1, 2. 1) ¿Kʼu yuʼun mu jtikʼ jbatik ta paskʼop o ta yan kʼusitik ti xuʼ chchʼak-o krixchanoetik li yajtunelutik Jeovae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.) 2) ¿Kʼusi tsnop epal krixchanoetik ta stojolal slumalik, stalel xkuxlejalik o ta stojolal li s-ekipoik ti lek chilik kʼu yelan chtajine? 3) ¿Kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal mas tsots skʼoplal chaʼi sbaik ta stojolal yantik li krixchanoetike?

LI AVIE oy epal krixchanoetik ti chʼakalik ta jyalele, yuʼun xtoyet xa tspas sbaik ta skoj slumalik, stsʼunbalik o stalel xkuxlejalik. Pe li yajtunelutik Jeovae mu jtikʼ jbatik ta paskʼop o ta yan kʼusitik ti xuʼ chchʼak-o li krixchanoetike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jkʼanojtik li Jeovae xchiʼuk oy ta koʼontontik ta jchʼunbetik li smantaltake (1 Juan 5:3). Mu ventauk bu nakalutik o ti bu lij-ayanutike, jaʼ noʼox oy ta koʼontontik xchʼunbel li smantaltake. Li kʼusi mas oy tajek ta koʼontontike jaʼ ti tukʼ xkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ta stojolal li Ajvalilal yuʼune (Mateo 6:33). Jech oxal xuʼ xkaltik ti ‹muʼyuk te jkʼoplaltik ta balumile› (kʼelo Juan 17:11, 15, 16; Isaías 2:4).

² Epal krixchanoetike tsnopik ti jaʼ mas tsots skʼoplal li slumalike o li stalel xkuxlejalike. Li yantik xtoke xtoyet xa tspasik ta stojolal li s-ekipoik ti lek chilik kʼu yelan chtajine. Ta skoj taje ep buchʼutik chlik stsal sbaik, tspʼaj sbaik o moʼoj xtoke, xuʼ jaʼ xbat smilik-o li buchʼutik mu jechuk tsnopik kʼuchaʼal stukike. Akʼo mi mu jechuk chkʼot ta pasel  kuʼuntik li stestigoutik Jeovae, xuʼ oy kʼusi chopol xlik ochuk ta koʼontontik o ta yoʼonton li kutsʼ kalaltike. Moʼoje, xuʼ van oy kʼusitik chopol tajek chkichʼtik pasbel akʼo mi chʼabal kʼusi chopol jpasojtik li voʼotike. Taj une, xuʼ kʼux chkaʼitik, yuʼun kʼalal la spasutik li Jeovae laj yakʼ komel ta koʼontontik ti jnaʼtik kʼalal oy kʼusi chʼabal lek chkʼot ta pasele (Génesis 1:27; Deuteronomio 32:4). Jaʼ yuʼun, kʼalal oy jun ajvalil ti muʼyuk lek kʼusi tspase, xuʼ van chopol kʼusi chkaltik ta stojolal. Kʼalal jech chkʼot ta pasel taje, ¿mi xuʼ kuʼun jpajtsan jbatik?

3, 4. 1) ¿Kʼu yuʼun muʼyuk ta jtikʼ jbatik ta politika xchiʼuk ta letovajel li yajtsʼaklomutik Kristoe? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe?

³ Jech xtok, ta skoj ti ch-albatik yuʼun ajvalil ti akʼo stikʼ sbaik ta kʼop ta sventa politika li epal krixchanoetike, jech ta spasik. Pe li melel yajtsʼaklomutik Kristoe mu jtikʼ jbatik ta paskʼop ta skoj politika mi jaʼuk chijbat ta letovajel. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ ta jchanbetik li Jesuse (Mateo 26:52). Muʼyuk ta jnoptik ti oy bu jvokʼukal slumal Satanas ti xuʼ mas leke (2 Korintios 2:11). Jaʼ yuʼun mu jtikʼ jbatik li ta paskʼopetik liʼ ta Balumile (kʼelo Juan 15:18, 19).

⁴ Pe ta skoj ti jpasmulilutike, xuʼ van ti junantikutike oy kʼusi chopol chkilbetik li krixchanoetik ti mu xkoʼolajik kʼuchaʼal voʼotike (Jeremías 17:9; Efesios 4:22-24). Li ta xchanobil liʼe ta jchantik batel kʼuxi xuʼ skoltautik Vivlia sventa jtsaltik li kʼusi oy ta koʼontontik ti xuʼ xchʼakvane. Ta jchantik xtok kʼusi xuʼ jpastik sventa jechuk xkiltik kʼuchaʼal chil Jeova xchiʼuk Jesus li yantike. Taje jaʼ me tskoltautik sventa tukʼ xkakʼ jbatik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose.

