1, 2. (a) Na vanua ni sokalou cava era vakayagataka na dauveiqaravi i Jiova ena gauna e liu? (b) E raica vakacava o Jisu na valenisoro ni Kalou mai Jerusalemi? (c) Na cava na inaki ni ulutaga qo?

ENA gauna e liu e tiko na nodra vanua ni sokalou savasava na dauveiqaravi ni Kalou. E rairai vakayagataka o Epeli na icabocabonisoro ni cabora nona isoro vua na Kalou. (Vkte. 4:3, 4) Eratou tara na icabocabonisoro o Noa, Eparama, Aisake, Jekope, kei Mosese. (Vkte. 8:20; 12:7; 26:25; 35:1; Lako 17:15) E dusimaki ira na Isireli o Jiova mera tara na valeniveitavaki. (Lako 25:8) Ni toso na gauna era tara na valenisoro mera sokaloutaki Jiova kina. (1 Tui 8:27, 29) Ni oti nodra tu vakavesu mai Papiloni, era soqoni wasoma na Jiu ena nodra valenilotu. (Mari. 6:2; Joni 18:20; Caka. 15:21) O ira na lotu vaKarisito taumada era dau soqoni vata ena nodra vale na lewe ni ivavakoso. (Caka. 12:12; 1 Kor. 16:19) Nikua, era soqoni na tamata i Jiova ena vica vata na udolu na Vale ni Soqoni e vuravura raraba mera vuli ra qai sokalou kina.

² Na levu ni nona mareqeta qai doka o Jisu na valenisoro i Jiova e Jerusalemi, e vola kina e dua na dauvola Kosipeli na parofisai qo me baleti Jisu: “Sa kani au na noqu yalogu  me baleta na nomuni vale.” (Same 69:9; Joni 2:17) Ena sega ni rawa ni vakatokai e dua na Vale ni Soqoni me “vale i Jiova,” me vaka e cavuti ena valenisoro mai Jerusalemi. (2 Vei. 5:13; 33:4) Ia e tiko ena iVolatabu na ivakavuvuli me dusimaki keda ena sala me vakayagataki qai dokai kina na vanua ni sokalou ena gauna qo. Na inaki ni ulutaga qo meda veivosakitaka kina na noda muria na ivakavuvuli qori, ena donu kina na noda rai me baleta na Vale ni Soqoni, na kena vakailavotaki, kei na kena vakavinakataki. *

3-5. Na cava e vakayacori ena Vale ni Soqoni? Me vakacava na noda rai me baleta na soqoni e caka kina?

³ Na Vale ni Soqoni na vanua e dau vakayacori kina na sokalou savasava ena noda itikotiko. Na soqoni e veimacawa ena Vale ni Soqoni e dua vei ira na isolisoli vakayalo e vakarautaka mai o Jiova. Qo na vanua eda vakacegui kina vakayalo, e dusimaki keda tale ga na nona isoqosoqo. O ira gona na lai soqoni era ciqoma tiko na nodrau veisureti o Jiova kei Luvena. Eda sureti ena veigauna meda kana ena “teveli nei Jiova,” meda kua gona ni vakawalena na veisureti qori.​—1 Kor. 10:21.

⁴ E raica o Jiova ni bibi na gauna ni sokalou kei na noda veivakayaloqaqataki, e uqeta kina na yapositolo o Paula me vola meda kua ni biuta na noda soqoni vata. (Wilika Iperiu 10:24, 25.) Vakacava, eda dokai Jiova nida calata na soqoni vaKarisito ena vuku ni ulubale lokiloki? Eda na vakaraitaka nida vakavinavinakataki Jiova kei na nona isolisoli nida vakavakarau vinaka da qai vakaitavi mai vu ni lomada ena soqoni.​—Same 22:22.

⁵ Ena kilai na noda veidokai ena noda rai me baleta na Vale ni Soqoni kei na veika vakayalo e vakayacori kina. Eda vinakata gona me vakalagilagi na yaca i Jiova ena noda itovo vinaka, ni vakatakilakilataki na noda Vale ni Soqoni ena yacana.​—Vakatauvatana 1 Tui 8:17.

6. Na cava era tukuna eso me baleta na noda Vale ni Soqoni kei ira na tiko kina? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁶ Era dau kauai na sega ni vakabauta nida doka na vanua ni noda sokalou. Kena ivakaraitaki, e kaya e dua na turaga mai Taki: “E uqeti au sara ga na savasava kei na ituvatuva matau au raica ena Vale ni Soqoni. E rakorako nodra isulusulu na lewe ni ivavakoso, era matadredredre, ra qai dau veikauaitaki. E uqeti au sara ga qori.” Tekivu me tiko wasoma ena soqoni na turaga qo, oti ga vakalailai e papitaiso sara. Ena dua na korolevu mai Idonisia, era sureti na iliuliu vakamatanitu kei ira na vakaitikotiko e kea mera lai sarasara ena Vale ni Soqoni vou ni bera ni vakatabui. A gole tale ga yani na turaganikoro. E qoroya na vale, kena itaratara, kei na basenikau totoka. E kaya, “Na savasava ni vale qo e vakaraitaka na nomuni vakabauta dina.”

