1, 2. (a) Fikieme u ro mu owhẹ ẹro nọ Jihova o you idibo riẹ? (b) Ẹvẹ Ọghẹnẹ ọ ma omai ahwo-akpọ?

FIKIEME u ro mu owhẹ ẹro nọ Jihova o you idibo riẹ? Taure whọ tẹ te kuyo onọ na, roro kpahe oriruo nana: Ikpe buobu ibe Ileleikristi oniọvo-ọmọtẹ mai nọ a re se Taylene a jẹ hae ta kẹe nọ o du rẹro oware nọ ọ rẹ sai ru hu mi omariẹ hẹ. Taylene ọ ta nọ: “Ogbẹrọnọ Jihova o you omẹ hẹ, mẹ hai ti wo ohrẹ riẹ nana noke toke he.” Oniọvo-ọmọtẹ mai, Brigitte nọ ọzae o whu seba nọ ọ jẹ rẹrote emọ ivẹ riẹ ọ ta nọ: “Re a yọrọ emọ evaọ akpọ Setan nana yọ use-abọ ulogbo, maero nọ ọyewọ ọvo o te bi ru onana. Rekọ u mu omẹ ẹro ziezi nọ Jihova o you omẹ keme ọ rẹrote omẹ evaọ etoke nọ mẹ jọ oviẹ gbe edada, yọ ọ be kuvẹ re oware nọ mẹ rẹ sai thihakọ riẹ hẹ u te omẹ hẹ.” (1 Kọr. 10:13) Oniọvo-ọmọtẹ mai nọ a re se Sandra o wo ẹyao jọ nọ a rẹ sai siwi hi. Nọ a kpohọ okokohọ ubrotọ jọ, aye oniọvo-ọmọzae mai jọ nọ o wo ọdawẹ o bigbae jẹ daoma riẹ epanọ eware e ginẹ rrọ kẹe. Ọzae Sandra ọ ta nọ: “Dede nọ ma riẹ oniọvo-ọmọtẹ nana ziezi hi, ọdawẹ nọ o dhesẹ o sasa omai oma. Nọ ibe Ileleikristi mai a te dhesẹ uyoyou kẹ omai makọ evaọ edhere nọ o tulo ho, u re ru omai riẹ nọ Jihova o you omai gaga.”

 ² Ohwo-akpọ ọ rẹ gwọlọ you amọfa jẹ gwọlọ nọ amọfa a you rie, ere Ọghẹnẹ ọ ma omai. Fikiere udu o rẹ sai whrehe omai nọ ẹgwọlọ nana o gbe bi rugba ha fiki ẹyao, ẹbẹbẹ ugho, eware jọ nọ e via nọ ma rẹro rai hi, hayo nọ emamọ iyẹrẹ i gbe bi no usiuwoma ota mai ze he. Ma tẹ be hai roro ẹsejọ nọ Jihova o gbe you omai hi, u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ nọ ma rrọ ghaghae evaọ obọ riẹ gbe inọ “o kru obọze” mai bi fiobọhọ kẹ omai. Ọ te kpairoro vrẹ omai hi nọ ma gbe no abotọ riẹ hẹ.—Aiz. 41:13; 49:15.

3. Eme ọ rẹ sai ru imuẹro nọ ma wo jọ gaga ẹsikpobi inọ Jihova o gine wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ omai?

³ Ahwo nọ ma wariẹ ẹme rai ẹsiẹe na a wo imuẹro inọ Jihova ọ jọ kugbe ai evaọ oke ebẹbẹ. Ma rẹ sai wo imuẹro evona inọ Jihova ọ rrọ kugbe mai re. (Ol. 118:6, 7) Uzoẹme nana o ta kpahe oghẹrẹ nọ uyoyou Ọghẹnẹ u ro dhesẹ oma via evaọ (1) emama riẹ, (2) Ebaibol na, (3) uvẹ olẹ, gbe (4) ẹtanigbo na. Nọ ma tẹ be hai roro didi kpahe eware iwoma nọ Jihova o ru no o te wọ omai dhesẹ edẹro kẹ uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ ẹsikpobi.—Se Olezi 77:11, 12.