5, 6. 1) Kʼalal liʼ toʼox oy ta Balumil li Jesuse, ¿kʼusi la spas kʼalal laj yil ti kʼu yelan snopbenik li krixchanoetike? 2) ¿Kʼu yuʼun muʼyuk la xchanbe li snopben krixchanoetike?

⁵ Xuʼ xi jakʼbe jbatik kʼalal mi vokol chkaʼitik ti muʼyuk ta jtikʼ jbatik ta paskʼope: «¿Kʼusi van la spas jechuk li Jesuse?». Kʼalal liʼ toʼox oy ta Balumil li Jesuse, li krixchanoetik likemik ta Judea, ta Galilea xchiʼuk ta Samariae mu toʼox lekuk xil sbaik. Jun skʼelobile jaʼ ti mu lekuk xil sbaik xchiʼuk jsamariaetik li judaetike (Juan 4:9). Chaʼvokʼ judaetik ti oy srelijionike jaʼ li jfariseoetik xchiʼuk jsaduseoetik ti lek onoʼox xaʼiik stsakilan sbaik ta kʼope (Echos 23:6-9). Li judaetik ti la xchanbeik li Smantaltak Moisese xtoyet xa tspas sbaik ta stojolal li buchʼutik muʼyuk xchanojike (Juan 7:49). Jech xtok, li judaetike spʼajojik li jtsob patanetike xchiʼuk li jromail krixchanoetike (Mateo 9:11). Akʼo mi jech, li Jesuse muʼyuk la stikʼ sba li ta kʼopetik taje. Melel onoʼox ti la spakbe skʼoplal li kʼusitik melel ta sventa Jeova li Jesuse. Jech xtok, snaʼoj ti judaetike tʼujatik yuʼun Dios sventa xkʼotik ta steklumal. Pe muʼyuk onoʼox la xchanubtas yajchankʼoptak ti jaʼ xa mas tsots skʼoplalik li stukike (Juan 4:22). Moʼoj, li kʼusi laj yakʼ ta chanele jaʼ ti akʼo skʼanik skotol li krixchanoetike (Lukas 10:27).

⁶ ¿Kʼu yuʼun muʼyuk la xchanbe snopben voʼneal judaetik li Jesuse? Yuʼun kʼalal la spas krixchanoetik li Jeovae, jaʼ sventa xnoj ta ep ta chop stsʼunbal krixchanoetik li Balumile (Génesis 1:27, 28). Jaʼ yuʼun, li Jeova xchiʼuk Jesuse muʼyuk tsnopik ti jaʼ mas tsots skʼoplal jchopuk tsʼunbalil, junuk lum o junuk kʼope (Echos 10:34, 35; Apokalipsis 7:9, 13, 14). Skʼan jechuk jnoptik ek (Mateo 5:43-48).

7, 8. 1) ¿Buchʼu ta jpat koʼontontik o chkakʼ jbatik ta stojolal li yajtsʼaklomutik Kristoe, xchiʼuk kʼu yuʼun? 2) ¿Kʼusi skʼan teuk noʼox ta joltik ta skoj li vokoliletik oy ta sba Balumile?

⁷ Li yajtsʼaklomutik Kristoe skʼan lek xvinaj ti jaʼ noʼox ta jpat koʼontontik o chkakʼ jbatik ta stojolal Jeova xchiʼuk li ajvalilal yuʼune, maʼuk ta stojolal junuk ajvalil liʼ ta Balumile. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jchʼunojtik ti jaʼ noʼox stuk jaʼ lekil ajvalil li Jeovae. Li ta  nichimaltik ta Edene li Satanase laj yal ti mu xtojob ta ajvalilal li Jeovae. Li Satanase tsnop ti mas lek xtojob ta spasel li kʼusitike, ti jaʼ stsaloj to li Diose, li vaʼ yelan tsnope tskʼan ti jaʼ jech tsnop li krixchanoetik eke. Li Jeovae chakʼ akʼo jnoptik ta jujuntal buchʼu chkakʼ jbatik ta stojolal. Jaʼ yuʼun xi xajakʼbe abae: «¿Mi ta jchʼunbe smantaltak Jeova ta skoj ti lek jchʼunoj ti jaʼ noʼox stuk jaʼ lekil ajvalile? ¿Mi lek jchʼunoj ti jaʼ noʼox stuk chchapan skotol kʼopetik li Ajvalilal yuʼun Diose? ¿O mi ta jnop ti mu persauk spasutik ta mantal li Diose?» (Génesis 3:4, 5).