7, 8. Na cava mera nanuma tiko o ira na gole mai na soqoni?

⁷ Eda na vakaraitaka noda doka na Kalou ena noda itovo, isulusulu kei na isasauni nida gole ena soqoni. E vinakati tale ga me donu noda rai. E laurai ni so e sivia tale na ka era namaka me baleta na noda ivalavala nida tiko ena soqoni vakaivavakoso, ia eso tale era taura vakamamada nodra tiko ena Vale ni Soqoni. E  vinakata o Jiova mera kua ni tikotiko vakaca na nona dauveiqaravi kei ira na vulagi. E bibi tale ga vei ira na tiko ena soqoni mera kua ni vakaleqa na soqoni ena nodra isulusulu yakusurasura, se ra vakauitukutuku ena talevoni, se ra kana, gunu, kei na so tale na ka. Mera vakavulici luvedra na itubutubu ni Vale ni Soqoni e sega ni vanua ni veiciciyaki kei na qito.​—Dauv. 3:1.

⁸ Ena levu ni nona cudru o Jisu e cemuri ira na veivoli tiko ena valenisoro ni Kalou. (Joni 2:13-17) Na noda Vale ni Soqoni tale ga e vanua ni sokalou savasava kei na veivakavulici vakayalo. Koya gona me kua nida caka bisinisi se ka e sega ni vauca na veika vakayalo ena Vale ni Soqoni.​—Vakatauvatana Niemaia 13:7, 8.

9, 10. (a) E vakarautaki qai vakailavotaki vakacava na Vale ni Soqoni vovou? Na cava e laurai? (b) Na cava e vakarautaki vakayalololoma vei ira na ivavakoso era sega soti ni rawati ira me tara kina nodra Vale ni Soqoni?

⁹ Dua na ka na sasaga e cakava na isoqosoqo i Jiova me vakarautaka qai vakailavotaka na Vale ni Soqoni e tara vakarawarawa ga. Era sega ni saumi o ira na vakarautaka na droini, o ira na taravale, kei ira na vakavoutaka. Cava e yaco kina? Me tekivu ena Noveba 1, 1999, e tara e veiyasa i vuravura e sivia na 28,000 na vale totoka me caka kina na sokalou savasava. Kena ibalebale, ena 15 na yabaki sa oti, e rauta ni lima na Vale ni Soqoni vou e tara e veisiga e veiyabaki.

¹⁰ E vakarautaki na veivuke ena kena tara na Vale ni Soqoni vovou ena vanua e vinakati kina. Na ituvatuva vakayalololoma qo e yavutaki ena ivakavuvuli vakaivolatabu oya mera wasea na ka e tu vei ira mera vukei kina eso tale, me rawa kina ni “tautauvata.” (Wilika 2 Korinica 8:13-15.) Qori e rawa kina vei ira na ivavakoso era sega soti ni rawati ira mera tara na nodra Vale ni Soqoni totoka me caka kina na sokalou savasava.

11. Na cava e vola e dua na ivavakoso me baleta na nodra Vale ni Soqoni vou? Na cava nomu rai?

¹¹ E vola e dua na ivavakoso mai Costa Rica e vukei ena sala qo: “Ni keimami duri ena mata ni Vale ni Soqoni, e vaka ga keimami tadra tu! Keimami sega sara ga ni vakabauta. E vakaoti ena walu ga na siga na neimami Vale ni Soqoni totoka! E rawa ga qo ena veivakalougatataki i Jiova, na ituvatuva e vakarautaka na nona isoqosoqo, kei na nodra veitokoni na mataveitacini. E talei dina na vanua ni sokalou qo, e vaka na vatutalei e solia vei  keimami o Jiova. E sega ni tukuni rawa na levu ni neimami marau.” E uqeti keda dina na vosa ni vakavinavinaka va qo me baleta na Vale ni Soqoni vou. Era marautaka tale ga na tacida ena vica na udolu na vanua e veiyasa i vuravura na nodra Vale ni Soqoni. Qo na cakacaka i Jiova, ni tara oti ga e dua na Vale ni Soqoni vou, e totolo ga na kena tawa nira gole yani e levu na yalomalumalumu era vinakata mera kila e levu tale na ka me baleta na Dauveibuli yalololoma.​—Same 127:1.

12. O na tokona vakacava na tara ni Vale ni Soqoni?

¹² Levu na tacida era marautaka vakalevu na vakaitavi ena tara ni Vale ni Soqoni. Ke da sega mada ga ni vakaitavi ena tarataravaki, eda rawa ni veitokoni ena noda cau. Nodra guta na sokalou savasava o ira ena gauna makawa e vakailavotaki kina na tara ni vale ni sokalou. E dina tale ga qori nikua, e caka kece me vakalagilagi kina o Jiova.​—Lako 25:2; 2 Kor. 9:7.

13, 14. Na ivakavuvuli vakaivolatabu cava e uqeti keda meda samaka qai tuvana vakamatau na noda Vale ni Soqoni?

