1, 2. (a) Kaia e tāua ei ki Kelisiano a te lotou fakamaoni ki te Atua, kae se a te sokoga o te mea tenei mo te sē ‵kau ki se feitu? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.) (e) Ne a mea kolā e fakamaoni ki ei a te tokoukega o tino, kae se a te ikuga e mafai o maua mai ei?

A TE fakamaoni mo te sē ‵kau ki se feitu ne tulaga kolā e fe‵paki faeloa mo Kelisiano ‵tonu, kae e se ko taimi fua o taua. Kaia? Me i a latou katoa kolā ko oti ne tuku atu olotou olaga ki a Ieova ne tauto atu me ka a‵lofa, fakamaoni kae faka‵logo ki a ia. (1 Ioa. 5:3) E ma‵nako tatou ke ola e ‵tusa mo tulaga amio‵tonu o te Atua i so se koga e ola ei tatou io me faitalia a ‵tou telega, fenua mo ‵tou tuu mo aganu. E tāua atu te ‵tou fakalogo ki a Ieova mo tena Malo i so se fesokotakiga e maua ne tatou. (Mata. 6:33) E manakogina i te vaegā fakamaoni penā a te ‵vae kea‵tea o tatou mai so se taua mo kinauga o te lalolagi nei.—Isa. 2:4; faitau te Ioane 17:11, 15, 16.

² A tino kolā e se ‵pau ‵tou talitonuga e mafai o fakatāua malosi ne latou olotou fenua, matakāiga io me ko olotou tuu mo aganu ke oko foki loa ki tafaoga a atufenua. A te faigata ke fakamaoni ki vaegā mea penā ne iku atu loa ki fakataufaiga mo kinauga kae sili atu i te masei ko te tatino mo taua i va o matakāiga. Faitalia eiloa te ‵lei io me ko te masei o te auala e faka‵lei aka ei ne tino a fakalavelave  konei kae mafai foki loa o pokotia tatou i ei io me ko ‵tou kāiga me se mafai o ‵kalo kea‵tea tatou mai ei ona ko tatou ne vaega o te kaukāiga o tino i te lalolagi nei. E faigofie ke ‵kau tatou ki se feitu māfai ko fai ne pulega a tagata a fakaikuga sē ‵tonu, ona ko tatou ne faite ne te Atua mo te iloaga ke faka‵kese a te mea tonu mai te mea ‵se. (Kene. 1:27; Teu. 32:4) Ka pefea ou lagonaga māfai ko sae aka se fakaikuga sē tonu? E mata, ka tumau koe i te sē kau atu ki se feitu io me ka kau atu koe?

3, 4. (a) Kaia e tumau te sē ‵kau o Kelisiano ki se feitu i mea tau kinauga? (e) Se a te mea ka fakamatala mai i te mataupu tenei?

³ A fakapotopotoga kolā e pule atu ki tino e mafai o faimālō ne latou a tino ke ‵kau atu ki se feitu i olotou kinauga kolā e ‵sae aka. E se mafai o fai penā a Kelisiano ‵tonu. E se aofia tatou i olotou sau‵talaga i mea fakapolitiki io me ‵kau atu foki i olotou taua. (Mata. 26:52) E se ma‵nako eiloa tatou ke fakamalosigina ke aofia i te fakamalugaga o se vaega e tasi o te lalolagi a Satani ke maluga atu i te suā vaega. (2 Koli. 2:11) A te sē aofia i se vaega o te lalolagi, e fai ei ke se ma‵nako tatou o ‵kau atu ki taua a te lalolagi.—Faitau te Ioane 15:18, 19.

⁴ Ona ko tatou ne tino sē ‵lei katoatoa, e taumafai eiloa a nisi o tatou ke ave kea‵tea a te uiga fakamavae‵vae tino telā ne maua muamua ne tatou. (Iele. 17:9; Efe. 4:22-24) I te mataupu tenei, ka mafau‵fau eiloa tatou ki nai fakatakitakiga kolā e fesoasoani mai ke manumalo tatou i te uiga fia fakamavae‵vae. Ka iloilo foki ne tatou te auala e fakagalue aka ei ‵tou mafaufau mo ‵tou loto lagona ke fakamaoni ki te Malo o te Atua.

