1, 2. (a) Nĩ kĩĩ gĩtũmaga ũkorũo na ma biũ atĩ Jehova nĩ endete andũ ake? (b) Andũ othe mombĩtwo marĩ na merirĩria marĩkũ?

NĨ KĨĨ gĩtũmaga ũkorũo na ma biũ atĩ Jehova nĩ endete andũ ake? Mbere ya gũcokia kĩũria kĩu wĩcirie ũhoro wa ngerekano ici: Kwa ihinda rĩa mĩaka ĩigana ũna, aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ meekĩraga mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Taylene ngoro agĩe na mawoni marĩa magĩrĩire kwĩyerekera, na ndagatanyage kũhingia maũndũ marĩa atarĩ na ũhoti wa kũhingia. Oigaga ũũ: “Korũo Jehova ndaarĩ na wendo kũnjerekera, ndingĩaheagwo ũtaaro ũcio maita maingĩ ũguo.” Mwarĩ wa Ithe witũ Brigitte ũrĩa warerire ciana ciake igĩrĩ arĩ wiki thutha wa mũthuri wake gũkua oigire ũũ: “Kũrera ciana thĩinĩ wa thĩ ĩno ya Shaitani nĩ ũmwe wa maũndũ marĩa maritũ mũno makĩria harĩ mũciari ũrĩ wiki. O na kũrĩ ũguo, nĩ nyonaga atĩ Jehova nĩ anyendete tondũ nĩ akoretwo akĩndongoria hĩndĩ ya mĩtangĩko mĩnene na ndarĩ areka njemanie na magerio itangĩhota gwĩtiria.” (1 Kor. 10:13) Sandra, akoretwo akĩhiũrania na mũrimũ ũtangĩhonwo. Rĩrĩa aathire kĩgomano kĩmwe nĩ aakenire nĩ ũndũ wa kũrũmbũiyio nĩ mũtumia wa mũrũ wa Ithe witũ ũmwe. Mũthuri wa Sandra oigire ũũ: “O na gũtuĩka tũtioyaine nake nĩ twakenire mũno nĩ ũndũ wake  gũtũrũmbũiya na wendo. Ciĩko cia wendo iria aarĩ na ariũ a Ithe witũ manjĩkagĩra o na iria nyinyi nĩ inyonagia atĩ Jehova nĩ atwendete mũno.”

² Andũ moombirũo marĩ na merirĩria ma kwendwo na kwenda arĩa angĩ. O na kũrĩ ũguo nĩ ũndũ mũhũthũ mũndũ kuona ta atendetwo rĩrĩa arĩ na mĩtangĩko, ndwari, mathĩna ma kĩĩmbeca, kana kwaga moimĩrĩro mega ũtungata-inĩ. Tũngĩambĩrĩria kuona ta Jehova atatwendete, twagĩrĩirũo nĩ kũririkana atĩ tũrĩ a bata maitho-inĩ make na atĩ arĩ hamwe na ithuĩ ‘atũnyitĩte guoko gwitũ kwa ũrĩo’ nĩguo atũteithie. Tũngĩikara tũrĩ ehokeku harĩ we ndangĩtũtiganĩria.—Isa. 41:13; 49:15.

3. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia tũkorũo na ma biũ atĩ Jehova nĩ arĩ wendo mũnene gũtwerekera?

³ Andũ acio mekũgwetetwo hau kabere maarĩ na ma biũ atĩ Ngai nĩ aakoragwo hamwe nao hĩndĩ ya magerio. O na ithuĩ no tũkorũo na ma atĩ nĩ akoragwo hamwe na ithuĩ. (Thab. 118:6, 7) Gĩcunjĩ gĩkĩ kĩarĩrĩirie ũrĩa wendo wa Ngai wonekaga wega thĩinĩ wa (1) ũũmbi wake, (2) Kiugo gĩake, (3) mahoya, na (4) ũkũũri. Gwĩcũrania ũhoro wa maũndũ mega marĩa Jehova atwĩkĩire no gũtũme tũgĩe na ngatho mũno nĩ ũndũ wa wendo wake mũnene.—Thoma Thaburi 77:11, 12.

