. 4:9) AbaFarise na baSaduke nabo tabaleumfwana. (Imilimo 23:6-9) Abena Israele na bakasonkesha ba misonko nabo tabaleumfwana. (Mat. 18:17) AbaYuda abasambilile amafunde tabaleumfwana na bashasambilile amafunde. (Yoh. 7:49) Mu nshita ya batumwa, abaYuda tabaleumfwana na bena Roma. Nangu ca kuti Yesu alesambilisha icine kabili alishibe ukuti abena Israele bali luko ulwapaalwa na Lesa, tasambilishe abasambi bakwe ukuti uluko lwabo lwalicindeme ukucila inko shimbi. (Yoh. 4:22) Lelo abasambilishe ukutemwa abantu bonse.—Luka 10:27.

⁶ Mulandu nshi uo Yesu ashalemwena ukuti abantu bamo balicindeme ukucila bambi? Mulandu wa kuti ena na Wishi tabaitumpa mu fikansa fya calo. Ilyo Yehova abumbile Adamu na Efa, alefwaya ukuti bafyale abana no kwisusha isonde lyonse. (Ukute. 1:27, 28) Lesa abumbile abantu mu nshila ya kuti bafyale abana no kuba imishobo iyalekanalekana. Kanshi Yehova na Yesu tabamona abantu aba mushobo umo, aba mutundu umo, nelyo abalanda ululimi lumo ukuti balicindama ukucila bambi. (Imil. 10:34, 35; Ukus. 7:9, 13, 14) Kanshi tufwile ukulabapashanya.—Mat. 5:43-48.

7, 8. (a) Ni nani uo tutungilila kabili mulandu nshi? (b) Bushe Abena Kristu basumina ukuti amafya ya bantunse yakapwa shani?

⁷ Mulandu nshi uo tushitungilila imitekele ya bantunse? Ni pa mulandu wa kuti kateka wesu ni Yehova kabili tutungilila imitekele yakwe. Kwali ifikansa mwi bala lya Edeni ilyo Satana atwishike nga ca kuti Yehova e walinga ukuteeka abantunse. Kanshi abantu bonse bafwile ukusalapo nga ca kuti Lesa e walinga ukuteeka nelyo Satana. Bushe mulalanga ukuti icine cine Yehova e kateeka  wenu pa kulaumfwila amafunde yakwe ukucila ukulaicitila fye ifyo mulefwaya? Bushe mwalisumina ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa e bukapwisha amafya yonse aya bantunse? Nelyo bushe mumona ukuti abantunse kuti baiteka abene beka?—Ukute. 3:4, 5.

⁸ Ifyasuko fyenu kuli aya mepusho kuti fyamwafwa ukwishiba ifyo mwingasuka bamo nga bamwipusha ukulanda pa fikansa ifiba mu fya calo. Bapolitishani na bafwaya ukuwamya ifintu limo kuti baesha na maka ukupwisha amafya ayalenga kwaba amalekano. Lelo Abena Kristu bena basumina ukuti Bufumu bwa kwa Lesa fye e bukapwisha amafya abantu bakwata kabili e bukalenga kukabe umulinganya. Kanshi tufwile ukucetekela ukuti Yehova e ukawamya ifintu. Na kuba, nga ca kuti Abena Kristu bonse baleicitila fye ifyo abene baletontonkanya ukuti e fingapwisha amafya, mu cilonganino kuti mwaba amalekano.

9. Bwafya nshi bwali mu cilonganino ca mu Korinti, kabili umutumwa Paulo ayafwile shani aba bwananyina ukupwisha ubo bwafya?

⁹ Natulande pa fyo Abena Kristu ba mu nshiku sha batumwa balecita ilyo kwali amalekano mu cilonganino. Bamo mu cilonganino ca mu Korinti baletila: “‘Ine ndi wa kwa Paulo,’ umbi na o aleti, ‘Ine ndi wa kwa Apolo,’ umunankwe na o aleti, ‘Ine ndi wa kwa Kefasi,’ na umbi ati, ‘Ine ndi wa kwa Kristu.’” Umutumwa Paulo tatemenwe ilyo aishibe ukuti mu cilonganino mwali amalekano. E ico ayipwishe aba mu cilonganino ati, Bushe “Kristu nayakanikana”? Bushe ubu bwafya bwali no kupwa shani? Paulo aebele Abena Kristu ati: “Awe ndemukonkomesha, mwe bamunyinane, mwi shina lya kwa Shikulwifwe Yesu Kristu ukuti bonse mulesosa fimo fine, kabili pelaba amalekano pali imwe, lelo muleba abaikatana mu mano yamo yene na mu kutontonkanya kumo kwine.” Kanshi na mu cilonganino ca Bwina Kristu ica muno nshiku tamufwile ukuba amalekano.—1 Kor. 1:10-13; belengeni Abena Roma 16:17, 18.