5, 6. E pefea te kilokiloga a Iesu ki te fakakese‵kesega o tino i te fenua ne ola ei a ia, kae kaia?

⁵ Kafai ko oko koe ki se tulaga fakalotolotolua me se a te mea e ‵tau o fai ne koe, se mea ‵lei ke fesili ifo ki a koe eiloa penei, ‘Ne a nei a mea ka fai ne Iesu i se vaegā tulaga penei?’ A te fenua telā ne nofo ei a Iesu ne ‵fonu i tino mai fenua kese‵kese—Iuta, Kalilaia, Samalia mo nisi fenua aka foki. E fakaasi mai i te Tusi Tapu me ne isi ne kinauga i va o tino i koga kese‵kese. (Ioane 4:9) Ne ‵sae aka a kinauga i va o Falesaio mo Satukaio (Galu. 23:6-9), tino mo tino ‵tae lafoga (Mata. 9:11), mo tino kolā e maua ne latou a akoakoga a te lotu Iutaia mo tino kolā e sē maua ne latou. (Ioa. 7:49) I te senitenali muamua ne pule eiloa a Isalaelu ne te kau Loma, kae ne ita fitifiti a tino Isalaelu ki a latou. E tigā eiloa ne ‵lago kae talia ne Iesu a te manatu me i te fakaolataga ne māfua mai tino Iutaia, ne seki fakamalosi lele eiloa ne ia ana soko ke ‵kau atu ki kinauga sē aoga. (Ioa. 4:22) E ‵kese mai ei, ne fakamalosi eiloa ne ia latou ke a‵lofa ki tino katoa e pelā eiloa me ne tuakoi o latou.—Luka 10:27.

⁶ Kaia ne seki talia ne Iesu a te uiga masani ko te fakailoga tino o te kau Iutaia? Me e se kau atu a ia io me ko tena Tamana ki se feitu i kinauga a te lalolagi. I te faitega ne Ieova a te tagata mo te fafine e auala i tena Tama, ne manako eiloa a ia ke faka‵fonu ne lāua a te lalolagi kātoa. (Kene. 1:27, 28) Ne faite ne te Atua a tagata i se auala telā e faka‵fonu ne latou te lalolagi ki tino kese‵kese. Ne seki fakamaluga aka eiloa ne Ieova io me ko Iesu se telega, fenua io me se ‵gana ke maluga atu i te suā mea. (Galu. 10:34, 35; Faka. 7:9, 13, 14) E ‵tau eiloa o tau‵tali tatou ki lā fakaakoakoga ‵lei katoatoa.—Mata. 5:43-48.

7, 8. (a) I oi te feitu e ‵tau o ‵kau atu ki ei a Kelisiano? (e) Se a te mea e ‵tau o masaua ne Kelisiano e uiga ki te faka‵leiga o fakalavelave i te olaga nei mo mea fakapolitiki?

⁷ I te suā feitu, e ‵tau eiloa o ‵kau atu tatou ki se feitu o ‵lago atu ki te pulega sili a Ieova. A te kinauga muamua telā ne sae aka i te fatoaga o Etena ko te ‵tekeatuga a Satani ki te pulega a Ieova. Nei la, e ‵tau mo tino katoa  o filiflili me e fia tali‵tonu latou me ma‵luga atu a faifaiga a te Atua i lō Satani io me maluga atu a faifaiga a Satani i lō te Atua. E mata, e filiflili ne koe ke kau koe ki te feitu o Ieova mai te fakalogo ki ana tulafono io me filifili eiloa koe ke fai te mea e loto koe ki ei? E mata, e lavea ne koe me i te Malo ko te faka‵leiga fua e tasi ki fakalavelave o tino? Io me talitonu koe me e mafai ne tagata o pule atu ki a latou eiloa?—Kene. 3:4, 5.