4. Gwĩcũrania ũhoro wa indo iria Jehova ombĩte kũguũragia ũndũ ũrĩkũ?

⁴ Hihi no tuone wendo mũnene wa Jehova gũtwerekera thĩinĩ wa indo iria ombĩte? Ĩĩ, tondũ kĩndũ gĩothe kĩrĩa Jehova ombire nĩ kĩonanagia wendo wake. (Rom. 1:20) Ombire thĩ ĩrĩ na indo iria ciothe tũbataraga nĩguo tũtũũre. Ĩndĩ to kwenda endaga tũtũũre no nĩ endaga tũkenere ũtũũro. Nĩguo tũtũũre nĩ tũbataraga kũrĩa. Jehova aatigĩrĩire atĩ thĩ ĩrĩthiaga na mbere gũciara irio cia mĩthemba mĩingĩ iria igunaga mĩĩrĩ itũ. Makĩria ma ũguo atũmbĩte ũndũ tũkenagĩra kũrĩa na kũnyua. (Koh. 9:7) Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Catherine nĩ akenaga mũno rĩrĩa arerorera ũũmbi, makĩria mweri-inĩ wa kana bũrũri-inĩ wa Canada. Oigaga ũũ: “Gũkoragwo kũrĩ gũthaka mũno nĩ ũndũ wa mahũa marĩa makunũkaga, na nyoni iria ikoragwo igĩcoka kuuma kũrĩa ciathamĩire o hamwe na kanyoni kanini mũno getagwo hummingbird karĩa gokaga harĩa njĩkagĩrĩra tũnyoni irio hakuhĩ na ndirica ya riiko rĩakwa. Jehova nĩ atwendete mũno nĩkĩo atũhete indo icio ciothe.” Ithe witũ nĩ akenagio mũno nĩ ũũmbi wake na nĩ endaga o na ithuĩ tũũkenere.—Atũm. 14:16, 17.

5. Ũrĩa Jehova atũmbĩte wonanagia atĩa wendo wake?

⁵ Jehova atũmbĩte tũrĩ na ũhoti wa kũruta mawĩra mega na marĩ na uumithio marĩa matũmaga tũkenere ũtũũro. (Koh. 2:24) Muoroto wake warĩ andũ maiyũrie thĩ, mamĩtoorie, na maathage indo iria ciothe irĩ muoyo. (Kĩam. 1:26-28) Ningĩ Jehova nĩ atuonetie wendo na njĩra ya gũtũũmba tũrĩ na ngumo iria itũmaga tũhote kwĩgerekania nake.—Ef. 5:1.

6. Kiugo kĩa Ngai nĩ kĩa bata mũno nĩkĩ?

⁶ Ngai nĩ atuonetie wendo mũnene nĩ ũndũ wa gũtũhe Kiugo gĩake. Nĩ gĩtũteithagia kũmũmenya na kũmenya ũrĩa ahiũranagia na andũ. Kwa ngerekano, Maandĩko nĩ matwĩraga ũrĩa aahiũranagia na Aisiraeli arĩa kaingĩ maamũremagĩra. Thaburi 78:38 yugaga ũũ: “Tondũ wa ũrĩa e wa matha maingĩ, nĩ kũhumbĩra aahumbagĩra waganu wao, akarega kũmanina; ĩĩ-ni, nĩ kaingĩ eheririe marakara make, akaaga kwarahũra marũrũ make mothe.” Gwĩcũrania ũhoro wa mũhari ũcio no gũgũteithie kuona ũrĩa Jehova  akwendete na ũrĩa akũrũmbũyagia. Korũo na ma atĩ ũrĩ wa bata maitho-inĩ ma Jehova.—Thoma 1 Petero 5:6, 7.

7. Twagĩrĩirũo kuona Bibilia ĩrĩ ya bata mũno nĩkĩ?

⁷ Twagĩrĩirũo kuona Bibilia ĩrĩ ya bata mũno tondũ nĩyo njĩra ĩrĩa nene Ngai ahũthagĩra gũtwarĩria. Aciari na ciana mangĩaranagĩria wega moimĩranĩtie ngoro no mehokane na makorũo na wendo gatagatĩ-inĩ kao. Jehova nĩ Ithe witũ ũrĩ wendo. O na gũtuĩka tũtirĩ twamuona kana tũkĩmũigua akĩaria-rĩ, nĩ atwaragĩria kũgerera Kiugo gĩake, na nĩ twagĩrĩirũo nĩ kũmũthikĩrĩria. (Isa. 30:20, 21) Tondũ nĩ tũmwĩyamũrĩire, Jehova nĩ endaga gũtũtongoria na gũtũgitĩra kuumana na maũndũ marĩa moru. Ningĩ nĩ endaga tũmũmenye na tũmwĩhoke.—Thoma Thaburi 19:7-11; Thimo 1:33.

