1, 2. (a) Mulandu nshi mwashininkishisha ukuti Yehova alitemwa abantu bakwe? (b) Bushe Yehova abumbile abantunse mu nshila ya kuti balecita cinshi?

BUSHE kwaliba ifyalenga mushininkishe ukuti Yehova alitemwa abantu? Ilyo mushilayasuka ici cipusho, tontonkanyeni pali ifi ifya kumwenako: Pa myaka iingi aba bwananyina balekoselesha ba Taylene ukukanalatontonkanya pa fyo bashingaba na maka ya kucita. E ico, ba Taylene batile: “Nga ca kuti Yehova tantemwa, nga tatwalilila ukunkoselesha ukupitila mu ba bwananyina.” Ba Brigitte abo abena mwabo bafwile no kubasha na bana babili, batile: “Ukukusha abana muli cino calo icitekwa na Satana calyafya icine cine, maka maka ku mufyashi uwaba eka. Lelo nalishininkisha ukuti Yehova alintemwa pantu alangafwa ilyo ndi mu mafya, taleka ukuti mpite mu mafya ayo nshingaba na maka ya kushipikisha.” (1 Kor. 10:13) Ba Sandra balilwala ubulwele ubushipola. Ilyo bali pa kulongana kwa citungu, nkashi umo alibabikileko sana amano ica kuti abalume ba ba Sandra batile: “Nangu ca kuti uyu nkashi tatwamwishibe bwino, ifyo acitile fyalengele twaba ne nsansa nga nshi. Kanshi  aba bwananyina nga batulanga ukuti balitutemwa nangu fye ni mutuntu utunono, cilangililo ca fyo Yehova atutemwa.”

² Yehova abumbile abantunse mu nshila ya kuti baletemwana. Kwena calyanguka ukufuupulwa nga ca kuti twalwala, tatukwete indalama, nelyo abo tusambilisha Baibolo tabalelunduluka. Nga ca kuti twatendeka ukumona ukuti Yehova tatutemwa, tufwile ukwibukisha ukuti twalicindama kuli ena, kabili tufwile no kulaibukisha ukuti ‘alekata ukuboko kwesu ukwa ku kulyo’ no kutwafwa. E ico nga twatwalilila ukuba aba cishinka kuli Yehova takatulabe.—Esa. 41:13; 49:15.

3. Finshi fingatwafwa ukushininkisha ukuti Yehova alitutemwa icine cine?

³ Bamunyinefwe abo tulandilepo mu paragrafu 1 balishininkisha ukuti Lesa alibafwile ukushipikisha amafya. Na ifwe bene kuti twashininkisha ukuti alatwafwa. (Amalu. 118:6, 7) Muli cino cipande twalalanda sana pa fintu fine ifilanga ukuti Yehova alitutemwa, (1) ifyo abumba, (2) Icebo cakwe, (3) ipepo e lyo na (4) icilubula. Nga ca kuti tuletontonkanya sana pa fisuma ifyo Yehova acita, cikalenga tulemutasha pa fyo atutemwa.—Belengeni Amalumbo 77:11, 12.

4. Cinshi tukeshiba nga ca kuti tuletontonkanya sana pa fyo Yehova abumba? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)

⁴ Bushe tulamona ukuti Yehova alitutemwa nga twatontonkanya pa fyo abumba? Ee, pantu ukutemwa e kwalengele ukuti abumbe ifintu. (Rom. 1:20) Ilyo Yehova abumbile isonde alibikilemo na fyonse ifilenga ifya mweo ne fimenwa ukutwalilila ukubako. Yehova tafwaya fye ukuti tube no bumi, lelo afwaya no kuti tulelya pa kuti tutwalilile aba mweo. Yehova abumbile isonde mu nshila ya kuti muleba ifimwenwa fyalekanalekana. Kabili ifi fimenwa filenga tulekwata ifya kulya ifyalekanalekana ifyo tuipakisha! (Luk. Mil. 9:7) Ba Catherine aba ku Canada balitemwa sana ukutamba ifyo Yehova abumba, maka maka mu nshita ilyo amaluba yabalula. Uyu nkashi atile: “Nalitemwa ukutamba amaluba nga na yabalula, e lyo no kutamba ifyuni ifyaile ukutali fyabwela, ukubikako fye na kasoosa akesa mu kulya ifya kulya tupeela ifyuni pa ng’anda. Kanshi Yehova alitutemwa pantu alitupeela ifintu ifyo tuipakisha ukutamba.” E ico Shifwe wa ku muulu uwatemwa abantu, alitemwa fyonse ifyo abumba, kabili afwaya na ifwe ukuti tuleipakisha ifi ifintu no kuba ne nsansa.—Imil. 14:16, 17.