4. Eme u re dhesẹ oma via nọ ma te roro didi kpahe emama Jihova?

⁴ Kọ ma sae jọ eware nọ Jihova ọ ma ruẹ nọ o wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ omai? Ee, keme uyoyou họ oware nọ o tubẹ wọ Ọghẹnẹ ma eware. (Rom 1:20) Ọ ma otọakpọ na gbe eware nọ e riẹ evaọ oghẹrẹ nọ ma sae rọ rriae avọ ufuoma. Dede na, orọnikọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ma jọ uzuazọ ọvo ho. Ọ gwọlọ nọ ma reawere uzuazọ. Jihova ọ ma akpọ na evaọ oghẹrẹ nọ ma sae rọ jariẹ wo ekakọ sa-sa nọ ma re ro there oghoghẹrẹ emu. Ọ tẹ jẹ ma omai evaọ oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ reawere emu. (Ọtausi. 9:7) O rẹ were oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Catherine gaga nọ o te bi rri emama Ọghẹnẹ, maero kọ evaọ ezi nọ eware e rẹ rọ dhẹ ze nọ oria kpobi u re wo erru gaga evaọ obọ Canada na. Oniọvo na ọ ta nọ: “O rẹ were oma gaga nọ whọ tẹ ruẹ oghẹrẹ nọ eware kpobi e be rọ lahwe, ire idodo nọ e rẹ dhẹ ze jẹ whẹ idodo họ evaọ ezi rai, evra nọ e rẹ kwa no obonọ a kpohọ ze evaọ ezi rai, kugbe ẹdidi jọ nọ ọ rẹ ra zihe ziọ oria emuore nọ me ru kẹ evra evaọ akotọ unwido ikichini mẹ. Jihova o gine you omai nọ ọ rọ ma eware itiena buobu nọ e rẹ kẹ omai evawere.” Ọsẹ obọ odhiwu oyoyou mai na o wo evawere kpahe eware nọ ọ ma, yọ ọ gwọlọ nọ ma reawere rai re.—Iruẹru 14:16, 17.

5. Ẹvẹ uyoyou Jihova u ro dhesẹ oma via evaọ oghẹrẹ nọ ọ ma ohwo-akpọ?

⁵ Jihova ọ ma omai evaọ oghẹrẹ nọ ma sai ro ru emamọ iruo nọ i re fiba evawere mai evaọ uzuazọ. (Ọtausi. 2:24) Ẹjiroro Jihova họ, re ahwo a vọ otọakpọ na, rẹrotei, je wuzou iyei, evra, gbe emama efa kpobi nọ e rrọ uzuazọ evaọ otọakpọ na. (Emu. 1:26-28) Jihova o te je dhesẹ uyoyou ulogbo kẹ omai nọ o ro ru omai wo iruemu-aghae sa-sa nọ ma sae rọ rehọ aro kele iei.—Ẹf. 5:1.

6. Fikieme u ro fo nọ ma re rri Ebaibol na ghaghae?

⁶ Uyoyou nọ Jihova o wo kẹ omai u ru nọ ọ rọ kẹ omai Ebaibol na. Ma rẹ jọ Ebaibol na riẹ kpahe Jihova gbe epanọ o bi ro yerikugbe ahwo-akpọ. Wọhọ oriruo, Ebaibol na ọ vuẹ omai epanọ Jihova o yerikugbe emọ Izrẹl nọ e jẹ hae ghẹmeeyo kẹe noke toke. Obe Olezi 78:38 o ta nọ: “Epanọ ọ vọ avọ ohrọ, ọ tẹ rehọ izieraha  rai vrẹ ai, o gbe kpe ai hi; o te se ofu riẹ rehọ ẹse buobu, ọ gbẹ jọ ofu riẹ wọrọ ze ẹse kpobi hi.” Who te roro kpahe oria ikere nana, o rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ nọ Jihova o you owhẹ je wo ọdawẹ kẹ owhẹ. Jọ u mu owhẹ ẹro nọ whọ rrọ ghaghae evaọ obọ Jihova.—Se 1 Pita 5:6, 7.