⁸ A tali a koe ki fesili konei e fakaasi mai ei te auala ka tali atu ei koe ki fesili a tino e uiga ki ou manatu e uiga ki se kinauga. A te kau politiki, tino kolā e fakamalosi ne latou a mea fakapolitiki mo nisi fakapotopotoga kolā e ‵kau atu ki mea penā ko leva ne taumafai o ‵sala ki faka‵leiga o kinauga konā. E mafai o ‵lei kae aoga olotou taumafaiga. Kae ko Kelisiano ‵tonu e iloa ne latou me ko te Malo fua o te Atua e mafai o faka‵lei ne ia a fakalavelave o tagata kae fai mea tonu foki. E ‵tau o tuku atu ne tatou a te fakalavelave konei ki lima o Ieova. Kafai e mafaufau se Kelisiano me e ‵lei fakafia atu te mea e mafaufau a ia ki ei i lō nisi tino, e mata, ka fai ne ia ke mavaevae te ‵tou fakapotopotoga?

9. Se a te fakalavelave ne fakafesagai atu ki ei a Kelisiano i te fakapotopotoga i Kolinito i te senitenali muamua, kae se a te faka‵leiga ne tuku atu ne te apositolo ko Paulo?

⁹ Ke onoono ki te auala ne fakafesagai atu ei a Kelisiano i te senitali muamua ki se kinauaga telā ne sae aka i te fakapotopotoga. Ne fai mai ne tino taki tokotasi i te fakapotopotoga i Kolinito, penei: “Au e kau ki a Paulo,” “A ko au ki a Apolo,” “A ko au ki a Kefa,” “A ko au ki a Keliso.” Faitalia me se a te kinauga e uiga ki manatu o latou, ne kaitaua malosi a te apositolo ko Paulo i te mea tenei. Ne fai atu a ia, “ko mavaevae valevale a Keliso.” Se a te faka‵leiga ki vaegā mafaufauga faka‵tuka penā? Ne fakamalosi atu a Paulo ki Kelisiano: “Nei la, ko fakamalosi atu au ki a koutou, e oku taina, e auala i te igoa o te ‵tou Aliki ko Iesu Keliso, me e ‵tau o fealofani koutou i otou pati e fai, kae e se ‵tau koutou o mavae‵vae, kae ke tasi koutou i otou mafaufau mo otou manatu.” Ke oko foki eiloa ki fakapotopotoga Kelisiano i ‵tou aso nei e se ‵tau ke isi ne kinauga penei i ei.—1 Koli. 1:10-13; faitau te Loma 16:17, 18.

10. Ne fakaasi mai pefea ne te apositolo ko Paulo me ‵tau mo Kelisiano o tumau i te sē ‵kau ki se feitu i kinauga a te lalolagi?

¹⁰ Ne fakamlosi atu a Paulo ki Kelisiano fakaekegina ke ‵saga tonu atu ki te lotou fakamoemoega i te lagi i lō mea i te lalolagi nei. (Fili. 3:17-20) * E fai latou mo sui o Keliso. E se ‵kau latou ki faifaiga a fenua kolā e ‵tofi latou ke galue i ei. Kae e ‵kese eiloa te mea e fakamaoni katoatoa latou ki ei. (2 Koli. 5:20) A Kelisiano kolā e fakamoemoe ke ola i te lalolagi nei ko tino faka‵logo kolā e ‵nofo mai lalo i te pulega a te Malo o te Atua, tela la, e sē ‵tau o ‵kau atu latou ki se feitu i kinauga o te lalolagi nei.

11, 12. (a) Ne a vaegā tulaga kolā ne mafai o fakafaigata ki se Kelisiano ke fakatumau tena fakamaoni ki te Malo o te Atua? (e) Se a te fakalavelave ne pokotia i ei se Kelisiano kae ne saga atu pefea a ia ki ei?

¹¹ I te lasiga o kogā koga o te lalolagi, e masani eiloa a potukau o tino i fenua o maopoopo kae fai mea fakatasi. E fakamata‵mata latou i tala mua kolā e takutakua ei olotou fenua, tuu mo aganu mo ‵gana a latou. I vaegā tulaga penā, e akoako eiloa ne Kelisiano a olotou mafaufau mo olotou loto lagona ke iloa o fakafesagai faka‵lei atu māfai ko sae aka se kinauga e uiga ki te sē ‵kau ki se feitu. E mafai pefea o fai ne latou te mea tenei?

