1, 2. (a) Kay ano nga importante ha mga Kristiano an pagkamaunungon ha Dios, ngan ano an koneksyon hito ha pagin neutral? (Kitaa an retrato hini nga pahina.) (b) Ha ano maunungon an damu nga tawo, pero ano an resulta hito?

AN PAGKAMAUNUNGON ngan neutralidad mga isyu nga padayon nga gin-aatubang han mga Kristiano, diri la ha panahon hin girra. Kay ano? Tungod kay an ngatanan nga nagdedikar kan Jehova nagsaad nga hihigugmaon nira hiya, ngan magigin maunungon ngan masinugtanon hira ha iya. (1 Juan 5:3) Karuyag naton sundon an matadong nga mga suruklan ni Jehova diin man kita naukoy ngan anoman an aton gintikangan, nasyonalidad, o kultura. An pagkamaunungon kan Jehova ngan ha iya Ginhadian mas importante gud kay ha bisan ano nga butang. (Mat. 6:33) Tungod hito, an mga Kristiano diri nanginginlabot ha mga araway ngan mga isyu ha kalibotan.—Isa. 2:4; basaha an Juan 17:11, 15, 16.

² Damu nga tawo ha kalibotan an maunungon ha ira nasud, tribo, o kultura, o bisan ngani ha team ha isport han ira nasud. Makasurubo nga nagresulta ini ha kompetisyon ngan araway, ngan usahay ha pamatay pa ngani. An paagi han mga tawo ha pagsulbad hini nga mga isyu, nakakaopay man ito o nakakadaot, mahimo makaapekto ha  aton ngan ha aton pamilya tungod kay bahin kita han sosiedad han tawo. Ginlarang kita han Dios nga may abilidad ha paghibaro kon ano an makatadunganon ngan diri, salit may mga desisyon an gobyerno nga bangin hunahunaon naton nga diri makatadunganon ngan diri patas. (Gen. 1:27; Deut. 32:4) Ano an aton inaabat kon may nahitatabo nga kawaray-hustisya? Nagpapabilin ba kita nga neutral o may-ada kita gindadapigan?

3, 4. (a) Kay ano nga an mga Kristiano waray gindadapigan ha mga isyu ha kalibotan? (b) Ano an aton hihisgotan hini nga artikulo?

³ Ginkukombinse han mga gobyerno an mga tawo nga may dapigan kon nagkakaada hin araway. Pero an tinuod nga mga Kristiano waray gindadapigan. Diri kita nanginginlabot ha mga isyu ha politika o nakikigbahin ha girra. (Mat. 26:52) Diri kita naghuhunahuna nga an usa nga bahin han kalibotan ni Satanas mas maopay kay ha iba nga bahin hito. (2 Cor. 2:11) Tungod kay diri kita kanan kalibotan, diri gud kita nakikigbahin ha araway.—Basaha an Juan 15:18, 19.

⁴ Kondi tungod kay diri kita hingpit, an pipira ha aton bangin nangangalimbasog pa gihapon nga wad-on an negatibo nga panhunahuna ha mga tawo nga iba ha aton. (Jer. 17:9; Efe. 4:22-24) Hini nga artikulo, aton hihisgotan an pipira nga prinsipyo nga mabulig ha aton nga maatohan an sugad nga panhunahuna. Aton liwat hihisgotan kon paonan-o naton mababansay an aton hunahuna ngan konsensya nga magin maunungon ha Ginhadian han Dios.

5, 6. Ano an panhunahuna ni Jesus mahitungod ha iba-iba nga grupo han mga tawo ha nasud nga iya gin-ukyan, ngan kay ano?

⁵ Kon diri ka sigurado kon ano an imo bubuhaton ha usa nga kahimtang, maopay nga pakianhan mo an imo kalugaringon, ‘Ano daw la an bubuhaton ni Jesus ha sugad hini nga kahimtang?’ Han nakanhi ha tuna hi Jesus, nag-ukoy hiya ha nasud nga ginkukompwesto hin mga tawo tikang ha iba-iba nga rehiyon—Judea, Galilea, Samaria, ngan iba pa. Iginpapakita han mga asoy ha Biblia nga an mga tawo hito nga mga lugar may-ada diri pagkasinabtanay. (Juan 4:9) Pananglitan, an mga Pariseo ngan mga Saduseo diri nagkakauyon ha damu nga butang. (Buh. 23:6-9) An mga tawo nasisina ha mga parasukot hin buhis. (Mat. 9:11) An mga Judio nga nag-aram han Balaud naghuhunahuna nga mas maopay hira kay hadton waray mag-aram hito. (Juan 7:49) Han siyahan nga siglo, ginmamandoan han mga Romano an Israel, ngan nasisina gud ha ira an mga Judio. Bisan kon gindepensahan ni Jesus an kamatuoran ngan maaram hiya nga an katalwasan nagtitikang ha mga Judio, waray niya itutdo ha iya mga disipulo nga mas maopay hira kay ha iba. (Juan 4:22) Lugod, gintutdoan niya hira nga higugmaon an ira igkasi-tawo.—Luc. 10:27.