7. Fikieme u gbe ro fo re ma rri Ebaibol na wọhọ obe ofa gheghe he?

⁷ U fo nọ ma re rri Ebaibol na ghaghae keme Ọghẹnẹ ọ be rehọ iẹe ta ẹme kẹ omai. Nọ esẹgbini avọ emọ rai a tẹ be hae ta ẹme kugbe ziezi, u re ru nọ a je fievahọ ohwohwo je ru ai riẹ nọ a gine you ohwohwo. Jihova yọ Ọsẹ oyoyou mai. Dede nọ ma re te ruẹ e riẹ hayo yo urru riẹ ẹdẹvo ho, o rẹ wọhọ ẹsenọ ọ be ta ẹme kẹ omai nọ ma te bi se Ebaibol na, yọ o gwọlọ nọ ma rẹ gaviezọ. (Aiz. 30:20, 21) Jihova ọ gwọlọ nọ ọ rẹ kpọ jẹ thọ omai idibo riẹ nọ e roma mudhe kẹe no enwoma. Ọ gwọlọ nọ ma riẹe je fievahọ iẹe.—Se Olezi 19:7-11; Itẹ 1:33.

8, 9. Eme Jihova ọ gwọlọ nọ ma riẹ? Kẹ oriruo jọ nọ a gbiku riẹ fihọ Ebaibol na.

⁸ Jihova ọ gwọlọ nọ ma riẹ nọ o you omai, gbe inọ o bi rri vrẹ sebaẹgba mai. O bi rri gwọlọ ewoma mai. (2 Irv. 16:9) O ru onana kpahe Jehoshafat nọ ọ jọ ovie Juda. U wo okejọ nọ Jehoshafat ovie na o ro lele Ehab nọ ọ jọ ovie Izrẹl kpohọ ẹmo nyai siwi ẹkwotọ Remọt-giliad no obọ ahwo Siria, dede nọ u fo re o lele iei hi. Nọ eruẹaro erue egba ene (400) e make kẹ Ehab imuẹro nọ ọ te kparobọ, ọruẹaro uzẹme Jihova nọ a  re se Makaya ọ ta nọ a ti fi ei kparobọ. Ehab o whu evaọ ẹmo na, yọ udugaga Jehoshafat o ro te uwou. Nọ o zihe te Jerusalẹm no, a tẹ whọku ei fiki oma nọ o kugbe Ehab na. O make jọ ere na, Jehu, ọmọzae Hanani ọruẹaro na ọ ta kẹ Jehoshafat nọ, Ọghẹnẹ “ọ ruẹ oware uwoma jọ evaọ eva ra.”—2 Irv. 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3.

⁹ Okenọ Jehoshafat o mu esuo riẹ họ obọ, o juzi inọ emọ ivie, ahwo Livai, gbe izerẹ a nyai wuhrẹ ahwo esuo riẹ nọ e jọ ewho Juda kpobi izi Jihova. A riẹ onana ru te epanọ ahwo erẹwho nọ e wariẹ ẹkwotọ Juda họ a ro mu ozọ Jihova họ ẹdhẹ. (2 Irv. 17:3-10) Uzẹme inọ Jehoshafat ọ jowọ ugheghẹ, rekọ oyena u ru nọ Jihova ọ rọ kpairoro vrẹ eware iwoma nọ o ru evaọ okenọ u kpemu hu. Ebaibol na i ru omai riẹ nọ ghelọ sebaẹgba mai, Jihova o re wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ omai nọ ma tẹ be daoma kpobi ru eware nọ e rẹ were iẹe.

10, 11. (a) Fikieme olẹ o rọ rrọ obọdẹ ọruẹrẹfihotọ nọ u no obọ Jihova ze? (b) Oghẹrẹ vẹ Ọghẹnẹ ọ sae rọ kuyo elẹ mai? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

¹⁰ Ọsẹ oyoyou ọ rẹ romatotọ gaviezọ nọ emọ riẹ a tẹ be ta ẹme kẹe. Ọ rẹ gwọlọ riẹ oware nọ o da rai gbe oware nọ a be ruawa riẹ keme o wo ọdawẹ kpahe oware nọ o rrọ emọ na udu. Jihova, Ọsẹ obọ odhiwu mai na ọ rẹ gaviezọ kẹ omai nọ ma tẹ be lẹ sei.