⁸ Ti oyuk buchʼu sjakʼbot kʼusi chanop ta sventa junuk partido politiko o ta sventa junuk organisasion ti tstikʼ sbaik ta kʼope, ¿kʼusi van chaval? Akʼo mi oy onoʼox organisasionetik ti tskʼan chkoltavanik ta melele, jvules ta joltik ti jaʼ noʼox stuk chchapan skotol vokoliletik xchiʼuk kʼusitik muʼyuk tukʼ chkʼotanuk ta pasel li Ajvalilal yuʼun Jeovae. Jaʼ yuʼun, jaʼ noʼox ta xkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae. Ti mi mu jechuk la jpastike, xuʼ me xlik chʼakbail li ta tsobobbaile.

9. 1) ¿Kʼusi tsots kʼot ta pasel li ta tsobobbail ta jteklum Korintoe? 2) ¿Kʼusi albatik yuʼun Pablo li yajtsʼaklomtak Kristo ta Korintoe?

⁹ Li ta baʼyel sigloe oy kʼusi tsots kʼot ta pasel li ta tsobobbail ti te oy ta jteklum Korintoe. Jlom yajtsʼaklomtak Kristoe lik skʼopik, yuʼun oy buchʼu chalik ti mas lek chilik li Pabloe, li yantike jaʼ li Apolose, li junantik xtoke jaʼ li Sefase, li yantike jaʼ li Kristoe. Kʼalal kʼot ta xchikin Pablo li kʼusitik yakal chkʼot ta pasele, la svul tajek yoʼonton. Mu kʼunuk li svokolike, yuʼun xuʼ sok-o ti kʼu yelan lek jun yoʼontonik li tsobobbail ta Korintoe. Jaʼ yuʼun, xi albatik yuʼun li Pabloe: ‹Mu me xachʼak abaik›. Jech xtok, albatik ti skʼan lek tsobolike xchiʼuk ti ‹jmojuk kʼu yelan tsnopike›. Li vaʼ yelan albatike jech me skʼan jpastik ek. Jaʼ me lek ti muʼyukuk chʼakbail li ta tsobobbaile (1 Korintios 1:10-13; kʼelo Romanos 16:17, 18).

10. ¿Kʼusi la svulesbe ta sjol yajtsʼaklomtak Kristo li Pabloe, xchiʼuk kʼusi ta jchantik yuʼun?

¹⁰ Ta yan velta xtoke, li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele vulesbat ta sjolik yuʼun Pablo ti jaʼ slumalik li vinajele xchiʼuk ti skʼan akʼo mu jaʼuk xbat ta yoʼontonik «li kʼusitik ta balumile» (Filipenses 3:17-20). * (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.) Jech xtok, li Pabloe laj yal ti buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele kʼotemik ta xkʼexol o ta yajkʼopojel Dios xchiʼuk Kristo. Kʼalal oy jun yajkʼopojel ajvalil ti chbat ta yan lume, muʼyuk chbat stikʼ sba li ta skʼop o spolitika li ta lum bu chbate. Jaʼ jech ek li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele muʼyuk tstikʼ sbaik li ta kʼusitik chkʼot ta pasel liʼ ta Balumile (2 Korintios 5:20). Li yajtsʼaklomtak Kristo ti liʼ chnakiik ta Balumile mu stikʼ sbaik ek li ta kʼopetik oy ta balumile. Jaʼ noʼox chakʼ sbaik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose.

11, 12. 1) ¿Kʼusi skʼan mu jnoptik mi ta jkʼan chkakʼ jbatik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose? 2) ¿Kʼu yelan laj yaʼi sba jun ermana ta stojolal jvokʼ krixchanoetik? 3) ¿Kʼusi koltaat sventa stsal yuʼun ti kʼu yelan chaʼi sbae?

¹¹ Jutuk mu skotoluk krixchanoetike mas tsobol chaʼi sbaik xchiʼuk li buchʼutik koʼol kʼusi jelavem ta xkuxlejalike, ti koʼol stalel xkuxlejalik o skʼopike. Jech xtok, nopoltik noʼox tstoy sbaik tajek ta skoj li slumalike. Pe li voʼotike skʼan me jkʼel jbatik xchiʼuk mu jnoptik ti mas xa tsots skʼoplal li jtsʼunbaltike. Mi jech ta jnoptik taje, skʼan me jel jtalelaltik. Yuʼun jaʼ me tskoltautik sventa mu jtikʼ jbatik ta jtosuk kʼop. ¿Kʼusi tskoltautik sventa jel jtalelaltik?