¹² E pelā mo Mirjeta * mai i se fakai mua o Yugoslavia. Ne tupu aka eiloa a ia mo te loto  takalialia ki tino i Amelika ki matū. I te iloaga ne ia me i a Ieova e se fakailoga tino kae ko Satani eiloa te māfuaga o fakalavelave i va o fenua, ne taumafai malosi a ia ke kalo kea‵tea mai i te loto fenua. Kae i te taimi ne toe sae aka ei te fakalavelave tenei i te lotou fa‵kai, ne toe kamata o ‵sae aka a uiga takalialia i a ia kae ne fai ei ke faigata o talai atu ki tino i Amelika ki matū. Ne mafaufau a ia me se mafai eiloa o galo atu te uiga tenā māfai e sagasaga fua a ia kae fakamoemoe ke galo atu loa i a ia. Ne fakamolemole atu a ia ki a Ieova ke sē ave kea‵tea fua te uiga tenei kae ke fesoasoani ke momea aka foki tena taviniga ke fai pelā me se paenia. Ne fai mai tou fafine: “A te saga tonu atu ki taku taviniga ko te ‵toe auala ‵lei ne fesoasoani mai ki au. I te galuega talai, e taumafai au ke fakaakoako ki te uiga alofa o Ieova, tenā ne fai ei ke ‵galo atu a mafaufauga sē ‵lei mai i au.”

13. (a) Se a te tulaga ne fai ei se Moimau ke sē ‵lei ana lagonaga, kae ne manumalo pefea a ia i te mea tenā? (e) Se a te akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai te ‵tala o Zoila?

¹³ Ke mafaufau ki te fakaakoakoga a Zoila. Ne tupu aka a ia i Mexico, kae nei ko kau atu ki se fakapotopotoga i Eulopa. Ne lavea ne ia me i nisi taina i te fakapotopotoga kolā ne ‵mai i nisi kogā koga o Amelika ki Saute, ne fai sale olotou pati e aunoa mo te mafau‵fau e uiga ki tena fenua, tuu mo aganu e penā foki mo fakafiafiaga. Ne a ‵tou mea ka fai moi fai ko tatou? Ne fai eiloa ne vaegā pati penā ke se ‵lei a lagonaga o Zoila. Kae loto fakafetai a ia me ‵sala atu a ia ki te fesoasoani o Ieova ke fai ei ke sē saga atu a ia ki lagonaga se ‵lei kolā e mafai o ‵sae aka i tena loto. Kae koi isi eiloa ne taina koi taumafai ke taua atu ki lagonaga penā. Ke mo a eiloa e talia ne tatou ke fai atu ne pati io me ne faifaiga kolā e mafai ei o fakamavae‵vae io fai ei ke sē fakamaoni a ‵tou taina—io me ko so se tino.—Loma 14:19; 2 Koli. 6:3.

14. E akoako pefea ne Kelisiano olotou mafaufau mo loto lagona e uiga ki te lotou fakamaoni?

¹⁴ E mata, ko te auala mo te koga ne tupu aka ei koe e tofotofo aka ei tou fakamaoni ki mea a atufenua io me ko fenua? E mata, koi isi eiloa ne lagonaga penā i tou loto? E se ‵tau eiloa o talia ne se Kelisiano a te loto fenua ke fakamasei ei tena kilokiloga ki nisi tino. Kae e a māfai e isi se kilokiloga sē ‵lei i a koe e uiga ki nisi tino mai nisi atufenua, tuu mo aganu, ‵gana mo telega kese‵kese? Tela la, se mea poto ke mafaufau ki te kilokiloga a Ieova e uiga ki te loto fenua io me ko te fakailoga tino. A te sukesuke ki mataupu penei e fai pelā me se mataupu gali ke fai a sukesukega totino ki ei io me fai i tapuakiga a kāiga. Ke ‵talo atu ki a Ieova ke fesoasoani o fakaasi mai tena kilokiloga e uiga ki te fakalavelave tenei.—Faitau te Loma 12:2.