⁶ Kay ano nga waray hunahunaa ni Jesus nga may grupo hin mga tawo nga labaw ha iba? Tungod kay hiya ngan an iya Amay waray gindadapigan ha mga isyu ha kalibotan. Han ginlarang ni Jehova an lalaki ngan babaye pinaagi han iya Anak, katuyoan niya nga pun-on nira an bug-os nga tuna hin iba-iba nga lahi. (Gen. 1:27, 28) Salit para kan Jehova ngan kan Jesus, waray lahi, nasyonalidad, o yinaknan nga labaw kay ha iba. (Buh. 10:34, 35; Pah. 7:9, 13, 14) Kinahanglan subaron naton an ira hingpit nga susbaranan.—Mat. 5:43-48.

7, 8. (a) Ha ano nga isyu kinahanglan may dapigan an mga Kristiano? (b) May kalabotan ha pagsulbad ha mga isyu ha sosiedad ngan politika, ano an sadang hinumdoman han mga Kristiano?

⁷ Kondi, may usa nga isyu nga kinahanglan may dapigan kita—an isyu may kalabotan ha pagkasoberano ni Jehova. Nagtikang ini ha Eden han ginkwestyon ni Satanas an pagmando ni Jehova. Karuyag ni Satanas nga tumoo an mga tawo nga an iya pagmando mas maopay kay ha  pagmando han Dios. Salit kita ngatanan kinahanglan magdesisyon kon hin-o an aton dadapigan. Nadapig ka gud ba kan Jehova pinaagi ha pagsunod ha iya mga balaud ngan mga suruklan imbes nga sundon an imo pamaagi? Kombinsido ka ba nga an iya Ginhadian la an makakasulbad han mga problema han katawohan? O natoo ka nga may kapas an tawo ha pagmando han iya kalugaringon?—Gen. 3:4, 5.

⁸ Makikita ha imo baton hini nga mga pakiana kon ano an imo magigin baton kon may magpakiana ha imo may kalabotan ha mga isyu ha sosiedad ngan politika. An mga politiko, aktibista, ngan repormador maiha na nga nagpipinamiling hin solusyon ha mga isyu nga hinungdan han pagkabahin-bahin. An pipira ha ira bangin sinsero ngan maopay an intensyon. Kondi maaram an mga Kristiano nga an Ginhadian han Dios la an makakasulbad han mga problema han katawohan ngan makakaghatag hin tinuod nga hustisya. Sadang naton isarig kan Jehova an mga butang. Kon iaghat han tagsa nga Kristiano an solusyon nga iya ginhuhunahuna nga pinakamaopay magigin hinungdan ito han pagkabahin-bahin han kongregasyon.

9. Ano nga problema an naeksperyensyahan han kongregasyon ha Corinto han siyahan nga siglo, kondi ano nga solusyon an iginrekomendar ni apostol Pablo?

⁹ Tagda an nahitabo han nagkaada problema nga nagin hinungdan han pagkabahin-bahin han kongregasyon ha siyahan nga siglo. An pipira nga kabugtoan ha Corinto nagsiring: “‘Ako kan Pablo,’ ‘Pero ako kan Apolos,’ ‘Kondi ako kan Cefas,’ ‘Pero ako kan Kristo.’” Anoman an hinungdan han problema, nasina hi apostol Pablo ha nagin epekto hito. Baga hin “an kongregasyon han Kristo nagkakabahinbahin.” Ano an solusyon hito nga problema? Hiya nagsagdon ha ira: “Gin-aaghat ko kamo mga kabugtoan, ha ngaran han aton Ginoo nga hi Jesu-Kristo, nga kamo ngatanan magyakan nga may pagkauruyon ngan diri magkabahinbahin, kondi bug-os nga magkaurosa ha pariho nga hunahuna ngan opinyon.” Ha pariho nga paagi, diri sadang magkaada pagkabahin-bahin ha Kristiano nga kongregasyon yana.—1 Cor. 1:10-13; basaha an Roma 16:17, 18.