 ¹² Jkʼeltik kʼusi kʼot ta stojolal jun ermana ti Mirjeta sbie. * (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.) Li ermana taje vokʼ ta jun lum ti Yugoslavia toʼox sbie. Ta sbikʼtal onoʼox chanubtasat ti skʼan spʼaj ta jyalel li krixchanoetik ti likemik ta Serbiae. Pe la xchan ti mu jchopuk noʼox krixchano mas lek ilbil yuʼun li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ oy ta yoʼonton Satanas ti akʼo spʼaj sbaik li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun laj yakʼ persa sjelel li snopbene. Pe kʼalal lik paskʼop li bu nakale, oy kʼusi chopol laj yaʼi ta yoʼonton yan velta ta stojolal jserbioetik li Mirjetae. Mi jaʼuk skʼan xcholbe mantal. Te xvulvun sjol yoʼonton ti muʼyuk lek li kʼusi chaʼi ta yoʼontone, jaʼ yuʼun la skʼanbe Jeova ti akʼo tsaluk yuʼune. Jech xtok, la skʼanbe ti akʼo xuʼ xlik tunuk ta prekursorale. Xi chal li ermanae: «Li kʼusi mas la skoltaune jaʼ ti batemuk jol koʼonton li ta cholmantale. Kʼalal ta jcholbe mantal li krixchanoetike, chkakʼ persa xchanbel ti chkʼanvan li Jeovae. Koliyal taje la jlokʼes ta koʼonton li pʼajvaneje».

13. 1) ¿Kʼusi kʼot ta stojolal jun ermana ti Zoila sbie? 2) ¿Kʼu yelan laj yaʼi sba li ermana taje? 3) ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta stojolal Zoilae?

¹³ Jun ermana ti likem ta México ti Zoila sbie, bat nakluk ta Europa. Li ta stsobobbaile oy ermanoetik ti likemik batel ta America Latinae. Li ermanae chal ti chlabanat yuʼun jlom ermanoetik ta skoj li slumale, li kʼusitik nopem xaʼiik spasele xchiʼuk li sonetik chaʼiike. Chopol tajek chaʼi sba ta skoj taje. Pe la skʼanbe Jeova ti akʼo mu jechuk xaʼi sbae. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta stojolal Zoilae? Jaʼ ti xuʼ van oy ermanoetik ti toj tsots chaʼi spajtsan sbaik kʼalal oy buchʼu kʼusi chopol chal ta stojolal slumale. Jaʼ yuʼun, mu me xkaltik o mu jpastik kʼusi ti chakʼ ta ilel ti mas xa tsots skʼoplal xvinaj li jvokʼ krixchanoetike. Mu jkʼan xijchʼakvanutik ta tsobobbail o ti xchʼak sba kuʼuntik li yan krixchanoetike (Romanos 14:19; 2 Korintios 6:3).

14. ¿Kʼusi xuʼ skoltaot sventa jechuk xavil yantik kʼuchaʼal chil li Jeovae?

¹⁴ Li yajtunelutik Jeova ta spʼejel Balumile lek tajek tsobolutik. Jaʼ yuʼun mi jsetʼuk jnoptik ti mas tsots skʼoplal junuk paraje o junuk lume. Xuʼ van la xchanubtasutik kutsʼ kalaltik o buchʼutik te nakal ta jpat jxokontik ti akʼo jkʼantik tajek li jlumaltike. Jaʼ yuʼun xuʼ van oy to kʼusi chopol chkaʼitik ta stojolal li buchʼutik jelel slumalik, skʼopik o stsʼunbalike. ¿Kʼusi van xuʼ skoltaot mi jech to chavaʼie? Nopo kʼu yelan chil Jeova li buchʼutik xtoyetik ta skoj slumalike xchiʼuk ti mas mukʼ skʼoplal chaʼi sbaike. Kʼalal chachanunaj atuk o xchiʼuk avutsʼ avalale saʼo ta vunetik ti jaʼ chalbe skʼoplal taje. Kʼanbo Jeova akʼo skoltaot sventa jechuk xavil li yantik kʼuchaʼal chil li stuke (kʼelo Romanos 12:2).

15, 16. 1) ¿Kʼusitik van xuʼ spasik junantik kʼalal chilik ti jelelutike? 2) ¿Kʼusi xuʼ spasik li totil meʼiletik sventa skolta yalab xnichʼnabik yoʼ tukʼ xakʼ sbaik ta stojolal Jeovae?