5. Bushe ifyo Yehova atubumba filanga shani ukuti alitutemwa?

⁵ Yehova atubumbile na maka ya kuti tulebomba imilimo iilenga tuleba ne nsansa. (Luk. Mil. 2:24) Yehova alefwaya abantunse ukuti bafule, bakumane pe sonde, no kulimapo, kabili baleteka isabi lya muli bemba ne fipupuka mu lwelele na fyonse ifya mweo ifikulika pe sonde. (Ukute. 1:26-28) Ala Yehova alitutemwa pantu alitubumba ne mibele iilenga tulemupashanya!—Efes. 5:1.

6. Mulandu nshi tufwile ukulatashisha sana Lesa pa kutupeela Icebo cakwe?

⁶ Yehova alilanga ukuti alitutemwa nga nshi pa kutupeela Icebo cakwe. Mu Cebo cakwe mwaba ifyo tufwile ukusambilila pali ena e lyo ne fyo atemwa abantunse. Ku ca kumwenako, Baibolo ilatweba ifyo Yehova alecita ilyo abena Israele balemupondokela. Pa Amalumbo 78:38 Baibolo itila:  “Ali uwa nkumbu; alefimba pa membu shabo no kukanabonaula. Kabili imiku iingi alebweshamo ubukali bwakwe, no kukanabuusha ubukali bwakwe bonse.” Nga ca kuti muletontonkanya sana pali aya mashiwi, kuti mwamona ukuti cine cine Yehova alimutemwa kabili alamusakamana. Kanshi mufwile ukucetekela ukuti Yehova alimubikako sana amano.—Belengeni 1 Petro 5:6, 7.

7. Mulandu nshi tufwile ukulamwena ukuti Icebo ca kwa Lesa calicindama sana?

⁷ Tufwile ukulamona ukuti Baibolo yalicindama icine cine pantu e yo Lesa alandilamo kuli ifwe. Nga ca kuti abafyashi balefwaya ukulaumfwana na bana babo no kubalanga ukuti balibatemwa, bafwile ukulalanshanya bwino nabo. Ifi fine e fyo na Yehova acita. Nangu ca kuti tatwabala atumumonapo nelyo ukumfwapo ishiwi lyakwe, abomfya Icebo cakwe pa kulanda kuli ifwe, kabili tufwile ukulakutika ilyo alelanda. (Esa. 30:20, 21) Yehova alafwaisha ukulatungulula abantu bakwe abaipeela, kabili alafwaisha no kubacingilila ku fingabasansa. Na kabili afwaya ukuti tumwishibe bwino no ku mucetekela.—Belengeni Amalumbo 19:7-11; Amapinda 1:33.

8, 9. Finshi Yehova afwaya ukuti twishibe? Landeni pa lyashi limo ilya mu Baibolo.

⁸ Yehova afwaya twaishiba ukuti alitutemwa no kuti tabika amano ku filubo fyesu. Lelo abika sana amano ku fisuma ifyo tucita. (2 Imila. 16:9) Ifi fine e fyo acitile na kuli Yehoshafati Imfumu ya mu Yuda. Pa nshita imo, Yehoshafati alisumine  ukushindika Imfumu Ahabu iya mu Israele ku kuyalwisha abena Siria no kupokolola umusumba wa Ramote-gileadi. Nangu ca kuti bakasesema ba bufi 400 balyebele imfumu yabipa Ahabu ukuti ikacimfya, kasesema wa cine uwa kwa Yehova Mikaya ena ayebele ukuti bakaicimfya. Ahabu balimwipeye mu bulwi, lelo Yehoshafati ena apuswike fye kwempe. Ilyo Yehoshafati abwelelemo ku Yerusalemu, balimukalipiile pa kumana akapi na Ahabu. Nangu ca kuti Yehoshafati alilufyenye, Yehu mwana Hanani uwalemona ifimonwa amwebele ati: “Kuli ifisuma ifisangilwe muli iwe.”—2 Imila. 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3.