10. Paonan-o iginpakita ni Pablo nga sadang magin neutral an mga Kristiano ha mga araway ha kalibotan?

¹⁰ Gin-aghat ni Pablo an dinihogan nga mga Kristiano nga magpokus ha ira pagkatuminungnong ha langit imbes nga ha mga butang ha tuna. (Fil. 3:17-20) * Mga embahador hira nga kasaliwan han Kristo. An mga embahador diri nanginginlabot ha mga buruhaton han nasud diin hira nakatoka. Salit an mga dinihogan diri sadang manginlabot ha politika ngan ha mga problema ha kalibotan. (2 Cor. 5:20) An mga Kristiano nga may tunan-on nga paglaom sakop liwat han Ginhadian han Dios, salit angayan la nga waray hira dapigan ha mga araway ngan politika ha kalibotan.

11, 12. (a) Ha ano nga kahimtang mahimo makurian an usa nga Kristiano nga magpabilin nga maunungon ha Ginhadian han Dios? (b) Ano nga problema an gin-atubang han usa nga bugto, ngan ano an nakabulig ha iya nga malamposan ito?

¹¹ Ha kadam-an nga nasud, an mga tawo nga pariho an kasaysayan, kultura, ngan yinaknan nagigin duok ha kada tagsa. Kasagaran nga iginhahambog nira an lugar nga ira gintikangan. Pero diri kita sadang magpaimpluwensya hito. Lugod, kinahanglan naton bansayon an aton hunahuna ngan konsensya basi magpabilin kita nga neutral ha ngatanan nga kahimtang. Paonan-o naton ito bubuhaton?

¹² Pananglitan, tagda hi Mirjeta * nga natawo ha nasud nga gintatawag hadto nga Yugoslavia.  Nagdaku hiya nga may kasina ha mga taga-Serbia. Han hinbaroan niya nga waray ginpapasulabi hi Jehova ngan hi Satanas an nag-aaghat ha mga tawo nga masina ha diri nira kapariho an lahi, nangalimbasog hiya nga wad-on an iya negatibo nga pagbati. Pero han nagkaada girra butnga hinin duha nga lahi ha ira lugar, hi Mirjeta nasina utro ha mga taga-Serbia. Nadiri pa ngani hiya pagsangyaw ha ira. Pero, nasantop niya nga diri mawawara an iya negatibo nga pagbati kon waray hiya hihimoon. Salit nakimalooy hiya kan Jehova nga buligan hiya nga mawara ito ngan mapauswag an iya pag-alagad ngan magin kwalipikado ha pagpayunir. Hiya nagsiring: “Naobserbaran ko nga daku gud nga bulig an pagpokus ha ministeryo. Ha ministeryo, nangangalimbasog ako nga masubad an pagin mahigugmaon ni Jehova, ngan nakita ko nga nawara an akon negatibo nga pagbati.”

13. (a) Ano an naeksperyensyahan ni Zoila, ngan ano an iya ginbuhat? (b) Ano an aton hibabaroan ha eksperyensya ni Zoila?

¹³ Tagda liwat hi Zoila, nga taga-Mexico nga binalhin ha Europa. Naobserbaran niya nga gintatamay han pipira niya nga kakongregasyon tikang ha iba nga dapit han Latin Amerika an iya nasud, an kustomre hito, ngan bisan ngani an musika hito. Ha sugad nga kahimtang, ano daw la an imo magigin reaksyon? Nasakitan hito hi Zoila, pero nangaro hiya hin bulig kan Jehova nga mawara an iya negatibo nga pagbati. Oo, an pipira ha aton nangangalimbasog pa gihapon nga malamposan an sugad nga reaksyon. Diri gud naton karuyag magyakan o magbuhat hin bisan ano nga magigin hinungdan han pagkabahin-bahin han kabugtoan o mag-aghat hin ideya nga an usa nga grupo mas maopay kay ha iba.—Roma 14:19; 2 Cor. 6:3.