¹³ Ena vinakati me samaki qai tuvani vakamatau na Vale ni Soqoni e tara oti. E caka qo me vakaraitaka na itovo kei na ivalavala ni Kalou eda sokaloutaka, oya ni Kalou ni tuvatuvanaki. (Wilika 1 Korinica 14:33, 40.) E vakaraitaka na iVolatabu ni veisemati na yalosavasava, na savasava vakayalo kei na savasava vakayago. (Vkta. 19:8) Koya gona ke da vinakata me vakadonui keda o  Jiova, e bibi meda savasava tale ga vakayago.

¹⁴ Me salavata ga kei na ivakavuvuli qo, eda na sega ni lomalomarua ni sureti ira na tataleitaki mera gole mai ena soqoni, nida nuidei ni itukutuku vinaka eda vunautaka vei ira e tautauvata kei na ka era raica ena Vale ni Soqoni. Era na raica nida sokaloutaka na Kalou savasava, sa vakarau veisautaka na vuravura me parataisi totoka.​—Aisea 6:1-3; Vkta. 11:18.

15, 16. (a) Na cava ena vakadredretaka na samaki ni Vale ni Soqoni? Ia na cava e bibi kina me savasava? (b) Na ituvatuva cava e tiko ena noda ivavakoso me baleta na sasamaki? Eda na vakaitavi vakacava na lewe ni ivavakoso?

¹⁵ Eso era na rairai vakabibitaka na savasava ni vakatauvatani kei na so tale. Na nodra rai me baleta na sasamaki e yavutaki ena nodra isususu kei na ituvaki ni vanua. So era kauaitaka na soso, kuvuniqele, na gaunisala, kei na kena tu vakarawarawa na wai kei na iyaya ni sasamaki. Ena duidui na ituvaki kei na noda rai na lewe ni ivavakoso, ia e dodonu me savasava na noda Vale ni Soqoni me vaka ni vakatakilakilataki ena yaca i Jiova, e vanua tale ga ni sokalou savasava.​—Vkru. 23:14.

i¹⁶ iKe da vinakata me savasava tu ga noda Vale ni Soqoni, me tiko na ituvatuva. Me vakadeitaka na ilawalawa qase yadua me tiko na ituvatuva ni sasamaki, me levu tale ga na iyaya ni sasamaki me rairai vinaka tu ga kina na vanua ni sokalou. Eso na ka ena vinakati me samaki ni suka na soqoni kece, eso tale ena caka va gauna. E bibi gona vei ira na qase ni ivavakoso mera cakacaka vata ena qaravi ni Vale ni Soqoni. E rawa nida tokona kece na lewe ni ivavakoso na ituvatuva qo.

17, 18. (a) iVakaraitaki cava ena iVolatabu e dusia na kena vakavinakataki na vanua ni sokalou savasava? (b) Na cava me vinaka tu ga kina na Vale ni Soqoni?

¹⁷ Era gumatua na dauveiqaravi i Jiova mera vakavinakataka na nodra vanua ni sokalou. Avakaroti ira na bete o Tui Joasi mera vakayagataka na cau ni vale i Jiova me “vakavinakataka kina na vanua e laurai ni ca ena vale.” (2 Tui 12:4, 5) Oti tale e 200 na yabaki, e vakayagataka o Tui Josaia na cau ni valenisoro me vakavinakataki kina eso na ka.​—Wilika 2 Veigauna 34:9-11.

¹⁸ E vakamacalataka na valenivolavola ni tabana ni sega ni raici vakabibi ena so na vanua na vakavinakataki ni vale se iyaya. De dua e sega ni levu era kila na ka me caka, se sega na kena iyaya. Ia ke vakawaleni na vakavinakataki ni Vale ni Soqoni, ena ca totolo na vale qai sega ni ivakaraitaki vinaka ena itikotiko. Ena yasana adua, ke ra saga na lewe ni ivavakoso me vinaka tu ga na Vale ni Soqoni, ena vakacaucautaki kina o Jiova qai vakayagataki vinaka na nodra cau na mataveitacini.

19. Na cava meda nanuma tiko me baleta na Vale ni Soqoni eda vakayagataka ena sokalou savasava?

¹⁹ Na Vale ni Soqoni e vakatabui me nei Jiova. E sega ni rawa ni tukuni ni taukena e dua na tamata se ivavakoso, se mani vakalawataki mada ga. E dusimaki keda na ivakavuvuli vaKarisito meda cakacaka vata me tu vinaka na Vale ni Soqoni me salavata ga kei na inaki e tara kina. E rawa gona nida vakaitavi kece na lewe ni ivavakoso nida doka na vanua ni noda sokalou, nida cau me tara eso tale na Vale ni Soqoni, kei na noda vakayagataka noda gauna kei na kaukaua meda vakasavasavataka qai vakavinakataka. Noda tokona na veika qo eda vakaraitaka kina nida guta na vale i Jiova e caka kina na sokalou savasava, me vaka ga e cakava o Jisu.​—Joni 2:17.