⁹ Ilyo Yehoshafati atendeke ukuteka, aebele bacilolo, abena Lebi, na bashimapepo ukuya mu misumba yonse iya mu Yuda ku kusambilisha abantu Amafunde ya kwa Yehova. Balibombele bwino uyu mulimo ica kuti ne nko ishali mupepi shalitendeke ukutiina Yehova. (2 Imila. 17:3-10) Nangu ca kuti Yehoshafati alilufyenye, Yehova talabile ifintu ifisuma ifyo acitile. Ili lyashi lya mu Baibolo lilenga twaishiba ukuti, nangu ca kuti tatwapwililika, Yehova akatwalilila ukututemwa nga tulecita ifyo afwaya no mutima onse.

10, 11. (a) Mulandu nshi tufwile ukulamwena ukuti ipepo bupe ubwacindama ubo Yehova atupeela? (b) Bushe Yehova asuka shani amapepo yesu?

¹⁰ Wishi uwatemwa abana bakwe alakutika ilyo balelanda nankwe. Alafwaya ukwishiba amafya bakwete ne filebasakamika pantu alibabikako amano. E fyo na Shifwe wa ku muulu Yehova aba, alakutika ilyo tulepepa kuli ena. Kanshi ukulanda na Shifwe wa ku muulu lishuko nga nshi!

¹¹ Kuti twapepa kuli Yehova inshita fye ili yonse. Ni cibusa wesu kabili lyonse ilyo twapepa alakutika. Ba Taylene, abo tulandilepo kale batile: “Kuti mwamweba fyonse fye ifili ku mutima.” Nga twaeba Lesa ifili ku mutima, kuti atwasuka ukubomfya Baibolo, icipande ca muli magazini, nelyo kuti abomfya aba bwananyina ukutukoselesha. Yehova alakutika ku mapepo yesu kabili alitwishiba bwino ukucila ne fyo bambi batwishiba. Ifi Yehova asuka amapepo yesu cilanga fye apabuuta tuutu ukuti alitutemwa.

12. Mulandu nshi uo tulingile ukusambilila pa mapepo ayalembwa mu Baibolo? Langilileni.

¹² Kuti twasambililako ifingi ku mapepo ayalembwa mu Cebo ca kwa Lesa. Kanshi limo limo kuti tulesambilila pali aya mapepo ilyo tuli pa mapepo ya lupwa. Nga ca kuti tuletontonkanya pa fyo ababomfi ba kwa Yehova aba ku kale balepepa, kuti calenga twalawamyako amapepo yesu. Natulangilile, kuti mwasambilila pe pepo Yona apepele no mweo onse ilyo ali mu nda ya cisabi. (Yona 1:17–2:10) Kuti mwasambilila na pe pepo Solomone apepele pa kupeela itempele kuli Yehova. (1 Isha. 8:22-53) Kabili kuti mwatontonkanya sana pe pepo lya cilangililo ilyo Yesu apepele. (Mat. 6:9-13) Ne cacilapo ukucindama ca kuti ‘muleleka ifyo mulelomba fileishibikwa kuli Lesa.’ Nga mulecita ifi, “umutende wa kwa Lesa uwacila amatontonkanyo yonse ukalinda imitima yenu na matontonkanyo yenu.” Ne ci cikalenga tukaletasha sana Yehova pa fyo atutemwa.—Fil. 4:6, 7.

13. Lishuko nshi twakwata pa mulandu wa kuti Lesa alitupeela icilubula?

¹³ Yehova atupeele ilambo lya cilubula pa kuti ‘tukakwate umweo.’ (1 Yoh. 4:9) Ilyo umutumwa Paulo alelanda pa fyo Lesa alanga ukuti alitutemwa nga nshi, atile: “Kristu  afwilile abashipepa ilyo inshita yafikile. Pantu tacaseeka umuntu ukufwila uwalungama; lelo umuntu umusuma, napamo umo kuti apama ukumufwila. Lelo Lesa alitulanga ukutemwa kwakwe pantu ilyo twali tucili ababembu, Kristu alitufwilile.” (Rom. 5:6-8) Uku kutemwa uko Yehova alanga kwalenga twaba ne shuko lya kuba ifibusa fyakwe.