14. Ano an makakabulig ha imo nga hunahunaon an mga butang uyon ha panhunahuna ni Jehova?

¹⁴ An imo ba pamilya o an mga tawo ha iyo lugar nakaimpluwensya ha imo nga maghunahuna nga an iyo nasud o probinsya mas maopay kay ha iba? May-ada ka pa ba sugad nga panhunahuna? Diri sadang tugotan han mga Kristiano nga makaapekto ito ha ira pagtagad ha iba. Pero anoman kon nasantop mo nga may-ada ka negatibo nga panhunahuna ha mga tawo nga iba an kultura, yinaknan, lahi, o nasud nga gintikangan? Mapulsanon gud an pagpamalandong han panhunahuna ni Jehova mahitungod ha nasyonalismo ngan pagpasulabi. Daku gud nga bulig an pagsaliksik mahitungod hini nga topiko ngan han iba pa nga may kalabotan hini durante han personal nga pag-aram o pagsingba han pamilya. Ngan hangyoa hi Jehova nga buligan ka nga hunahunaon an mga butang uyon ha iya panhunahuna.—Basaha an Roma 12:2.

15, 16. (a) Ano an aton ginlalaoman nga reaksyon han mga tawo tungod han aton pagin iba ha ira? (b) Paonan-o mabubuligan han mga kag-anak an ira mga anak nga magpabilin nga maunungon kan Jehova?

¹⁵ An ngatanan nga surugoon ni Jehova makakaeksperyensya hin mga sitwasyon diin kinahanglan nira magin iba gud ha mga tawo ha ira palibot—katrabaho man nira, kaklase, amyaw, paryente, o iba pa. (1 Ped. 2:19) Oo, kinahanglan gud kita magin iba! Diri kita sadang mahipausa kon nasisina ha aton an kalibotan tungod hini kay ginpahamangnoan kita ni Jesus may kalabotan hito. Kadam-an han mga nakontra ha aton diri maaram mahitungod han Ginhadian han Dios, salit diri nira nasasabtan kon kay ano nga importante gud nga magin maunungon kita hito imbes ha mga gobyerno han tawo.

¹⁶ Basi magin maunungon kan Jehova, kinahanglan naton hiya sugton anoman an buhaton o sidngon han mga tawo ha aton. (Dan. 3:16-18) An kahadlok ha tawo mahimo makaapekto ha ngatanan, pero labi nga makuri para ha mga batan-on nga magin iba ha kadam-an. Kon an iyo mga anak naatubang hin mga isyu sugad han pagsaludo ha bandera o nasyonalistiko nga mga selebrasyon, buligi hira. Durante han iyo  pagsingba han pamilya, mahimo niyo pag-adman an mahitungod hito nga topiko basi magkaada hira kaisog ha pag-atubang han sugad nga mga sitwasyon ngan malamposan ito. Tutdui hira kon paonan-o isasaysay an ira gintotoohan ha matin-aw ngan matinalahuron nga paagi. (Roma 1:16) Ngan kon kinahanglan, pakiistorya ha ira mga titser mahitungod hito.

17. Ano nga panhunahuna an sadang naton likyan, ngan kay ano?

¹⁷ Natural la nga malipay kita ha mga lugar, pagkaon, yinaknan, ngan kultura han nasud nga aton gindak-an. Kondi sadang naton likyan an panhunahuna nga “amon an pinakamaopay.” Karuyag ni Jehova nga malipay kita ha magkadurodilain nga mga butang nga iya ginlarang. (Sal. 104:24; Pah. 4:11) Salit kay ano nga ipipirit naton nga an usa nga paagi ha pagbuhat han mga butang mas maopay kay ha iba nga paagi?

18. Kay ano nga an pagsubad han panhunahuna ni Jehova nagriresulta hin mga bendisyon?

¹⁸ Karuyag han Dios nga an ngatanan nga klase han tawo magkaada husto nga kahibaro ha kamatuoran ngan mabuhi ha waray kataposan. (Juan 3:16; 1 Tim. 2:3, 4) An pagkaada abrido nga hunahuna mabulig ha aton nga karawaton an angayan nga mga ideya han iba. Ha pagbuhat hito, nagigin malipayon kita ngan napapanalipdan an aton Kristiano nga pagkaurosa. Tungod kay maunungon kita kan Jehova, waray kita gindadapigan ha mga isyu ha kalibotan. Nangangalas kita ha pagpahitaas ngan kompetisyon nga komon ha kalibotan ni Satanas. Mapasalamaton gud kita kan Jehova nga gintututdoan kita niya nga magkaada mamurayawon nga disposisyon ngan magin mapainubsanon! Inaabat naton an inabat han salmista nga nagsiring: “Kitaa, hin kamaopay ngan hin kairindig an magburugto nga nagkakatarampo ha pag-urosa!”—Sal. 133:1.