10. Finshi umutumwa Paulo aebele Abena Kristu ukulacita pa kuti belaitumpa mu fikansa fya mu calo?

¹⁰ Paulo akoseleshe Abena Kristu basubwa ukuti balebika amano ku bwana calo bwabo ubwa ku muulu ukucila pa fintu fya pano isonde. (Fil. 3:17-20) * E ico baali no kuba inkombe ishibomba umulimo wa kwa Kristu. Abo batuma ukuba inkombe tabaitumpa mu fikansa ifiba mu calo umo babombela lelo batwalilila ukuba aba cishinka ku calo cabo. (2 Kor. 5:20) Abena Kristu ababa ne subilo lya kwikala pe sonde nabo tabaitumpa mu fikansa fya calo pantu bateekwa ba Bufumu bwa kwa Lesa.

11, 12. (a) Finshi fingalenga cayafya ku Mwina Kristu ukutwalilila uwa cishinka ku Bufumu bwa kwa Lesa? (b) Bwafya nshi nkashi umo akwete, kabili acitile shani pa kuti abupwishe?

¹¹ Mu fyalo ifingi, imitundu imo balikatana pantu balicindika sana ifikolwe fyabo, intambi e lyo no lulimi ulo balanda. Abena Kristu ababa muli iyi mitundu bafwile ukuisambilisha ifya kucita nga kwaba ukukansana kwa mitundu pa kuti belaitumpa mu fikansa. Kuti baisambilisha shani?

¹² Natulande pali ba Mirjeta * abekala mu calo ico baleita ati Yugoslavia. Ilyo balekula balebeba ukuti bafwile ukupata abena Serbia. Ilyo basambilile ukuti Yehova taba na kapatulula no kuti Satana e ulenga ukuti abantu ba mishobo balepatana, balyeseshe na maka ukusambilila ukutemwa abantu ba mishobo imbi. Lelo ilyo umushobo wabo watendeke ukukansana no kulwa na bena  Serbia, balipatile na kabili abena Serbia, ica kuti ba Mirjeta balefilwa ukushimikila imbila nsuma ku bena Serbia. Lelo baliilwike ukuti balekabila ukucitapo cimo pa kuti bacimfye ulupato bakwete. E ico balepepa kuli Yehova ukuti abafwe ukukanaba no lupato kabili balebombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma pa kuti bakabe bapainiya. Ba Mirjeta batile: “Ukubika amano ku kushimikila kwalingafwa sana, pantu ilyo ndeshimikila ndesha na maka ukupashanya ifyo Yehova atemwa abantu. Ukucita ifi kwalingafwa ukukanaba no lupato.”

13. (a) Bwafya nshi nkashi umo akwete, kabili cinshi acitile pa kuti apwishe ubu bwafya? (b) Finshi twingasambilila ku fyo ba Zoila bacitile?

¹³ Natulande na pali ba Zoila, abafumine ku Mexico, kabili pali ino nshita bekala ku Europe. Ba Zoila balimwene ukuti mu cilonganino baba, bamunyinefwe bamo abafumine ku fyalo fya ku Latin America balelanda amashiwi ya kusuusha intambi, nyimbo, e lyo no kwafumine ba Zoila. Bushe nga ni mwe ba Zoila nga mwacitile shani? Kwena ba Zoila tabatemenwe ifyo aba bamunyinefwe balelanda. Lelo balepepa ukuti Yehova abafwe ukukanapata aba bwananyina. Ukulanda fye icishinka, aba bwananyina bamo bacili balesha ukukanaba no lupato lwa ba mushobo umbi. Kanshi tatufwile ukulanda nelyo ukulacita ifingalenga mu cilonganino mwaba amalekano nelyo ifingalenga aba bwananyina bamo balemona kwati umushobo wabo walicindama ukucila imishobo imbi.—Rom. 14:19; 2 Kor. 6:3.

14. Bushe Abena Kristu kuti baisambilisha shani ukutemwa abantu abalekanalekana?

¹⁴ Bushe inkulilo yenu yalilenga mwapata abantu ba ku fyalo fimbi nelyo aba mishobo imbi? Bushe mucili mwalipata abantu ba mishobo imbi? Abena Kristu tabafwile ukupata abafuma ku fyalo fimbi. Bushe kuti mwacita shani nga ca kuti mwalipata abantu abafuma ku fyalo fimbi, aba mutundu umbi, nelyo abalanda ululimi lumbi? Nga muletontonkanya pa fyo Yehova amona abantu abacindikisha icalo na bakwata akapaatulula, mukalamona abantu bonse nge fyo Yehova abamona. Kanshi ilyo muli pa mapepo ya lupwa nelyo ilyo muleisambilisha Baibolo, kuti cawama nga mwasambilila pa fyo Yehova amona abantu aba mishobo iyalekanalekana. Lyena mulepepa kuli Yehova ukuti alemwafwa ukulamona abantu abalekanalekana nge fyo abamona.—Belengeni Abena Roma 12:2.