¹⁵ Ta skoj ti ta jchʼunbetik smantaltak li Jeovae, oy bateltik ti chakʼik venta ti jelelutik tajek li jlakʼnatike, li kutsʼ kalaltike xchiʼuk li jchiʼiltaktik ta abtel o ta chanune (1 Pedro 2:19). Li Jesuse laj yal ti jlome jaʼ tspʼajutik-o ta skoj taje. Pe jvules ta joltik ti jutuk mu skotolikuke mu kʼusi snaʼik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose. Jaʼ yuʼun, mu xaʼibeik smelolal ti kʼuchaʼal jaʼ noʼox stuk tsots skʼoplal chkiltik li Ajvalilal taje.

¹⁶ Mi ta jkʼantik tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae, skʼan xkakʼtik persa jchʼunbetik-o smantaltak akʼo mi oy kʼusi chkichʼtik albel o mi oy kʼusi chopol chkichʼtik pasbel (Daniel 3:16-18). Xuʼ van vokol tajek chaʼiik ti skʼan jelelik li kerem tsebetike. Jlome xuʼ van ta xiʼik kʼalal ch-ilatik ti muʼyuk tspasik saludar vanderae, spasel omenaje o skʼejintael imno nasional o yan kʼusitike. Jaʼ yuʼun, li totil meʼiletike skʼan skolta yalab xnichʼnabik sventa tsotsuk yoʼontonik li ta s-eskuelaike. ¿Kʼusi  xuʼ spasik? Kʼalal chichʼik ta mukʼ Jeova ta yutsʼ yalalike xuʼ skoltaik ta yaʼibel smelolal kʼu yelan chil Jeova li kʼusitik taje. Jech xtok, xuʼ xchanubtasik sventa lek noʼox smelolal tstakʼik xchiʼuk jamaluk xalbeik smelolal li kʼusitik xchʼunojike (Romanos 1:16). Mi toj persa xtoke, xuʼ xachiʼinbeik ta loʼil smaestroik sventa xavalbeik li kʼusitik jchʼunojtike.

17. ¿Kʼusi skʼan mu jnoptik, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁷ Stalel onoʼox ti ta jkʼupintik li veʼliletik, li jeltos kʼopetik, li osilaltik xchiʼuk li kʼusitik nopem xaʼiik spasel li bu lijchʼi tale. Pe mu me xtun mi la jnoptik ti jaʼ noʼox lek li kʼusi kʼupil chkiltik voʼotike, ti jaʼ mu xtun li kʼusi lek chilik yantike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun skotol li kʼusitik spasoj Jeovae jaʼ sventa ta jkʼupintik (Salmo 104:24; Apokalipsis 4:11). Jaʼ yuʼun, mu xkʼot-o ti jaʼ xa noʼox voʼotik oy tajek jrason chkaʼitik kʼalal oy kʼusi ta jpastike.

18. ¿Kʼusi sbalil ta jtabetik kʼalal jech chkiltik kʼuchaʼal ch-ilatik yuʼun Jeova li yantike?

¹⁸ Li kʼusi oy ta yoʼonton Diose jaʼ ti skotoluk noʼox krixchanoetik xojtikinik li kʼusi chal ta melel li Skʼope xchiʼuk ti xkuxiik sbatel osile (Juan 3:16; 1 Timoteo 2:3, 4). Jaʼ yuʼun skʼan jchikintatik kʼusi tsnopik li kermanotaktike. Mi mu skontrain kʼusi chal Jeova li kʼusi tsnopike, xuʼ jchʼamtik akʼo mi mu xkoʼolaj xchiʼuk li kʼusi ta jnoptike. Mi jech ta jpastike, mas xijmuyubaj, mas ta jkʼupintik li jkuxlejaltike xchiʼuk mas lek tsobolutik xchiʼuk li kermanotaktike. Jech kʼuchaʼal laj xa jchantike jaʼ noʼox kakʼoj jbatik ta stojolal Jeova xchiʼuk li Ajvalilal yuʼune. Jaʼ yuʼun, muʼyuk ta jtikʼ jbatik li ta kʼopetik ta Balumile mi jaʼuk ta xkalbetik yantik xtok ti akʼo jtoy jbatike o ti akʼo xijtsalvanutike. Xuʼ jtojbetik ta vokol Jeova ti chchanubtasutik sventa jkʼantik li jun oʼontonale xchiʼuk ti bikʼit xkakʼ jbatike. Jech tajek chkaʼi jbatik kʼuchaʼal li jtsʼibajom yuʼun Salmo 133:1 ti xi laj yale: «Qʼuelavilic, toj lec, toj jun yutsil cʼalal lec coʼol coʼntontic ti cutsʼ calal jbatique».