8, 9. Jehova endaga tũmenye ũndũ ũrĩkũ? Heana ngerekano yumĩte Bibilia-inĩ.

⁸ Jehova endaga tũmenye atĩ nĩ atwendete. Handũ ha kũrora kwaga gũkinyanĩra gwitũ aroraga maũndũ marĩa mega thĩinĩ witũ. (2 Maũ. 16:9) Ũguo nĩguo eekire harĩ Mũthamaki Jehoshafatu wa Juda. Hĩndĩ ĩmwe Jehoshafatu nĩ eekire ũndũ ũtaarĩ wa ũũgĩ. Nĩ aathiire gũteithia Mũthamaki Ahabu wa Isiraeli mbaara, rĩrĩa aathiaga gũtunyana itũũra rĩa Ramothu-gileadi kuuma kũrĩ Asuriata. O na gũtuĩka anabii 400 a maheeni meerĩte Ahabu atĩ nĩ ekũhootana, Mikaia, mũnabii wa Jehova arathĩte atĩ no ekũhootwo. Ahabu aakuĩrĩire mbaara-inĩ nake Jehoshafatu akĩhonoka ciarera. Acoka Jerusalemu nĩ aateithirio kuona atĩ nĩ aahĩtĩtie nĩ ũndũ wa kũnyita Ahabu mbaru. O na kũrĩ ũguo, Jehu mũriũ wa mũnabii  Hanani eerire Jehoshafatu ũũ: ‘Maũndũ maku marĩa wĩkaga-rĩ, mamwe nĩ monagwo marĩ mega.’—2 Maũ. 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3.

⁹ Kĩambĩrĩria-inĩ kĩa wathani wake, Jehoshafatu nĩ aathĩte anene, Alawii, na athĩnjĩri-Ngai mathiĩ kũndũ guothe matũũra-inĩ ma Juda makarute andũ Watho wa Jehova. Mũbango ũcio warĩ na moimĩrĩro mega mũno ũũ atĩ andũ a ndũrĩrĩ iria ciamarigicĩirie nĩ maambĩrĩirie gwĩtigĩra Jehova. (2 Maũ. 17:3-10) O na gũtuĩka Jehoshafatu nĩ eekĩte ũndũ ũtarĩ wa ũũgĩ, Jehova ndaariganĩirũo nĩ maũndũ mega marĩa eekĩte. Ũhoro ũcio ũratũririkania atĩ o na gũtuĩka tũrĩ andũ matarĩ akinyanĩru, tũngĩthiĩ na mbere gwĩka wendi wa Jehova na ngoro itũ yothe, Jehova nĩ egũthiĩ na mbere gũtwenda.

10, 11. (a) Nĩkĩ mahoya nĩ kĩheo kĩa mwanya kuuma kũrĩ Jehova? (b) Nĩ njĩra irĩkũ Jehova angĩhũthĩra gũcokia mahoya maitũ? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

¹⁰ Mũthuri wendete ciana ciake, nĩ acithikagĩrĩria hĩndĩ ĩrĩa irenda kwaria nake. Nĩ endaga kũmenya mĩtangĩko na mathĩna marĩa irĩ namo tondũ nĩ acirũmbũyagia. Ithe witũ wa igũrũ Jehova nĩ atũthikagĩrĩria hĩndĩ ĩrĩa tũramwarĩria kũgerera mahoya. Kwaranĩria nake na njĩra ĩyo nĩ gĩtĩo kĩnene mũno.

¹¹ Gũtirĩ hĩndĩ tũtangĩhoya Jehova. Tondũ nĩ Mũrata witũ, hingo ciothe akoragwo eharĩirie gũtũthikĩrĩria. Mwarĩ wa Ithe witũ Taylene ũrĩa ũkũgwetetwo hau kabere oigire ũũ: “No warie na Jehova ũndũ o wothe na warie nake maũndũ mothe marĩa ũrĩ namo.” Rĩrĩa twaitũrũrĩra Jehova ngoro ciitũ, no atũcokerie mahoya maitũ rĩrĩa tũrathoma gĩcunjĩ kĩna thĩinĩ wa Bibilia, ngathĩti-inĩ ciitũ, kana ahũthĩre Mũkristiano ũngĩ atwĩkĩre ngoro. Jehova nĩ aiguaga mathaithana maitũ na nĩ ataũkagĩrũo nĩ ũrĩa tũraigua o na rĩrĩa gũtarĩ na mũndũ ũngĩ ũrataũkĩrũo. Rĩrĩa aratũcokeria mahoya maitũ onanagia atĩ wendo wake gũtwerekera ndũngĩthira.