¹¹ Ma sae lẹ se Jihova oke kpobi. O fi awhaha ọvuọvo họ kẹ omai hi kpahe oke nọ ma rẹ rọ lẹ sei. Jihova yọ Ogbẹnyusu oyoyou mai nọ ọ rẹ gaviezọ kẹ omai ẹsikpobi. Taylene nọ ma wariẹ ẹme riẹ ẹsejọ na ọ ta nọ: “Whọ sae ta oware nọ o rrọ owhẹ eva kpobi kẹe.” Ma tẹ ta eva mai kẹ Ọghẹnẹ evaọ olẹ, ọ sae rehọ oria Ikereakere na jọ, uzoẹme jọ evaọ emagazini mai hayo ẹme uduotahawọ ibe Oleleikristi kuyo olẹ mai na. Jihova o re yo elẹ mai je wo otoriẹ oware nọ o be via kẹ omai, nọ amọfa a gbẹ make riẹ hẹ. Elẹ mai nọ ọ be hae kiyo rai yọ obọdẹ edhere nọ o bi ro dhesẹ uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ omai.

12. Fikieme u ro fo re ma hai roro kpahe elẹ idibo Ọghẹnẹ nọ a kere fihọ Ebaibol na? Kẹ oriruo jọ.

¹² U wo eware buobu nọ ma rẹ sai wuhrẹ no elẹ idibo Ọghẹnẹ sa-sa nọ a kere fihọ Ebaibol na ze. Ẹsejọ, u re fiobọhọ gaga nọ ma tẹ be hae kiẹ elẹ itienana riwi evaọ etoke egagọ uviuwou. Ma tẹ be hai roro kpahe oghẹrẹ nọ idibo Ọghẹnẹ oke anwae a rọ ta oware nọ o da rai evaọ olẹ, o rẹ sai ru elẹ mai jọ wowoma. Wọhọ oriruo, roro kpahe olẹ Jona, onọ ọ rọ jọ eva eri horie eva kẹ Jihova okenọ o bruoma kpiroro no. (Jona 1:17–2:10) Kiẹ olẹ nọ Solomọn ọ lẹ se Jihova riwi evaọ okenọ a jẹ rehọ etẹmpol na mudhe. (1 Iv. 8:22-53) Roro didi kpahe olẹ oriruo Jesu nọ o rrọ rọkẹ erere mai na. (Mat. 6:9-13) Maero na, o gwọlọ nọ wha hae “ta ayare rai via kẹ Ọghẹnẹ” ẹsikpobi. “Udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ u vi otoriẹ kpobi o vẹ te kpọ udu rai gbe ẹgba iroro rai.” Kẹsena edẹro nọ ma wo kẹ uyoyou Jihova nọ o rẹ hiẹ hẹ na u ve ti vihọ.—Fil. 4:6, 7.

13. Uvẹ vẹ u rovie fihọ kẹ ahwo-akpọ fiki ọruẹrẹfihotọ ẹtanigbo na?

¹³ Jihova ọ kẹ omai okẹ ẹtanigbo na re “ma ruẹsi wo uzuazọ.” (1 Jọn 4:9) Pọl ukọ na ọ ta oghẹrẹ nọ okẹ ẹtanigbo na u ro dhesẹ epanọ Ọghẹnẹ o you omai te inọ: “Kristi o whu kẹ enọ e riẹ Ọghẹnẹ hẹ evaọ ẹruoke nọ a fihọ. Keme o re bẹbẹ re  ohwo jọ o whu kẹ ohwo okiẹrẹe; rekọ ẹsejọhọ rọkẹ ohwo owoma, ohwo jọ ọ sae rọwo nọ o re whu kẹe. Rekọ Ọghẹnẹ o dhesẹ uyoyou riẹ kẹ omai, keme nọ ma gbẹ jọ erahaizi, Kristi o whu kẹ omai.” (Rom 5:6-8) Uyoyou nana nọ Ọghẹnẹ o dhesẹ kẹ ahwo-akpọ nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ na, u rovie uvẹ fihọ nọ a sai ro wo emamọ usu kugbei.

14, 15. Erere vẹ o ti no okẹ ẹtanigbo na ze te (a) Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na? (b) otu nọ o wo ẹruore otọakpọ?

¹⁴ Umutho ahwo jọ ọvo a wo erere no uyoyou Jihova nọ o rẹ hiẹ hẹ na ze evaọ edhere obọdẹ jọ. (Jọn 1:12, 13; 3:5-7) A zihe ruọ “emọ Ọghẹnẹ” keme Ọghẹnẹ ọ rehọ ẹzi ọfuafo wholo ai. (Rom 8:15, 16) Pọl ukọ na o dhesẹ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na inọ a ‘kpare rae ze kugbe Kristi Jesu jẹ rehọ ae keria kugbei evaọ obọ odhiwu fikinọ a rrọ usu kugbei.’ (Ẹf. 2:6) Uvẹ-ọghọ nana nọ a rọ rrọ emọ Ọghẹnẹ na u te rai obọ keme a ‘rọ ẹzi ọfuafo na kpoka họ ai, onọ o rrọ imuẹro inọ a ti wo ukuoriọ nọ o be tha na,’ koyehọ, ‘ẹruore nọ a ruẹrẹ họ kẹ ae evaọ obọ odhiwu.’—Ẹf. 1:13, 14; Kọl. 1:5.