14, 15. Lishuko nshi icilubula calenga (a) abasubwa ukukwata? (b) ababa ne subilo lya kwikala pe sonde ukukwata?

¹⁴ Kwaba fye abantu abanono abo ukutemwa kwa Yehova kwalenga bakwata bucibusa bwaibela nankwe. (Yoh. 1:12, 13; 3:5-7) Apo balisubwa no mupashi wa mushilo baba “bana ba kwa Lesa.” (Rom. 8:15, 16) Paulo alandile pali aba Abena Kristu basubwa ukuti, Lesa ‘ababuushishe capamo na Kristu no kubekalika capamo mu muulu apo ba kwa Kristu Yesu.’ (Efes. 2:6) Balekala pamo na Kristu pantu ‘Lesa abapeele icishibilo ca mupashi wa mushilo uo abalaile, uwaba e cikatilo icilenga bashininkishe ukuti Lesa akabapeela ico abalaya ukupyana,’ e kutila, ‘isubilo abasungila mu muulu.’—Efes. 1:13, 14; Kol. 1:5.

¹⁵ Abantu abengi sana ababa ne citetekelo mu cilubula, nabo balikwata ishuko lya kuba ifibusa fya kwa Yehova. Balikwata ne subilo lya kuba abana ba kwa Lesa no kuba no bumi bwa muyayaya mu Paradaise pe sonde. Kanshi ifi Yehova atupeela icilubula cilangililo ca kuti alitutemwa icine cine. (Yoh. 3:16) Nga ca kuti twakwata isubilo lya kwikala umuyayaya pe sonde kabili twatwalilila no kubombela Yehova ne cishinka, kuti twacetekela ukuti Yehova akalenga tukaipakishe ubumi mu calo cipya. Kanshi tufwile ukulamona icilubula ukuti e nshila iikalamba iyo Yehova alangilamo ukuti alitutemwa nga nshi!

16. Busuma nshi bwaba mu kutontonkanya sana pa fyo Yehova atutemwa?

¹⁶ Yehova alilanga ukuti alitutemwa mu fintu ifingi ifyo tushingakumamo ukupenda. Uwaimbile amalumbo Davidi atile: “Kuli ine, yalicindama icine cine amatontonkanyo yenu! Mwe Lesa, impendwa ya yako yonse yalikula nga nsh! Nga nati njapende, yalifula ukucila no mucanga.” (Amalu. 139:17, 18) Kanshi tufwile ukulatontonkanya sana pa fyo Yehova atutemwa pantu cikalenga na ifwe ukumutemwa sana. E ico tufwile ukubombesha pa kuti tulecita ifilanga ukuti twalitemwa Yehova.

17, 18. Kuti twalanga shani ukuti twalitemwa Lesa?

¹⁷ Kwaliba ifintu ifingi ifyo twingacita pa kulanga ukuti twalitemwa Yehova. Kuti twalanga ukuti twalitemwa Lesa na bantu banensu nga tulebombesha mu mulimo wa kushimikila. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Tulanga no kuti twalitemwa Yehova icine cine nga ca kuti tuleshipikisha amesho. (Belengeni Amalumbo 84:11; Yakobo 1:2-5.) Nga ca kuti amesho yacilamo, tufwile ukucetekela ukuti Lesa naishiba ifyo tulecula kabili ali no kutwafwa pantu twalicindama kuli ena.—Amalu. 56:8.

¹⁸ Nga twalitemwa Yehova tukalatontonkanya sana pa fyo abumba na pa fisuma ifingi ifyo acita. E lyo nga tulebelenga no kusambilila Baibolo tukalanga ukuti twalitemwa Lesa kabili twalicindika ne Cebo cakwe. Nga ca kuti twalitemwa Yehova tukalapepa lyonse kuli ena. Tukatemwa sana Lesa nga ca kuti tuletontonkanya sana pe lambo lya cilubula ilyo Yehova atupeela. (1 Yoh. 2:1, 2) Ifi twalandapo finono fye pa fingalenga twalatasha Yehova pa fyo atutemwa.