12. Kwĩruta ũhoro wa mahoya marĩa mandĩkĩtwo thĩinĩ wa Bibilia kũngĩtũteithia atĩa? Heana ngerekano.

¹² No twĩrute maũndũ maingĩ kuumana na mahoya marĩa maandĩkĩtwo thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai. Nĩ ũndũ ũcio, rĩmwe na rĩmwe no ũkorũo ũrĩ ũndũ mwega kwarĩrĩria mahoya ta macio hĩndĩ ya ũthathaiya wa famĩlĩ. Gwĩcũrania ũrĩa ndungata cia tene cia Jehova ciamũitũrũragĩra ngoro no gũtũteithie kwagĩria mahoya maitũ. Kwa ngerekano, no mwĩrute ũhoro wa mahoya ma wĩnyihia mũnene marĩa Jona aahoire arĩ thĩinĩ wa nda ya kĩũngũyũ. (Jona 1:17–2:10) No mwarĩrĩrie mahoya ma kuuma ngoro marĩa Suleimani aahoire hĩndĩ ĩrĩa hekarũ yaamũragĩrũo Jehova. (1 Ath. 8:22-53) Wĩcũraniei ũhoro wa ihoya rĩa Jesu rĩa kĩonereria. (Mat. 6:9-13) Makĩria ma ũguo, hingo ciothe “menyithagiai Ngai maũndũ marĩa mothe mwendaga.” Tweka ũguo ‘thayũ wa Ngai, ũrĩa ũtangĩmenyeka ũrĩa ũtariĩ, nĩ ũrĩikaragia ngoro ciitũ o na gwĩciria gwitũ,’ na nĩ ũndũ ũcio ngatho ciitũ harĩ wendo wa Jehova ũrĩa ũtathiraga irĩthiaga ikĩongererekaga.—Afil. 4:6, 7.

13. Nĩ mweke ũrĩkũ andũ maagĩire naguo nĩ ũndũ wa kĩheo kĩa wendo kĩa ũkũũri?

¹³ Jehova aarutire igongona rĩa ũkũũri rĩa mwana wake nĩ getha “tũgĩe muoyo.” (1 Joh. 4:9) Mũtũmwo Paulo akĩaria ũhoro wa gĩĩko kĩu kĩnene kĩa wendo wa Ngai, oigire ũũ: “O ihinda rĩrĩa rĩaagĩrĩire rĩakinya, Kristo nĩaakuire ithenya rĩa andũ othe matatĩaga Ngai. Na rĩrĩ, nĩ hinya mũndũ etĩkĩre kũũragwo ithenya rĩa mũndũ ũngĩ, o na  ũrĩa mũthingu, no hihi kwahota kuoneka mũndũ ũngĩũmĩrĩria kũũragwo o ũguo, ithenya rĩa mũndũ mwega. No rĩrĩ, ũndũ ũrĩa Ngai onanĩtie ũtwendi wake naguo-rĩ, nĩ ũyũ, atĩ Kristo aatũkuĩrĩire rĩrĩa twatũire tũrĩ o ehia.” (Rom. 5:6-8) Nĩ ũndũ wa wendo ũcio mũnene wa Ngai, andũ nĩ maagĩire na mweke wa kũgĩa na ũrata na Ngai.

14, 15. Ũkũũri ũgunaga atĩa (a) arĩa aitĩrĩrie maguta? (b) arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra gũkũ thĩ?

¹⁴ Kũgerera ũkũũri ũcio nĩ kũrĩ gakundi kanini ka Akristiano monetio wendo wa Jehova ũrĩa ũtathiraga, na njĩra ya mwanya mũno. (Joh. 1:12, 13; 3:5-7) Tondũ nĩ maitĩrĩirio maguta kũgerera roho mũtheru, nĩ matuĩkĩte “ciana cia Ngai.” (Rom. 8:15, 16) Akĩaria ũhoro wa Akristiano acio aitĩrĩrie maguta Paulo oigire atĩ ‘maariũkirio hamwe na Kristo Jesu, na makĩigwo hamwe nake kũrĩa igũrũ.’ (Ef. 2:6) Jehova amahete kĩĩrĩgĩrĩro kĩu gĩa gũthiĩ igũrũ tondũ ‘nĩ mekĩrĩtwo rũũri kũgerera roho mũtheru ũrĩa weranĩirũo na nĩguo mũtũrio wa mbere wa kuonania na ma atĩ nĩ makaagaĩrũo igai rĩao,’ na nĩrĩo ‘kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa maigĩirũo igũrũ.’—Ef. 1:13, 14; Kol. 1:5.