¹⁵ Ogbotu ahwo buobu nọ a fi ẹrọwọ họ idhe ẹtanigbo na, a wo uvẹ nọ a sae rọ jọ egbẹnyusu Jihova enẹna, gbe ẹruore nọ a te rọ jọ emọ riẹ jẹ rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ aparadase otọakpọ nọ a ya eyaa riẹ na. Enẹ Jihova ọ rọ rehọ ọruẹrẹfihotọ ẹtanigbo na dhesẹ uyoyou riẹ kẹ ahwo-akpọ kpobi. (Jọn 3:16) Ma tẹ gwọlọ rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ yọ ma be ruabọhọ egagọ Jihova enẹna, o sai mu omai ẹro nọ Jihova o ti ru omai reawere uzuazọ evaọ akpọ ọkpokpọ na. U woma gaga re ma rri okẹ ẹtanigbo na wọhọ edhere nọ ọ mae rro nọ Ọghẹnẹ o ro dhesẹ uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ omai.

16. Eme o rẹ wọ omai ru nọ ma te roro kpahe idhere sa-sa nọ Jihova o ro dhesẹ uyoyou kẹ omai no?

¹⁶ A tẹ ta nọ ma kele idhere sa-sa nọ Jihova o ro dhesẹ uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ omai no, ma sai kele ai mu hu. Devidi ọso-ilezi na ọ ta nọ: “Kọ ẹvẹ iroro ra, e ghare kẹ omẹ te, O Ọghẹnẹ! ẹvẹ ekele rai i bu te! Otẹrọnọ me kele i rai, i bu vi ẹkpẹ.” (Ol. 139:17, 18) U fo nọ ma re you Jihova zihe nọ ma tẹ kareghẹhọ nọ u wo idhere sa-sa nọ a re kele mu hu nọ o ro dhesẹ uyoyou riẹ kẹ omai no. Nọ o rrọ ere na, ajọ ma dao ẹgba mai kpobi evaọ egagọ riẹ.

17, 18. Idhere jọ vẹ ma sai ro dhesẹ uyoyou mai kẹ Jihova?

¹⁷ Idhere buobu e riẹ nọ ma re ro dhesẹ uyoyou mai kẹ Jihova. Wọhọ oriruo, ma re dhesẹ uyoyou mai kẹ Jihova gbe erivẹ mai nọ ma tẹ be hae rọ ajọwha ta usiuwoma Uvie na. (Mat. 24:14; 28:19, 20) U re dhesẹ nọ ma gine you Jihova nọ ma tẹ be hai thihakọ edawọ nọ i te omai. (Se Olezi 84:11; Jemis 1:2-5.) Ebẹbẹ nọ i te omai e tẹ make rrọ gaga, o rẹ sai mu omai ẹro nọ Ọghẹnẹ ọ riẹ kpahe ae yọ o ti fiobọhọ kẹ omai, keme ma rrọ ghaghae kẹe.—Ol. 56:8.

¹⁸ Uyoyou mai kẹ Jihova o rẹ wọ omai roro didi kpahe emama riẹ gbe eware iwoma efa nọ o bi ru kẹ omai. U re dhesẹ nọ ma you Ọghẹnẹ je rri Ẹme riẹ ghaghae nọ ma tẹ be hae roma totọ wuhrẹ Ebaibol na. Uyoyou mai kẹ Ọghẹnẹ o rẹ wọ omai lẹ sei ẹsikpobi, onọ u re ru omai si kẹle iẹe. Uyoyou nana o rẹ jẹ ga nọ ma tẹ be hai roro didi kpahe ọruẹrẹfihotọ idhe ẹtanigbo nọ o ru fiki izieraha mai. (1 Jọn 2:1, 2) Enana yọ umutho idhere jọ nọ ma sai ro you Jihova zihe ro dhesẹ edẹro mai kẹ uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ nọ o wo kẹ omai.