15, 16. (a) Bushe abantu bamo kuti bacita shani nga bamona ukuti tuli ba cishinka kuli Lesa? (b) Bushe abafyashi kuti bayafwa shani abana babo ukuba aba cishinka kuli Lesa?

¹⁵ Apo tulafwaya ukubombela Yehova na kampingu iisuma, inshita shimo kuti twacita ifipuseneko ne fyo abo tubomba nabo, ifibusa fyesu, abo tusambilila nabo, balupwa lwesu, abena mupalamano nelyo abantu bambi bengacita. (1 Pet. 2:19) Yesu alitusokele ukuti nga twapusanako na bantu ba muli ici calo, bakatupata. Kanshi tatufwile ukupapa nga ca kuti abantu batupata ilyo twacita ifipuseneko ne fyo bacita. Ku ca bulanda, abengi abatucusha tabaishiba umulandu uo tushiitumpila mu fikansa fya mu calo. Lelo twalishiba ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa bwalicindama nga nshi kuli ifwe, e mulandu wine tatuitumpila mu fikansa fya mu calo.

¹⁶ Nga tulefwaya ukuba aba cishinka kuli Yehova, tufwile ukuba abashipa ilyo baletucusha. (Dan. 3:16-18) Kwena fwe bantu fye bonse, nampo nga tuli bakalamba nelyo abaice inshita shimo tulatiina abantu. Lelo abaice maka maka ebafilwa ukucita ifipuseneko ne fyo abanabo balecita. Mwe bafyashi muleyafwa abana benu ukuba abashipa ilyo bali pa sukulu pa kuti belacitako ifyo abanabo bacita, pamo nga ukupika salyuti kuli flagi nelyo ukusefya amaholide yalekanalekana. Ilyo muli pa Mapepo ya Lupwa  mulesambilisha abana benu umulandu bashifwile ukucitilako ifyo abanabo bacita. Nga mulebafwa tabakulaba no mwenso wa kukanacitako ifyo abanabo balecita. Mulebasambilisha ifyo bengalondolwela bambi ifyo basuminamo bwino bwino kabili mu mucinshi. (Rom. 1:16) Pa kwafwa abana benu ukulacita ifyo mulebasambilisha, nalimo kuti mwalondolwela bakafundisha babo pa kuti baishiba ifyo mwasuminamo.

17. Finshi ifyo tushilingile ukulacita, kabili mulandu nshi?

¹⁷ Nalimo twalitemwa icalo cesu, intambi shesu, ululimi tulanda ne fya kulya ifyo tulya mu calo twakulila. Lelo tatufwile ukulaitakisha ukuti ifyo twatemwa e fisuma fye fyeka. Ico tufwile ukwishiba ca kuti Yehova abumbile ifintu ifingi kabili ifyalekanalekana pa kuti tuleba ne nsansa. (Amalu. 104:24; Ukus. 4:11) Kanshi tatufwile ukulamona ukuti ifyo twakwata e fisuma fye epela kabili fyalicila ifyo abanensu bakwata.

18. Bushe Yehova kuti atupaala shani nga tulemona abantu nga fintu abamona?

¹⁸ Lesa afwaya abantu balekanalekana ukwishiba bwino bwino icine no kuba no mweo wa muyayaya. (Yoh. 3:16; 1 Tim. 2:3, 4) Kanshi tatufwile ukuba na kapatulula ka mishobo ya bantu, nga twacita ifi tukekatana na ba bwananyina bonse. Pa kuti tutwalilile ukuba aba cishinka kuli Yehova, tatufwile ukuitumpa mu fikansa fya mu calo. Tatufwile ukuba aba cishinka ku calo ne lyo kutubungwe twafikansa fya calo. Ala tulatasha sana kuli Yehova pantu alatusambilisha ukukanaba na kapatulula, icilumba, no kukanaitumpa mu fikansa ifyaba mu ici calo ca kwa Satana! E ico natutwalilile ukucita ifingalenga twaba no mutende nga fintu uwaimbile amalumbo alandile ati: “Moneni! ukwikala pamo mu cumfwano ukwa ba bwananyina kwaliwama kabili kulaleta insansa icine cine!”—Amalu. 133:1.