15, 16. (a) Ona ko ‵tou fakamaoni ki te Atua ka pefea a te kilokiloga a nisi tino ki a tatou? (e) E mafai pefea o fesoasoani atu a mātua ki olotou tama‵liki ke fakamaoni e pelā me ne Kelisiano i tulaga faiga‵ta?

¹⁵ I se taimi pili mai mua nei, ka fakafesagai atu a tavini a Ieova ki vaegā tulaga kolā ka fai ei olotou loto lagona ke tu ‵kese latou mai i tino i olotou tafa—tino galue, tamaliki i te akoga, tuakoi, kāiga io me ko nisi tino. (1 Pe. 2:19) E ‵tau eiloa o tu ‵kese tatou! E se ‵tau eiloa o ‵poi tatou māfai e takalialia mai te lalolagi e uiga ki ‵tou tulaga; ne ‵valo mai ne Iesu me ka tupu eiloa te mea tenā. E isi ne nisi tino ‵teke e se iloa ne latou a te tāua o te se ‵kau o Kelisiano ki se feitu. A ko tatou e fai eiloa a tulaga konā e pelā me ko toe mea tāua.

¹⁶ A te fakamaoni ki a Ieova e manakogina i ei a te loto toa ke fakafesagai atu ki mea faiga‵ta. (Tani. 3:16-18) A te mataku ki tino e pokotia ei a te tokoukega o tino kae maise eiloa ki talavou e mafai o faigata ke tu ‵kese latou mai te tokoukega. Kafai e fakafesagai atu otou tama‵liki ki tulaga e pelā  mo te saluti ki te fuka io me ko aso malolo a fenua, ke sē fakatalave o fesoasoani atu ki a latou. Ke fakaaoga a tapuakiga a kāiga ke fesoasoani atu ki tama‵liki ke malamalama i akoakoga konei ko te mea ke mafai ne latou o fakafesagai atu ki ei mo te loto toa. Ke fesoasoani atu ki a latou ke loto talitonu ki mea kolā e iloa ne latou kae ke fakamatala faka‵lei atu te lotou tulaga mo te āva. (Loma 1:16) Ke ‵lago atu koe ki au tama‵liki mai i te gasue muamua o faipati ki olotou faiakoga e uiga ki tulaga o au tama‵liki.

17. Se a te uiga e ‵tau o ‵kalo kea‵tea tatou mai ei, kae kaia?

¹⁷ Se lagonaga tonu me e mafai o isi se alofa o koe ki tou fenua, tuu mo aganu, ‵gana mo mea‵kai. Kae e ui i ei, e se ‵tau o maua ne tatou se “uiga fia sili.” Ko te mea ke fia‵fia tatou, ne faite eiloa ne Ieova a vaegā mea kese‵kese katoa. (Sala. 104:24; Faka. 4:11) Tela la, kaia e mafau‵fau ei tatou me e maluga atu se mea e tasi i lō te suā mea?

18. Ne a fakamanuiaga e maua mai i te fakaakoako atu ki te kilokiloga a Ieova?

¹⁸ E manako te Atua ke maua ne tino katoa a te munatonu kae ke maua foki te ola se-gata-mai. (Ioa. 3:16; 1 Timo. 2:3, 4) A te mauaga o te loto malamalama e uiga ki te fakalogologo ki manatu kese‵kese e fakamalosi aka ei tatou kae puipui ei te ‵kau fakatasi o Kelisiano. Ke fakatumau te ‵tou fakamaoni ki a Ieova, e ‵tau o ‵kalo kea‵tea tatou mai te aofia i kinauga a te lalolagi. E se ‵kau atu eiloa tatou i vaegā kinauga penā. E loto fakafetai eiloa tatou ki a Ieova mō te fakasaolotoga o tatou mai i mavae‵vaega, te fakamatamata mo te loto fakatau‵fai kolā ko lauiloa i te lalolagi a Satani! Ke na fakaiku aka ne tatou ke ati aka se uiga filemu e pelā mo te mea ne fakaasi mai ne te faisalamo: “Ko oko eiloa i te gali mo te ‵lei, manafai e ‵nofo tasi a tino o te Atua e pelā me ne taina!”—Sala. 133:1.