¹⁵ Nao andũ aingĩ arĩa mekuonania wĩtĩkio harĩ ũkũũri, marĩ na mweke wa gũtuĩka arata a Jehova na magĩe na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatuĩka ciana ciake na gĩa gũgaatũũra tene na tene thĩinĩ wa Paradiso gũkũ thĩ. Kwoguo, kũgerera ũkũũri, Jehova onanĩtie wendo wake harĩ kĩrĩndĩ gĩa thĩ gĩothe. (Joh. 3:16) Angĩkorũo kĩĩrĩgĩrĩro gitũ nĩ gĩa gũgaatũũra tene na tene gũkũ thĩ, tũngĩthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova tũrĩ ehokeku no tũkorũo na ma atĩ nĩ agaatũma ũtũũro witũ ũkorũo ũrĩ mwega mũno thĩinĩ wa thĩ njerũ. Nĩ ũndũ ũcio, twagĩrĩirũo kuona ũkũũri ũrĩ ũira mũnene wa atĩ wendo ũrĩa Jehova akoragwo naguo harĩ ithuĩ ndũngĩthira.

16. Tũgunĩkaga atĩa twecũrania njĩra nyingĩ iria Jehova atuonetie wendo nacio?

¹⁶ Njĩra iria Jehova ahũthagĩra kuonania wendo wake mũnene kũrĩ ithuĩ itingĩtarĩka. Mwandĩki wa thaburi Daudi aainire ũũ: “Itaranio kana njĩra ciaku, Mũrungu, ĩ itikĩrĩ na bata mũno harĩ niĩ! ĩ mũigana wacio nĩ mũnene atĩa! Ingĩtua gũcitara, nĩ nyingĩ gũkĩra mũthanga.” (Thab. 139:17, 18) Gwĩcũrania ũhoro wa njĩra nyingĩ iria Jehova atuonagia wendo nacio nĩ kũrĩtũtindĩkaga tũmwende mũno na nĩ ũndũ ũcio tũkamũtungatĩra na ngoro itũ yothe.

17, 18. Njĩra imwe iria tũngĩhũthĩra kuonia Jehova nĩ tũmwendete nĩ irĩkũ?

¹⁷ Nĩ kũrĩ njĩra nyingĩ tũngĩhũthĩra kuonia Jehova atĩ nĩ tũmwendete. Kwa ngerekano, nĩ tuonanagia atĩ nĩ twendete Ngai na andũ rĩrĩa tũrahunjia ũhoro mwega wa Ũthamaki tũrĩ na kĩyo. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Ningĩ nĩ tuonanagia biũ atĩ nĩ twendete Jehova na njĩra ya kũrũmia wĩkindĩru witũ rĩrĩa tũragerio. (Thoma Thaburi 84:11; Jakubu 1:2-5.) Tũngĩcemania na magerio maritũ mũno, no tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ arona ũrĩa tũranyamarĩka na nĩ egũtũteithia tondũ tũrĩ a bata mũno maitho-inĩ make.—Thab. 56:8.

¹⁸ Wendo witũ harĩ Jehova nĩ ũtũtindĩkaga twĩcũranie ũhoro wa ũũmbi wake na mawĩko mangĩ ma magegania. Rĩrĩa tũrathoma Bibilia na kĩyo nĩ tuonanagia atĩ nĩ twendete Ngai na atĩ nĩ tuonaga Kiugo gĩake kĩrĩ kĩa bata mũno. Wendo witũ harĩ Jehova nĩ ũtũmaga twende mũno kũmũkuhĩrĩria na njĩra ya mahoya. Ningĩ wendo witũ harĩ we ũthiaga ũkĩongererekaga o ũrĩa tũrecũrania ũhoro wa igongona rĩa ũkũũri rĩa Mũriũ wake rĩrĩa aarutire nĩ ũndũ wa mehia maitũ. (1 Joh. 2:1, 2) Icio nĩ imwe tu cia itũmi nyingĩ iria itũmaga twende Jehova nĩ ũndũ wa wendo wake mũnene gũtwerekera.